Tính cấp thiết của đề tài
Thuế đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước, giúp Chính phủ chi tiêu cho các công trình công cộng và nâng cao hệ thống an ninh xã hội Do đó, việc quản lý thu thuế một cách hiệu quả, đảm bảo thu đúng và đủ, là cần thiết để tạo nguồn lực cho Ngân sách và bảo đảm sự công bằng trong nghĩa vụ đóng góp của công dân.
Theo thống kê hiện tại, doanh nghiệp đóng góp 70% tổng thu nội địa của ngân sách hàng năm, trong khi thuế từ hộ kinh doanh chỉ chiếm tỉ trọng nhỏ Tuy nhiên, nguồn thu từ hộ kinh doanh này có tiềm năng lớn nhờ vào số lượng hộ kinh doanh đang gia tăng mạnh mẽ.
Trong những năm gần đây, sự đổi mới trong cơ chế quản lý kinh tế và đa dạng hóa các thành phần kinh tế đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển mạnh mẽ của hộ kinh doanh, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của đất nước Mặc dù hộ kinh doanh có nhiều ưu thế, nhưng cũng phải đối mặt với nhiều hạn chế và khó khăn trong việc phát triển sản xuất kinh doanh Với đặc thù là một đơn vị kinh tế có số lượng lớn và phạm vi hoạt động rộng, công tác quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh trở nên phức tạp và gặp nhiều thách thức.
Trong thời gian qua, công tác quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh đã có những chuyển biến tích cực, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật thuế và hạn chế thất thu, góp phần tăng thu ngân sách Tuy nhiên, vẫn còn nhiều tiềm năng để khai thác nguồn thu thuế từ hộ kinh doanh nhằm đạt mức cao hơn Mặc dù tình trạng thất thu đã giảm, nhưng vẫn tồn tại vấn đề quản lý chưa đầy đủ, doanh thu tính thuế chưa sát thực tế và nợ đọng thuế khó thu hồi Do đó, việc tìm ra các giải pháp để tăng cường quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh là một vấn đề cấp thiết cho ngành Thuế.
Công tác thu thuế đối với hộ kinh doanh tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam đã đạt nhiều thành tựu đáng ghi nhận Để nâng cao hiệu quả quản lý thu thuế, cần chú trọng hơn đến việc phòng, chống gian lận thuế, đảm bảo tính hiệu lực và hiệu quả của luật thuế Điều này không chỉ giúp tăng nguồn thu ngân sách cho thành phố mà còn góp phần cải thiện đời sống kinh tế - xã hội Qua nghiên cứu về công tác thu thuế tại Chi cục thuế thành phố Tam Kỳ, tôi quyết định chọn đề tài “Quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh trên địa bàn thành phố” để phân tích sâu hơn.
Bài viết tập trung phân tích thực trạng quản lý thu thuế tại Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam, chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân của các bất cập hiện có Đồng thời, bài viết đề xuất các hướng giải quyết và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thu thuế đối với hộ kinh doanh, từ đó nâng cao hiệu quả trong quản lý thuế.
Mục tiêu nghiên cứu
Luận văn này tổng hợp lý luận, kinh nghiệm và thực tiễn về quản lý thuế (QLTT) đối với hộ kinh doanh (HKD) tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam Bài viết phân tích thực trạng QLTT, chỉ ra ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những tồn tại trong công tác này Ngoài ra, nghiên cứu khảo sát ý kiến HKD để đánh giá sự hài lòng và mức độ tuân thủ thuế Luận văn cũng đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường QLTT phù hợp với đặc thù địa bàn Các câu hỏi nghiên cứu bao gồm: Những công trình nào đã nghiên cứu về đề tài? Phương pháp tiếp cận nghiên cứu ra sao? QLTT bao gồm những nội dung gì? Thực trạng công tác QLTT tại Tam Kỳ có những đặc điểm, khó khăn và nguyên nhân nào? Và các giải pháp nào có thể được áp dụng để cải thiện QLTT đối với HKD?
3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Công tác QLTT đối với HKD
- Phạm vi nghiên cứu: Địa bàn thành phố Tam Kỳ tỉnh Quảng Nam Thời gian: từ năm 2013 đến năm 2017
4 Nguồn dữ liệu và phương pháp nghiên cứu
Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo thống kê, kế toán thuế và báo cáo tổng kết công tác thuế của Chi cục thuế thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam Thông tin này đã được công bố trên giáo trình, báo, tạp chí ngành và các công trình nghiên cứu, đề tài khoa học.
Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát ý kiến của 50 hộ kinh doanh (HKD) bằng bảng câu hỏi, nhằm đánh giá sự hiểu biết về chính sách thuế, nhu cầu giải đáp vướng mắc thuế và thái độ phục vụ của cơ quan thuế Bên cạnh đó, phỏng vấn có định hướng được thực hiện trực tiếp với cán bộ Chi cục thuế thành phố Tam Kỳ để thu thập thông tin chi tiết hơn.
Trong nghiên cứu này, tác giả áp dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử để phân tích vấn đề phát triển toàn diện Phương pháp tiếp cận vĩ mô tập trung vào chính sách thuế và quy định thuế đối với hộ kinh doanh (HKD) Tiếp cận lịch sử so sánh sự thay đổi trong quản lý thuế (QLTT) qua thời gian, xem xét ảnh hưởng của môi trường quản lý, chính sách và tổ chức bộ máy Cuối cùng, tiếp cận hệ thống làm rõ đặc điểm của QLTT, các yếu tố tác động và mối quan hệ giữa QLTT với HKD trong toàn hệ thống, cũng như các vấn đề kinh tế - xã hội tại địa phương, đặc biệt là mối liên hệ giữa QLTT tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam và toàn quốc.
Đề tài sử dụng công cụ phân tích thống kê kinh tế để đánh giá thực trạng công tác quản lý thị trường (QLTT) và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến QLTT Các công cụ phân tổ thống kê được áp dụng nhằm hệ thống hóa tài liệu theo tiêu chí nghiên cứu Đề tài thực hiện so sánh và đánh giá sự tương quan giữa các số liệu, sử dụng đồ thị và biểu đồ để phân tích một cách khách quan và khoa học Để hỗ trợ các đánh giá, phương pháp chuyên gia được áp dụng thông qua việc hỏi ý kiến cán bộ thuế, từ đó đưa ra các giải pháp thuyết phục và khả thi, phù hợp với thực tiễn địa bàn.
5 Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn được chia làm 3 chương
Chương 1 trình bày cơ sở lý luận về quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng các nguyên tắc quản lý hiệu quả để đảm bảo thu ngân sách nhà nước Chương 2 phân tích thực trạng quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam, chỉ ra những thách thức và cơ hội trong việc cải thiện công tác thu thuế, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thu thuế trong khu vực này.
Chương 3: Giải pháp tăng cường quản lý thu thuế đối với hộ kinh doanh trên địa bàn thành phố Tam Kỳ tỉnh Quảng Nam
6 Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Quản lý Nhà Nước về kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực thu thuế đối với hộ kinh doanh, là một hoạt động phức tạp và đầy thách thức Nhiều công trình nghiên cứu trong và ngoài nước đã được thực hiện để phân tích vấn đề này Các nghiên cứu sử dụng nhiều phương pháp khác nhau và tiếp cận đa dạng, nhằm đưa ra các giải pháp phù hợp với đặc thù từng địa phương Trong quá trình hoàn thành luận văn, tác giả đã tham khảo và tổng hợp thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, từ đó rút ra những kết luận quan trọng.
Sách “Quản lý Nhà nước về kinh tế” của GS.TS Phan Huy Đường, xuất bản bởi NXB Đại Học Quốc Gia Hà Nội năm 2015, phân tích vai trò quan trọng của quản lý và điều tiết kinh tế của Nhà nước trong bối cảnh nền kinh tế thị trường nhiều bất cập Tác phẩm nhấn mạnh sự cần thiết phải có sự tương thích trong quản lý để ổn định và phát triển bền vững nền kinh tế đất nước Giáo trình tổng hợp lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về kinh tế trong nền kinh tế thị trường hiện đại và quá trình đổi mới tại Việt Nam, đồng thời khái quát các khái niệm, yếu tố cấu thành, chức năng, nguyên tắc, phương pháp, tổ chức bộ máy và quyết định quản lý liên quan đến cán bộ, công chức trong lĩnh vực này.
Giáo trình “Quản lý Nhà nước về kinh tế” của TS Lê Bảo, xuất bản năm 2014 tại Đại học Kinh tế Đà Nẵng, cung cấp những tiếp cận mới mẻ về quản lý nhà nước trong lĩnh vực kinh tế Tác phẩm hệ thống hóa các lý thuyết cơ bản và từ chương 02 trở đi, tác giả làm rõ nội dung, vai trò và đặc điểm của từng ngành kinh tế trong công tác quản lý nhà nước, bao gồm hạ tầng, giáo dục, y tế, an ninh trật tự xã hội và hội nhập đối ngoại.
Giáo trình “Quản lý thuế” của TS Lê Xuân Trường, Học viện Tài chính, Nhà xuất bản Tài chính, 2010, được biên soạn kỹ lưỡng, cung cấp nội dung cụ thể liên quan đến quản lý thuế cho người nộp thuế Giáo trình trình bày những lý luận cơ bản về quản lý thuế của cơ quan thuế và giới thiệu quy trình nghiệp vụ thực hiện các chức năng quản lý thuế như quản lý kê khai thuế, kế toán thuế, thống kê thuế, tuyên truyền thuế, dịch vụ hỗ trợ người nộp thuế, thanh tra kiểm tra thuế, quản lý và cưỡng chế nợ thuế, cùng với dự toán thu thuế Đặc biệt, giáo trình còn nhấn mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế.
Hai tác giả Nguyễn Đẩu và Hải Lý đã nghiên cứu về quản lý thuế, tập trung vào việc nâng cao hiệu quả công tác này Kể từ khi thực hiện chiến lược cải cách và hiện đại hóa hệ thống thuế, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra sự chuyển biến trong cơ chế quản lý thuế từ chuyên quản sang tự khai, tự nộp Các nghiên cứu hiện nay chủ yếu tập trung vào mối quan hệ giữa cơ quan thuế và người nộp thuế (NNT), nhằm tìm ra các biện pháp giảm thiểu chi phí thuế.
Bài viết "Giải pháp nâng cao hiệu quả QLT thu nhập cá nhân" của Vũ Thị Nhài, xuất bản năm 2007 trên Tạp Chí thuế Nhà nước số 35, đã nghiên cứu tác động của chính sách thuế đến hiệu lực và hiệu quả quản lý thuế.
Bài viết "Thuế Nhà Nước" của tác giả Lê Văn Ái, xuất bản năm 1996 bởi NXB Tài chính Hà Nội, tập trung vào nghiên cứu quản lý thuế trong bối cảnh cải cách và đổi mới nội bộ ngành thuế, đồng thời đề xuất sắp xếp và kiện toàn bộ máy tổ chức.
Bài viết "Chống thất thu thuế trong một nền kinh tế cạnh tranh" của tác giả Thảo Nguyên (2006) đăng trên Tạp chí Thuế Nhà nước số 44, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường tuyên truyền và giao tiếp thông tin với người nộp thuế (NNT) Mục tiêu là giúp NNT hiểu rõ chính sách thuế, từ đó hoạch định chiến lược kinh doanh hiệu quả, tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh, và góp phần tăng cường số thuế đóng góp cho ngân sách nhà nước.
- “CCT quận Đống Đa – Hà Nội, Tăng cường thanh tra, kiểm tra, chống thất thu thuế”, Đặng Ngọc Chiến, năm 2006 Tạp chí Thuế Nhà nước số 19
Nghiên cứu về việc chống thất thu thuế trong các ngành sản xuất kinh doanh đặc thù như kinh doanh ăn uống, nhà nghỉ, phòng trọ, vận tải tư nhân, và xây dựng tư nhân là rất cần thiết Điều này giúp nâng cao hiệu quả quản lý thuế và đảm bảo công bằng trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế của hộ kinh doanh đa ngành nghề.