Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước
Cơ sở lý luận về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nước
2.1.1 Các khái niệm liên quan
2.1.1.1 Khái niệm về quản lý nhà nước
- Khái niệm về quản lý: Trên thực tế tồn tại nhiều cách tiếp cận khái niệm
Quản lý thường được hiểu là các hoạt động tổ chức, chỉ huy, điều hành và kiểm tra nhằm điều chỉnh một hệ thống Theo lý thuyết hệ thống, quản lý là sự tác động có hướng đích của chủ thể quản lý đến một hệ thống, nhằm biến đổi nó từ trạng thái này sang trạng thái khác Điều này được thực hiện theo nguyên lý phá vỡ hệ thống cũ để tạo lập hệ thống mới và điều khiển hệ thống hiệu quả hơn.
Từ khái niệm về quản lý nêu trên, ta có thể đưa ra khái niệm về quản lý nhà nước như sau:
Quản lý nhà nước theo nghĩa rộng là hoạt động tổ chức và điều hành của bộ máy nhà nước, bao gồm tác động và tổ chức quyền lực nhà nước trên các lĩnh vực lập pháp, hành pháp và tư pháp Theo cách hiểu này, quản lý nhà nước được thực hiện trong cơ chế "Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân lao động làm chủ".
Quản lý nhà nước theo nghĩa hẹp được hiểu là quá trình tổ chức và điều hành của hệ thống cơ quan hành chính nhà nước, nhằm điều chỉnh các hoạt động xã hội và hành vi con người theo pháp luật để đạt được mục tiêu quản lý Các cơ quan nhà nước thực hiện các hoạt động chấp hành và điều hành, xây dựng tổ chức bộ máy và củng cố chế độ công tác nội bộ Điều này bao gồm việc ra quyết định thành lập, chia tách, sát nhập các đơn vị tổ chức, đề bạt, khen thưởng, kỷ luật cán bộ, công chức, và ban hành quy chế làm việc nội bộ Khái niệm này còn được gọi là quản lý hành chính nhà nước.
2.1.1.2 Khái niệm về vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB)
Vốn đầu tư xây dựng cơ bản bao gồm tất cả chi phí cần thiết để thực hiện dự án, từ khảo sát, thiết kế, xây dựng đến mua sắm và lắp đặt máy móc thiết bị Tất cả các chi phí này được ghi rõ trong tổng dự toán của dự án.
Vốn đầu tư XDCB từ ngân sách nhà nước đóng vai trò quan trọng trong tổng thể vốn đầu tư của nền kinh tế quốc dân, đồng thời là nguồn lực tài chính công thiết yếu cho quốc gia.
Vốn đầu tư XDCB từ NSNN và các nguồn vốn khác là biểu hiện bằng tiền của giá trị đầu tư, bao gồm toàn bộ chi phí tiêu hao nguồn lực cho hoạt động đầu tư Theo Luật Đầu tư 2014, vốn đầu tư được định nghĩa là tiền và tài sản khác dùng để thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh.
Vốn đầu tư công, theo Luật Đầu tư công (2014), bao gồm nhiều nguồn như vốn ngân sách nhà nước, công trái quốc gia, trái phiếu Chính phủ và vốn ODA Vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ ngân sách nhà nước là một phần trong chi đầu tư hàng năm, được phân bổ cho các công trình và dự án XDCB của Nhà nước.
Vốn đầu tư XDCB là tổng chi phí bằng tiền để tái sản xuất tài sản cố định phục vụ cho sản xuất hoặc phi sản xuất Mục đích của việc đầu tư này được xác định rõ ràng, nhằm tạo ra cơ sở vật chất, kỹ thuật và kết cấu hạ tầng thiết yếu cho nền kinh tế - xã hội, bao gồm các công trình như nhà máy, hệ thống giao thông, hồ đập, thủy điện, thủy lợi, trường học và bệnh viện.
2.1.1.3 Khái niệm về ngân sách nhà nước (NSNN)
Ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò chủ đạo trong hệ thống tài chính, cung cấp điều kiện vật chất thiết yếu cho Nhà nước thực hiện các nhiệm vụ Đồng thời, NSNN cũng là công cụ quan trọng giúp Nhà nước điều tiết vĩ mô nền kinh tế xã hội.
Ngân sách nhà nước (NSNN) bao gồm các nguồn thu và chi cụ thể, được quản lý thông qua một quỹ tiền tệ duy nhất Tất cả các khoản thu đều được nộp vào quỹ NSNN, và mọi chi tiêu đều xuất phát từ quỹ này.
Các khoản thu nộp và cấp phát qua quỹ ngân sách nhà nước (NSNN) là những quan hệ được xác định và định lượng trước, giúp Nhà nước điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế Do đó, có nhiều định nghĩa khác nhau về NSNN từ góc độ kinh tế.
Ngân sách nhà nước (NSNN) là bản dự toán tài chính hàng năm về thu và chi do Chính phủ lập, trình Quốc hội phê duyệt và giao cho Chính phủ thực hiện.
Ngân sách nhà nước (NSNN) bao gồm các nguồn thu và khoản chi cụ thể, được định lượng rõ ràng Tất cả nguồn thu được nộp vào một quỹ tiền tệ, trong khi các khoản chi được xuất ra từ quỹ này Mối quan hệ giữa thu và chi trong quỹ tiền tệ tạo thành cân đối ngân sách, một yếu tố quan trọng trong nền kinh tế thị trường.
Ngân sách Nhà nước (NSNN) phản ánh các quan hệ kinh tế giữa nhà nước và các chủ thể trong xã hội, liên quan đến việc quản lý và sử dụng quỹ NSNN Hoạt động thu chi của NSNN diễn ra đa dạng trên nhiều lĩnh vực và ảnh hưởng đến tất cả các thành phần kinh tế xã hội Các quan hệ thu nộp và cấp phát từ quỹ NSNN được xác định và định lượng trước, giúp nhà nước điều tiết vĩ mô nền kinh tế xã hội.
NSNN là biểu hiện của các quan hệ kinh tế liên quan đến việc hình thành, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ chung của Nhà nước Khi Nhà nước tham gia vào việc phân phối các nguồn tài chính quốc gia, nó thực hiện các chức năng của mình theo quy định của pháp luật.
Trên phương diện pháp lí, NSNN được định nghĩa khác nhau trong pháp luật thực định và trong khoa học pháp lí
Tại điều 4, chương I của Luật NSNN số 83/2015/QH13 đã đưa ra rằng:
Phương pháp nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Thực trạng công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn nsnn ở huyện Cẩm Giàng
4.1.1 Thực trạng công tác phân bổ vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước
Trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, huyện đã chú trọng đầu tư và bố trí ngân sách cho xây dựng cơ bản nhằm nâng cấp cơ sở hạ tầng và cải thiện đời sống dân sinh Hàng năm, các xã, thị trấn trình nhu cầu vốn lên UBND huyện, và phòng Tài chính – Kế hoạch sẽ tổng hợp, kiểm tra tình trạng cơ sở hạ tầng và tính cấp thiết của các dự án để lập kế hoạch báo cáo HĐND huyện Nguồn vốn chủ yếu đến từ NSNN tỉnh, đấu giá đất và ngân sách huyện Các dự án đầu tư phải phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011-2020 Đặc biệt, các xã có đất đấu giá sẽ được ưu tiên bố trí vốn nâng cấp cơ sở vật chất với tỷ lệ phân chia 10% cho tỉnh, 30% cho huyện và 60% cho xã từ tổng số tiền thu được.
Bảng 4.1 Cơ cấu phân bổ nguồn thu từ tiền sử dụng đất giai đoạn 2014-2016
STT Cấp NS được hưởng
Nguồn: Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Cẩm Giàng (2016)
Bảng 4.2 Tổng hợp phân bổ nguồn vốn đầu tư XDCB NSNN đã thực hiện giai đoạn năm 2014-2016
1 Tỉnh giao XDCB tập trung
2 Chi đầu tư từ nguồn thu tiền sử dụng đất
3 Chi đầu tư từ nguồn bổ sung có mục tiêu
Từ năm 2014 đến 2016, huyện Cẩm Giàng chủ yếu sử dụng nguồn thu từ đấu giá đất và các nguồn thu khác để đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) Các khoản đầu tư tập trung vào lĩnh vực giáo dục, văn hóa, thể thao và cơ sở vật chất cho bộ máy hành chính Huyện đã hoàn thành việc kiên cố hóa trường học, trạm y tế, bê tông hóa đường liên xã và kiên cố hóa hệ thống kênh mương Để phát triển kinh tế - xã hội, huyện xác định ưu tiên vốn cho hạ tầng cơ sở như giao thông, thủy lợi, và xây dựng nông thôn mới, nhằm tạo điều kiện cho người dân ổn định kinh tế và nâng cao đời sống Huyện ủy, HĐND và UBND đã thống nhất cân đối ngân sách địa phương, kịp thời bố trí vốn cho các dự án XDCB, đảm bảo hiệu quả kinh tế - xã hội và tiến độ thực hiện.
Bảng 4.3 Kế hoạch phân bổ vốn phân theo ngành/lĩnh vực đầu tư XDCB
Ngành/ lĩnh vực đầu tư
Tổng số vốn đầu tư
- Sự nghiệp Y tế - Giáo dục - VH
- Sự nghiệp nông nghiêp thủy lợi
Giai đoạn 2014-2016, huyện Cẩm Giàng đã phân bổ nguồn vốn XDCB theo Chỉ thị số 1792/CT – TTg, tập trung vào các lĩnh vực quan trọng như cơ sở hạ tầng kỹ thuật khu dân cư, giáo dục và văn hóa Năm 2016, tổng vốn đầu tư XDCB từ NSNN do UBND huyện làm chủ đầu tư đạt 13 tỷ 680 triệu đồng, trong đó giáo dục - văn hóa chiếm 48,98% với 6 tỷ 700 triệu đồng Năm 2014, tổng vốn đầu tư là 15 tỷ 381 triệu đồng, trong đó 6 tỷ 644 triệu đồng dành cho y tế - giáo dục - văn hóa, chiếm 43,2% Năm 2015, tổng vốn đầu tư giảm còn 15 tỷ 006 triệu đồng, nhưng vẫn có 6 tỷ 670 triệu đồng cho y tế - giáo dục - văn hóa, chiếm 44,45% Huyện đã chú trọng đầu tư vào lĩnh vực này nhằm nâng cao đời sống nhân dân, với 100% trường học được xây dựng kiên cố đạt chuẩn phổ cập giáo dục và 100% xã, thị trấn đạt chuẩn quốc gia về y tế Đến năm 2016, có 40/61 trường đạt chuẩn quốc gia, tỷ lệ 65,57%.
Ban thường vụ huyện ủy đã chủ trương sử dụng ngân sách huyện để hỗ trợ phát triển và nâng cấp hệ thống giao thông nông thôn, kết hợp với việc huy động nguồn lực từ Trung ương và xã hội hóa các công trình Nhờ đó, trong ba năm 2014, 2015 và 2016, ngân sách huyện không phải chi cho đầu tư giao thông Hiện nay, các tuyến đường liên xã, liên thôn đã tạo điều kiện thuận lợi cho giao thông và phát triển kinh tế, nhận được sự ủng hộ tích cực từ người dân.
Theo phân cấp quản lý, huyện Cẩm Giàng giao cho các chủ đầu tư quyền thành lập Ban quản lý dự án để quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản Ban quản lý dự án được trao toàn quyền thực hiện các công việc liên quan đến đầu tư, bao gồm chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư, thẩm định thiết kế kỹ thuật thi công, và phê duyệt dự toán cũng như tổng dự toán công trình.
Kết quả thực hiện kế hoạch vốn đầu tư XDCB được thể hiện qua bảng số liệu sau:
Bảng 4.4 Kết quả thực hiện kế hoạch vốn đầu tư XDCB
- Sự nghiệp Y tế - Giáo dục - VH
- Sự nghiệp nông nghiêp thủy lợi
Kết quả thực hiện kế hoạch đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) trong giai đoạn 2014 – 2016 cho thấy sự vượt trội so với kế hoạch phân bổ vốn Cụ thể, năm 2014, tỷ lệ thực hiện đạt 141,5%, trong khi năm 2015, con số này tăng lên 173,5%.
Năm 2016, kết quả thực hiện đạt 218,3% so với tổng vốn đầu tư kế hoạch, giúp giải quyết cơ bản tình hình nợ đọng XDCB từ các năm trước Do kế hoạch đấu giá chuyển quyền sử dụng đất chưa hoàn thành trong năm 2015, nên phải chuyển sang năm 2016, dẫn đến số tiền thu từ tiền sử dụng đất năm 2016 đạt cao.
4.1.2 Thực trạng tổ chức bộ máy thực hiện công tác quản lý vốn đầu tư từ nguồn NSNN
UBND tỉnh Hải Dương đã ban hành Quyết định Số: 11/2010/QĐ-UBND ngày 22 tháng 6 năm 2010, quy định phân cấp quản lý trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước, bao gồm qui hoạch xây dựng, quản lý dự án đầu tư và quản lý chất lượng công trình Dựa trên quyết định này, UBND huyện Cẩm Giàng đã tổ chức bộ máy quản lý vốn đầu tư xây dựng từ nguồn ngân sách nhà nước.
Theo Luật Tổ chức HĐND&UBND ngày 26 tháng 11 năm 2003, UBND cấp huyện có nhiệm vụ thành lập Ban Quản lý dự án ĐTXD cơ bản nhằm hỗ trợ triển khai và quản lý thi công các công trình do UBND huyện làm chủ đầu tư Ban này sẽ phối hợp với phòng Tài chính – Kế hoạch huyện để lập kế hoạch đầu tư và phân bổ vốn từ ngân sách nhà nước Ngoài ra, Ban còn có trách nhiệm thẩm định và lập báo cáo kết quả thẩm định để trình UBND huyện phê duyệt nhiệm vụ đầu tư và báo cáo kinh tế kỹ thuật, cùng với việc thẩm tra và lập báo cáo kết quả thẩm tra hồ sơ quyết toán các công trình hoàn thành để UBND huyện quyết định phê duyệt.
* Công tác lập, phê duyệt kế hoạch đầu tư hàng năm
Dựa trên kế hoạch phân bổ vốn đầu tư xây dựng cơ bản đã được HĐND huyện phê duyệt và nhu cầu xây dựng các công trình phục vụ phát triển kinh tế-xã hội, UBND huyện lập kế hoạch đầu tư cho năm tới Kế hoạch này sẽ được trình HĐND huyện xem xét và thông qua tại kỳ họp cuối năm, làm cơ sở cho việc lập, thẩm định và phê duyệt kế hoạch đầu tư theo phân cấp.
Hàng năm, UBND huyện Cẩm Giàng xây dựng danh mục đầu tư thông qua ba hình thức: đề nghị UBND tỉnh Hải Dương đầu tư, quyết định đầu tư của UBND huyện Cẩm Giàng, và hỗ trợ vốn cho các dự án, công trình do các xã, thị trấn, trường học làm chủ đầu tư theo định mức hỗ trợ được HĐND huyện phê duyệt.
UBND huyện quyết định giao nhiệm vụ làm chủ đầu tư dự án với hai hình thức sau:
- Các dự án do UBND huyện làm chủ đầu tư được giao cho Ban Quản lý ĐTXD cơ bản của huyện tổ chức triển khai thực hiện
- Các dự án thuộc các xã, thị trấn được giao cho UBND các xã, thị trấn, trường học làm chủ đầu tư
* Phê duyệt dự án đầu tư
UBND huyện thực hiện thẩm định và phê duyệt dự án đầu tư bằng cách giao nhiệm vụ cho phòng Tài chính-Kế hoạch huyện lập báo cáo thẩm định Nhiệm vụ đầu tư và Báo cáo KTKT Sau đó, UBND huyện ra quyết định phê duyệt Nhiệm vụ đầu tư cùng với Báo cáo KTKT cho các công trình dự án được phân cấp.
4.1.2.2 Phòng Tài chính – Kế hoạch
Theo quy định hiện hành, phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Cẩm Giàng là cơ quan chuyên môn thuộc UBNN cấp huyện, có nhiệm vụ tham mưu và hỗ trợ UBND huyện trong quản lý nhà nước về tài chính và tài sản, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nước.
- Xây dựng phương án phân bổ ngân sách đầu tư XDCB trình UBND huyện.
- Thẩm định Nhiệm vụ đầu tư các dự án thuộc ngân sách huyện, xã, thị trấn trên địa bàn
- Thẩm định nội dung Báo cáo kinh tế kỹ thuật xây dựng công trình các dự án thuộc ngân sách huyện, xã, thị trấn trên địa bàn
- Thẩm tra quyết toán các dự án đầu tư XDCB từ NSNN do huyện, xã, thị trấn, trường học quản lý
Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện đã bố trí 01 cán bộ chuyên môn về tài chính, ngân sách và xây dựng cơ bản để thực hiện nhiệm vụ tiếp nhận hồ sơ thẩm định các dự án đầu tư và báo cáo kinh tế kỹ thuật xây dựng công trình Cán bộ này sẽ thẩm tra hồ sơ quyết toán công trình, lập báo cáo kết quả thẩm định và trình Chủ tịch UBND huyện ra quyết định phê duyệt.
4.1.2.3 Ban Quản lý dự án ĐTXD cơ bản
Ban Quản lý dự án ĐTXD huyện Cẩm Giàng được thành lập theo quyết định của UBND huyện, có nhiệm vụ hỗ trợ tổ chức triển khai và quản lý thi công các dự án đầu tư xây dựng cơ bản Ban đã thực hiện lựa chọn và ký hợp đồng với các nhà thầu tư vấn và thi công, tuy nhiên, công tác quản lý dự án được thực hiện thông qua các đơn vị tư vấn thuê ngoài Nhiệm vụ của Ban là kiểm tra và theo dõi việc thực hiện hợp đồng của các nhà thầu Chi phí quản lý dự án được thực hiện theo Quyết định số 957/QĐ-BXD của Bộ Xây dựng.
4.1.2.4 UBND xã, thị trấn, trường học
Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản ở huyện Cẩm Giàng
TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN Ở HUYỆN CẨM GIÀNG
4.2.1 Cơ chế, chính sách của Nhà nước
Hoạt động đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nước tại huyện Cẩm Giàng chịu ảnh hưởng từ nhiều ngành luật và quy định ở các cấp khác nhau Sự chồng chéo và phức tạp của các văn bản pháp luật đã gây khó khăn cho công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực này Một số văn bản chính đang được áp dụng tại huyện Cẩm Giàng cần được xem xét để cải thiện hiệu quả quản lý vốn ngân sách cho đầu tư xây dựng cơ bản.
- Các văn bản của Trung ương
+ Quốc hội: Luật Xây dựng, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý nợ công, Luật Đấu thầu…
Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 1792/CT-TTG vào ngày 15/10/2011 nhằm tăng cường quản lý đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước và vốn trái phiếu Chính phủ Đồng thời, Nghị định số 103/2012/NĐ-CP ngày 04/12/2012 quy định mức lương tối thiểu vùng cho người lao động, cùng với Nghị định số 136/2015/NĐ-CP, đã góp phần quan trọng trong việc cải thiện điều kiện lao động và đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
CP ngày 31/12/2015 hướng dẫn một số điều của Luật Đầu tư công
Các bộ, ngành đã ban hành nhiều thông tư quan trọng liên quan đến quản lý chi phí trong lĩnh vực xây dựng Thông tư số 17/2013/TT-BXD hướng dẫn xác định và quản lý chi phí khảo sát xây dựng, trong khi Thông tư số 04/2010/TT-BXD cung cấp hướng dẫn lập và quản lý chi phí tư vấn đầu tư xây dựng Ngoài ra, Thông tư số 06/2010/TT-BXD đề cập đến phương pháp xác định ca máy và thiết bị thi công Về phía Bộ Tài chính, Thông tư số 176/2011/TT-BTC hướng dẫn chế độ thu, nộp và quản lý sử dụng phí thẩm định dự án đầu tư xây dựng, và Thông tư số 19/2011/TT-BTC quy định về quyết toán dự án hoàn thành.
- Văn bản của địa phương
Tỉnh Hải Dương đã ban hành nhiều quyết định quan trọng nhằm quy định và điều chỉnh quản lý trong lĩnh vực xây dựng Quyết định số 11/2010/QĐ-UBND ngày 25/6/2010 quy định về phân cấp quản lý quy hoạch xây dựng, quản lý dự án đầu tư và chất lượng công trình Tiếp theo, Quyết định số 15/2013/QĐ-UBND ngày 31/7/2013 điều chỉnh dự toán và giá hợp đồng xây dựng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý dự án Ngoài ra, đơn giá xây dựng công trình phần khảo sát cũng được công bố theo văn bản số 36/UBND-VP ngày 09/01/2008, tạo cơ sở pháp lý cho các hoạt động xây dựng trên địa bàn tỉnh.
Hệ thống cơ chế và chính sách từ cấp Trung ương đến địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý đầu tư xây dựng cơ bản (ĐTXDCB) và thu hút đầu tư Các chính sách pháp luật liên quan đến ĐTXDCB cần được thể chế hoá để tạo ra hành lang pháp lý rõ ràng, giúp điều chỉnh hoạt động này Tuy nhiên, nếu hệ thống chính sách pháp luật thiếu sót hoặc yếu kém, sẽ xuất hiện nhiều kẽ hở dẫn đến tiêu cực, tham nhũng và lãng phí Ngược lại, một hệ thống chính sách dù đầy đủ nhưng không thực tiễn, chồng chéo và có quá nhiều thủ tục phức tạp cũng sẽ cản trở đầu tư, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả của ĐTXDCB.
Các văn bản quy phạm pháp luật, đặc biệt là về đầu tư xây dựng cơ bản (ĐTXDCB), được thiết lập để điều chỉnh các hoạt động trong đời sống xã hội Khi tình hình thay đổi, các chính sách pháp luật cần được bổ sung và sửa đổi để đáp ứng yêu cầu mới Để quản lý hiệu quả ĐTXDCB, Nhà nước cần thường xuyên cập nhật tình hình và điều chỉnh hệ thống chính sách pháp luật cho phù hợp, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động ĐTXDCB.
Hệ thống cơ chế và chính sách hiệu quả là lợi thế quan trọng trong quản lý đầu tư xây dựng cơ bản (ĐTXDCB) của các vùng, tỉnh, địa phương Tạo ra một môi trường chính sách minh bạch và hỗ trợ doanh nghiệp sẽ thu hút các nhà đầu tư tham gia cùng Nhà nước trong quản lý các dự án ĐTXDCB Ngược lại, môi trường chính sách hạn chế sẽ cản trở sự phát triển của lĩnh vực ĐTXDCB, khi thiếu sự hỗ trợ từ các nhà đầu tư, nhà thầu và cộng đồng dân cư.
Trong thời gian qua, các chính sách liên quan đến quản lý vốn, phân cấp đầu tư và quy định về đấu thầu, thanh quyết toán vốn đã có nhiều thay đổi, gây khó khăn cho các nhà quản lý trong việc quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) tại huyện Cơ sở vật chất phục vụ cho công tác quản lý cũng cần được cải thiện để đáp ứng yêu cầu hiện tại.
Cơ sở vật chất hạ tầng kỹ thuật đóng vai trò quan trọng trong quản lý ĐTXDCB Hệ thống trang thiết bị như máy tính, phòng làm việc và hệ thống thông tin liên lạc đầy đủ sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho công tác thanh tra, giám sát và quản lý, giúp quá trình này diễn ra nhanh chóng, dễ dàng và chính xác hơn.
Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) là một lĩnh vực phức tạp, yêu cầu trang thiết bị hiện đại để đáp ứng sự đổi mới trong ngành Mặc dù các cơ quan quản lý tại huyện Cẩm Giàng đã được trang bị thiết bị, nhưng cơ sở vật chất vẫn chưa đáp ứng yêu cầu công việc Khảo sát cho thấy chỉ 28% ý kiến đánh giá cơ sở vật chất đầy đủ, trong khi gần 72% cho rằng chưa đủ Cụ thể, 23% ý kiến nhận định trang thiết bị hiện đại không đủ, 25% cho rằng trang thiết bị đầy đủ, và 23% cho rằng cơ sở vật chất được bổ sung thường xuyên Do đó, huyện Cẩm Giàng cần tăng cường đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và trang bị đầy đủ phương tiện cho cán bộ quản lý để nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư XDCB.
Bảng 4.18 Đánh giá cơ sở vật chất phục vụ công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn huyện Cẩm Giàng
CSVC đáp ứng được yêu cầu công việc
Trang thiết bị hiện đại Đầy đủ trang thiết bị
Các thiết bị được bổ sung, sửa chữa thường xuyên
Nguồn: Kết quả điều tra cán bộ quản lý vốn ĐTXDCB (2017)
4.2.3 Năng lực bộ máy quản lý hành chính nhà nước
Năng lực tổ chức bộ máy đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định hiệu quả hoạt động của ĐTXDCB, bao gồm cả năng lực con người và tổ chức Nếu năng lực này yếu, hiệu quả trong ĐTXDCB sẽ không đạt được Các tổ chức tham gia vào ĐTXDCB rất đa dạng, từ khâu lập quy hoạch kế hoạch cho đến các giai đoạn đầu tư như chuẩn bị, thực hiện và kết thúc đầu tư để đưa dự án vào quản lý và khai thác.
Nhân tố con người là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến quản lý ĐTXDCB cấp huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh Đội ngũ cán bộ quản lý, bao gồm lãnh đạo UBND huyện và các phòng ban chức năng, cần có trình độ chuyên môn cao để nâng cao hiệu quả công tác quản lý và giám sát Năng lực tốt của cán bộ sẽ dẫn đến sản phẩm chất lượng, trong khi năng lực yếu kém sẽ gây khó khăn cho công việc Ngoài năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức cũng đóng vai trò quan trọng; cán bộ có phẩm chất tốt và tinh thần trách nhiệm sẽ thúc đẩy công việc hiệu quả, ngược lại, cán bộ thiếu đạo đức dễ dẫn đến tham nhũng và các hiện tượng tiêu cực, ảnh hưởng xấu đến chất lượng công trình và an toàn xã hội.
Bảng 4.19 Đánh giá cán bộ làm công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn huyện Cẩm Giàng
Trình độ, năng lực cán bộ
Theo điều tra năm 2017 về năng lực và phẩm chất đạo đức của cán bộ quản lý vốn đầu tư XDCB tại huyện Cẩm Giàng, 60% ý kiến đánh giá cán bộ có trình độ và năng lực tốt, trong khi 30% cho rằng mức độ bình thường và chỉ 10% đánh giá yếu Về chuyên môn nghiệp vụ, 60% ý kiến cũng đánh giá tốt, nhưng 20% cho rằng vẫn còn yếu Đặc biệt, 30% ý kiến nhận định phẩm chất đạo đức của cán bộ quản lý còn kém.
Trong thời gian tới, các cấp, các ngành huyện cần thay đổi nhận thức và thái độ làm việc, đặc biệt là trong quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản Việc cải thiện tác phong ứng xử với doanh nghiệp sẽ giúp thu hút các nhà đầu tư chất lượng tham gia vào các dự án xây dựng tại huyện.
4.2.3.1 Quy trình nghiệp vụ thực hiện dự án
Quy trình nghiệp vụ cần tuân thủ pháp luật và chế độ hiện hành, đảm bảo quản lý hiệu quả và ổn định Sự khác biệt trong quy trình giữa các huyện ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện, với yêu cầu về tính rõ ràng, dễ hiểu và đồng bộ trong cải cách thủ tục hành chính Điều này bao gồm việc quy định rõ trách nhiệm, mối quan hệ giữa các cá nhân và bộ phận, cũng như thời gian xử lý Nếu quy trình được thiết lập hợp lý và đáp ứng yêu cầu thực tế, sẽ nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư xây dựng cơ bản.
Giải pháp tăng cường quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện cẩm giàng trong tình hình hiện nay 73 1 Căn cứ đề xuất giải pháp
CƠ BẢN TỪ NGUỒN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CẨM GIÀNG TRONG TÌNH HÌNH HIỆN NAY
4.3.1 Căn cứ đề xuất giải pháp
Công tác quản lý vốn ngân sách nhà nước (NSNN) cho đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) tại huyện Cẩm Giàng đã tuân thủ đúng các quy định của Nhà nước, góp phần quan trọng vào phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội và nâng cao chất lượng đời sống người dân Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số hạn chế trong quản lý, đặc biệt ở các khâu lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, thanh tra và giám sát, dẫn đến hiệu quả chưa cao Do đó, cần có các giải pháp khắc phục để hoàn thiện quản lý vốn NSNN cho đầu tư XDCB tại huyện Cẩm Giàng Trong thời gian tới, cần thực hiện một số nhiệm vụ và giải pháp chung để tăng cường quản lý vốn đầu tư XDCB.
UBND huyện Cẩm Giàng, dựa trên chỉ đạo của Trung ương và UBND tỉnh Hải Dương, đã triển khai các quy định cụ thể về quy trình thanh tra, kiểm tra, giám sát nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước Huyện phối hợp với các phòng, ban chức năng để đảm bảo các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn, cũng như lập dự toán đầu tư và đánh giá hiệu quả cho từng dự án Đồng thời, huyện thực hiện công khai minh bạch các quy định pháp luật và thông tin về các dự án, từ chủ trương đầu tư đến nghiệm thu, thanh quyết toán, cùng với kết quả thanh tra và xử lý liên quan.
Quy định rõ ràng về trách nhiệm cá nhân trong từng giai đoạn đầu tư, đặc biệt là trách nhiệm của người quyết định dự án quy hoạch và đầu tư Cần làm rõ các sai phạm, xác định trách nhiệm và xử lý nghiêm khắc bằng các biện pháp hành chính, hình sự, cũng như bồi hoàn thiệt hại vật chất Đồng thời, cần khắc phục tình trạng chỉ quy kết trách nhiệm chung chung mà không chỉ ra cá nhân cụ thể Cần kiên quyết loại bỏ khỏi bộ máy công quyền những cán bộ công chức có phẩm chất kém, thiếu trách nhiệm, gây phiền hà, nhũng nhiễu và có năng lực chuyên môn yếu trong quản lý đầu tư xây dựng cơ bản.
Rà soát và điều chỉnh các dự án quy hoạch, kế hoạch đầu tư để gắn với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, và đảm bảo tính liên ngành, liên vùng Cần phân cấp rõ ràng nhiệm vụ, quyền hạn của từng phòng ban và giữa huyện với xã, đồng thời nâng cao trách nhiệm của chủ tịch và phó chủ tịch UBND huyện trong quản lý đầu tư xây dựng cơ bản Ngăn chặn và xử lý nghiêm các vi phạm pháp luật và quyết định của cơ quan có thẩm quyền Xây dựng lộ trình cụ thể nhằm từng bước xoá bỏ tình trạng khép kín trong quản lý đầu tư xây dựng cơ bản.
Cần thực hiện rà soát các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) nhằm bổ sung kịp thời các hướng dẫn từ cấp trên Việc sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các văn bản thuộc thẩm quyền sẽ giúp hình thành một hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về đầu tư XDCB đồng bộ và có tính pháp lý cao hơn.
Cần tăng cường công tác thanh tra và kiểm tra hoạt động quản lý đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) trong thời gian tới Đồng thời, cần có kế hoạch chỉ đạo thanh tra, kiểm tra kịp thời các công trình có dấu hiệu tiêu cực mà người dân và công luận đã phản ánh.
Để giải quyết triệt để nợ đọng vốn đầu tư XDCB, cần tập trung vào nợ đọng của các công trình và dự án sử dụng nguồn vốn từ thu tiền sử dụng đất Việc báo cáo kịp thời hàng quý và hàng năm với sở Tài chính cùng các ban ngành chức năng trong tỉnh là rất quan trọng.
4.3.2 Giải pháp tăng cường quản lý vốn ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn huyện Cẩm Giàng
4.3.2.1 Nâng cao chất lượng quy hoạch xây dựng
Quy hoạch xây dựng bao gồm nhiều loại hình như quy hoạch vùng, quy hoạch đô thị và nông thôn, quy hoạch chi tiết cho các khu chức năng, cũng như quy hoạch chuyên ngành liên quan đến hệ thống giao thông, cấp nước, điện, thông tin liên lạc và xử lý chất thải Để đạt được các mục tiêu đề ra, quy hoạch cần phải đi trước và không bị chồng chéo, đồng thời quy hoạch chi tiết phải phù hợp với quy hoạch chung Việc không tuân thủ quy hoạch hoặc đầu tư không có kế hoạch rõ ràng sẽ dẫn đến lãng phí và hiệu quả đầu tư thấp.
Để đảm bảo sự phát triển bền vững, cần tăng cường quản lý xây dựng theo quy hoạch, yêu cầu thực hiện nhất quán các quy hoạch kinh tế và xây dựng đã được phê duyệt Chấm dứt tình trạng giao đất và cấp phép xây dựng không tuân thủ quy hoạch là điều cần thiết.
Tất cả đồ án quy hoạch phải được thực hiện bởi các tổ chức chuyên môn có tư cách pháp nhân được Nhà nước cấp phép và cần được phê duyệt bởi cơ quan có thẩm quyền Sau khi được phê duyệt, quy hoạch phải được công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng và thông báo tại trụ sở chính quyền để người dân có thể nắm bắt và giám sát quá trình thực hiện.
Cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện quy hoạch xây dựng, đồng thời kiên quyết xử lý các trường hợp xây dựng trái phép không theo quy hoạch đã được phê duyệt, đặc biệt là các dự án giao đất và cho thuê đất không phù hợp với quy hoạch đô thị và quy hoạch sử dụng đất của UBND huyện Bên cạnh đó, cần hoàn thiện quy trình lập kế hoạch và phân bổ vốn để đảm bảo tính hiệu quả trong quản lý quy hoạch.
Hiện nay, việc quản lý vốn ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) ở Việt Nam, đặc biệt tại huyện Cẩm Giàng, đang gặp khó khăn do nhu cầu vốn chưa đủ và việc xác định hiệu quả dự án còn thiếu khách quan Điều này dẫn đến khâu phân bổ vốn đầu tư XDCB dễ bị ảnh hưởng bởi lợi ích cá nhân, gây ra thất thoát và lãng phí Thực tế tại huyện Cẩm Giàng trong giai đoạn 2014-2016 cho thấy sự chênh lệch lớn giữa kế hoạch và thực hiện vốn đầu tư, đặc biệt là năm 2016 với mức thực hiện tăng 218,3% so với kế hoạch Nguyên nhân chủ yếu là do việc giao vốn bổ sung của tỉnh không phù hợp với kế hoạch và thiếu căn cứ từ các kế hoạch đấu giá đất đã phê duyệt Để khắc phục, cần xây dựng kế hoạch phân bổ vốn dựa trên nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội của huyện, kế hoạch đấu giá đất và kết quả thực hiện của những năm trước, đồng thời đảm bảo tính công khai, minh bạch và xóa bỏ cơ chế xin cho trong phân bổ vốn.
Công tác chuẩn bị lập, thẩm định và phê duyệt dự án đầu tư cho năm sau cần hoàn thành trước ngày 31/10 của năm trước Điều này giúp các cấp có thẩm quyền xây dựng dự toán và chủ động bố trí nguồn vốn cho từng dự án, công trình.
Việc bố trí vốn cho các dự án, công trình phải đảm bảo theo thời gian thực hiện dự án đã được phê duyệt
Kiên quyết không cấp vốn cho các dự án được phê duyệt sau ngày 31/10 của năm trước, trừ những dự án cấp bách Đồng thời, nghiêm túc thực hiện Chỉ thị số 1792/CT-TTg ngày 15/10/2011 và Chỉ thị số 14/CT-TTg ngày 28/6/2013 của Thủ tướng Chính phủ nhằm tăng cường quản lý đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước và xử lý nợ đọng.
Ngoài ra, để nâng cao chất lượng kế hoạch hóa vốn đầu tư, trong thời gian tới UBND huyện Cẩm Giàng cần:
+ Kế hoạch hoá vốn đầu tư phục vụ đời sống dân sinh:
Đầu tư cho con người, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục, là rất quan trọng để đáp ứng nhu cầu học tập, văn hóa, thể thao, vui chơi, giải trí, chữa bệnh và đi lại Giáo dục và đào tạo đóng vai trò then chốt trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực, giúp bồi dưỡng nhân tài cho tương lai và thúc đẩy nền kinh tế trí thức Việc nâng cấp, mở rộng trường học và trang bị thiết bị học tập là cấp bách để chống tình trạng dạy chay, học chay Đồng thời, cần chú trọng đầu tư vào các trường dạy nghề để khắc phục tình trạng thừa thầy thiếu thợ, thiếu thợ có tay nghề cao, nhằm phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế.
Kết luận
Qua nghiên cứu đề tài “Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương”, tôi đã rút ra một số kết luận quan trọng về hiệu quả và thách thức trong việc sử dụng nguồn ngân sách, cũng như những biện pháp cần thiết để cải thiện quản lý vốn đầu tư trong khu vực này.
Đề tài nghiên cứu này nhằm hệ thống hóa và làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) Nghiên cứu đã tổng hợp các khái niệm, vai trò, ý nghĩa, mục tiêu, nguyên tắc, công cụ, phương pháp, yêu cầu và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý vốn đầu tư XDCB Đồng thời, nghiên cứu cũng tổng quan thực tiễn về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN, rút ra bài học kinh nghiệm cho huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương.
Bài nghiên cứu phân tích thực trạng quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ nguồn ngân sách nhà nước (NSNN), làm rõ những kết quả đạt được và hạn chế còn tồn tại Qua đó, nghiên cứu nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến công tác này tại huyện Cẩm Giàng, bao gồm: i) Cơ chế chính sách của Nhà nước, ii) Cơ sở vật chất phục vụ quản lý, iii) Năng lực bộ máy quản lý hành chính nhà nước, iv) Quy trình nghiệp vụ thực hiện dự án, và v) Sự phối hợp của các ngành, các cấp Kết quả cho thấy công tác xây dựng kế hoạch phân bổ vốn và tổ chức thực hiện dự án đã có những tiến bộ đáng ghi nhận, với việc thanh toán và quyết toán các công trình diễn ra đúng tiến độ.
Để cải thiện quản lý nhà nước về vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) ở huyện Cẩm Giàng, bài viết đề xuất một số giải pháp quan trọng Đầu tiên, cần hoàn thiện quy trình lập kế hoạch và phân bổ vốn Thứ hai, nâng cao chất lượng trong công tác lập, thẩm định và phê duyệt các dự án đầu tư Thứ ba, cải thiện chất lượng công tác quyết toán vốn đầu tư Cuối cùng, cần tăng cường thanh tra, giám sát và quản lý vốn NSNN cho đầu tư XDCB.
Kiến nghị
Để nâng cao hiệu quả quản lý vốn ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản tại huyện Cẩm Giàng, chúng tôi đề xuất một số kiến nghị gửi đến các cơ quan chức năng ở Trung ương.
Cần thiết phải quy định rõ ràng chế tài xử lý trách nhiệm đối với những người có thẩm quyền trong quyết định đầu tư, đi kèm với các hành vi bị cấm cụ thể Dù Luật Đầu tư Công đã chỉ ra các hành vi bị cấm, như quyết định không phù hợp với chiến lược và quy hoạch, nhưng hiện vẫn thiếu chế tài tương ứng Việc ban hành các quyết định sai lệch có thể dẫn đến tình trạng công trình không được sử dụng hoặc sử dụng không hiệu quả, gây lãng phí ngân sách nhà nước Thiệt hại từ những quyết định sai này là rất lớn, thậm chí có thể tương đương với chế tài hình sự Tuy nhiên, do các chủ thể ra quyết định thường là tập thể và việc xác định lỗi gặp khó khăn, nên cần có quy định cụ thể để áp dụng chế tài một cách thống nhất đối với các hành vi bị cấm.
Chính phủ cần nhanh chóng điều chỉnh các vấn đề tồn tại trong cơ chế và chính sách quản lý dự án đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước Điều này nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư và giảm thiểu nợ đọng trong xây dựng cơ bản, đặc biệt là tại tỉnh Hải Dương.
Cần bãi bỏ Quyết định số 11/2010/QĐ-UBND ngày 25/6/2010 của UBND tỉnh Hải Dương liên quan đến phân cấp quản lý trong quy hoạch xây dựng, quản lý dự án đầu tư và chất lượng công trình xây dựng Quyết định này cần được thay thế bằng một văn bản mới, do căn cứ vào các luật đã hết hiệu lực pháp lý.
Cần tăng cường quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) và thường xuyên kiểm tra các đơn vị tư vấn đầu tư trên địa bàn tỉnh để phát hiện những hạn chế, yếu kém và vi phạm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện các dự án đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước, đặc biệt là tại huyện Cẩm Giàng.
Cung cấp cơ hội cho cán bộ quản lý đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) trong toàn huyện tham gia lớp tập huấn nghiệp vụ, nhằm nâng cao trình độ quản lý ngân sách nhà nước (NSNN) và đảm bảo hiệu quả trong đầu tư XDCB.
Mặc dù tác giả đã nỗ lực hết mình để hoàn thành luận văn, nhưng do còn hạn chế về trình độ chuyên môn và kiến thức, nên luận văn vẫn cần sự đóng góp và cải thiện Tác giả rất mong nhận được sự chỉ bảo từ các thầy cô giáo, cũng như ý kiến đóng góp từ đồng nghiệp và các cơ quan liên quan để hoàn thiện hơn nữa nội dung của luận văn.