1 PHẦN MỞ ĐẦU 1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Với chính sách mở cửa chuyển đổi nền kinh tế từ cơ chế tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa có sự quản lý của nhà nước đã làm cho nền kinh tế nước ta phát triển nhanh chóng, tốc độ tăng trưởng kinh tế ngày càng mạnh. Cùng với quá trình đổi mới đó là sự tác động mạnh mẽ của n ền kinh tế thị trường lên mọi thành phần kinh tế, đòi hỏi mọi doanh nghiệp muốn đứng vững trên thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh thì phải tiêu thụ được nhiều sản phẩm, tối đa hóa lợi nhuận. Điều này thể hiện qua kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, cụ thể là các chỉ tiêu doanh thu, chi phí và lợi nhuận. Để xác định kết quả sả n xuất kinh doanh chính xác thì doanh nghiệp phải hạch toán đầy đủ, hợp lý các khoản doanh thu, chi phí. Việc xác định kết quả kinh doanh chính xác sẽ giúp các nhà quản lý nắm bắt được tình hình kinh doanh, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, xác định được những nguyên nhân tác động đến quá trình sản xuất và hoạt động kinh doanh, từ đó nhà quản lý đưa ra những quyết định, hoạch định những chiến lược sản xuất kinh doanh đúng đắ n, kịp thời nhằm phát triển doanh nghiệp trong thời gian tới. Xuất phát từ tầm quan trọng trên, em đã tìm hiểu và chọn đề tài “Hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại công ty TNHH Happy Cook” để làm đề tài nghiên cứu và viết báo cáo khoa học. 2 TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI Trong tình hình kinh tế hiện nay, dù kinh doanh trong bất kỳ lĩnh vực nào thì mối quan tâm hàng đầu mà doanh nghiệp hướng đến vẫn là những số liệ u về doanh thu và chi phí, để hướng đến mục tiêu cuối cùng là lợi nhuận, chính vì nắm bắt được tầm quan trọng của vấn đề này mà có rất nhiều sinh viên đã tham gia nghiên cứu và chọn đề tài doanh thu, chi phí và xác định kế quả kinh doanh làm đề tài nghiên cứu khoa học. Nhiều sinh viên trường đại học Lạc Hồng đã chọn đề tài này và có kết quả cũng thật khả quan như: “Hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết qu ả kinh doanh tại công ty cổ phần Vinacam” (Nguyễn Thị Thủy – Niên khóa 2006 – 2010). 2 “Kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả kinh doanh tại công ty cổ phần Hóa An” (Cao Thị Ngọc – Niên khóa 2006 – 2010). 3 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Tìm hiểu cách hạch toán về kế toán xác định kết quả kinh doanh của Công ty TNHH Happy Cook. Qua đó đưa ra các nhận xét về việc vận dụng chế độ kế toán trong điều kiện hoạt động cụ thể của công ty, đồng thời làm rõ tác động của công tác kế toán xác định kế t quả kinh doanh đến phương thức quản lý và hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao công tác kế toán của công ty nói chung và kế toán xác định kết quả kinh doanh nói riêng. Là cơ hội gắn kết kiến thức đã học với thực tiễn nhằm củng cố, nâng cao kiến thức, học hỏi kinh nghiệm trong môi trường làm việc thực tế. 4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Bài báo cáo ch ủ yếu sử dụng phương pháp mô tả và phân tích. Phương pháp mô tả để miêu tả một các rõ ràng và cụ thể quy trình kế toán xác định kết quả kinh doanh: kết quả kinh doanh hoạt động sản xuất, kết quả kinh doanh hoạt động tài chính, kết quả kinh doanh hoạt động khác từ đó xác định kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Phương pháp phân tích để thấy được những ưu nhược điểm trong quy trình kế toán t ại doanh nghiệp và đưa ra một số kiến nghị dựa trên những nội dung đã phân tích. Ngoài ra bài báo cáo còn sử dụng phương pháp thu thập thông tin. Thu thập các sổ sách kế toán, tài liệu, số liệu cung cấp tại công ty TNHH Happy Cook, chủ yếu qua nhân viên phòng kế toán. 5 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Nghiên cứu tại Công ty TNHH Happy Cook tại số 10 đường 3A KCN Biên Hòa 2, thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai. Chủ yếu là phòng kế toán. Nghiên cứu qua các số liệu thực tế c ủa công ty vào quý 4 năm 2010. Thời gian nghiên cứu từ tháng 1 đến tháng 4 năm 2011 6 NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI Đề tài đánh giá đúng thực trạng và đi sâu vào phân tích quá trình hoàn thiện 3 công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại công ty TNHH Happy Cook. Đề xuất một số giải pháp cụ thể, có tính khả thi về công tác kế toán tại công ty, góp phần vào việc hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại công ty. Thông qua đó, nhà quản trị có thể đưa ra những quyết định đúng đắn, kịp thời đối với hoạt động kinh doanh của đơn vị mình. 7 KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI Ngoài Lờ i cảm ơn và Kết luận, Mục lục,Danh mục từ viết tắt, Danh mục các hình, Danh mục các biểu đồ, Danh mục các sơ đồ, Danh mục các bảng, Tài liệu tham khảo, Phụ lục. Bài báo cáo gồm 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận về hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh. Chương 2: Thực trạng hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh. Chương 3: Nhậ n xét và kiến nghị về hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh. 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH. 1.1 Khái niệm, trình tự và ý nghĩa của việc xác định kết quả kinh doanh 1.1.1 Khái niệm về kết quả kinh doanh 1.1.1.1 Khái niệm doanh thu [2] Doanh thu: là tổng giá trị của các lợi ích kinh tế doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu. 1.1.1.2 Khái niệm chi phí [2] Chi phí: là biểu hiện bằng tiền toàn bộ hao phí về lao động sống và lao động vật hóa phát sinh trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp. 1.1.1.3 Khái niệm kết quả kinh doanh [2] Kết quả kinh doanh: là số lãi hoặc lỗ (hay còn gọi là lợi nhuận sau thuế) do các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp mang lại trong một kỳ kế toán (tháng, quý, năm). 1.1.2 Trình tự xác định kết quả kinh doanh [1] − Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ. − Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp d ịch vụ. − Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh. − Lợi nhuận khác. − Tổng lợi nhuận trước thuế. − Tổng lợi nhuận sau thuế. 1.1.3 Ý nghĩa của việc xác định kết quả kinh doanh [2] Kết quả kinh doanh là kết quả cuối cùng về các hoạt động kinh tế đã đạt được 5 trong một thời kỳ nhất định (tháng, quý, năm) do các hoạt động SXKD, các hoạt động tài chính và các hoạt động khác mang lại được biểu hiện thông qua chỉ tiêu lãi và lỗ (lợi nhuận sau thuế). Kết quả kinh doanh là chỉ tiêu chất lượng để đánh giá hiệu quả hoạt động và mức độ tích cực trên tất cả các mặt của doanh nghiệp. 1.2 Kế toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ 1.2.1 Khái niệm [2] Doanh thu bán hàng và cung cấp dị ch vụ là toàn bộ số tiền thu được hoặc sẽ thu được từ các giao dịch và nghiệp vụ phát sinh doanh thu như bán sản phẩm hàng hóa, cung cấp dịch vụ. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ thuần mà DN thực hiện được trong kỳ kế toán có thể thấp hơn doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ ghi nhận ban đầu do các nguyên nhân: − Chiết khấu thương mại. − Giảm giá hàng đã bán cho khách hàng. − Hàng đã bán bị trả lại. − DN phải nộp thuế TTĐB, thuế xuất khẩu và thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp. 1.2.2 Tài khoản sử dụng [2] Kế toán sử dụng tài khoản 511- “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ”. 6 TK 511 Bên Nợ Thuế TTĐB, thuế XK, thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp phải nộp. Kết chuyển từ các khoản chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán và trị giá hàng bán bị trả lại trong kỳ. Kết chuyển doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ thuần để xác định kết quả kinh doanh Bên Có Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ mà doanh nghiệp thực hiện trong kỳ hạch toán. TK 511 không có số dư cuối kỳ. 1.2.3 Sơ đồ hạch toán a) Phương thức bán hàng trực tiếp cho khách hàng ¾ Giao hàng tại kho của DN hoặc tại các phân xưởng sản xuất không qua kho. TK 511 TK 111,112,131 TK 155 TK 632 Doanh thu bán hàng Xuất TP bán trực tiếp TK 3331 Thuế GTGT đầu ra Sơ đồ 1.1 Sơ Đồ Hạch Toán TK 511 theo Phương Thức Bán Hàng Trực Tiếp (Nguồn: Giáo trình Kế toán Tài chính) [2]  Phương pháp hạch toán [2] (1) Phản ánh doanh thu bán hàng theo giá bán: Nợ TK 111, 112, 131 Có TK 511 – “doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” Có TK 3331 – “thuế GTGT phải nộp (2) Phản ánh trị giá vốn thành phẩm xuất bán đã xác định tiêu thụ: 7 Nợ TK 632 – “giá vốn hàng bán” Có TK 155 – “thành phẩm” ¾ Giao hàng tại kho của người mua hoặc tại một địa điểm giao hàng đã được thỏa thuận theo hợp đồng (theo phương thức chuyển hàng): TK 155 TK 157 TK 632 TK 511 TK 111, 112,131 Xuất TP Giao hàng cho Doanh thu Chuyển bán bên mua bán hàng TK 155 TK 3331 Nhập kho hàng Thuế GTGT bị trả lại đầu ra Sơ đồ 1.2 Sơ Đồ Hạch Toán TK 511 theo Phương Thức Chuyển Hàng (Nguồn: Giáo trình Kế toán Tài chính) [2]  Phương pháp hạch toán [2] (1) Phản ánh giá thực tế thành phẩm xuất gởi bán theo hợp đồng: Nợ TK 157 – “hàng gửi đi bán” Có TK 155 – “thành phẩm” (2) Khi xác định sản phẩm gởi bán đã tiêu thụ: _ Phản ánh doanh thu Nợ TK 111, 112, 131 Có TK 511 – “doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” Có TK 3331 – “thuế GTGT phải nộp” _ Phản ánh giá vốn hàng bán Nợ TK 632 – “giá vốn hàng bán” Có TK 157 – “hàng gửi đi bán” (3) Trường hợp sản phẩm gửi đi bán theo hợp đồng bị từ chối trả lại: Nợ TK 155 – “thành phẩm” Có TK 157 – “hàng gửi đi bán” b) Phương thức tiêu thụ qua các đại lý (ký gởi hàng) 8 TK 155 TK 157 TK 632 Xuất kho hàng ký gởi Phản ánh giá vốn hàng đã tiêu thụ TK 511 TK 111,112,131 TK 641 Doanh thu bán hàng Hoa hồng đại lý chưa có thuế GTGT TK 3331 TK 133 Thuế GTGT đầu ra Thuế GTGT phải nộp Sơ đồ 1.3 Sơ Đồ Hạch Toán TK 511 theo Phương Thức Ký Gửi Hàng (Nguồn: Giáo trình Kế toán Tài chính) [2]  Phương pháp hạch toán [2] ¾ Tại đơn vị có hàng ký gởi (chủ hàng) (1) Phản ánh trị giá thực tế hàng xuất kho giao cho đại lý Nợ TK 157 – “hàng gửi đi bán” Có TK 155 – “thành phẩm” (2) Căn cứ vào bảng kê hoá đơn bán hàng do đại lý ký gởi báo cáo kết quả tiêu thụ, kế toán ghi: Nợ TK 111,112,131 Có TK 511 – “doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ ” Có TK 3331 – “thuế GTGT phải nộp” Đồng thời phản ánh giá vốn của hàng ký gửi thực tế đã tiêu thụ Nợ TK 632 – “giá vốn hàng bán” Có TK 157 – “hàng gửi đi bán” (3) Số tiền hoa hồng phải trả cho đại lý Nợ TK 641 – “chi phí bán hàng” (tiền hoa hồng) Nợ TK 133 – “thuế GTGT được khấu trừ” Có TK 111,112,131 ¾ Tại các đại lý hoặc đơn vị nhận bán hàng ký gởi (nhận bán sản phẩm không 9 thuộc quyền sở hữu của mình nên doanh thu của đại lý chính là khoản hoa hồng được hưởng do bán đúng giá ký gởi của chủ hàng) (1) Khi nhận hàng, căn cứ vào giá trị hợp đồng ký gởi, kế toán ghi: Ghi đơn Nợ TK 003 – “hàng hoá nhận bán hộ, nhận ký gởi, ký cược” (2) Khi bán được hàng Ghi đơn Có TK 003 – “hàng hoá nhận bán hộ, nhận ký gởi, ký cược” Căn cứ vào hoá đơn bán hàng hạch toán số tiền phải thanh toán cho chủ hàng (bao gồm cả thuế GTGT) Nợ TK 111,112 Có TK 3388 – “phải trả, phải nộp khác” Định kỳ báo cáo kết quả thực hiện theo hợp đồng, xuất hoá đơn cho bên chủ hàng làm cơ sở để thanh toán tiền hoa hồng: Nợ TK 3388 – “phải trả, phải nộp khác” Có TK 511 – “doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” Có TK 111,112 – “số tiền thực trả cho chủ hàng sau khi đã trừ khoản hoa hồng được hưởng” c) Bán hàng theo phương thức trả chậ m, trả góp Doanh nghiệp ghi nhận doanh thu bán hàng theo giá bán trả ngay. TK 511 TK 111,112,131 TK111,112 TK 155 TK 632 Doanh thu theo Thanh toán tiền Xuất bán TP giá trả ngay định kỳ TK 3387 Lãi trả chậm trả góp TK 3331 TK 515 TK 3387 Thuế GTGT Ghi nhận doanh thu lãi đầu ra trả chậm, trả góp Sơ đồ 1.4 Sơ Đồ Hạch Toán TK 511 theo Phương Thức Trả Chậm, Trả Góp (Nguồn: Giáo trình Kế toán Tài chính) [2] 10  Phương pháp hạch toán [2] (1) Khi bán hàng ghi số tiền trả lần đầu và số tiền còn phải thu, doanh thu bán hàng và lãi phải thu: Nợ TK 111, 112, 131 Có TK 511 (số tiền trả ngay) Có TK 3387 (lãi trả chậm, trả góp) Có TK 3331- “thuế GTGT phải nộp” Đồng thời phản ánh giá vốn hàng bán: Nợ TK 632 – “giá vốn hàng bán” Có TK 155 – “thành phẩm” (2) Khi thu được tiền bán hàng lần tiếp sau: Nợ TK 111, 112 Có TK 131 – “phải thu của khách hàng” (3) Ghi nhận doanh thu tiền lãi bán hàng trả chậm, trả góp định kỳ : Nợ TK 3387 – “doanh thu chưa thực hiện” Có TK 515 – “doanh thu hoạt động tài chính” 1.3 Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu Các khoản giảm trừ doanh thu bao gồm: chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán và hàng bán bị trả lại. [1] 1.3.1 Khái niệm [2] a) Chiết khấu thương mại Là khoản tiền mà doanh nghiệp đã giảm trừ hoặc đã thanh toán cho người mua hàng do việc người mua hàng đã mua sản phẩm hàng hoá, dịch vụ vớ i khối lượng lớn theo thoả thuận về chiết khấu thương mại đã ghi trên hợp đồng kinh tế mua bán hoặc các cam kết mua bán hàng. Kế toán sử dụng tài khoản 521 – “chiết khấu thương mại” để phản ánh các khoản chiết khấu thương mại đã thực hiện trong kỳ. Riêng trường hợp chiết khấu thương mại đã tính trừ vào giá bán trên hoá đơn bán hàng thì không hạch toán vào TK 521. b) Hàng bán bị trả lại