Cơ sở lý luận và thực tiễn
Cơ sở lý luận về thu nhập của Ngân hàng thương mại
2.1.1.1 Khái niệm ngân hàng thương mại
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực tiền tệ và tín dụng Sự hình thành và phát triển của NHTM là hệ quả tự nhiên của nền kinh tế thị trường, góp phần tạo nên thị trường tài chính và tiền tệ hiệu quả.
- Theo tài liệu “Quản trị ngân hàng thương mại” của Peter S.Rose (2001):
Ngân hàng là tổ chức tài chính cung cấp nhiều dịch vụ tài chính đa dạng, bao gồm tín dụng, tiết kiệm và thanh toán, thực hiện nhiều chức năng tài chính hơn bất kỳ tổ chức nào khác trong nền kinh tế.
Theo Luật các tổ chức tín dụng (TCTD) 2010 (Luật số 47/2010/QH12):
Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng hoạt động theo quy định của pháp luật, thực hiện đầy đủ các dịch vụ ngân hàng với mục tiêu tạo ra lợi nhuận.
Ngân hàng thương mại (NHTM) là một doanh nghiệp đặc biệt hoạt động trong lĩnh vực tiền tệ, chuyên huy động vốn, cho vay, chiết khấu, bảo lãnh và cung cấp các dịch vụ tài chính NHTM đóng vai trò là một định chế tài chính trung gian quan trọng trong nền kinh tế thị trường, giúp tập trung các nguồn tiền nhàn rỗi trong xã hội để cấp tín dụng cho các tổ chức kinh tế và cá nhân, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội Sự hiện diện của NHTM trong nhiều lĩnh vực kinh tế chứng tỏ rằng, nơi nào có hệ thống NHTM phát triển, nơi đó sẽ có sự tăng trưởng nhanh chóng của nền kinh tế - xã hội.
Các ngân hàng thương mại (NHTM) đều có điểm chung trong việc nhận tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn, từ đó sử dụng số tiền này cho các hoạt động cho vay, đầu tư và cung cấp dịch vụ kinh doanh khác.
2.1.1.2 Chức năng của ngân hàng thương mại
Ngân hàng thương mại nói chung, Ngân hàng thương mại cổ phần nói riêng đều có những chức năng sau đây:
Ngân hàng đóng vai trò trung gian tín dụng, một chức năng quan trọng giúp thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế Qua việc huy động các nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi, ngân hàng hình thành nguồn vốn tín dụng cần thiết để đáp ứng nhu cầu vốn cho các hoạt động kinh tế.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa vốn, chuyển từ nơi thừa sang nơi thiếu, qua đó kích thích luân chuyển vốn trong toàn xã hội và thúc đẩy quá trình tái sản xuất phát triển.
Hai là: Trung gian thanh toán
Chức năng của ngân hàng thương mại (NHTM) là làm trung gian trong các giao dịch thanh toán giữa khách hàng, giúp hoàn tất các quan hệ kinh tế thương mại Ngân hàng cung cấp dịch vụ thanh toán thông qua các phương tiện như ủy nhiệm thu, ủy nhiệm chi, séc, và thẻ thanh toán Việc này không chỉ mang lại nhiều tiện ích cho khách hàng mà còn giúp tiết kiệm chi phí và thời gian, đồng thời đảm bảo an toàn trong quá trình thanh toán Chức năng trung gian thanh toán của NHTM đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy lưu thông hàng hóa, tăng tốc độ thanh toán và lưu chuyển vốn, từ đó góp phần vào sự phát triển kinh tế.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy giao dịch hàng hóa và dịch vụ giữa các tổ chức và cá nhân, giúp quá trình này trở nên thuận tiện, nhanh chóng, an toàn và tiết kiệm chi phí.
Ba là: Cung ứng dịch vụ ngân hàng
Ngoài vai trò trung gian tín dụng và thanh toán, các ngân hàng thương mại (NHTM) còn cung cấp nhiều dịch vụ đa dạng cho nền kinh tế, bao gồm dịch vụ ngân quỹ, dịch vụ kiều hối, nghiệp vụ ủy thác, bảo quản hiện vật quý và giấy tờ có giá, cho thuê tủ két sắt, cũng như dịch vụ tư vấn đầu tư.
Sự phát triển của công nghệ thông tin đã thúc đẩy ngân hàng triển khai các dịch vụ hiện đại như Internet Banking, Phone Banking và Home Banking Những dịch vụ này không chỉ nâng cao khả năng phục vụ khách hàng mà còn cải thiện chất lượng dịch vụ Điều này góp phần tích cực vào hoạt động kinh doanh của ngân hàng.
2.1.1.3 Vai trò của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế
Hoạt động của ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò thiết yếu trong nền kinh tế, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội Ngược lại, tình hình kinh tế - xã hội cũng ảnh hưởng đến hoạt động của ngân hàng, có thể thúc đẩy hoặc kìm hãm sự phát triển của các ngân hàng.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò trung gian tín dụng quan trọng, giúp điều hòa vốn trong nền kinh tế, thúc đẩy sản xuất và tăng trưởng sản phẩm xã hội Sự mở rộng vốn đầu tư không chỉ cải thiện đời sống người dân mà còn tạo cầu nối giữa tiết kiệm và đầu tư, góp phần duy trì sự cân bằng và ổn định cho nền kinh tế.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò trung gian thanh toán, giúp giảm chi phí lưu thông tiền tệ cho từng khách hàng và toàn xã hội, đồng thời thúc đẩy quá trình lưu thông hàng hóa diễn ra nhanh chóng.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) điều tiết và kiểm soát thị trường tiền tệ và vốn, từ đó thu hút và mở rộng đầu tư cả trong và ngoài nước Để NHTM thực hiện hiệu quả vai trò này, NHNN cần quản lý chặt chẽ các NHTM nhằm thực thi chính sách tiền tệ, đảm bảo hoạt động lành mạnh và hiệu quả của hệ thống ngân hàng, cũng như bảo vệ quyền lợi của các thành phần kinh tế, góp phần vào sự phát triển thuận lợi của nền kinh tế.
2.1.1.4 Các nghiệp vụ chủ yếu của ngân hàng thương mại
Một là: Nghiệp vụ tài sản nợ
Cơ sở thực tiễn
2.2.1 Các công trình nghiên cứu có liên quan
1 Đào Thị Kim Phượng (2015),“Giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh.”, luận văn thạc sĩ ngành quản trị kinh doanh, Học viện Nông nghiệp Việt Nam.
Luận văn nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng BIDV Bắc Ninh thông qua việc phân tích thực trạng và đánh giá hiệu quả hoạt động huy động vốn Bằng cách xem xét các đối tượng huy động vốn, chi phí huy động và giá vốn FTP, luận văn chỉ ra sự cân đối giữa huy động và sử dụng vốn Đồng thời, tác giả cũng đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động huy động vốn, cùng với việc chỉ ra những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong hoạt động này tại chi nhánh.
2 Võ Viết Chương (2015), “ Nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Hà Tĩnh”, luận văn thạc sỹ của Đại học quốc gia Hà Nội.
Bài viết tổng hợp các vấn đề cơ bản về hiệu quả kinh doanh của ngân hàng thương mại, đặc biệt là tại BIDV Chi nhánh Hà Tĩnh trong giai đoạn 2010-2014 Luận văn phân tích thực trạng hoạt động kinh doanh, bao gồm sự đảm bảo an toàn trong hoạt động và cấu trúc hiệu quả của chi nhánh, đồng thời đánh giá chỉ tiêu ROA để phản ánh khả năng sinh lợi Từ những phân tích này, tác giả đã đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của BIDV Hà Tĩnh, góp phần vào sự phát triển bền vững của ngân hàng TMCP đầu tư và Phát triển Việt Nam.
3 Lê Thị Hồng Loan, (2013)“Giải pháp nâng cao thu nhập của Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Giang”, Luận văn thạc sĩ kinh tế của Học viện Tài chính.
Luận văn nghiên cứu các vấn đề cơ bản về thu nhập của chi nhánh BIDV Bắc Giang và các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập trong cơ chế thị trường Đồng thời, luận văn phân tích và đánh giá tình hình thu nhập của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Giang Từ đó, đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cường thu nhập cho ngân hàng này.
4 Nguyễn Thị Thanh Loan (2009),“Nâng cao sự hài lòng của khách hàng sử dụng dịch vụ tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Việt Nam - Chi nhánh Tỉnh Bình Dương”, luận văn thạc sỹ - Đại học kinh tế thành phố Hồ Chí Minh.
Mục đích của nghiên cứu là xác định các yếu tố quyết định sự hài lòng của khách hàng trong lĩnh vực ngân hàng, đồng thời đánh giá nhu cầu và chất lượng dịch vụ Nghiên cứu sử dụng thang đo SERVQUAL và các phương pháp phân tích như phân tích nhân tố và hồi quy để tìm ra những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách hàng cá nhân Dựa trên kết quả phân tích, đề tài đưa ra các giải pháp nhằm cải thiện chất lượng dịch vụ ngân hàng, từ đó nâng cao sự hài lòng của khách hàng.
5 Trần Thu Hường (2015)“Phân tích tình hình thu nhập tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh”, Luận văn, Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam.
Phân tích tình hình thu nhập của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh là cần thiết để hiểu rõ hiệu quả hoạt động tài chính của ngân hàng Bằng cách đánh giá các nguồn thu nhập và chi phí hiện tại, chúng ta có thể đưa ra những đề xuất cụ thể nhằm nâng cao thu nhập cho ngân hàng Việc cải thiện các dịch vụ tài chính, tối ưu hóa quy trình làm việc và mở rộng thị trường sẽ góp phần gia tăng doanh thu và nâng cao vị thế cạnh tranh của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh.
6 Đỗ Trọng Phát (2014) “Nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh ngoại tệ tại Vietcombank, một số vấn đề lý luận và thực tiễn” - Luận Văn Thạc sĩ kinh tế do
PGS.TS Nguyễn Đăng Dờn tại TPHCM đã hướng dẫn nghiên cứu về hiệu quả hoạt động kinh doanh ngoại tệ, đóng góp quan trọng vào lý luận kinh tế Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn sâu sắc về tác động của hoạt động ngoại tệ đối với nền kinh tế nói chung.
Nghiên cứu mới này tập trung vào việc nâng cao thu nhập tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bắc Ninh Tác giả đã tham khảo và phân tích các công trình trước đó, nhưng đề xuất các giải pháp độc đáo, không trùng lặp, nhằm cải thiện hiệu quả tài chính của chi nhánh BIDV Bắc Ninh.
2.2.2 Kinh nghiệm nâng cao thu nhập của một số ngân hàng thương mại
Ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, đặc biệt là trong bối cảnh Việt Nam đang cải cách hệ thống ngân hàng để thúc đẩy tăng trưởng bền vững Sự phát triển mạnh mẽ của thị trường ngân hàng đã dẫn đến cạnh tranh gay gắt, buộc các ngân hàng thương mại (NHTM) phải cải thiện dịch vụ và sản phẩm, như đầu tư, cho vay và dịch vụ chuyển tiền NHTM đã áp dụng các chiến lược thu hút khách hàng, đặc biệt là tầng lớp có nguồn tiền nhàn rỗi, thông qua dịch vụ tận nhà và các chương trình khảo sát ý kiến khách hàng Để tăng cường nguồn tiền gửi, các NHTM cũng khai thác nguồn vốn từ các dự án xuất nhập khẩu và chính phủ, đồng thời thực hiện chiến lược marketing hiệu quả Việc hiện đại hóa nghiệp vụ, cải tiến phong cách phục vụ và nâng cao kỷ luật trong quản lý là những yếu tố quan trọng để nâng cao hiệu quả hoạt động Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực cũng được chú trọng nhằm tạo ra đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp phục vụ khách hàng tốt hơn.
Kinh nghiêṃ taị Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt
Nam - Chi nhánh Bắc Ninh (Vietcombank)
Trong những năm qua, Vietcombank đã khẳng định thế mạnh về nguồn vốn ngoại tệ và kinh nghiệm trong kinh doanh ngoại tệ, đặc biệt trong hoạt động thanh toán quốc tế, đáp ứng kịp thời nhu cầu của khách hàng Ngân hàng này thành công với chính sách giá dịch vụ cạnh tranh, thu hút khách hàng thanh toán xuất khẩu thông qua các chính sách linh hoạt và khuyến khích thanh toán với tỷ lệ ký quỹ thấp Năm 2009, Vietcombank vinh dự nhận giải thưởng “Ngân hàng nội địa tốt nhất Việt Nam về tài trợ thương mại” từ tạp chí Trade Finance Magazine Để đối phó với cạnh tranh gay gắt trong lĩnh vực tài chính, chi nhánh Vietcombank Bắc Ninh đã chủ động tiếp cận và chăm sóc khách hàng, tận dụng lợi thế trong tài trợ thương mại.