Cơ sở lý luận và thực tiễn về dịch vụ điện tử tại ngân hàng thương mại
Cơ sở lý luận
2.1.1 Một số khái niệm cơ bản
Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 do Quốc hội khóa 12 thông qua ngày 6/10/2010 có hiệu lực từ ngày 1/1/2011 định nghĩa:
Ngân hàng thương mại là tổ chức tín dụng thực hiện đa dạng hoạt động ngân hàng, bao gồm nhận tiền gửi, cấp tín dụng và cung cấp dịch vụ thanh toán qua tài khoản, với mục tiêu chính là tạo ra lợi nhuận.
Luật này xác định tổ chức tín dụng là doanh nghiệp thực hiện các hoạt động ngân hàng, bao gồm ngân hàng, tổ chức tín dụng phi ngân hàng, tổ chức tài chính vi mô và quỹ tín dụng nhân dân.
Ngân hàng thương mại là một doanh nghiệp đặc biệt hoạt động trong lĩnh vực tiền tệ, chủ yếu thực hiện các hoạt động huy động vốn, cho vay, chiết khấu và bảo lãnh NHTM cung cấp nhiều dịch vụ tài chính đa dạng và đóng vai trò là tổ chức tài chính trung gian quan trọng trong nền kinh tế.
Ngân hàng điện tử là sự kết hợp giữa hoạt động ngân hàng và công nghệ điện tử, phản ánh sự phát triển công nghệ thông tin trong ngành ngân hàng Trên thế giới, ngân hàng điện tử đang được phát triển mạnh mẽ, trong khi ở Việt Nam, lĩnh vực này còn mới mẻ với một số dịch vụ như HomeBanking, MobileBanking và Internet Banking Các trang web ngân hàng chủ yếu phục vụ quảng bá dịch vụ và thông tin tổ chức, đánh dấu những bước khởi đầu cho ngân hàng điện tử Với sự phát triển của công nghệ viễn thông, ngân hàng điện tử tại Việt Nam đang dần trở thành một phần quan trọng, cung cấp nhiều tiện ích như thông tin tài khoản, tỷ giá, lãi suất và giao dịch chứng khoán.
Ngân hàng điện tử không chỉ hoạt động trên Internet mà còn bao gồm tất cả các giao dịch qua phương tiện điện tử Sự phát triển của ngân hàng điện tử phụ thuộc vào tiến bộ công nghệ và các phương tiện điện tử, đồng thời cũng tạo ra thách thức cho môi trường pháp lý, trình độ dân trí, cũng như tính khả thi và hiệu quả trong việc áp dụng tại các ngân hàng thương mại ở Việt Nam.
Quá trình nhận thức về ngân hàng điện tử từ việc biết, hiểu đến nắm vững và quản lý rủi ro liên quan là một hành trình dài và phức tạp Nhiều người thường nhầm lẫn ngân hàng điện tử với dịch vụ ngân hàng trực tuyến, nhưng thực tế, ngân hàng điện tử là một khái niệm rộng hơn nhiều.
Hoạt động ngân hàng điện tử là hoạt động cung ứng các sản phẩm và dịch vụ ngân hàng thông qua các kênh điện tử (electronic banking hay E-banking)
Ngân hàng điện tử bao gồm nhiều dịch vụ từ truyền thống như nhận tiền gửi, cho vay, thanh toán hóa đơn đến việc phát hành và chấp nhận thanh toán tiền điện tử Tất cả các hoạt động này đều liên quan đến kênh phân phối mà khách hàng sử dụng để tiếp cận sản phẩm Dù là Internet banking, telephone banking hay PC banking, các dịch vụ này đều dựa vào kênh phân phối điện tử, bao gồm cả mạng đóng và mạng mở.
Hơn hai thập kỷ trước, nhiều ngân hàng đã bắt đầu cung cấp phần mềm cho phép khách hàng kiểm tra số dư tài khoản và thực hiện thanh toán cho các dịch vụ công Đến năm 1995, ngân hàng điện tử (E-banking) chính thức ra mắt qua phần mềm Quicken của Intuit Inc., với sự tham gia của 16 ngân hàng lớn tại Mỹ Khách hàng chỉ cần một máy tính, modem và phần mềm Quicken để sử dụng dịch vụ này Hiện nay, E-banking đã phát triển rộng rãi trên toàn cầu, đặc biệt ở các nước phát triển, nhờ vào tính tiện lợi và hiệu quả mà nó mang lại.
Dịch vụ Ngân hàng điện tử cho phép khách hàng truy cập từ xa để thu thập thông tin, thực hiện giao dịch thanh toán và tài chính dựa trên tài khoản tại Ngân hàng, cũng như đăng ký các dịch vụ mới.
Dịch vụ Ngân hàng điện tử là một hệ thống phần mềm cho phép khách hàng truy cập và mua các dịch vụ ngân hàng thông qua kết nối thiết bị điện tử với mạng công nghệ thông tin của ngân hàng.
Ngân hàng điện tử là một khái niệm không chỉ bao gồm các dịch vụ và kênh phân phối điện tử mà còn phản ánh quá trình phát triển lịch sử và tương lai của ngành ngân hàng Được coi là một phần của nền kinh tế điện tử, ngân hàng điện tử có thể được định nghĩa là ngân hàng mà tất cả các giao dịch giữa ngân hàng và khách hàng, bao gồm cả cá nhân và tổ chức, dựa trên việc xử lý và chuyển giao dữ liệu số hóa để cung cấp sản phẩm và dịch vụ ngân hàng.
(Nguồn: Ban thương mại điện tử, Bộ thương mại)
Dịch vụ ngân hàng điện tử là sự chuyển đổi các sản phẩm và nghiệp vụ ngân hàng truyền thống sang các kênh phân phối mới như internet, điện thoại và mạng không dây Hiện nay, ngân hàng điện tử tồn tại dưới hai hình thức: ngân hàng trực tuyến hoàn toàn dựa trên môi trường internet và mô hình kết hợp giữa ngân hàng truyền thống với điện tử hóa dịch vụ Tại Việt Nam, ngân hàng điện tử chủ yếu phát triển theo mô hình kết hợp này, phân phối các sản phẩm cũ qua các kênh mới.
2.1.1.4 Phát triển dịch vụ Ngân hàng điện tử
Sự xuất hiện của dịch vụ ngân hàng điện tử đã cách mạng hóa mối quan hệ giữa khách hàng và ngân hàng, cho phép người dùng thực hiện nhiều giao dịch từ xa mà không cần đến ngân hàng Điều này không chỉ mang lại sự tiện lợi mà còn giúp giảm chi phí cho khách hàng Dịch vụ ngân hàng điện tử đang ngày càng phát triển về quy mô, số lượng giao dịch và doanh thu Quá trình phát triển dịch vụ này diễn ra từ những bước đơn giản đến phức tạp, từ mức độ thấp đến cao, và từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện.
Dịch vụ ngân hàng điện tử đã trải qua một quá trình phát triển dài và toàn diện trên toàn cầu, đạt được mức độ phổ biến cao hiện nay Sự phát triển này không chỉ thể hiện qua việc gia tăng số lượng dịch vụ và tiện ích, mà còn qua việc nâng cao chất lượng dịch vụ, bao gồm tốc độ xử lý, tính ổn định và độ an toàn tin cậy Mục tiêu cuối cùng của các ngân hàng là tối ưu hóa lợi nhuận thông qua những cải tiến này.
Hiện nay, trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, các ngân hàng chú trọng nâng cao chất lượng dịch vụ bằng cách cải thiện tính năng bảo mật, tăng tốc độ xử lý và đảm bảo độ ổn định, đồng thời giảm thiểu rủi ro Hầu hết các ngân hàng đã phát triển dịch vụ ngân hàng điện tử từ những tính năng đơn giản như truy vấn và kiểm tra thông tin, số dư, đến các dịch vụ phức tạp hơn như chuyển khoản, thanh toán hóa đơn và thanh toán dịch vụ.