Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Hoạt động đầu tư XDCB là rất quan trọng vì nó tạo ra cơ sở hạ tầng như đường xá và nhà cửa, phục vụ đời sống cộng đồng Ngoài ra, nó còn góp phần xây dựng các công trình thủy lợi hỗ trợ nông lâm ngư nghiệp và các nhà xưởng cho ngành công nghiệp Tóm lại, đầu tư XDCB đóng vai trò nền tảng cho mọi hoạt động sản xuất và kinh doanh trong xã hội.
Huyện Hiệp Hòa tỉnh Bắc Giang đang trải qua giai đoạn phát triển kinh tế mạnh mẽ, với nhu cầu đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) ngày càng cao Thực tế trong những năm qua cho thấy, vốn XDCB của huyện Hiệp Hòa đã tăng trưởng nhanh chóng, phản ánh tiềm năng phát triển và sự hấp dẫn của khu vực này đối với các nhà đầu tư.
Quản lý chi đầu tư XDCB từ nguồn vốn Ngân sách Nhà nước là một vấn đề phức tạp và nhạy cảm, liên quan đến nhiều ngành và cấp quản lý nhà nước Trong những năm qua, hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản đã đạt được nhiều kết quả đáng kể, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước Tốc độ và quy mô đầu tư xây dựng cơ bản không chỉ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế hàng năm mà còn cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người dân Đầu tư này cũng đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa và nâng cao năng lực sản xuất.
Hiện nay, hoạt động đầu tư và quản lý xây dựng cơ bản đang gặp nhiều vấn đề yếu kém, chưa đáp ứng được các yêu cầu cần thiết.
Nhu cầu đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) tại huyện Hiệp Hòa đang gia tăng nhanh chóng, tuy nhiên, quản lý đầu tư vẫn chưa đạt yêu cầu cần thiết Tình trạng nợ đọng trong đầu tư XDCB ngày càng nghiêm trọng, dẫn đến suy thoái kinh tế Do đó, việc tăng cường quản lý chi tiêu công trở thành vấn đề cấp bách không chỉ cho chính quyền Trung ương mà còn cho chính quyền địa phương Chi ngân sách cho đầu tư XDCB chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi ngân sách nhà nước, nhưng hiệu quả chi đầu tư lại thấp và thất thoát lớn, gây khó khăn cho mục tiêu tăng trưởng và phát triển kinh tế xã hội của huyện Để thực hành tiết kiệm và nâng cao hiệu quả chi ngân sách nhà nước, cần cải thiện quản lý chi ngân sách tại địa phương.
Quản lý chi ngân sách trong đầu tư xây dựng cơ bản tại huyện Hiệp Hòa là một nhiệm vụ cấp thiết, nhằm giải quyết những vấn đề đang tồn tại trong lĩnh vực này Việc quản lý hiệu quả ngân sách sẽ góp phần nâng cao chất lượng các dự án xây dựng, đảm bảo nguồn lực được sử dụng hợp lý và bền vững.
Hi ệp Hòa” được chọn để làm luận văn.
M ụ c tiêu nghiên c ứ u
M ụ c tiêu chung
Luận văn này đánh giá thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước (NSNN) trong đầu tư xây dựng cơ bản tại huyện Hiệp Hòa và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi NSNN Mục tiêu là giảm thiểu thất thoát ngân sách từ nguồn ngân sách huyện, đảm bảo sự bền vững và hiệu quả trong các dự án đầu tư xây dựng.
Mục tiêu cụ thể
- Góp phần hệ thống các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý chi ngân sách nhà nước trong đầu tư xây dựng cơ bản
- Đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN trong đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn huyện Hiệp Hòa
- Phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới quản lý chi NSNN trong đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn huyện Hiệp Hòa
- Đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cường quản lý chi NSNN trong đầu tư xây dựng cơ bản ở huyện Hiệp Hòa.
Đối tượ ng và ph ạ m vi nghiên c ứ u c ủa đề tài
Đối tượng nghiên cứu
Quản lý chi NSNN trong đầu tư XDCB trên địa bàn huyện Hiệp Hòa.
Ph ạ m vi nghiên c ứ u
+ Về không gian: Trong địa giới hành chính huyện Hiệp Hòa
+ Về thời gian: Nghiên cứu số liệu chi đầu tư XDCB ngân sách huyện từ tháng 01/2014 đến tháng 12/2016.
Nh ững đóng góp củ a lu ận văn
Hệ thống cung cấp cơ sở lý luận vững chắc về chi ngân sách trong đầu tư xây dựng cơ bản, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng ngân sách nhà nước cho các dự án đầu tư xây dựng cơ bản.
Bài viết phân tích thực trạng quản lý chi ngân sách trong đầu tư xây dựng cơ bản tại huyện Hiệp Hòa, dựa trên các số liệu thu thập được Qua đó, bài viết nêu rõ những vấn đề tồn tại trong việc chi tiêu ngân sách, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư và phát triển hạ tầng tại địa phương.
NSNN đóng vai trò quan trọng trong đầu tư xây dựng cơ bản, bao gồm việc đánh giá tình hình thực hiện, cơ cấu và hiệu quả chi tiêu Cần phải quản lý chi tiêu NSNN một cách hiệu quả để ngăn chặn thất thoát và lãng phí Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao quản lý chi NSNN trong lĩnh vực này là cần thiết để đảm bảo sử dụng nguồn lực một cách hợp lý và hiệu quả.
PHẦN 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRONG ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN
Cơ sở lý luận
Các khái ni ệ m
Ngân sách nhà nước là tổng hợp các khoản thu và chi của Nhà nước, được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian xác định Việc này do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước.
Ngân sách nhà nước gồm 2 loại đó là:
Ngân sách địa phương bao gồm các khoản thu từ ngân sách nhà nước được phân cấp cho các cấp địa phương, cùng với các khoản bổ sung từ ngân sách trung ương Ngoài ra, ngân sách địa phương còn bao gồm các khoản chi tiêu thuộc nhiệm vụ của cấp địa phương.
Ngân sách trung ương là tổng hợp các khoản thu từ ngân sách nhà nước được phân cấp cho cấp trung ương, cùng với các khoản chi tiêu thuộc trách nhiệm của cấp này.
Sơ đồ 2.1 Hệ thống ngân sách Nhà Nước
Đầu tư là quá trình mà nhà đầu tư sử dụng vốn từ các tài sản hữu hình hoặc vô hình để tạo ra tài sản và thực hiện các hoạt động đầu tư theo quy định pháp luật Đầu tư trực tiếp diễn ra khi nhà đầu tư không chỉ bỏ vốn mà còn tham gia quản lý hoạt động đầu tư Ngược lại, đầu tư gián tiếp là hình thức đầu tư thông qua việc mua cổ phần, cổ phiếu, trái phiếu và các giấy tờ có giá khác, mà nhà đầu tư không trực tiếp quản lý hoạt động đầu tư, thông qua các định chế tài chính trung gian.
Xây dựng cơ bản và đầu tư xây dựng cơ bản đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra tài sản cố định cho nền kinh tế Những hoạt động này bao gồm việc xây dựng mới, mở rộng, hiện đại hóa hoặc khôi phục các tài sản cố định, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế bền vững.
Chi đầu NSNN trong đầu tư xây dựng cơ bản là quá trình sử dụng vốn từ ngân sách nhà nước để thực hiện sản xuất và tái sản xuất mở rộng tài sản cố định, nhằm nâng cao cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế.
Vốn ngân sách nhà nước bao gồm tất cả các khoản thu và chi mà Nhà nước đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt trong một năm, nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước.
Đầu tư xây dựng cơ bản là quá trình xây dựng các công trình hạ tầng kinh tế xã hội thiết yếu như đường xá, cầu cống, bến cảng và hầm mỏ Nó cũng bao gồm việc xây dựng nhà máy điện, nhà xưởng, và trang thiết bị cho các doanh nghiệp sản xuất Bên cạnh đó, đầu tư còn liên quan đến việc phát triển các công trình nhà ở cho dân cư và thực hiện các hoạt động như trồng rừng và nuôi trồng thủy hải sản.
Đầu tư XDCB là hoạt động nhằm xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho sản xuất kinh doanh, nâng cao năng lực sản xuất của các ngành và toàn nền kinh tế Hoạt động này không chỉ tạo điều kiện phát triển sức sản xuất và tăng thu nhập quốc dân mà còn góp phần tích lũy, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho người lao động, đáp ứng các yêu cầu chính trị và kinh tế - xã hội trong quá trình phát triển đất nước.
Chi đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ ngân sách nhà nước là chi phí cần thiết để xây dựng, mở rộng, cải tạo và phục hồi tài sản cố định, nhằm đạt được các mục tiêu đầu tư Quy mô và tốc độ của vốn đầu tư XDCB ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị tài sản cố định trong nền kinh tế, góp phần tạo ra cơ sở hạ tầng thiết yếu, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế quốc gia.
Đặc điểm chi đầu tư xây dựng cơ bả n c ủ a NSNN
Hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản là một phần quan trọng trong đầu tư phát triển, vì vậy nó có những đặc điểm riêng biệt của đầu tư phát triển.
- Đòihỏi vốn lớn, ứ đọng trong thời gian dài
Hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản yêu cầu một lượng lớn vốn lao động và vật tư, thường bị khê đọng trong suốt quá trình đầu tư Do đó, cần có kế hoạch huy động và sử dụng nguồn vốn hợp lý, cùng với việc phân bổ lao động và vật tư thiết bị một cách phù hợp, nhằm đảm bảo công trình hoàn thành nhanh chóng và giảm thiểu lãng phí nguồn lực.
- Thời gian dài với nhiều biến động
Thời gian cần thiết để thực hiện một công cuộc đầu tư cho đến khi đạt được kết quả thường kéo dài nhiều năm và trải qua nhiều biến động.
- Có giá trị sử dụng lâu dài
Các thành quả của đầu tư xây dựng cơ bản mang giá trị sử dụng lâu dài, có thể tồn tại hàng trăm, thậm chí hàng nghìn năm Những công trình nổi tiếng như vườn Babylon ở Iraq, tượng Nữ thần Tự do ở Mỹ, kim tự tháp cổ Ai Cập, nhà thờ La Mã ở Roma, Vạn Lý Trường Thành ở Trung Quốc và tháp Angkor Wat ở Campuchia là minh chứng cho điều này.
Các thành quả từ hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản phụ thuộc vào vị trí địa lý và địa hình nơi công trình được xây dựng Do đó, việc lựa chọn địa điểm xây dựng cần phải hợp lý, đảm bảo an ninh quốc phòng và phù hợp với quy hoạch phát triển Điều này giúp khai thác tối đa lợi thế so sánh của vùng và quốc gia, đồng thời đảm bảo sự phát triển cân đối của lãnh thổ.
Hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản là một quá trình phức tạp, liên quan đến nhiều ngành và lĩnh vực khác nhau, diễn ra không chỉ trong một địa phương mà còn giữa nhiều địa phương Để đảm bảo hiệu quả, cần có sự liên kết chặt chẽ giữa các ngành và các cấp quản lý trong quá trình đầu tư Đồng thời, việc quy định rõ ràng phạm vi trách nhiệm của các chủ thể tham gia là rất quan trọng, nhưng vẫn phải bảo đảm tính tập trung dân chủ trong thực hiện đầu tư.
Vai trò chi đầu tư XDCB của NSNN
Đầu tư xây dựng cơ bản đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra các nhà xưởng mới, thiết bị công nghệ hiện đại và cải tạo nhà máy cũ, từ đó nâng cao năng suất lao động và chất lượng sản phẩm Điều này không chỉ giúp hạ giá thành và mở rộng sản xuất mà còn góp phần phát triển kinh tế địa phương Đầu tư, đặc biệt là đầu tư xây dựng cơ bản, ảnh hưởng đến tổng cầu và tổng cung của xã hội, góp phần ổn định và phát triển nền kinh tế Chính phủ thường sử dụng đầu tư như một biện pháp kích cầu, vì đầu tư làm tăng năng lực sản xuất và dịch vụ, từ đó thúc đẩy tổng cầu xã hội Khi tổng cầu tăng, tổng cung cũng tăng theo, dẫn đến sản lượng cân bằng của nền kinh tế tăng và thúc đẩy GDP, góp phần vào tăng trưởng kinh tế.
Chi NSNN cho đầu tư xây dựng cơ bản sẽ tạo ra hạ tầng kinh tế kỹ thuật như điện, đường giao thông, sân bay và cảng biển, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất kinh doanh Hạ tầng phát triển sẽ giúp hạ giá thành sản phẩm, thu hút đầu tư và thúc đẩy phát triển kinh tế (Nguyễn Ngọc Kiểm, 2011).
2.1.3.2 V ề mặt chính trị, xã hội
Chi NSNN cho đầu tư xây dựng cơ bản đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển hạ tầng cho các vùng kinh tế – xã hội khó khăn, như xây dựng đường giao thông, cung cấp điện, và xây dựng trường học, từ đó nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống người dân, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo Bên cạnh đó, việc đầu tư vào các công trình văn hóa giúp duy trì truyền thống địa phương và quốc gia, trong khi đầu tư vào lĩnh vực truyền thông hỗ trợ thông tin chính sách của Nhà nước, góp phần ổn định chính trị Ngoài ra, đầu tư xây dựng cơ bản trong lĩnh vực y tế cũng rất cần thiết để nâng cao sức khỏe cộng đồng và cung cấp các dịch vụ công thiết yếu.
2.1.3.3 V ề mặt an ninh, quốc phòng
Kinh tế vững mạnh và sự phát triển ổn định, cùng với việc củng cố và tăng cường các lĩnh vực chính trị và xã hội, là yếu tố then chốt đảm bảo an ninh và quốc phòng.
Chi đầu tư xây dựng cơ bản bằng vốn ngân sách nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng các công trình phục vụ an ninh quốc phòng, bao gồm trạm và trại quốc phòng Những công trình này, đặc biệt là những dự án mang tính bảo mật quốc gia, không chỉ yêu cầu vốn đầu tư lớn mà còn đòi hỏi kỹ thuật cao Do đó, chỉ có nguồn vốn từ ngân sách nhà nước mới có khả năng thực hiện những dự án này, khẳng định vai trò thiết yếu của ngân sách nhà nước trong đầu tư xây dựng cơ bản trong lĩnh vực an ninh và quốc phòng.
Chi ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản là cần thiết để cung cấp hàng hóa công cộng như quốc phòng, an ninh, và các dịch vụ quản lý nhà nước Những khoản chi này cũng được sử dụng để xây dựng các công trình giao thông, y tế, giáo dục, văn hóa, thể thao, và các cơ sở phục vụ phát triển kinh tế như điện lực và công nghệ thông tin Hơn nữa, cơ sở hạ tầng kỹ thuật không chỉ thu hút đầu tư mà còn tạo việc làm, tăng thu nhập, và góp phần chống suy thoái kinh tế và thất nghiệp Do đó, việc chi ngân sách cho đầu tư xây dựng cơ bản là điều không thể thiếu ở mọi quốc gia.
Phân lo ại chi đầu tư XDCB củ a NSNN
Chi đầu tư xây dựng cơ bản của NSNN nhằm trang trải các chi phí cho việc đầu tư xây dựng mới, mở rộng, cải tạo và hiện đại hóa các công trình với quy mô và tính chất khác nhau Do đó, chi đầu tư này rất đa dạng và phức tạp Trong quản lý, có thể sử dụng các tiêu thức cụ thể để xác định nội dung chi đầu tư xây dựng cơ bản của NSNN.
2.1.4.1 Theo tính ch ất và mục đích sử dụng của nguồn vốn
Nguồn vốn ngân sách nhà nước (NSNN) cho chi đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) bao gồm: vốn đầu tư phát triển, vốn sự nghiệp và vốn từ các chương trình mục tiêu, hỗ trợ có mục tiêu.
Nguồn vốn đầu tư phát triển từ ngân sách nhà nước (NSNN) được dành cho chi đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB), phục vụ cho việc đầu tư mới, mở rộng, cải tạo và hiện đại hóa cơ sở vật chất, cũng như nâng cao năng lực sản xuất của nền kinh tế quốc dân Tuy nhiên, không được phép sử dụng vốn sự nghiệp của NSNN cho các mục đích đầu tư xây dựng mới.
Nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia được sử dụng để đầu tư xây dựng mới, mở rộng, cải tạo và hiện đại hóa cơ sở vật chất, nhằm nâng cao năng lực sản xuất phục vụ cho từng chương trình mục tiêu.
2.1.4.2 Theo phân c ấp nhiệm vụ chi NSNN
Theo Luật NSNN, các cấp ngân sách trong hệ thống được phân cấp rõ ràng về nguồn vốn và nhiệm vụ chi Chi đầu tư XDCB từ NSNN bao gồm các dự án do Trung ương và địa phương quản lý.
Các dự án đầu tư do trung ương quản lý là những dự án thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách trung ương, trong khi các dự án đầu tư do địa phương quản lý thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách địa phương.
2.1.4.3 Theo ngành kinh t ế quốc dân
Theo ngành kinh tế quốc dân, chi đầu tư XDCB của NSNN phản ánh số chi và tỷ trọng chi cho các lĩnh vực như nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy lợi, thủy sản, công nghiệp khai thác mỏ, công nghiệp chế biến, xây dựng, khách sạn, nhà hàng, du lịch, giao thông vận tải, kho bãi, thông tin liên lạc, tài chính, tín dụng, khoa học, công nghệ, quản lý nhà nước, an ninh quốc phòng, giáo dục, đào tạo, y tế, các hoạt động xã hội, văn hóa và thể thao.
2.1.4.4 Theo tính ch ất và quy mô của dự án đầu tư xây dựng
Dựa vào tính chất và quy mô, các dự án đầu tư xây dựng được phân loại thành dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A, nhóm B và nhóm C Chi đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ ngân sách nhà nước (NSNN) bao gồm các khoản chi cho các dự án này.
XDCB là nguồn vốn quan trọng cho các dự án quốc gia, bao gồm việc đầu tư vào các dự án nhóm A, nhóm B và nhóm C Các khoản chi đầu tư này đóng vai trò then chốt trong việc phát triển hạ tầng và thúc đẩy kinh tế.
Dự án đầu tư xây dựng thường được đánh giá dựa trên tính chất ngành và lĩnh vực, cùng với ảnh hưởng đến an ninh, quốc phòng, môi trường và phát triển kinh tế xã hội của quốc gia Quy mô của dự án được xác định bởi tổng mức vốn đầu tư.
Dự án quan trọng quốc gia là những đầu tư có vai trò then chốt trong an ninh, quốc phòng, văn hóa lịch sử, và có tác động lớn đến môi trường cũng như phát triển kinh tế xã hội Quốc hội có trách nhiệm xem xét và quyết định chủ trương đầu tư cho các dự án này Các dự án được phân loại thành nhóm A (quy mô lớn), nhóm B (quy mô vừa), và nhóm C (quy mô nhỏ).
2.1.4.5 Theo cơ cấu công nghệ của vốn đầu tư
Theo cơ cấu công nghệ của vốn đầu tư, chi đầu tư XDCB của NSNN bao gồm chi phí cho xây dựng, chi phí cho thiết bị và các khoản chi khác liên quan đến dự án đầu tư.
Các chủ đầu tư dự án xây dựng phải thực hiện trách nhiệm lập và trình thẩm định, phê duyệt dự toán chi phí cho dự án của mình.
2.1.2.6 Chi v ốn xây dựng của dự án đầu tư
Vốn xây dựng của dự án bao gồm các chi phí cần thiết để thực hiện đầu tư, như chi phí phá dỡ công trình cũ, san lấp mặt bằng, xây dựng các công trình chính và phụ, cũng như chi phí cho nhà tạm tại hiện trường phục vụ cho việc điều hành thi công.
Chi phí xây dựng cho dự án đầu tư được xác định cho từng công trình và hạng mục cụ thể thông qua việc lập dự toán Đối với các công trình phụ trợ và tạm phục vụ thi công, chi phí cũng được tính toán bằng cách lập dự toán Đối với nhà tạm để ở và điều hành thi công tại hiện trường, chi phí xây dựng được xác định dựa trên định mức tỷ lệ.
Nội dung quản lý chi đầu tư XDCB của NSNN
2.1.5.1 Lập và điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư XDCB năm của NSNN a) Lập kế hoạch vốn đầu tư xây dựng cơ bản năm
Quy trình lập, trình, duyệt, phân bổ và giao kế hoạch vốn đầu tư xây dựng cơ bản hàng năm cho các dự án đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước (NSNN) được thực hiện theo quy định của Luật NSNN Thời gian thực hiện các bước này cần tuân thủ các quy định hiện hành để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý vốn đầu tư.
Bước 1: Hướng dẫn lập và thông báo số kiểm tra
Hàng năm, dựa trên Chỉ thị của Thủ tướng Chính Phủ và các thông tư hướng dẫn, Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư thực hiện kiểm tra dự toán ngân sách Các bộ, cơ quan ngang bộ và các cơ quan trực thuộc Chính phủ cũng tham gia vào việc hướng dẫn các chủ đầu tư lập kế hoạch vốn đầu tư xây dựng cơ bản Kế hoạch này bao gồm vốn đầu tư cho các dự án phát triển và chi đầu tư cho các dự án sử dụng vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư.
Bước 2: Lập, tổng hợp và trình phê duyệt kế hoạch
Chủ đầu tư các dự án sử dụng vốn đầu tư phát triển cần lập kế hoạch vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) dựa trên tiến độ và mục tiêu thực hiện dự án, sau đó gửi đến cơ quan cấp trên Đối với các dự án sử dụng vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư, kế hoạch vốn XDCB được lập dựa trên nhu cầu sửa chữa, mở rộng và nâng cấp cơ sở vật chất hiện có Cơ quan quản lý cấp trên có trách nhiệm tổng hợp kế hoạch vốn ngân sách nhà nước theo quy định của Luật ngân sách.
Lập dự toán cần dựa trên các dự án đầu tư đáp ứng đủ điều kiện bố trí vốn theo quy định và phù hợp với khả năng ngân sách hàng năm cũng như kế hoạch vốn 5 năm Đồng thời, cần ưu tiên bố trí vốn đầy đủ để phù hợp với tiến độ triển khai của các chương trình và dự án đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Bước 3: Phân bổ, thẩm tra và thông báo kế hoạch
Sau khi Quốc hội phê duyệt dự toán ngân sách nhà nước (NSNN) và Chính phủ giao dự toán ngân sách, các Bộ và Ủy ban Nhân dân các cấp tiến hành lập phương án phân bổ kế hoạch vốn đầu tư.
XDCB cho các dự án đầu tư phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định, phù hợp với chỉ tiêu về tổng mức đầu tư, cơ cấu vốn, và ngành kinh tế Phương án phân bổ vốn đầu tư của UBND các cấp cần được trình HĐND để thông qua và quyết định Dựa trên Nghị quyết của HĐND, UBND sẽ phân bổ và quyết định kế hoạch vốn cho từng dự án Các cơ quan tài chính và kế hoạch đầu tư có trách nhiệm hỗ trợ UBND trong việc phân bổ vốn cho các dự án do địa phương quản lý.
Nguyên tắc phân bổ vốn cho các dự án trong kế hoạch yêu cầu UBND các cấp gửi kế hoạch đầu tư đến cơ quan tài chính cấp trên và KBNN đồng cấp để theo dõi và kiểm soát thanh toán vốn Đồng thời, các cơ quan này sẽ giao chỉ tiêu kế hoạch cho các chủ đầu tư thực hiện Ngoài ra, cần điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư hàng năm để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong việc quản lý và sử dụng nguồn vốn.
Nguyên tắc điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư năm:
Các Bộ và địa phương cần định kỳ rà soát tiến độ và mục tiêu đầu tư của các dự án trong năm để điều chỉnh kế hoạch vốn Họ có thể điều chỉnh theo thẩm quyền hoặc trình Thủ tướng Chính phủ để điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư Việc chuyển vốn từ các dự án không khả thi sang các dự án thực hiện vượt tiến độ và còn nợ khối lượng là cần thiết, đặc biệt đối với những dự án có khả năng hoàn thành vượt kế hoạch trong năm.
Nếu sau khi điều chỉnh mà vẫn còn thừa vốn so với kế hoạch giao, số vốn thừa sẽ được điều chỉnh và phân bổ cho các đơn vị khác theo quyết định của cấp có thẩm quyền.
Các Bộ và địa phương cần điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư hàng năm và gửi cho cơ quan tài chính đồng cấp cùng KBNN để làm cơ sở cấp phát thanh toán Thời hạn để hoàn tất việc điều chỉnh này là trước ngày 31 tháng 12 của năm kế hoạch.
2.1.5 2 Cấp phát vốn đầu tư xây dựng cơ bản của ngân sách nhà nước
Cấp phát vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước (NSNN) nhằm mục đích chi trả cho các khoản đầu tư xây dựng công trình thuộc các dự án sử dụng nguồn vốn này.
Cấp phát vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước bao gồm việc cấp phát tạm ứng, thu hồi tạm ứng và thanh toán cho khối lượng công trình đã hoàn thành Trong đó, cấp phát tạm ứng và thu hồi tạm ứng vốn đầu tư là những bước quan trọng trong quy trình quản lý tài chính công.
Cấp phát tạm ứng vốn đầu tư là quy trình mà Kho bạc Nhà nước (KBNN) cung cấp vốn cho các công trình của chủ đầu tư trước khi hoàn thành khối lượng xây dựng cơ bản (XDCB) Mục đích của việc này là tạo điều kiện về vốn cho các nhà thầu thực hiện đúng kế hoạch đầu tư XDCB và hợp đồng kinh tế đã ký kết Ngoài ra, chủ đầu tư cũng có thể sử dụng vốn tạm ứng để trang trải các chi phí liên quan như chi phí quản lý và chi phí đền bù trong quá trình đầu tư xây dựng công trình.
Mức vốn tạm ứng được xác định dựa trên tỷ lệ phần trăm của giá trị hợp đồng, tuy nhiên không được vượt quá mức tạm ứng tối đa và kế hoạch vốn đầu tư hàng năm của gói thầu.
Bảng 2.1 Mức tạm ứng của các gói thầu xây lắp
TT Giá trị gói thầu xây lắp Tỷ lệ tạm ứng Mức tạm ứng tối đa
Tạm ứng và thu hồi tạm ứng vốn đầu tư là quy trình quan trọng giữa chủ đầu tư và các nhà thầu trong các dự án đầu tư Các quy định này cần được thương thảo và ghi rõ trong hợp đồng, bao gồm mức tạm ứng, số lần tạm ứng, thời điểm thực hiện tạm ứng và cách thức thu hồi tạm ứng Việc này đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giữa các bên liên quan.
Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi đầu tư XDCB của NSNN
a) Nhóm nhân tố khách quan
Nhóm nhân tố khách quan liên quan đến khả năng nguồn lực ngân sách nhà nước (NSNN), các cơ chế chính sách và quy định về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB), cũng như quản lý chi tiêu đầu tư XDCB từ nguồn NSNN Ngoài ra, môi trường tự nhiên và tình hình kinh tế xã hội cũng đóng vai trò quan trọng trong quy trình sử dụng các nguồn lực này.
NSNN được sử dụng cho các mục đích chi tiêu của Nhà nước theo yêu cầu nhất định và chỉ được triển khai khi quá trình sử dụng bắt đầu Điều kiện tiên quyết để đảm bảo chương trình công tác được thực thi là nguồn vốn.
NSNN được cấp phát dựa trên các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội và các tính toán kỹ thuật cần thiết Nhà nước sẽ xem xét khả năng nguồn vốn ngân sách để đảm bảo thực hiện các mục tiêu đã đề ra, đồng thời phải cân nhắc điều kiện kinh tế - xã hội hiện tại.
Chi đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ ngân sách nhà nước (NSNN) luôn bị tác động bởi môi trường kinh tế và xã hội Trong bối cảnh kinh tế ổn định, vốn đầu tư sẽ được cung cấp đầy đủ, tuy nhiên, khi nền kinh tế gặp khó khăn và tăng trưởng chậm lại, Nhà nước sẽ thắt chặt tín dụng để kiểm soát lạm phát, dẫn đến việc điều chỉnh cơ cấu vốn đầu tư và giảm số lượng vốn dành cho XDCB Lạm phát cũng làm tăng giá nguyên vật liệu, từ đó làm tăng chi phí công trình và có thể hoãn tiến độ thực hiện dự án do thiếu vốn Do đó, các yếu tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng đáng kể đến quản lý chi NSNN trong đầu tư xây dựng cơ bản tại địa phương.
Các sản phẩm xây dựng cơ bản (XDCB) thường chịu ảnh hưởng lớn từ thời tiết, địa chất và khí hậu của từng địa phương, điều này ảnh hưởng đến quy hoạch, kiến trúc và quy mô công trình Mục đích đầu tư cùng với các điều kiện tự nhiên quyết định đến kết cấu, khối lượng, quy chuẩn xây dựng và giải pháp công nghệ thi công, từ đó ảnh hưởng đến dự toán chi phí Việc quản lý và cấp vốn đầu tư XDCB cần gắn liền với từng hạng mục công trình để đảm bảo chất lượng Đặc biệt, trong quản lý chi đầu tư từ ngân sách nhà nước, cần có giải pháp tài chính để kiểm tra việc sử dụng và quản lý nguồn vốn ngay từ giai đoạn xác định chủ trương đầu tư, lựa chọn địa điểm, và khảo sát, nhằm đảm bảo tính khả thi cao cho dự án.
Khả năng về nguồn lực ngân sách nhà nước và tính khả thi của dự án
Dự toán chi ngân sách cho đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) phải dựa trên các tính toán khoa học về nguồn thu ngân sách, căn cứ vào thực tế thu ngân sách của các năm trước Việc lập kế hoạch thu ngân sách cần xem xét khả thi và dự báo tăng thu cho năm hiện tại Do đó, chi ngân sách cho đầu tư XDCB không được vượt quá mức thu ngân sách đã được phân bổ, đồng thời cũng phải phù hợp với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.
Các địa phương có nguồn thu lớn không phụ thuộc vào ngân sách trung ương, từ đó có khả năng chủ động hơn trong việc lập dự toán chi ngân sách và quản lý chi tiêu cho đầu tư xây dựng cơ bản (Nguyễn Tiến Đức, 2016).
Nhóm nhân tố chủ quan trong quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước bao gồm năng lực lãnh đạo của các cơ quan quản lý, trình độ chuyên môn của cán bộ, tổ chức bộ máy quản lý, quy trình nghiệp vụ và công nghệ quản lý tại địa phương, cùng với việc kiểm tra và giám sát của các cơ quan nhà nước địa phương.
Năng lực quản lý của người lãnh đạo và trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước Việc nâng cao năng lực lãnh đạo và chuyên môn sẽ góp phần tối ưu hóa quy trình đầu tư, đảm bảo hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính Sự kết hợp giữa lãnh đạo có tầm nhìn và đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp sẽ tạo ra những quyết định đúng đắn, thúc đẩy sự phát triển bền vững trong lĩnh vực xây dựng cơ bản.
Năng lực quản lý của người lãnh đạo bộ máy chi đầu tư XDCB từ nguồn
Năng lực quản lý của lãnh đạo địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng chiến lược và kế hoạch triển khai hợp lý cho hoạt động chi ngân sách nhà nước (NSNN) Cần có cơ cấu tổ chức hiệu quả, với sự phân định rõ ràng trách nhiệm và quyền hạn giữa các nhân viên và bộ phận trong quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) Nếu lãnh đạo yếu kém và tổ chức không hợp lý, các chiến lược sẽ không phù hợp với thực tiễn, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý chi đầu tư từ nguồn NSNN.
NSNN có thể dẫn đến thất thoát và lãng phí ngân sách, đồng thời không thúc đẩy sự phát triển kinh tế và đảm bảo các vấn đề xã hội.
Năng lực chuyên môn của cán bộ quản lý chi đầu tư XDCB từ NSNN ở địa phương là yếu tố quyết định hiệu quả của việc chi tiêu này Cán bộ có chuyên môn cao giúp giảm thiểu sai lệch thông tin từ đối tượng sử dụng vốn NSNN Năng lực này bao gồm khả năng phân tích, xử lý thông tin và giám sát, đối chiếu với quy trình hiện hành của nhà nước Nếu thiếu khả năng này, sẽ dễ dẫn đến thất thoát và lãng phí trong quản lý chi đầu tư XDCB từ ngân sách nhà nước.
Tổ chức bộ máy quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản và chất lượng công trình từ ngân sách nhà nước
Tổ chức bộ máy quản lý chi ngân sách nhà nước (NSNN) tại địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hiệu quả và minh bạch trong quản lý tài chính công Việc áp dụng quy trình nghiệp vụ quản lý vào thực tiễn địa phương giúp nâng cao hiệu quả chi đầu tư, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội Các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các biện pháp quản lý chi NSNN một cách hiệu quả, bảo đảm nguồn lực được sử dụng đúng mục đích và mang lại lợi ích cho cộng đồng.
Hiệu quả của việc triển khai đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) phụ thuộc vào tổ chức bộ máy quản lý và quy trình nghiệp vụ, đặc biệt là quy trình quản lý Cấu trúc tổ chức, quyền hạn và trách nhiệm của từng bộ phận, cũng như mối quan hệ giữa các bộ phận trong quá trình lập và giao kế hoạch vốn, kiểm soát và thanh toán vốn, đảm bảo chất lượng công trình khi đưa vào sử dụng, và quyết toán vốn đầu tư xây dựng, đều ảnh hưởng lớn đến quản lý chi đầu tư.
Quản lý đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) cần một tổ chức bộ máy phù hợp để nâng cao chất lượng quản lý và giảm thiểu rủi ro sai phạm Quy trình quản lý khoa học và rõ ràng sẽ góp phần quan trọng trong việc cải thiện chất lượng thông tin cho các quyết định đầu tư.
NSNN, giảm các yếu tố sai lệch thông tin Từ đó nâng cao được hiệu quả hoạt động quản lý chi đầu tư XDCB từ nguồn NSNN
Công nghệ quản lý chi đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước tại địa phương
