Luận văn hệ thống hóa lý luận về phát triển hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Ngân hàng thương mại; phân tích đánh giá về thực trang hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Đồng Tháp. Từ đó rút ra những mặt hạn chế còn tồn tại nhằm đưa ra các giải pháp phù hợp phát triển hoạt động này tại BIDV Đồng Tháp.
Tổng quan về phát triển hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu
Khái niệm tài trợ xuất nhập khẩu và phát triển hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu
Trong nền kinh tế thị trường, hoạt động xuất nhập khẩu (XNK) đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia Sự mở rộng không ngừng của thị trường thế giới cùng với nhu cầu tiêu thụ hàng hóa và đầu tư đang thu hút sự quan tâm của các nhà hoạt động XNK Tuy nhiên, do hạn chế về vốn, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu thường phải dựa vào quan hệ vay mượn và sự hỗ trợ tài chính từ ngân hàng để duy trì hoạt động kinh doanh.
Quan hệ giao thương quốc tế đặt ra nhiều vấn đề phức tạp, do đó, ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong các nghiệp vụ thương mại Ngân hàng cung cấp hỗ trợ về vốn, uy tín và kỹ thuật cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu Sự ra đời của tài trợ xuất nhập khẩu là yêu cầu thiết yếu, gắn liền với quan hệ mua bán giữa các quốc gia.
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu (XNK) là việc ngân hàng thương mại cung cấp tín dụng cho doanh nghiệp, giúp họ thực hiện giao dịch thương mại quốc tế và nâng cao hiệu quả kinh tế Điều này không chỉ thúc đẩy quan hệ mua bán và phát triển mối quan hệ kinh tế toàn cầu, mà còn yêu cầu sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban ngân hàng để cung cấp dịch vụ đa dạng, đáp ứng nhu cầu khách hàng Chất lượng tài chính ngoại thương là yếu tố quan trọng tạo lòng tin giữa các đối tác thương mại, cho thấy rằng khoản tín dụng ngân hàng cấp không chỉ đơn thuần là vốn, mà còn là sự cho vay uy tín của ngân hàng.
Tài trợ xuất nhập khẩu là dịch vụ ngân hàng hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cho doanh nghiệp trong lĩnh vực ngoại thương, giúp nâng cao uy tín và hiệu quả hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu.
Và phát triển hoạt động tài trợ xuất nhập chính là :
Tối ưu hóa nguồn lực ngân hàng cho hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu nhằm gia tăng doanh số giao dịch và nâng cao chất lượng dịch vụ, đảm bảo sự an toàn và hiệu quả trong tài trợ XNK của ngân hàng thương mại.
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng thương mại (NHTM) có các đặc điểm sau:
- Đối tượng được tài trợ là các DN XNK trong quá trình trong mua bán ngoại thương
- Được thực hiện dưới hình thức NHTM cung ứng sản phẩm dịch vụ, vốn hoặc bảo lãnh cho doanh nghiệp
- Thời hạn tài trợ chủ yếu là ngắn hạn và trung hạn; tài trợ dài hạn chiếm tỷ trọng tương đối thấp
Tài sản thế chấp cho các khoản tài trợ bao gồm chứng từ thanh toán, hợp đồng ngoại thương, hoặc các tài sản như hàng hóa và máy móc thiết bị được hình thành từ nguồn tài trợ.
Phân loại tài trợ xuất nhập khẩu của các ngân hàng thương mại
1.1.2.1 Căn cứ vào thời hạn tài trợ
Tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng thương mại được chia thành hai loại chính: tài trợ ngắn hạn và tài trợ trung, dài hạn Tài trợ ngắn hạn có thời hạn dưới 1 năm, thường phục vụ cho vay bổ sung vốn lưu động trong sản xuất kinh doanh, chiếm tỷ trọng lớn tại các ngân hàng Tài trợ trung hạn tại Việt Nam có thời gian từ 1 đến 5 năm, trong khi tài trợ dài hạn kéo dài từ 5 năm trở lên, nhằm mục đích đầu tư, mua sắm tài sản cố định, xây dựng và cải tiến công nghệ.
1.1.2.2 Căn cứ vào phương thức thanh toán
Tín dụng chứng từ là phương thức thanh toán phổ biến trong thanh toán quốc tế nhờ vào những ưu điểm nổi bật của nó Đây là một thỏa thuận thể hiện cam kết chắc chắn và không hủy ngang của ngân hàng phát hành về việc thanh toán khi có sự xuất trình phù hợp, theo quy định tại điều 2, UCP 600, ICC.
Ngân hàng thương mại (NHTM) hỗ trợ tài chính thông qua hình thức nhờ thu, một phương thức thanh toán mà trong đó bên bán (nhà xuất khẩu) ủy thác ngân hàng xuất trình bộ chứng từ cho bên mua (nhà nhập khẩu) để nhận thanh toán Nhờ thu bao gồm hai loại: Nhờ thu trả ngay (D/P), trong đó ngân hàng chỉ trao chứng từ khi nhà nhập khẩu thanh toán ngay, và Nhờ thu trả chậm (D/A), trong đó chứng từ được trao khi nhà nhập khẩu chấp nhận thanh toán hối phiếu vào thời điểm đến hạn.
Chuyển tiền là hình thức thanh toán, trong đó khách hàng yêu cầu ngân hàng chuyển một khoản tiền nhất định đến một người nhận cụ thể theo địa chỉ và thời gian đã định.
Có hai hình thức chuyển tiền là: chuyển tiền bằng thư, chuyển tiền bằng điện (T/T)
Ngày nay, phương thức thanh toán chuyển tiền điện đã trở nên phổ biến nhờ vào tính an toàn, bảo mật, nhanh chóng và hiệu quả Chuyển tiền điện (T/T) là hình thức chuyển tiền, trong đó lệnh thanh toán của ngân hàng được gửi dưới dạng bức điện đến ngân hàng trả tiền qua telex hoặc mạng Swift.
Tradecard áp dụng phương thức thanh toán tương tự như chuyển tiền điện, nhưng với sự tham gia của cả nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu trong thị trường giao dịch hàng hóa thương mại điện tử Người mua và người bán không cần gặp nhau trực tiếp; thay vào đó, họ có thể chọn hàng hóa với giá cả cạnh tranh thông qua sàn giao dịch và thiết lập đơn đặt hàng Phương thức thanh toán vẫn là chuyển tiền điện, và để được cấp mã truy cập vào sàn giao dịch, người dùng cần đáp ứng các điều kiện quy định.
CAD (Cash Against Documents) là phương thức thanh toán giao chứng từ, cho phép thanh toán ngay khi có đủ chứng từ Ngân hàng mở tài khoản tín thác cho Nhà nhập khẩu, đảm bảo số tiền thanh toán được phong tỏa theo hợp đồng Khi Nhà xuất khẩu cung cấp chứng từ, ngân hàng kiểm tra tính hợp lệ và thực hiện thanh toán từ tài khoản tín thác Sau đó, ngân hàng chuyển chứng từ cho Nhà nhập khẩu để nhận hàng và hoàn tất giao dịch.
1.1.2.3 Căn cứ vào tiến trình thực hiện thương vụ
Thứ nhất là tài trợ trước khi giao hàng
Đối với nhà xuất khẩu
Trước khi giao hàng, nhà xuất khẩu cần có nguồn vốn để thực hiện sản xuất theo hợp đồng và đơn đặt hàng từ nhà nhập khẩu nước ngoài Điều này bao gồm việc thu mua, dự trữ, chế biến và sản xuất hàng hóa xuất khẩu.
Ngân hàng có thể cung cấp tài chính cho xuất khẩu thông qua các phương thức thanh toán như L/C, nhờ thu, T/T, và CAD Họ hỗ trợ trực tiếp cho nhà xuất khẩu để bù đắp chi phí tài sản lưu động tăng thêm, bao gồm nguyên liệu, sản phẩm dở dang và hàng tồn kho xuất khẩu Ngân hàng cũng có thể tài trợ cho các nhà sản xuất cung ứng hàng hóa xuất khẩu, nhưng cần thẩm định hiệu quả thương vụ và nguồn thanh toán để đảm bảo khả năng thu hồi nợ Do đó, các doanh nghiệp được tài trợ sản xuất hàng xuất khẩu cần phải có nguồn thu từ tài khoản mở tại ngân hàng thực hiện nghiệp vụ tài trợ trong điều khoản thanh toán của phương thức thanh toán.
Đối với nhà nhập khẩu
- Theo phương thức thanh toán L/C
Phương thức thanh toán L/C (Thư tín dụng) là giải pháp tối ưu cho cả nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu, nhờ vào sự tham gia của ngân hàng phát hành, giúp cân bằng lợi ích và rủi ro Đối với nhà nhập khẩu, họ có thể yên tâm rằng ngân hàng chỉ thực hiện thanh toán khi nhà xuất khẩu cung cấp bộ chứng từ hợp lệ Ngược lại, nhà xuất khẩu được đảm bảo nghĩa vụ thanh toán không hủy ngang từ ngân hàng phát hành L/C khi họ xuất trình chứng từ xuất khẩu đúng quy định.
Khi nhà nhập khẩu yêu cầu mở Thư tín dụng (L/C) và ngân hàng phát hành L/C, đây được coi là hình thức tài trợ của ngân hàng Thư tín dụng là cam kết không hủy ngang của ngân hàng phát hành, đảm bảo thanh toán cho người hưởng lợi nếu bộ chứng từ đáp ứng điều kiện Điều này có nghĩa ngân hàng cam kết thanh toán cho nhà xuất khẩu khi nhận được chứng từ hợp lệ, bất chấp rủi ro từ nhà nhập khẩu nếu họ không có khả năng thanh toán Do đó, việc ngân hàng phát hành L/C cho nhà nhập khẩu tương tự như việc cấp một khoản tín dụng dự phòng.
Phương thức chuyển tiền điện trả trước trong thanh toán quốc tế yêu cầu nhà nhập khẩu thanh toán trước cho đơn hàng trước khi nhận hàng Ngân hàng đóng vai trò trung gian, và có thể hỗ trợ tài chính cho nhà nhập khẩu bằng hình thức cho vay, dựa trên nhu cầu, uy tín và khả năng tài chính của khách hàng.
Thứ hai là tài trợ sau khi giao hàng
Đối với nhà xuất khẩu
Theo phương thức thanh toán L/C, nhà xuất khẩu có thể thương lượng với ngân hàng để chiết khấu bộ chứng từ chưa được thanh toán sau khi giao hàng, giúp duy trì dòng vốn lưu động cho hoạt động sản xuất kinh doanh Do đó, L/C không chỉ là công cụ đảm bảo thanh toán mà còn là phương tiện hỗ trợ tín dụng cho nhà xuất khẩu.
Chiết khấu bộ chứng từ xuất khẩu là hình thức ngân hàng hỗ trợ tài chính cho nhà xuất khẩu bằng cách mua lại hoặc cho vay dựa trên giá trị của bộ chứng từ xuất khẩu mà nhà xuất khẩu trình để nhận tiền Có hai hình thức chiết khấu chính.
Chiết khấu có truy đòi hối phiếu đòi nợ kèm bộ chứng từ xuất khẩu theo hình thức thanh toán L/C là phương thức ngân hàng mua và nhận quyền sở hữu hối phiếu trước khi đến hạn thanh toán Doanh nghiệp xuất khẩu cần hoàn trả cho ngân hàng số tiền chiết khấu, lãi chiết khấu và các chi phí hợp pháp khác nếu ngân hàng không nhận được đầy đủ số tiền thanh toán từ người có trách nhiệm sau khi hết thời hạn chiết khấu.
Vai trò của hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu (XNK) không chỉ nâng cao sức mạnh cạnh tranh mà còn tăng hiệu quả kinh doanh của các ngân hàng thương mại (NHTM) Sự phát triển của hoạt động này thúc đẩy các nghiệp vụ khác như tín dụng, thanh toán quốc tế và kinh doanh ngoại hối, tạo ra mối liên hệ chặt chẽ giữa các dịch vụ Nhờ đó, NHTM có thể đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ cung ứng cho khách hàng Hơn nữa, việc thực hiện tài trợ XNK mang lại nguồn thu lớn từ lãi vay, phí dịch vụ và phí bảo lãnh rủi ro, với giá trị hợp đồng ngoại thương thường ở mức cao.
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu (XNK) của ngân hàng thương mại (NHTM) không chỉ nâng cao độ an toàn mà còn giúp hạn chế rủi ro Qua đó, NHTM có khả năng kiểm soát và quản lý nguồn thanh toán tập trung thông qua các tài khoản mở tại ngân hàng Khi có tài trợ, ngân hàng yêu cầu doanh nghiệp XNK phải tập trung tiền hàng vào tài khoản mở tại ngân hàng, từ đó ngân hàng kiểm soát chặt chẽ nguồn thu để trả các khoản tài trợ, giảm thiểu nguy cơ doanh nghiệp sử dụng vốn không đúng mục đích, gây rủi ro tín dụng cho ngân hàng.
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu (XNK) giúp ngân hàng thương mại (NHTM) nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế Qua các hoạt động này, NHTM tiếp cận thị trường tài chính toàn cầu, mở rộng quan hệ hợp tác với ngân hàng nước ngoài và nắm bắt các tiêu chuẩn quốc tế Điều này không chỉ nâng cao uy tín mà còn phát triển khả năng sinh lời, cải thiện chất lượng phục vụ và tăng cường khả năng cạnh tranh, giúp ngân hàng sẵn sàng tham gia vào tiến trình tự do hóa thị trường tài chính và xu thế hội nhập kinh tế.
1.1.3.2 Đối với doanh nghiệp xuất nhập khẩu
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp không bỏ lỡ cơ hội giao thương do thiếu vốn Trong lĩnh vực ngoại thương, nhiều giao dịch yêu cầu nguồn vốn lớn để thanh toán hàng hóa như xăng dầu, sắt thép, và gạo Khi đó, vốn lưu động của doanh nghiệp xuất nhập khẩu thường không đủ để đáp ứng Do đó, sự tài trợ từ ngân hàng cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu là giải pháp cần thiết để họ có thể ký kết các hợp đồng quan trọng này.
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng thương mại giúp doanh nghiệp nắm bắt cơ hội kinh doanh một cách linh hoạt, không bị ràng buộc bởi quy trình truyền thống Một ví dụ điển hình là hình thức bảo lãnh nhận hàng, cho phép doanh nghiệp nhận hàng hóa ngay cả khi bộ chứng từ chưa đến nơi, từ đó giảm thiểu chi phí lưu kho và quản lý hàng hóa.
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng thương mại giúp doanh nghiệp phát triển và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh Nhờ vào hoạt động này, doanh nghiệp có cơ hội cải tiến dây chuyền công nghệ, đầu tư vào trang thiết bị hiện đại, từ đó tăng năng suất lao động và giảm giá thành sản phẩm.
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng thương mại mang lại những điều khoản ưu đãi thanh toán cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu Cụ thể, ngân hàng sẽ thanh toán ngay cho nhà xuất khẩu khi cần vốn kinh doanh, trong khi nhà nhập khẩu có thể trả chậm Điều này giúp doanh nghiệp xuất khẩu nhận tiền ngay sau khi giao hàng, đồng thời duy trì và phát triển mối quan hệ với đối tác thông qua các điều khoản chiết khấu bộ chứng từ xuất khẩu.
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng thương mại không chỉ nâng cao uy tín cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu mà còn giúp giải quyết vấn đề uy tín thương mại, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc mới thành lập Ngân hàng cung cấp hình thức tài trợ dưới dạng bảo lãnh, đảm bảo khả năng thanh toán của doanh nghiệp trong hợp đồng, từ đó gia tăng hình ảnh và niềm tin với đối tác Điều này giúp doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh, dễ dàng ký kết hợp đồng thương mại quốc tế và thực hiện các thương vụ lớn một cách trôi chảy, đồng thời thiết lập quan hệ với các đối tác tầm cỡ thế giới, nâng cao uy tín của doanh nghiệp.
DN XNK trên thị trường quốc tế
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao khả năng thực hiện các giao dịch ngoại thương Thông qua các hình thức tài trợ cam kết uy tín như phát hành thư tín dụng (L/C), bảo lãnh thanh toán và xác nhận L/C, ngân hàng thương mại hỗ trợ doanh nghiệp xuất nhập khẩu yên tâm trong kinh doanh, đồng thời giảm thiểu rủi ro và tổn thất có thể xảy ra.
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng thương mại là một phương thức hiệu quả giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro khi tham gia vào thị trường quốc tế Các rủi ro như chính trị, lãi suất và tỷ giá sẽ được ngân hàng thương mại đảm nhận Tuy nhiên, để ngân hàng chấp nhận gánh vác những rủi ro này, doanh nghiệp xuất nhập khẩu cần phải đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt và chịu chi phí liên quan đến việc chuyển giao rủi ro.
1.1.3.3 Đối với nền kinh tế
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế bằng cách tạo điều kiện thuận lợi cho hàng hóa lưu thông liên tục, từ đó tăng cường tính năng động và ổn định của thị trường Đồng thời, hoạt động này cũng giúp phân phối vốn đầu tư hiệu quả hơn, bắt đầu từ ngành thương mại và sau đó là ngành sản xuất công nghiệp, góp phần nâng cao hiệu suất sử dụng vốn đầu tư toàn xã hội và tối ưu hóa sự phát triển của nền kinh tế.
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc hiện đại hóa nền kinh tế Nó thúc đẩy nhập khẩu dây chuyền công nghệ và máy móc hiện đại, tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao năng suất lao động, cải thiện năng lực cạnh tranh và giảm giá thành sản phẩm.
Hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối thị trường quốc gia với thị trường quốc tế Hàng hóa và dịch vụ trong nước phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ sản phẩm nước ngoài, vì vậy, để phát triển bền vững, sản xuất hàng hóa và dịch vụ cần phải gắn liền với cạnh tranh quốc tế Hơn nữa, tài trợ xuất nhập khẩu từ ngân hàng thương mại là cầu nối hiệu quả, thúc đẩy sự liên kết giữa hai thị trường này.
Các NHTM và DN XNK đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia, với mối quan hệ cộng sinh giúp cả hai bên cùng phát triển DN XNK cần vốn và sự hỗ trợ từ ngân hàng để mở rộng đầu tư và phát triển sản xuất, trong khi NHTM tìm kiếm các khách hàng tiềm năng để tối ưu hóa lợi nhuận từ nguồn vốn nhàn rỗi Hoạt động tài trợ XNK của NHTM không chỉ thúc đẩy sản xuất trong nước mà còn tạo thêm việc làm, tăng thu ngân sách Nhà nước và đóng góp vào tăng trưởng GDP Điều này tạo ra tiền đề cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển kinh tế bền vững của đất nước.
Các tiêu chí đánh giá sự phát triển của hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu
Thứ nhất doanh số tài trợ XNK
Doanh số tài trợ xuất nhập khẩu (XNK) là tổng giá trị các khoản vay mà ngân hàng cung cấp cho doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định Sự thay đổi trong chỉ tiêu này cho thấy mức độ tăng trưởng hoặc giảm sút của hoạt động tài trợ XNK của ngân hàng so với thời điểm trước đó Doanh số giao dịch phản ánh sự phát triển của hoạt động kinh doanh ngân hàng qua các kỳ, từ đó chỉ ra xu hướng tài trợ XNK của các ngân hàng thương mại.
Thứ hai số lƣợng khách hàng và số lƣợng sản phẩm tài trợ
Số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ tài trợ xuất nhập khẩu (XNK) của ngân hàng trong một năm là yếu tố quan trọng, ảnh hưởng đến quy mô hoạt động tài trợ XNK của ngân hàng thương mại (NHTM) Việc tăng số lượng khách hàng không chỉ mở rộng quy mô mà còn phụ thuộc vào số lượng và giá trị các sản phẩm dịch vụ mà họ lựa chọn Sự đa dạng về sản phẩm thể hiện cam kết của ngân hàng trong việc phát triển hoạt động tài trợ XNK Do đó, một lượng khách hàng đông đảo cùng với danh mục sản phẩm phong phú là tiêu chí thể hiện sự phát triển bền vững của hoạt động tài trợ XNK tại các NHTM.
1.1.4.2 Các tiêu chí đánh giá chất lƣợng tài trợ xuất nhập khẩu
Thứ nhất thu từ lãi hoạt động cho vay thanh toán hàng XNK
Hiệu quả của hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu (XNK) được đánh giá qua chỉ tiêu thu lãi và tỷ trọng thu lãi từ hoạt động này so với tổng lãi vay Chỉ tiêu này giúp ngân hàng nhận diện hiệu quả tài chính của hoạt động tài trợ XNK trong bức tranh tổng thể của kinh doanh Nếu hoạt động tài trợ XNK không mang lại lợi nhuận thực tế, thì không thể xem đây là một sự phát triển bền vững cho ngân hàng.
Thứ hai, nợ quá hạn và hệ số nợ quá hạn cho vay thanh toán XNK
Hệ số nợ quá hạn trên tổng dư nợ tài trợ xuất nhập khẩu (XNK) là chỉ tiêu quan trọng đánh giá chất lượng cho vay trong lĩnh vực này Nợ quá hạn không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả hoạt động tài trợ XNK mà còn tác động đến toàn bộ hoạt động kinh doanh của ngân hàng Khi hệ số nợ quá hạn trong cho vay tài trợ XNK tăng cao, điều này cho thấy chất lượng tài trợ XNK kém, đồng thời khả năng phát triển và kiểm soát rủi ro trong hoạt động này cũng bị suy giảm.
Thứ ba, hệ số thu nợ
Hệ số thu nợ là chỉ số quan trọng phản ánh mối quan hệ giữa doanh số cho vay và doanh số thu nợ, cho thấy số đồng vốn thu về trên mỗi đồng vốn vay Chỉ tiêu này giúp đánh giá chất lượng hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu (XNK) và khả năng thu hồi nợ từ các khoản tín dụng đã cho vay Tỷ lệ thu nợ cao chứng tỏ sự phát triển về mặt chất lượng trong hoạt động tài trợ XNK.
Thứ tƣ, doanh số thanh toán quốc tế
Doanh số thanh toán quốc tế, bao gồm các phương thức như L/C, nhờ thu và TTR, đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện sự luân chuyển vốn của khách hàng với ngân hàng Doanh số thanh toán quốc tế cao cho thấy mối quan hệ hợp tác hiệu quả giữa khách hàng và ngân hàng, đồng thời phản ánh khả năng phát triển hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu.
Thứ năm, kết quả hoạt động mua bán ngoại tệ
Hoạt động kinh doanh ngoại tệ đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu thanh khoản của khách hàng xuất nhập khẩu, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch thanh toán quốc tế và tài trợ xuất nhập khẩu Do đó, để đánh giá sự phát triển của hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu, cần xem xét chỉ tiêu liên quan đến hoạt động kinh doanh ngoại tệ.
Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu 20 1 Nhân tố xuất phát từ ngân hàng
Sản phẩm tài trợ của ngân hàng
Trong bối cảnh hoạt động ngoại thương ngày càng phát triển, nhu cầu tài trợ của khách hàng cũng trở nên đa dạng hơn Để đáp ứng nhu cầu này, ngân hàng cần đa dạng hóa danh mục sản phẩm, cải thiện tiện ích và nâng cao chất lượng dịch vụ Điều này sẽ giúp ngân hàng tăng cường khả năng cạnh tranh và phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực tài chính.
Nền tảng khách hàng
Nền tảng khách hàng vững chắc không chỉ quyết định quy mô và chất lượng tài trợ mà còn ảnh hưởng đến tính ổn định của hoạt động tài trợ Ngân hàng có nền tảng khách hàng tốt sẽ thu hút nhiều khách hàng tiềm năng, hoạt động đa ngành nghề và đáp ứng nhu cầu sử dụng đa dạng sản phẩm, dịch vụ Điều này tạo ra mối quan hệ lâu dài giữa khách hàng và ngân hàng, góp phần vào sự phát triển bền vững của hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu.
Nguồn nhân lực
Con người là tài sản quý giá nhất của mọi doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường Đội ngũ nhân viên có kinh nghiệm và trình độ cao trong thanh toán quốc tế, cùng với kỹ năng vi tính, ngoại ngữ, giao tiếp và bán hàng, đóng vai trò then chốt trong việc thu hút khách hàng cho ngân hàng Hơn nữa, trình độ chuyên môn tốt của cán bộ sẽ giúp xử lý các nghiệp vụ chính xác, giảm thiểu rủi ro và nâng cao chất lượng hoạt động của ngân hàng.
Công tác Marketing
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, cạnh tranh giữa các ngân hàng thương mại (NHTM) ngày càng trở nên khốc liệt Trên cùng một thị trường, các NHTM đều cung cấp các sản phẩm tài trợ tương tự nhau, điều này buộc họ phải chú trọng vào công tác tiếp thị và quảng bá sản phẩm đến doanh nghiệp Nhờ đó, doanh nghiệp sẽ hiểu rõ hơn về các sản phẩm ngân hàng tài trợ và đánh giá được lợi ích mà dịch vụ này mang lại, từ đó quyết định sử dụng dịch vụ tài trợ của ngân hàng.
Phương thức bán hàng và quản lý hiệu quả giúp sản phẩm tài trợ thương mại XNK nhanh chóng tiếp cận khách hàng Khách hàng được tư vấn và tìm hiểu sản phẩm bởi đội ngũ bán hàng chuyên nghiệp Ngân hàng cũng có thể tiếp cận những người ra quyết định trong doanh nghiệp, từ đó rút ngắn thời gian và nâng cao hiệu quả tiếp thị dịch vụ tài trợ thương mại.
Hệ thống công nghệ thông tin
Công nghệ thông tin (CNTT) trong ngân hàng bao gồm cơ sở vật chất, mạng lưới truyền thông và ứng dụng thanh toán, đóng vai trò quan trọng trong nâng cao chất lượng hoạt động và sản phẩm tài chính Hệ thống mạng máy tính giúp ngân hàng quảng bá dịch vụ, thu hút khách hàng mới và tối ưu hóa nguồn vốn Những hoạt động này là nền tảng thúc đẩy sự phát triển của tài trợ xuất nhập khẩu (XNK).
Mạng lưới ngân hàng đại lý
Để thực hiện nghiệp vụ tài trợ khép kín, ngân hàng cần có quy mô lớn để tạo uy tín Việc hình thành và phát triển mối quan hệ với các ngân hàng đại lý trong dịch vụ ngân hàng quốc tế là rất quan trọng Các ngân hàng đại lý không chỉ là đối tác kinh doanh mà còn cung cấp thông tin tư vấn đáng tin cậy về khách hàng nước ngoài Sự hỗ trợ từ mối quan hệ này giúp ngân hàng tư vấn thông tin về uy tín và năng lực tài chính của các đối tác nước ngoài, từ đó mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh và uy tín của ngân hàng.
Nhân tố xuất phát từ môi trường kinh tế xã hội và cơ chế chính sách của nhà nước
1.2.2.1 Môi trường kinh tế xã hội
Khu vực có nền kinh tế không ổn định thường gặp khó khăn trong hoạt động tài trợ ngân hàng, dẫn đến chính sách cho vay bị thắt chặt Ngược lại, nền kinh tế ổn định khuyến khích cho vay tự do hơn Cuộc khủng hoảng tài chính năm 1997 ở Đông Nam Á đã chứng minh điều này, khi mọi lĩnh vực, đặc biệt là hệ thống ngân hàng, bị ảnh hưởng nặng nề Nhiều ngân hàng tại Hàn Quốc, Nhật Bản và Malaysia đã phá sản do không thu hồi được nợ và giảm nhu cầu tín dụng trong khu vực.
Tình hình chính trị xã hội, chiến tranh, thiên tai và dịch bệnh là những yếu tố gây ra rủi ro bất khả kháng đối với các khoản tài trợ của ngân hàng.
1.2.2.2 Cơ chế chính sách Nhà nước
Các hoạt động kinh tế, đặc biệt là xuất nhập khẩu, bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi các chính sách và chủ trương phát triển kinh tế của Nhà nước.
Chính sách vĩ mô của Nhà nước có thể thúc đẩy hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu (XNK) của ngân hàng thông qua việc mở rộng tín dụng Khi Nhà nước áp dụng chính sách tiền tệ mở rộng, ngân hàng thương mại sẽ nhận thêm vốn dự trữ, từ đó tăng khả năng cho vay Chính sách lãi suất linh hoạt và lãi suất thực dương đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích hoạt động tín dụng Hơn nữa, do hoạt động tài trợ XNK thường diễn ra dưới hình thức cho vay bằng ngoại tệ, việc Nhà nước cho phép tập trung ngoại tệ vào ngân hàng và quản lý chặt chẽ sẽ giúp ngân hàng có đủ nguồn ngoại tệ để đáp ứng nhu cầu tài trợ cho máy móc, thiết bị và nguyên liệu phục vụ XNK.
Chính sách kinh tế vĩ mô của Nhà nước có thể gây ra rủi ro cho hoạt động xuất nhập khẩu (XNK) của ngân hàng Việc kiểm soát xuất nhập khẩu sẽ làm giảm hoạt động cho vay và lợi nhuận của ngân hàng Khi Nhà nước áp dụng hàng rào thuế quan và phi thuế quan, giá một số hàng nhập khẩu sẽ tăng, dẫn đến lượng hàng nhập khẩu giảm và nhu cầu vay vốn cũng giảm theo.
Việc thay đổi chính sách lãi suất và tỷ giá hối đoái có ảnh hưởng lớn đến hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của ngân hàng Môi trường pháp lý không ổn định và sự thay đổi trong cơ chế chính sách tác động tiêu cực đến chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp, dẫn đến sự xáo trộn trong chính sách tín dụng của từng ngân hàng Điều này chính là nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng cho các ngân hàng.
Nhân tố xuất phát từ phía khách hàng
Hoạt động sản xuất kinh doanh, khả năng tài chính, trình độ nghiệp vụ và hành vi đạo đức của khách hàng đều ảnh hưởng đến việc mở rộng hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu (XNK) của ngân hàng thương mại So với các hình thức cho vay khác, tài trợ XNK phức tạp hơn và yêu cầu cả khách hàng lẫn ngân hàng phải nắm vững thông lệ quốc tế và thị trường toàn cầu Khi ký kết hợp đồng, khách hàng cần hạn chế các điều khoản bất lợi để dễ dàng nhận được sự chấp thuận từ ngân hàng Doanh nghiệp XNK cũng cần có kiến thức sâu rộng về thị trường và nắm bắt các thương vụ ngoại thương để đảm bảo giao dịch diễn ra suôn sẻ, từ đó giúp ngân hàng hoàn thành tốt nghiệp vụ tài trợ.
Nhân tố từ phía đối thủ cạnh tranh
Kinh tế xã hội phát triển thúc đẩy sự tham gia của các ngân hàng thương mại (NHTM) vào hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu (XNK), tạo ra cạnh tranh khốc liệt trong việc thu hút và giữ chân khách hàng Sự gia tăng đối thủ cạnh tranh dẫn đến việc phân tán thị phần tài trợ XNK của NHTM cho doanh nghiệp Do đó, các NHTM cần nắm rõ thế mạnh và hạn chế của đối thủ để xây dựng chính sách tài trợ XNK tối ưu, nhằm thu hút khách hàng mới và giữ chân khách hàng hiện tại.
Kinh nghiệm về hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của một số ngân hàng nước ngoài và bài học rút ra cho ngân hàng Việt Nam
Kinh nghiệm về hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu của một số ngân hàng
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế sâu rộng, hoạt động tài chính tại Việt Nam đang chứng kiến sự gia tăng đáng kể của các ngân hàng nước ngoài và chi nhánh của họ Nhiều ngân hàng quốc tế đang tích cực thu hút khách hàng và mở rộng thị trường, đặc biệt trong lĩnh vực tài trợ xuất nhập khẩu (XNK).
Các ngân hàng thương mại cổ phần trong nước sẽ phải đối mặt với những đối thủ lớn từ ngân hàng nước ngoài, vì vậy việc áp dụng kiến thức và kinh nghiệm từ các ngân hàng quốc tế trong hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu là rất quan trọng.
Ngày 01 tháng 01 năm 2009, HSBC chính thức đưa ngân hàng con với 100% vốn sở hữu nước ngoài của Ngân hàng Hồng Kông và Thượng Hải và trở thành ngân hàng nước ngoài đầu tiên đưa ngân hàng con đi và hoạt động tại Việt Nam với tên gọi Ngân hàng TNHH một thành viên HSBC (Việt Nam) Về hoạt động TTTM, HSBC là một trong những ngân hàng hàng đầu về thanh toán quốc tế và tài trợ thương mại, nhiều năm liền được Asset Triple A bình chọn là Ngân hàng tài trợ thương mại tốt nhất Việt Nam năm 2008, 2009, 2011, 2014 và năm 2015 HSBC xem xét việc mở rộng thị trường hoạt động trong đó hoạt động tài trợ XNK là một trong những ưu tiên hàng đầu Một số điểm nổi bật trong hoạt động tài trợ XNK mà HSBC thực hiện có thể kể đến như sau:
+ Về sản phẩm tài trợ XNK
HSBC cung cấp một loạt sản phẩm tài trợ xuất nhập khẩu đa dạng, đáp ứng nhu cầu của khách hàng mà các ngân hàng nội địa chưa khai thác, bao gồm dịch vụ thanh toán quốc tế trực tuyến, chiết khấu hóa đơn xuất khẩu qua phương thức ghi sổ, bảo lãnh thanh toán trả trước và bảo lãnh thanh toán thuế nhập khẩu Ngân hàng này mang đến giải pháp toàn diện từ dịch vụ chứng từ truyền thống đến các giải pháp thiết kế riêng cho từng doanh nghiệp, đặc biệt nổi bật là gói sản phẩm dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, đã góp phần vào thành công của HSBC tại Việt Nam trong thời gian qua.
+ Về nguồn vốn tài trợ
Mặc dù là một ĐCTC nước ngoài với lợi thế nhận được nguồn vốn USD giá rẻ, HSBC không bỏ qua việc tìm kiếm nguồn tài trợ Ngược lại, ngân hàng này luôn chủ động mở rộng hợp tác với các đối tác lớn trên thị trường tài chính quốc tế.
+ Về tổ chức bán hàng
HSBC đã thiết lập Trung tâm thanh toán và Tài trợ thương mại tại Việt Nam với đội ngũ chuyên viên chuyên nghiệp và được đào tạo bài bản Đội ngũ này sở hữu kiến thức vững chắc và luôn sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp trong mọi tình huống phát sinh.
HSBC nổi bật trong lĩnh vực công nghệ thông tin với việc phát triển các giải pháp điện tử hiệu quả cho hoạt động tài trợ thương mại xuất nhập khẩu Những giải pháp này hỗ trợ khách hàng quản lý trực tuyến các giao dịch thương mại toàn cầu mọi lúc, mọi nơi.
Dịch vụ thanh toán điện tử HSBC net-ITS là nền tảng ngân hàng điện tử toàn cầu, hỗ trợ khách hàng thực hiện giao dịch nhập khẩu như mở và điều chỉnh thư tín dụng, thanh toán chứng từ nhập khẩu Khách hàng có thể truy cập thông tin tài khoản nhập khẩu một cách tức thời, mọi lúc, mọi nơi.
HSBC là ngân hàng duy nhất tại Việt Nam cung cấp dịch vụ Instant@service miễn phí, giúp doanh nghiệp nhận thông báo qua email ngay khi các giao dịch thanh toán quốc tế được thực hiện.
HSBC là ngân hàng duy nhất tại Việt Nam cung cấp dịch vụ dò tìm bộ chứng từ chuyển phát toàn cầu (Document Tracker), cho phép khách hàng theo dõi nhanh chóng tình trạng các bộ chứng từ gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh DHL Dịch vụ này hoạt động 24/7 và hoàn toàn miễn phí.
HSBC e-PO Trader là công cụ hỗ trợ khách hàng quản lý chứng từ điện tử và xác minh tính hợp lệ của các giao dịch qua nền tảng trực tuyến Hệ thống này giúp bên mua tự động hóa quy trình quyết định thanh toán, nâng cao hiệu quả và độ chính xác trong giao dịch.
Kinh nghiệm hoạt động tài trợ XNK của ANZ
ANZ là một trong những ngân hàng nước ngoài đầu tiên hoạt động tại Việt Nam từ
ANZ, một tên tuổi lớn trên thị trường tài chính toàn cầu từ năm 1993, hướng tới việc trở thành doanh nghiệp hiện đại với mục tiêu hỗ trợ khách hàng thiết lập các phương thức hoạt động bền vững Để phát triển hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu, ANZ đã áp dụng chiến lược hiện đại nhằm đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng, coi khách hàng là trung tâm của sự phát triển ANZ nhận thức rằng mỗi khách hàng có nhu cầu riêng, và cam kết giải quyết các nhu cầu đó bằng cách xác định các rủi ro tiềm ẩn và cung cấp sản phẩm nhằm hạn chế những rủi ro này Đồng thời, ANZ cũng phát triển đồng bộ các dịch vụ ngân hàng hỗ trợ như quản lý dòng tiền, thu chi hộ, tư vấn tài chính và đầu tư liên kết tài trợ.
Kinh nghiệm của Ngân hàng Xuất Nhập Khẩu Thái Lan (Eximbank
Thái Lan, quốc gia có nền kinh tế phát triển hàng đầu Đông Nam Á, có nhiều điểm tương đồng về kinh tế và hàng hóa xuất nhập khẩu với Việt Nam Nhằm thúc đẩy hoạt động tài trợ thương mại và gia tăng đầu tư cũng như thương mại quốc tế, Ngân hàng Xuất Nhập Khẩu Thái Lan đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực.
Eximbank cung cấp gói tín dụng toàn diện cho tài trợ xuất nhập khẩu, tập trung vào các doanh nghiệp nhỏ và vừa Gói tín dụng này bao gồm tài trợ trước giao hàng, tín dụng ưu đãi và tín dụng tuần hoàn, kèm theo bảo hiểm tín dụng xuất khẩu Mục tiêu là nâng cao khả năng cạnh tranh của các nhà xuất khẩu Thái Lan trong việc mở rộng thị trường.
Bảo hiểm tín dụng xuất khẩu từ Eximbank Thái Lan là dịch vụ đầu tiên cung cấp bảo hiểm rủi ro cho việc không thanh toán từ người mua hoặc ngân hàng đại lý tại hơn 200 quốc gia Dịch vụ này không chỉ bảo vệ nhà xuất khẩu khỏi tổn thất mà còn khuyến khích họ đa dạng hóa thị trường và nâng cao thị phần cạnh tranh Các nhà xuất khẩu có thể chọn từ nhiều loại bảo hiểm phù hợp với nhu cầu kinh doanh của mình, bao gồm: (i) Bảo hiểm thanh toán L/C kỳ hạn ngắn không hủy ngang cho các ngân hàng nhỏ; và (ii) bảo hiểm tín dụng xuất khẩu trung dài hạn, với tỷ lệ bảo hiểm lên đến 70% cho tổn thất trước giao hàng và 90% cho tổn thất sau giao hàng theo giá trị hóa đơn.