Các khái niệm
Khái niệm hoạt động dạy học
K.Marx cho rằng: Hoạt động của con người là hoạt động có mục đích, có ý thức; mục đích, ý thức ấy như một quy luật, quyết định phương thức hoạt động và bắt ý chí con người phụ thuộc vào nó Theo K.Marx hoạt động dạy học là Công việc đòi hỏi một sự chú ý bền bỉ, bản thân sự chú ý đó chỉ có thể là kết quả của một sự căng thẳng thường xuyên của ý chí Con người hiểu được mục đích hoạt động của mình, từ đó mới định rõ chức năng, nhiệm vụ, động lực của hoạt động để đạt hiệu quả trong công việc Trong lịch sử của nhân loại, tính mục đích trong hoạt động và tầm nhìn về lợi ích của hoạt động con người thể hiện rõ trong nền giáo dục của các dân tộc và quốc gia từ xưa đến nay [2]
Hoạt động dạy học là một hình thức giao tiếp sư phạm mang ý nghĩa xã hội, trong đó học sinh đóng vai trò trung tâm, chủ động tiếp thu tri thức và kỹ năng Giáo viên có nhiệm vụ tổ chức, chỉ đạo và hướng dẫn để học sinh nắm vững kiến thức Quan điểm dạy học hiện đại nhấn mạnh sự tự giác và chủ động của học sinh, trái ngược với quan niệm truyền thống khi người thầy là trung tâm của quá trình dạy và học Trong quá khứ, giáo viên chủ yếu chuẩn bị nội dung và phương pháp giảng dạy, trong khi học sinh chỉ thụ động tiếp nhận thông tin Tuy nhiên, cách tiếp cận này đã trở nên lỗi thời, vì hoạt động dạy học cần xem xét cả vai trò của giáo viên và học sinh, nhấn mạnh sự tương tác và hợp tác giữa hai bên.
Nhà tâm lý học A Mentriskaia nhấn mạnh rằng hoạt động dạy và học là hai mặt của một quá trình liên kết chặt chẽ giữa người dạy và người học Hoạt động dạy học không chỉ đơn thuần là truyền đạt kiến thức mà còn nhằm hình thành và phát triển nhân cách cho người học Theo các tác giả Lê Văn Hồng, Lê Ngọc Lan, và Nguyễn Văn Thàng, vai trò của giáo viên trong việc tổ chức và điều khiển hoạt động dạy học là rất quan trọng, vì họ chính là người lớn hướng dẫn và hỗ trợ trẻ trong quá trình học tập.
Hoạt động dạy học là sự phối hợp tương tác chặt chẽ giữa giáo viên và học sinh, trong đó giáo viên đóng vai trò chủ đạo, còn học sinh tham gia một cách tích cực và tự giác Mục tiêu của hoạt động này là đạt được hiệu quả trong quá trình dạy học.
Khái niệm dạy học trực quan, thực địa
Nguyên tắc dạy học là hệ thống các luận điểm lý luận, giúp xác định mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức dạy học Nó hướng dẫn cả giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học, nhằm đạt được chất lượng và hiệu quả cao nhất trong giáo dục.
Dạy học trực quan giúp giáo viên tổ chức các tiết học một cách hợp lý, tạo điều kiện cho học sinh thực hiện các thao tác tư duy như phân tích, tổng hợp, so sánh, khái quát hóa và trừu tượng hóa, từ đó hình thành kiến thức vững chắc.
Trực quan là một khái niệm quan trọng trong mĩ thuật, nơi mà đối tượng học thường là những gì có thể nhìn thấy và sờ được, như hình khối, màu sắc và độ đậm nhạt Việc dạy học mĩ thuật chủ yếu dựa vào phương pháp trực quan, giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy Tất cả các bài học mĩ thuật đều cần sử dụng đồ dùng dạy học (ĐDDH), vì chúng không chỉ là nội dung và kiến thức của bài học mà còn phản ánh trình độ học sinh Do đó, việc chuẩn bị ĐDDH một cách chu đáo cho thấy giáo viên đã nắm vững nội dung và phương pháp dạy học, giúp quá trình lên lớp trở nên dễ dàng hơn khi chỉ cần trình bày và diễn giải dựa trên các đồ dùng đã chuẩn bị.
Trực quan là nguyên tắc cốt lõi trong lí luận dạy học, đồng thời là phương pháp giúp học sinh hình thành biểu tượng và khái niệm thông qua việc quan sát trực tiếp các hiện vật hoặc sử dụng đồ dùng trực quan để minh họa.
Trực quan thực địa là phương pháp dạy học mà giáo viên hướng dẫn học sinh vẽ cảnh ngoài trời tại một địa điểm cụ thể Hình thức này giúp học sinh rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích và so sánh hiệu quả hơn so với việc học vẽ bằng đồ dùng trực quan.
Khái niệm về phương pháp và phương pháp dạy học
Phương pháp là cách thức hoặc lối đi để giải quyết một vấn đề cụ thể Nói một cách đơn giản, phương pháp chính là cách để thực hiện một nhiệm vụ nào đó hiệu quả.
Phương pháp dạy - học là cách thức tổ chức và truyền đạt kiến thức của giáo viên, cùng với cách thức học tập và tiếp nhận của học sinh, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục Điều này cho thấy rằng phương pháp dạy - học không chỉ liên quan đến hoạt động của giáo viên mà còn cả cách thức học tập của học sinh, để cùng hướng tới mục tiêu giáo dục đã đề ra.
Phương pháp dạy học mỹ thuật cần tuân theo các phương pháp dạy học chung nhưng cũng phải có những phương pháp riêng biệt Giáo viên cần nắm vững các phương pháp này và áp dụng chúng một cách sáng tạo trong giảng dạy Môn mỹ thuật yêu cầu sự sáng tạo và khuyến khích học sinh phấn khởi, mong muốn khám phá cái đẹp thay vì chỉ đơn thuần tiếp thu kiến thức Việc dạy mỹ thuật cần tạo ra một môi trường học tập tự giác và vui vẻ, giúp học sinh không chỉ nhận thức kiến thức mà còn biết vận dụng linh hoạt và sáng tạo vào thực tiễn Mục tiêu cuối cùng là làm cho học sinh yêu thích học mỹ thuật.
Môn mỹ thuật là một lĩnh vực học tập trực quan, vì vậy giáo viên cần sử dụng hiệu quả đồ dùng trực quan trong quá trình giảng dạy Đồng thời, môn học này cũng giúp phát triển khả năng cảm thụ thẩm mỹ của học sinh Do đó, giáo viên nên hướng dẫn học sinh cách quan sát, phân tích và so sánh để tạo ra các tác phẩm hợp lý và thu hút Môn mỹ thuật chủ yếu là thực hành, vì vậy giáo viên cần chỉ dẫn các bước vẽ, trong khi học sinh tự do hoàn thiện bài vẽ theo cảm nhận cá nhân của mình.
Nghệ thuật kiến trúc chùa Mễ Trì Thượng
Khái quát về chùa Mễ Trì Thượng
Chùa Mễ Trì Thượng, nay thuộc phường Mễ Trì, Phố Đồng Me,
Nam Từ Liêm, Hà Nội, là vùng đất cổ với truyền thống hiếu học và những con người tài hoa Văn hóa truyền thống của Từ Liêm nổi bật qua các hoạt động văn hóa tín ngưỡng được gìn giữ qua nhiều thế hệ Các di tích và lễ hội tại đây đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng văn hóa Việt Nam, với huyện Liêm sở hữu hệ thống di tích lịch sử phong phú, tiêu biểu là chùa Mễ Trì Thượng.
Chùa Mễ Trì Thượng, hay còn gọi là chùa Tổ Quạ, được xây dựng từ cuối thời Lê Sơ đến đầu thời nhà Mạc và đã trải qua nhiều lần trùng tu, hiện nay mang phong cách kiến trúc thời Nguyễn Vùng Mễ Trì trước đây chủ yếu là ruộng đồng trũng, với gò đất trước cổng làng giống như con rùa bò lên cạn, tạo nên thế phong thủy phát đạt Thời kỳ đó, vùng đất này được gọi là Quy Sơn (Núi Rùa) và nổi tiếng với giống gạo tám thơm ngon được tiến vua, từ đó làng được đặt tên là Mễ Trì (Ao gạo) Đến đầu thời Nguyễn, dân cư ngày càng đông đúc, Mễ Trì được chia thành hai thôn Mễ Trì Thượng và Mễ Trì Hạ.
Theo sư trụ trì chùa Mễ Trì, vào thế kỷ VI, Lý Bí (Lý Nam Đế) đã đóng quân tại Mễ Trì để chống lại sự đô hộ của nhà Lương và thành lập nước Vạn Xuân vào tháng Giêng năm 544 Đến thời Trần, các đô vật Mễ Trì như Đỗ Đức Lưu và Đỗ Ngọc Thuận đã cùng với dân binh đánh bại quân Nguyên Mông xung quanh kinh thành.
Thời Hậu Lê, nghĩa quân Lam Sơn đã bao vây thành Đông Quan (Thăng Long) dưới sự chỉ huy của tướng Lê Thụ, người đã đóng quân tại Mễ Trì và thiết lập đài quan sát trên Quy Sơn Vào mùa xuân năm Kỷ Dậu (1789), đội quân của Đô đốc đã tiến vào Mễ Trì một cách nhanh chóng, ẩn nấp quanh đầm và dựng đài chỉ huy để tiến công bất ngờ vào đồn Khương Thượng, tiêu diệt quân của Sầm Nghi Đống và sau đó tiến thẳng vào cung Tây Long, nơi đặt đại bản doanh của Tôn Sĩ Nghị.
Vào thế kỷ XVI-XVII, thiền phái Tào Động được du nhập vào Việt Nam, và một vị sư tên Quang Lộ Thích Đường đã xin phép lập chùa khi thấy cảnh đất đẹp Sau khi chùa được xây dựng, Quang Lộ Thích Đường trở thành sư trụ trì theo thiền phái Tào Động, và chùa được dân gian gọi là chùa Tổ Quạ.
Chùa Thiên Trúc không chỉ nằm trên vùng đất lịch sử mà còn mang giá trị cách mạng, từng là nơi đóng quân của tổng trạm thông tin liên lạc và binh chủng pháo binh của quân đội nhân dân Việt Nam từ tháng 2/1969 đến tháng 10/1974 Tại đây, nhiều bộ phận quan trọng như máy thu phát sóng, máy hữu tuyến điện và quân bưu cơ động đã được triển khai, cùng với trạm sửa chữa khí tài thông tin và đào tạo các lớp khí tượng, báo vụ viên, thợ sửa chữa Trong trận "Hà Nội Điện Biên Phủ trên không" tháng 12/1972, một quả bom đã làm hỏng mái hậu cung Tam Bảo nhưng không gây thiệt hại cho đơn vị, góp phần vào chiến thắng của quân và dân Thủ Đô.
Chùa Mễ Trì không chỉ mang giá trị nghệ thuật và lịch sử mà còn là một quần thể kiến trúc gắn bó với cộng đồng Nằm gần Trường Trung học Cơ sở Mễ Trì, chùa tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh đến vẽ thực địa Qua đó, các em không chỉ có cơ hội vẽ phong cảnh chùa mà còn được khám phá văn hóa và lịch sử của làng Mễ Trì.
Cảnh quan kiến trúc và mặt bằng tổng thể
Chùa được xây dựng theo phong cách thời Lê - Mạc và đã trải qua nhiều lần trùng tu, hiện nay mang đậm kiến trúc triều Nguyễn trong một khuôn viên rộng rãi Trong văn hóa phương Đông, việc xây dựng chùa phải tuân theo thuyết phong thủy, lựa chọn đất đai phù hợp để đảm bảo hướng gió và dòng nước, tránh ô nhiễm Để có đất tốt, cần chọn ngày giờ tốt, với yêu cầu cụ thể như bên trái phải trống không hoặc có sông ngòi bao quanh, và phía phải có địa hình cao hoặc hình dáng như hoa sen, rồng, phượng Nước nên chảy theo hướng trái, và nếu có mạch nước, nó phải nằm phía trước để đảm bảo sự hài hòa và thịnh vượng cho công trình.
Chùa Mễ Trì Thượng tọa lạc tại vị trí phong thủy tốt, với cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, gần gũi với khu dân cư, tạo điều kiện thuận lợi cho các sư tăng trong việc tu dưỡng và giáo hóa chúng sinh Làng Mễ Trì bao gồm hai khu vực là Mễ Trì Thượng và Mễ Trì Hạ.
Chùa Mễ Trì được xây dựng trên diện tích rộng, bắt đầu từ Tam quan và tiếp theo là các tòa Tiền đường, Thượng điện, Tích thiện am, nhà chung, phủ thờ, hậu đường, tháp mộ, giếng tròn và miếu thờ Hai dãy hành lang bao quanh khu chính của chùa, với hành lang 7 gian theo kiểu “đầu hồi bít đốc”, “vì kèo quá giang” Ngoài ra, chùa còn có nhà Tổ, nhà Mẫu và gian nhà lá nơi sư trụ trì giảng dạy Kinh Phật Mặt bằng chùa Mễ Trì được thiết kế theo kiểu kiến trúc “Nội công, ngoại quốc”, với các công trình phụ và hành lang hai bên, tạo thành hình chữ Quốc Giai đoạn đầu, chùa chỉ có tòa Tam bảo, miếu thờ và giếng, sau này được mở rộng thêm với các công trình như nhà Tổ, nhà Mẫu và nhà thờ chung, tạo thành khu nhà khách và nhà Mẫu ở hai bên, bao quanh khu chùa Cả.
Mặt bằng kiến trúc của chùa được bố trí nghiêm ngặt, với các cụm kiến trúc tách biệt và thông thoáng, tạo không gian rộng rãi Xung quanh chùa và phương đình là những cây cổ thụ và cây cảnh, giúp thiên nhiên hòa quyện với kiến trúc, mang lại sự hài hòa về màu sắc và đường nét Dù kiến trúc có vẻ uy nghi nhưng lại thanh thoát, nổi bật giữa thiên nhiên xanh tươi Sự thay đổi trong kiến trúc được thể hiện qua độ cao của các mái, và ánh sáng trong các gian được điều hòa qua các cửa sổ và khoang trống, tạo nên hiệu ứng mờ ảo từ ánh sáng tự nhiên.
Các đơn nguyên kiến trúc
Tam Quan là một công trình kiến trúc độc đáo với ba cửa, tượng trưng cho ba cách nhìn huyền diệu của Phật giáo về thế gian Tòa Tam Quan chùa được xây dựng một tầng, trong khi đó, Tam Quan nội cao hai tầng với tám mái và được hỗ trợ bởi 16 cột đá vững chãi Xung quanh là hồ nước nhỏ nuôi cá, tạo nên không gian thanh bình Để vào Tam Quan, du khách phải đi qua một cây cầu nhỏ bằng đá, mang lại cảm giác gần gũi với thiên nhiên.
Chùa Cả, còn gọi là Tam Bảo, bao gồm ba tòa Tiền đường, thiêu hương và thượng điện được kết nối theo kiểu chữ công, tạo nên một không gian nội thất thống nhất Tiền đường có ba gian hai chái, mái lợp ngói mũi hài và thiết kế theo kiểu tàu đao Kiến trúc thượng điện sử dụng cột gỗ lim trụ vững chắc, với các cột ngắn và to, kết cấu chủ yếu dựa vào sức nặng tự thân Gần đây, phần khung và trang trí của tiền đường đã được tu bổ tại một số vị trí.
Hệ thống tượng tại Tiền đường, Hàng 1 bao gồm Bộ Tam Thế, tượng trưng cho Phật ở ba thời: quá khứ, hiện tại và vị lai Tượng được thể hiện trong tư thế tọa thiền, với y phục đơn giản phủ kín cơ thể, đứng trên đài sen nhiều lớp và bệ đế bát giác ba tầng trang trí tỉ mỉ, phía sau có vòng hào quang Bộ Tam Thế thường xuất hiện tại hầu hết các ngôi chùa thời Mạc Hàng thứ hai là hệ thống tượng Thập Phương Thường Trụ Tam Bảo, trong khi hàng thứ ba ở giữa có 8 pho tượng tổ Bên trái là tượng Quan Âm Tống Tử, còn bên phải là tượng Quan Âm nghìn mắt nghìn tay được đúc bằng đồng.
Thiêu hương là tòa nhà mái dọc nối liền Tiền Đường với Thượng Điện, nơi có ba gian hai chái với mái kiểu tầu đao lá mái Thượng Điện được hỗ trợ bởi những đầu bẩy lớn mập, tạo nên sự vững chãi cho mái hiên Bên trong, hệ thống năm lớp tượng mang đậm đặc trưng của Phật giáo Đại thừa Bắc tông, tuân thủ nghiêm ngặt quy định của đại Phật Tầng cao nhất là bộ tượng Tam Thế Phật, đại diện cho Phật của quá khứ, hiện tại và vị lai, thể hiện sự liên kết giữa các thời kỳ trong giáo lý Phật giáo.
Di Đà Tam Tôn có pho tượng Phật A-Di-Đà ở giữa, hai bên là tượng Quán Thế Âm và Đại Thế Chí Bồ Tát Lớp tượng thứ ba gồm tượng Quán Âm Chuẩn Đề, kèm theo hai tượng Phổ Hiền Bồ Tát Tầng ngoài cùng của Phật điện là toà Cử Long và tượng Thích Ca sơ sinh Bên phải tường hậu thượng điện là bệ tượng Quan Âm Toạ Sơn, còn bên trái là tượng Quan Âm Tống Tử (hay Quan Âm Thị Kính) Tất cả các pho tượng đều mang phong cách nghệ thuật của thế kỷ XVIII - XIX.
Phía sau Tam bảo, qua sân gạch rộng, là nhà Tổ với 11 gian và 8 hàng cột nâng đỡ mái hiên Các cột và hệ thống vì kèo bên trong được sơn màu nâu cánh gián Nhà Tổ thờ 9 pho tượng tổ, trong đó bên trái có ba pho tượng Hậu Khai Sáng Tổ.
Sư và bên phải là ba pho tượng Tiền Khai Sáng Tổ Sư
Hai dãy nhà song song bên cạnh nhà Tổ gồm 7 gian, với cấu trúc đơn giản, lòng hẹp và mái thấp được lợp ngói mũi hài Dãy nhà bên phải là nhà khách, nơi tổ chức lớp học Hán Nôm và Thư pháp, trong khi dãy bên trái là nhà Mẫu.
Nhà Mẫu gồm 7 gian với nhiều tượng thờ, nổi bật là tượng Tứ phủ Chầu Bà, Tứ Phủ Thánh Cô, Tứ Phủ Thánh Cậu và Tống Thị Vua Bà Bên trái có tượng Chầu Đệ Lục, Cô Bơ, Cô Chín, trong khi bên phải là bộ ba tượng Chầu Tứ, Cô Sáu, Cô Bé Đặc biệt, ba pho tượng Tam Tòa Thánh Mẫu (Mẫu Thiên, Mẫu Thượng Ngàn, Mẫu Thoải) được xem là đẹp nhất, với trang trí trên diềm áo tượng mang phong cách nghệ thuật đặc trưng của cuối thế kỷ XVII và đầu thế kỷ XVIII.
Bên cạnh phương đình còn có các ngôi tháp mộ và cây cối nổi bật trên nền đất của khu vực phía trước Tiền đường
Chùa Mễ Trì nổi bật với ngôi miếu 2 gian bên tay trái cổng phụ, được lợp ngói mũi hài và thiết kế theo kiểu tầu đao lá mái Tại đây, bên trái thờ Ông Thủy, thần bảo vệ dưới nước, và Ông Cạn, thần bảo vệ trên bờ, trong khi bên phải thờ các anh hùng liệt sĩ, những người có công với Cách mạng.
Năm 2014, chùa Mễ Trì đã bắt đầu một cuộc đại trùng tu, và đến nay, các công trình đã hoàn thành Cổng tam quan mới được xây dựng hoành tráng, trong khi các hạng mục khác như nguyệt hồ, tam bảo, phương đình, nhà Tổ và nhà Mẫu cũng đã được tôn tạo và trùng tu Các cây cổ thụ cùng kiến trúc cơ bản trước kia vẫn được bảo tồn nguyên vẹn.
Chùa Mễ Trì được xây dựng theo kiến trúc “Tiền Phật hậu Thánh”, kết hợp thờ Phật và Thánh với khu thờ Phật ở phía trước và khu thờ Thánh ở phía sau Vẻ đẹp kiến trúc của chùa hài hòa với thiên nhiên, thể hiện qua vị trí xây dựng theo thuyết phong thủy Đặc biệt, chùa còn có gian thờ Chủ Tịch Hồ Chí Minh gần phương đình, tạo nên điểm khác biệt so với các mô hình chùa truyền thống ở Việt Nam.
Chùa Mễ Trì, với phong cảnh đẹp và kiến trúc độc đáo, là địa điểm lý tưởng cho học sinh thực hành vẽ Tại đây, các em có nhiều lựa chọn về góc cảnh để thể hiện tài năng Những học sinh có kỹ năng vẽ hình yếu có thể chọn vẽ cảnh tam quan chùa, tập trung vào cổng chùa và cây xanh xung quanh Trong khi đó, các em có kỹ năng tốt hơn có thể thử sức với những góc cảnh phức tạp hơn như Miếu, chùa Cả, nhà Tổ, nhà Mẫu và khu mộ tháp, nơi yêu cầu sự chú ý đến chi tiết như mái, cột, cửa và họa tiết trang trí.
Nghệ thuật trang trí gắn với kiến trúc
Chùa Mễ Trì Thượng nổi bật với họa tiết và hoa văn trang trí phong phú, bao gồm các mảng chạm khắc tinh xảo trên bộ mái, khung, cột đá, lan can cầu đá, chuông đồng và đồ thờ Những họa tiết này thường mang hình ảnh hoa cúc, hoa sen, lá đề và con rồng, thể hiện nghệ thuật trang trí độc đáo của ngôi chùa.
Các họa tiết trang trí trên bộ mái bao gồm các hình con sấu, con lăn và đầu rồng, được khắc nổi bằng xi măng tại các đầu kìm, góc đao và bờ nóc, tạo nên sự tinh tế và độc đáo cho kiến trúc.
Lan can Tam Quan được trang trí với 22 bức chạm họa tiết hoa sen xung quanh hồ cá và 6 bức chạm khắc trên lan can cầu, tất cả đều được khắc trực tiếp bằng đá và làm mới hoàn toàn Tòa Tam Quan có 16 cột trụ bằng đá, mỗi cột được trang trí với hình con rồng cuốn quanh thân và chân cột được khắc họa tiết hoa sen cùng lá đề, tạo nên sự đồng nhất trong thiết kế của cả 16 cột.
Tại tòa Thượng điện, có 8 cột đá ở cửa ra vào được trang trí tinh xảo với các họa tiết hoa cúc, hoa mai và cây tre Đặc biệt, phần chân cột được điểm xuyết bằng họa tiết lá đề Trước đây, hàng cột này được làm bằng gỗ nhưng đã được thay thế bằng đá để tăng tính bền vững và thẩm mỹ.
Trang trí trên bộ khung của các ván lá gió và ván bưng thường mang những hoa văn đặc sắc như hình đao, mác và lá đề Các đề tài như rồng, lân, và đấu chủ yếu có niên đại từ thế kỷ XVII-XVIII, mặc dù một số vị trí đã được thay mới do hư hỏng.
Trang trí đồ thờ tại chùa Mễ Trì rất đa dạng, với nhiều loại khác nhau Trong đó, nhang án và khám thờ được chú trọng trang trí đẹp mắt nhất Tất cả các đồ thờ đều được sơn son và thếp vàng, tạo nên vẻ trang nghiêm và lộng lẫy.
Chùa Mễ Trì trưng bày nhiều bức tranh dân gian, nổi bật là bộ tranh tứ bình (tranh dân gian Hàng Trống) thể hiện bốn mùa: xuân, hạ, thu, đông Ngoài ra, có một bức tranh Hàng Trống và một bức tranh thờ miền núi, cùng hai tranh gò đồng miêu tả hình ảnh đàn cá chép và hoa sen Trên tường tòa Tiền đường, có hai bức tranh phong cảnh chùa, góp phần làm phong phú thêm không gian nghệ thuật nơi đây.
Họa tiết trang trí trên các công trình kiến trúc tại chùa Mễ Trì, mặc dù không đa dạng về môt típ, vẫn góp phần tôn vinh vẻ đẹp của kiến trúc Đối với học sinh THCS, những họa tiết này dễ vẽ hơn nhờ vào sự phong phú trong chi tiết, giúp các em khai thác sáng tạo Những họa tiết này được thể hiện lại trên tranh, làm cho lan can, hàng cột và đầu đao lá mái trở nên đẹp mắt và sinh động hơn.
Tổ chức dạy học phân môn vẽ tranh đề tài
Chương trình phân môn vẽ tranh đề tài THCS
Vẽ tranh là một thuật ngữ chung bao gồm nhiều thể loại, trong đó có vẽ tranh đề tài và vẽ tranh tự do Vẽ tranh đề tài yêu cầu nghệ sĩ phải thể hiện một chủ đề cụ thể như phong cảnh hay sinh hoạt, mà không được tự do chọn lựa Mỗi đề tài mở ra nhiều khả năng sáng tạo, cho phép người vẽ thể hiện nhiều khía cạnh khác nhau dựa trên suy nghĩ và sự tìm tòi của bản thân.
- Vẽ tranh các thể loại: vẽ chân dung, vẽ tĩnh vật
Vẽ tự do, hay còn gọi là vẽ theo ý thích, là hình thức sáng tạo nghệ thuật mà người vẽ chọn lựa đề tài và thể loại theo sở thích cá nhân Phương pháp khai thác đề tài, bố cục, hình tượng và màu sắc trong vẽ tự do không khác biệt so với các thể loại tranh khác hoặc tranh theo đề tài đã được xác định.
Chương trình mỹ thuật mới được phát triển dựa trên nghiên cứu thực tiễn dạy và học mỹ thuật tại Việt Nam, tham khảo từ các chương trình của nhiều quốc gia trên thế giới Đặc biệt, chương trình này đã được thí điểm tại 12 quận, huyện thuộc các tỉnh, thành phố trên toàn quốc, nhằm đảm bảo tính khả thi và phù hợp với từng vùng miền.
Theo phân phối chương trình mĩ thuật hiện hành
Khối 6 cả năm học có 9 tiết/ 35 tiết vẽ tranh đề tài Khối 7 cả năm học có 11 tiết/ 35 tiết vẽ tranh đề tài Khối 8 cả năm học có 11 tiết vẽ tranh / 35 Khối 9 một học kỳ có 5 tiết vẽ tranh/ 17 tiết Như vậy theo phân phối chương trình càng lên cấp học cao hơn, số tiết học vẽ tranh đề tài sẽ nhiều hơn Do đó yêu cầu kỹ năng vẽ hình và vẽ màu sẽ cao hơn Các bài vẽ thi học kỳ cũng là các bài vẽ tranh đề tài, như vậy yêu cầu về chất lượng các bài vẽ tranh cũng cao hơn
Trong chương trình vẽ tranh lớp 7, có nhiều đề tài đa dạng như phong cảnh, cuộc sống quanh em, tự chọn, an toàn giao thông và trò chơi dân gian Cụ thể, các bài vẽ phong cảnh bao gồm vẽ hình và vẽ màu, chiếm số lượng tiết học tương đối nhiều Đối với các bài tự chọn và trò chơi dân gian, giáo viên có thể hướng dẫn học sinh sáng tạo với các bức tranh như cảnh chùa Mễ Trì làm hậu cảnh và các nhóm người ở phía trước, giúp các em phát triển khả năng sáng tạo và kỹ năng vẽ.
Như vậy phân môn vẽ tranh đề tài chiếm một vị trí quan trọng trong chương trình mỹ thuật Trung Học Cơ Sở Chương trình mĩ thuật THCS có
Trong chương trình học vẽ, có tổng cộng 37 tiết dành cho việc vẽ tranh, chia thành 122 tiết học Các chủ đề vẽ tranh được phân loại rõ ràng, bao gồm: phong cảnh, cảnh đẹp quê hương, học tập, gia đình, cổ động, bộ đội, tự do, trò chơi dân gian, hoạt động hè và lễ hội Đặc biệt, chủ đề vẽ tranh phong cảnh chiếm số lượng tiết học nhiều nhất, thể hiện sự quan tâm đến vẻ đẹp tự nhiên và văn hóa quê hương.
Theo phân phối chương trình mĩ thuật mới, phân theo chủ đề: Chương trình mĩ thuật 6 có 11 tiết vẽ tranh/ 34 tiết Chương trình mĩ thuật
Chương trình mỹ thuật THCS đã được cải tiến với số tiết học vẽ tranh tăng lên, cụ thể khối 7 có 15 tiết, khối 8 có 13 tiết và khối 9 có 5 tiết Mỗi bài học vẽ được chia thành 2 tiết: tiết 1 vẽ hình và tiết 2 vẽ màu, giúp học sinh thực hành nhiều hơn và phát triển khả năng sáng tạo thẩm mỹ Phương pháp giáo dục mới tập trung vào việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm đa dạng, khuyến khích học sinh áp dụng chất liệu và vật liệu sẵn có từ địa phương Đồng thời, chương trình cũng hướng học sinh nhận thức về các giá trị thẩm mỹ phù hợp với văn hóa và nghệ thuật dân tộc, cho thấy khả năng ứng dụng của đề tài nghiên cứu trong chương trình giáo dục phổ thông mới.
Các hình thức tổ chức dạy học vẽ tranh đề tài
Căn cứ vào địa điểm học vẽ ta có thể phân ra
Học vẽ tại lớp học mang lại trải nghiệm dạy và học mĩ thuật hiệu quả Trong môi trường lớp học, giáo viên có thể sử dụng giáo cụ trực quan và công nghệ thông tin để làm bài giảng sinh động, giúp học sinh dễ dàng quan sát và tiếp thu kiến thức.
Học sinh THCS thường được giao bài vẽ ở nhà theo yêu cầu của giáo viên, chủ yếu dựa vào trí nhớ hoặc ghi chép trước đó Việc vẽ tranh tại nhà đòi hỏi học sinh phải có tính tự giác cao để hoàn thành bài tập một cách hiệu quả.
Học vẽ qua hình thức thăm quan dã ngoại là một hoạt động ngoại khóa quan trọng, giúp học sinh củng cố kiến thức và tạo không khí phấn khởi trong việc học Hoạt động này không chỉ diễn ra ngoài lớp học mà còn giúp học sinh tiếp xúc trực tiếp với thế giới nghệ thuật, từ việc tham quan các danh lam thắng cảnh, di tích văn hóa, cho đến các bảo tàng nghệ thuật và triển lãm Bằng cách này, học sinh có cơ hội nhìn thấy và cảm nhận các tác phẩm mỹ thuật, từ đó nâng cao khả năng sáng tạo và cảm thụ nghệ thuật Hình thức học ngoại khóa này còn bao gồm việc vẽ ngoài trời, giúp học sinh thực hành và trải nghiệm nghệ thuật một cách sinh động.
Vẽ ngoài trời là một hoạt động ngoại khóa thú vị trong môn mỹ thuật, giúp học sinh thay đổi không khí học tập và tiếp xúc với thế giới đa dạng Ở Việt Nam, việc tổ chức vẽ ngoài trời thường xuyên là điều cần thiết, có thể kết hợp với các chuyến tham quan dã ngoại Trước khi vẽ, học sinh cần hiểu rõ yêu cầu về nội dung và phương pháp thực hiện Mặc dù được tự do chọn nơi vẽ, giáo viên cần cung cấp thông tin về địa điểm, phong tục tập quán, lịch sử và văn hóa để tạo hứng thú và làm phong phú thêm bài vẽ.
Căn cứ vào mục đích bài vẽ tranh ta có thể phân ra thành:
Vẽ tranh là một hình thức nghệ thuật thể hiện các đề tài và nội dung đa dạng, bao gồm bố cục, hình vẽ và màu sắc Mỗi học sinh có thể tự do lựa chọn đề tài dựa trên sở thích và khả năng cá nhân, từ đó thể hiện cái đẹp và cái hay trong từng khía cạnh của nội dung Yêu cầu của bài vẽ tranh không chỉ là kỹ thuật mà còn là sự sáng tạo và cảm nhận của người vẽ.
Bài viết giới thiệu một số hình thức bố cục tranh, bao gồm bố cục hình tròn, trong đó nhóm nhân vật chính được sắp xếp thành hình tròn ở trung tâm; bố cục hình tam giác, với các nhân vật chính tạo thành hình tam giác ở giữa; và các hình thức bố cục hình vuông, hình chữ nhật Những cách bố cục này giúp tăng cường sự thu hút và tạo nên sự hài hòa cho tác phẩm nghệ thuật.
Nội dung các bài vẽ tranh: Tranh sinh hoạt, tranh phong cảnh, tranh minh họa
Phương pháp vẽ tranh hiệu quả bao gồm ba bước chính: Bước 1 là tìm và chọn nội dung đề tài phù hợp; Bước 2 là xác định bố cục bằng cách phác thảo các mảng chính và phụ; Bước 3 là tiến hành vẽ màu để hoàn thiện tác phẩm.
Các bài tập thực hành vẽ tranh được chia thành ba dạng chính: tranh đề tài, tranh chân dung và tranh minh họa Trong tranh đề tài, có nhiều chủ đề phong phú như: trường học, sinh hoạt hàng ngày, lễ hội, vui chơi, phong cảnh quê hương, mùa xuân, đề tài tự do, lao động, cách mạng và tranh cổ động Về tranh chân dung, các tác phẩm thường tập trung vào việc vẽ chân dung mẹ, các thành viên trong gia đình và thầy cô giáo.
Bên cạnh lý thuyết chung, mỗi loại bài tập ứng dụng còn bao gồm lý thuyết chuyên sâu, giúp làm rõ các đặc điểm riêng biệt như tranh phong cảnh, tranh chân dung và tranh tĩnh vật.
Các phương tiện dạy học vẽ tranh đóng vai trò quan trọng trong quá trình giảng dạy Việc sử dụng phương tiện dạy học thích hợp giúp giáo viên truyền đạt kiến thức hiệu quả hơn Trong các bài vẽ tranh đề tài, tôi thường sử dụng những đồ dùng dạy học thiết thực để hỗ trợ học sinh phát huy khả năng sáng tạo.
Có thể tổ chức cho học sinh vẽ tranh trực tiếp tại các địa điểm như sân trường, công viên, đường phố hoặc cổng chùa Giáo viên cần thông báo cho học sinh chuẩn bị bảng, giấy màu và màu vẽ, đồng thời giới thiệu về địa điểm vẽ Sau khi ổn định vị trí, giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát cảnh vật, chọn vị trí và bố cục hợp lý để phác thảo các mảng chính và phụ, đảm bảo rõ trọng tâm và nội dung, thể hiện được chủ đề Cuối cùng, học sinh sẽ tiến hành vẽ hình và tô màu.
Giáo viên hỗ trợ và hướng dẫn học sinh trong việc vẽ hình, nhấn mạnh việc cần phải thể hiện rõ các đặc điểm Khi học sinh sử dụng màu, giáo viên nhắc nhở không nên chọn màu quá đậm hoặc quá nhạt, cũng như phải tránh việc lẫn màu Học sinh có thể tự do chọn màu sắc phù hợp với vùng miền của mình.
Học sinh THCS thường thực hiện các bài vẽ tại lớp và ở nhà dựa trên trí nhớ, tức là họ sẽ nhớ lại để vẽ hoặc sử dụng các ghi chép trước đó Quy trình vẽ thường bắt đầu bằng việc phác thảo bố cục, sau đó vẽ hình vào các mảng và cuối cùng là tô màu theo cảm nhận cá nhân.
Thực trạng dạy học vẽ tranh đề tài tại trường THCS Mễ Trì
Khái quát về trường THCS Mễ Trì
Trường THCS Mễ Trì, được tách ra từ Trường THCS Phú Đô và xây mới vào năm 2004, hiện có 24 lớp học với 64 cán bộ giáo viên, trong đó có hai giáo viên dạy mĩ thuật Trường có truyền thống tham gia các kỳ thi giáo viên dạy giỏi ở nhiều cấp, với một giáo viên đạt giải 3 cấp quận môn Mĩ thuật vào năm 2017 Các cán bộ giáo viên cũng tích cực tham gia thi viết sáng kiến kinh nghiệm và thiết kế bài giảng Elearning, đạt thành tích cao cấp quận và thành phố Hiện nay, trường đang xây dựng thêm các phòng học chức năng như phòng mĩ thuật, phòng nhạc và phòng Tiếng Anh, dự kiến hoàn thiện vào cuối năm 2018.
Cơ sở vật chất cho dạy và học môn Mĩ Thuật, đặc biệt là phân môn vẽ tranh, hiện còn thiếu thốn và nghèo nàn Nhà trường đang xây dựng phòng học mĩ thuật riêng, dự kiến hoàn thành vào đầu năm 2019, nhưng vẫn thiếu mẫu đạt quy chuẩn và tài liệu tham khảo Giáo viên phải tự tìm tư liệu và làm đồ dùng dạy học, trong khi thời gian học môn mĩ thuật chỉ có một tiết mỗi tuần, không đủ để rèn luyện kỹ năng cho học sinh Phương pháp dạy học mới gặp khó khăn, yêu cầu giáo viên cần chuẩn bị chu đáo và linh hoạt để thu hút học sinh Việc dạy học thực địa cũng gặp trở ngại do thiếu bảng vẽ và giá vẽ, đồng thời cần có giáo viên hỗ trợ khi đưa học sinh ra ngoài Học sinh ở các khối 6, 7, 8 và phần lớn khối 9 bị áp lực từ môn chính, dẫn đến việc sao lãng môn mĩ thuật.
Phương pháp dạy học mới giúp học sinh tiếp nhận thông tin từ nhiều nguồn khác nhau như truyền thông, tivi, internet và sách báo Gần đây, nhà trường còn tổ chức các buổi học ngoại khóa và tham quan tại những di tích lịch sử nổi tiếng như Đền Hùng và đền thờ Chu Văn An, nhằm nâng cao trải nghiệm học tập cho học sinh.
Năm 2016, các giáo viên dạy mỹ thuật phối hợp với tổ Văn- Thể- Mĩ đã tổ chức cho những học sinh có thành tích xuất sắc trong các môn năng khiếu tham quan Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam Buổi tham quan này mang đến cho các em cơ hội trải nghiệm và cảm nhận những tác phẩm nghệ thuật của các họa sĩ nổi tiếng Việt Nam.
Mặc dù cơ sở vật chất cho môn Mỹ thuật chưa đầy đủ, nhà trường đã tạo điều kiện cho giáo viên nghiên cứu và áp dụng phương pháp dạy học mới Hàng năm, các cấp lãnh đạo tổ chức lớp tập huấn và chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học cho giáo viên Ban giám hiệu thường xuyên thăm lớp và dự giờ để cải thiện chất lượng bài dạy Nhà trường cũng khuyến khích giáo viên tổ chức các hoạt động vẽ tranh cho học sinh nhân các ngày lễ lớn như Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, Tết và mùa xuân.
Đặc điểm, tình hình dạy học vẽ tranh đề tài tại trường THCS Mễ Trì 25 Tiểu kết
Những mặt đã đạt được:
Mục tiêu dạy học môn mĩ thuật ở THCS là giáo dục thẩm mĩ và phát triển khả năng tư duy hình tượng, không phải đào tạo học sinh thành họa sĩ chuyên nghiệp Trong quá trình dạy học, giáo viên đã nỗ lực đổi mới phương pháp giảng dạy để nâng cao chất lượng môn vẽ tranh đề tài Những cải tiến này nhằm đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh và tạo ra môi trường học tập hiệu quả hơn.
Trước khi tiến hành dạy thực nghiệm, giáo viên đã áp dụng công nghệ thông tin và chuẩn bị đầy đủ đồ dùng trực quan cho các bài vẽ tranh Mặc dù có một số tiết học cho học sinh vẽ cảnh sân trường, nhưng việc lặp đi lặp lại chủ đề này đã khiến nội dung bài vẽ trở nên thiếu phong phú, dẫn đến việc học sinh không còn hứng thú vẽ ngoài trời Trong lớp học, giáo viên chỉ cung cấp lý thuyết và hình minh họa các bước vẽ, mà chưa tìm ra phương pháp mới để thu hút sự chú ý của học sinh.
Hầu hết học sinh đều có đầy đủ sách giáo khoa và dụng cụ học vẽ, mặc dù một số em chưa có kỹ năng vẽ tốt nhưng rất đam mê với môn học này Giáo viên đã phát hiện và bồi dưỡng những em có năng khiếu trong môn mỹ thuật, qua việc đánh giá các tác phẩm của học sinh, nhận thấy nhiều bài có bố cục đẹp và sáng tạo Kỹ năng sử dụng màu sáp nước và màu bột của các em cũng tương đối tốt Ở độ tuổi từ 11-14, học sinh Trung học Cơ sở rất yêu thích hoạt động nghệ thuật, có nhu cầu tìm hiểu về hội họa, điêu khắc và kiến trúc Chương trình mỹ thuật ở bậc THCS khó hơn và toàn diện hơn, bao gồm các phân môn như trang trí, vẽ tranh đề tài, vẽ theo mẫu và thường thức mỹ thuật, với yêu cầu về nội dung và kỹ năng vẽ ngày càng cao.
Khi học vẽ, học sinh không chỉ thực hành trong lớp mà còn được giáo viên hướng dẫn vẽ ngoài trời Một số trường còn tổ chức cho các em đi thực tế để thu thập tài liệu bằng cách kí họa các cảnh quan, công trình kiến trúc, di tích lịch sử nổi tiếng, tác phẩm điêu khắc, hoặc ghi chép và rập mẫu hoa văn.
Nhiều học sinh mĩ thuật gặp khó khăn do thiếu nề nếp từ bậc tiểu học, dẫn đến kiến thức không hệ thống và thực hành ít Môi trường thẩm mĩ hạn chế khiến các em ít có cơ hội quan sát, vẽ ký họa, tham quan danh lam thắng cảnh và bảo tàng Hơn nữa, nhiều học sinh còn ngại ngùng khi học vẽ các bài tranh đề tài, làm cho kỹ năng chọn nội dung, sắp xếp bố cục, vẽ hình và vẽ màu chưa được phát triển đầy đủ.
Khi các em tham gia vẽ trực quan thực địa, thường gặp khó khăn trong việc lựa chọn và cắt khung cảnh, cũng như trong việc trao đổi nội dung để thống nhất chủ đề vẽ tranh và phác họa bố cục Trong các giờ học vẽ, nhiều em còn thiếu đồ dùng học tập, chỉ có bút chì, giấy vẽ và sáp màu, dẫn đến việc sử dụng màu vẽ bị hạn chế Do đó, các em không thể thực hiện đầy đủ các bài vẽ tranh đề tài, và chưa có cơ hội sử dụng màu bột hay màu nước.
Kết quả điều tra thực trạng:
Trong năm học 2017-2018, tôi đã khảo sát 998 học sinh từ 24 lớp về sở thích học môn vẽ tranh Kết quả cho thấy 68% học sinh thích học vẽ, nhưng 60% gặp khó khăn trong việc chọn nội dung hình ảnh và 50% gặp khó khăn ở bước vẽ màu Điều này chứng tỏ rằng không phải học sinh nào cũng sợ học vẽ tranh đề tài, mà vấn đề nằm ở việc giáo viên cần tìm tòi nội dung và địa điểm vẽ tranh mới mẻ, phong phú để kích thích hứng thú cho học sinh.
Chùa Mễ Trì, mặc dù không thuộc danh sách các chùa Đại Danh Lam, nhưng lại mang giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật phong phú, thu hút mọi tầng lớp nhân dân trong khu vực Nơi đây là sự kết hợp hoàn hảo giữa nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc Phật Giáo với tín ngưỡng dân gian, đáp ứng nhu cầu tâm linh của con người Xung quanh chùa, những cây cổ thụ và cây cảnh tạo nên sự hòa quyện giữa thiên nhiên và kiến trúc, từ màu sắc đến hình khối và đường nét Chùa Mễ Trì cũng là địa điểm lý tưởng cho học sinh trường Trung học Cơ sở Mễ Trì tham gia hoạt động vẽ tranh.
Hiện nay, việc dạy môn mỹ thuật, đặc biệt là phân môn vẽ tranh tại trường THCS Mễ Trì, đã nhận được sự quan tâm đáng kể Giáo viên mỹ thuật đã áp dụng các phương pháp giảng dạy mới nhằm nâng cao chất lượng dạy vẽ tranh Đồng thời, các cơ hội để thực hiện các phương pháp dạy học tiên tiến cũng được chú trọng, phù hợp với định hướng của ngành giáo dục.
Dạy học trực quan thực địa là một phương pháp giáo dục mỹ thuật độc đáo, mang đến không khí học tập mới mẻ và thú vị Phương pháp này giúp học sinh tiếp xúc với thế giới đa dạng, kích thích sự sáng tạo và rèn luyện kỹ năng quan sát, từ đó giúp các em hiểu rõ hơn về đặc điểm của sự vật và hiện tượng xung quanh.
VẬN DỤNG VẺ ĐẸP KIẾN TRÚC CHÙA MỄ TRÌ VÀO DẠY HỌC PHÂN MÔN VẼ TRANH TẠI TRƯỜNG THCS MỄ TRÌ
Vận dụng kết quả nghiên cứu kiến trúc chùa Mễ Trì Thượng vào dạy học bài vẽ tranh đề tài ở trường THCS Mễ Trì
2.1.1 Sự phù hợp của vẻ đẹp kiến trúc chùa Mễ Trì với nội dung các bài vẽ tranh của học sinh THCS
Trong chương trình mỹ thuật THCS từ lớp 6 đến lớp 9, học sinh có cơ hội vẽ tranh đề tài cảnh đẹp quê hương và di tích lịch sử, trong đó có chùa Mễ Trì Thượng gần trường THCS Mễ Trì Việc đưa học sinh đến chùa vẽ tranh giúp tiết kiệm thời gian di chuyển và thuận tiện cho việc mang theo đồ dùng học vẽ Chùa có cảnh quan đẹp và diện tích rộng, cho phép học sinh lựa chọn nhiều góc cảnh để sáng tác, như toàn cảnh chùa hoặc các phần riêng biệt như cổng chùa, tam quan, phương đình, nhà tổ và khu mộ tháp Trong quá trình vẽ, giáo viên không chỉ hướng dẫn kỹ thuật mà còn giới thiệu về phong tục tập quán, nguồn gốc lịch sử và vẻ đẹp kiến trúc của chùa Ngoài giờ học chính thức, giáo viên có thể tổ chức cho học sinh ký họa cảnh chùa Mễ Trì, từ đó hướng dẫn các em vẽ màu tại nhà.
Trường Trung học Cơ sở Mễ Trì, tọa lạc tại phường Mễ Trì, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội, có hơn 900 học sinh, hầu hết đều sinh ra và lớn lên tại đây Các em thường xuyên đi qua cánh cổng chùa và được phân công dọn dẹp chùa vào mỗi dịp Tết Văn hóa Mễ Trì đã ăn sâu vào tiềm thức của các em, khiến ngôi chùa trở nên gần gũi Tôi khuyến khích các em vẽ về cảnh đẹp địa phương và ngôi chùa, và những tác phẩm của các em thể hiện niềm vui và tình cảm sâu sắc dành cho chùa Mễ Trì Nếu các em vẽ về một ngôi chùa ở nơi khác, chắc chắn tình cảm sẽ khác biệt.
2.1.2 Khai thác vẻ đẹp kiến trúc, cảnh quan chùa cho mục tiêu dạy học
Chùa Mễ Trì Thượng nổi bật với vẻ tôn nghiêm và sự hài hòa với thiên nhiên, có khuôn viên thoáng mát với cây cổ thụ tỏa bóng râm Mái chùa cổ kính thấp thoáng sau những tán cây xanh, tạo nên khung cảnh đẹp và bình dị, là nguồn cảm hứng cho các em học sinh sáng tạo tranh vẽ Các em có thể vẽ toàn cảnh chùa, bao gồm kiến trúc chùa, hàng cây cổ thụ và hình ảnh người đi lễ Khi chọn màu sắc, nên sử dụng gam màu chủ đạo như đỏ nâu cho mái chùa, xanh đậm cho tán cây, xám cho đường đi và sân chùa, cùng với màu trắng cho tường, điểm xuyết màu vàng, đỏ, cam cho trang phục của người đi lễ.
Chùa Mễ Trì không chỉ nổi bật với vẻ đẹp cảnh quan mà còn với kiến trúc độc đáo theo kiểu “Nội công, ngoại quốc” Hệ thống mái cong kiểu tàu đao và lợp ngói mũi hài tại các tòa tiền đường, nhà Tổ, nhà Mẫu, và miếu tạo nên nét đặc trưng riêng Kiến trúc chùa gồm các cột gỗ lim vững chãi và nhiều đơn nguyên kiến trúc, giúp học sinh dễ dàng lựa chọn góc cảnh để vẽ Học sinh có thể vẽ cảnh tam quan với hàng cây xung quanh hoặc miêu tả kiến trúc chùa Cả bên cạnh cây cổ thụ Nếu chọn giếng chùa, học sinh có thể phác họa bố cục với giếng làm chính, cây cổ thụ và cổng chùa ở hậu cảnh Tại nhà Tổ và nhà Mẫu, không gian hẹp hơn với ít cây trồng, học sinh có thể vẽ góc cảnh kiến trúc kết hợp họa tiết trên cột đá và mái Màu sắc chủ đạo trong tranh sẽ là đỏ nâu của mái, xám của cột đá và nâu của cửa gỗ, tạo nên sự hài hòa và nổi bật cho tác phẩm.
Trong chương trình mỹ thuật THCS, học sinh có thể vẽ tranh với các đề tài như Lễ Hội, di tích lịch sử, cảnh đẹp quê hương và phong cảnh Giáo viên nên hướng dẫn học sinh lồng ghép cảnh chùa Mễ Trì Thượng vào các bài vẽ, chẳng hạn như sử dụng chùa làm hậu cảnh cho các lễ hội dân gian truyền thống Ngoài ra, trong các bài vẽ về sinh hoạt mùa hè, học sinh có thể thể hiện hình ảnh chơi ô ăn quan hay nhảy dây trước sân chùa Khi vẽ, học sinh không cần mô tả chi tiết cảnh chùa mà nên tập trung vào các nhân vật chính trong tranh.
2.1.3 Biện pháp vận dụng nghệ thuật kiến trúc chùa Mễ Trì vào dạy học vẽ tranh đề tài
Nghiên cứu nghệ thuật kiến trúc chùa Mễ Trì nhằm khẳng định vẻ đẹp kiến trúc và giúp học sinh THCS hiểu biết sâu sắc về cảnh quan và kiến trúc chùa Qua đó, học sinh sẽ biết cách vẽ chùa Mễ Trì một cách chính xác Tác giả nhận thấy tầm quan trọng của việc áp dụng nghiên cứu này vào giảng dạy môn vẽ tại trường THCS Mễ Trì Nếu thực hiện bài giáo án này tại một trường khác, kết quả sẽ không đạt được như khi dạy trực tiếp tại Mễ Trì Vì vậy, tác giả đã chọn phương pháp dạy trực quan thực đại để nâng cao hiệu quả của bài thực nghiệm.
Phương pháp trực quan là một trong những kỹ thuật quan trọng mà giáo viên thường áp dụng trong dạy học mỹ thuật, giúp học sinh ghi nhớ và hiểu bài học một cách rõ ràng và cụ thể Phương pháp này không chỉ giúp học sinh nắm bắt các khái niệm trừu tượng như cân đối, hài hòa mà còn khơi dậy hứng thú học tập thông qua việc thể hiện rõ nét các yếu tố trong bố cục, nét vẽ và màu sắc Do đó, giáo viên dạy mỹ thuật ở THCS cần chú trọng đến việc sử dụng phương pháp trực quan trong giảng dạy.
Giáo viên dạy mỹ thuật ở cấp THCS cần nhận thức rõ tầm quan trọng của trực quan và phương pháp trực quan trong việc truyền đạt nội dung bài học Do đó, việc chuẩn bị và sử dụng đồ dùng dạy học (ĐDDH) cho từng bài học cụ thể là điều cần thiết và cần được thực hiện thường xuyên.
Giáo viên cần chuẩn bị kỹ lưỡng cho bài dạy bằng cách nghiên cứu nội dung và thiết kế đồ dùng dạy học (ĐDDH) phù hợp ĐDDH nên có hình thức đẹp, dễ hiểu, và kích thước không quá lớn hoặc quá nhỏ để đảm bảo hiệu quả trong quá trình giảng dạy.
Việc sử dụng trực quan trong giáo dục cần phân loại đồ dùng một cách hợp lý, phù hợp với nội dung và yêu cầu của từng giai đoạn học tập Đồ dùng dạy học phải được trình bày khoa học, kết hợp lý thuyết với trực quan một cách hợp lý để tạo sự hấp dẫn và minh họa sinh động Tránh lạm dụng hoặc sử dụng nhiều minh họa không rõ ràng, cũng như giới thiệu đồ dùng không đúng thời điểm và không liên quan đến nội dung bài học Hướng dẫn học sinh quan sát thiên nhiên và sưu tầm tư liệu, hình ảnh là rất cần thiết để nâng cao hiệu quả học tập.
Bước đầu tiên để giáo viên giúp học sinh tiếp cận mỹ thuật là sử dụng hình ảnh trực quan Kết hợp phương pháp trực quan với dạy thực địa sẽ làm tăng hứng thú của học sinh trong bài học, đồng thời làm cho các tác phẩm nghệ thuật của các em trở nên sinh động hơn Cần phân biệt rõ giữa hình thức tổ chức dạy trực quan thực địa và hình thức học ngoại khóa.
Dạy học trực quan thực địa là phương pháp giáo dục bên ngoài lớp học nhằm thúc đẩy phát triển bền vững Hình thức này bao gồm các chuyến thăm quan trong khuôn viên trường, cộng đồng địa phương, nông trại, nhà máy, trung tâm khoa học hoặc các khu vực tự nhiên như rừng, bãi biển và vườn quốc gia Việc tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động học tập chất lượng bên ngoài lớp học là rất cần thiết Để tiết học thực địa đạt hiệu quả, giáo viên cần thực hiện các bước chuẩn bị kỹ lưỡng.
Giáo viên cần lập kế hoạch tham quan chùa Mễ Trì từ trước và sưu tầm tư liệu về chùa, bao gồm tài liệu viết, tranh và ảnh Việc đọc nhiều thông tin giúp giáo viên hướng dẫn học sinh vẽ một cách cụ thể, làm phong phú thêm bài vẽ và nâng cao hiểu biết về văn hóa, cảnh quan và kiến trúc của chùa Do chùa Mễ Trì có diện tích rộng và nhiều đơn nguyên kiến trúc, giáo viên cần hướng dẫn học sinh chọn góc cảnh hợp lý Ngoài ra, giáo viên nên thông báo trước về bài vẽ và địa điểm để học sinh có thời gian chuẩn bị hình ảnh và đọc tư liệu trước khi tham quan.
Hướng dẫn học sinh làm bài theo quy trình:
Hướng dẫn học sinh khai thác nội dung qua hình ảnh thực tế về chùa Mễ Trì, giáo viên cần gợi ý để các em hiểu sâu hơn về đề tài và tìm ra các cách thể hiện, vẽ khác nhau Một thách thức trong dạy học trực quan thực địa là giúp học sinh biết cách chọn và cắt góc cảnh để vẽ, đồng thời bao quát lớp học Khi vẽ ngoài trời, giáo viên cần hướng dẫn học sinh chọn cảnh và cắt cảnh sao cho đẹp, làm nổi bật đặc điểm của khung cảnh Do chùa Mễ Trì có nhiều công trình kiến trúc, giáo viên có thể chia nhóm học sinh để vẽ ở các vị trí khác nhau, đồng thời nhắc nhở các em cần vẽ cả kiến trúc chùa lẫn cảnh quan xung quanh.
Giáo viên hướng dẫn học sinh cách vẽ kiến trúc chùa bằng cách phác thảo các mảng chính và phụ như cây cối và người đi chùa Mảng kiến trúc chùa là phần chính, vì vậy giáo viên cần tập trung vào chi tiết mái, hàng cột và họa tiết trang trí Việc phác họa trên giấy hoặc bảng giúp học sinh nhận diện các mảng này Sau khi xác định được các mảng, học sinh sẽ xây dựng hình ảnh và cuối cùng là thực hiện cách vẽ màu.
Triển khai thực nghiệm tại trường trung học cơ sở Mễ Trì
2.2.1 Mục đích, đối tượng, nội dung thực nghiệm
Thực nghiệm sư phạm đóng vai trò quan trọng trong nghiên cứu khoa học, nhằm kiểm tra tính đúng đắn của giả thuyết Trong nghiên cứu này, mục tiêu là áp dụng vẻ đẹp kiến trúc của chùa Mễ Trì Thượng vào việc dạy môn vẽ tranh tại trường THCS Mễ Trì Đối tượng và không gian thực nghiệm sẽ được xác định rõ ràng để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của nghiên cứu.
Toàn bộ khối 7,9 bao gồm 8 lớp (năm học 2017- 2018) trường Trung học Cơ sở Mễ Trì
Thời gian thực nghiệm: 15 /09/ 2017 đến 30/ 05/ 2018
Không gian thực nghiệm: Trường Trung học Cơ sở Mễ Trì
Nội dung thực nghiệm là các bài vẽ tranh đề tài phong cảnh quê hương đất nước, đề tài Lễ hội ở trong sách giáo khoa Mỹ thuật 7, 9
Trong giới hạn luận văn tôi đưa ra bài 33: “Vẽ tranh đề tài: PHONG
Bài 10: Vẽ tranh đề tài Lễ hội
Phương pháp dạy thực nghiêm: Áp dụng phương pháp dạy học (trực quan, thực địa) vào dạy vẽ tranh đề tài tại trường THCS Mễ Trì
● Chuẩn bị trước khi dạy thực nghiệm
Trước mỗi tiết dạy trực quan thực địa, giáo viên cần tìm hiểu kỹ về địa điểm cho học sinh vẽ, đặc biệt là lịch sử, văn hóa, kiến trúc và điêu khắc của chùa Mễ Trì Việc nghiên cứu các góc cảnh đẹp và phù hợp với trình độ của học sinh THCS là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả của buổi học.
Giáo viên cần thông báo cho Ban giám hiệu và tổ chuyên môn về kế hoạch dạy thực địa, nhằm giúp nhà trường sắp xếp và điều động thêm giáo viên hỗ trợ khi cần thiết.
Giáo viên thông báo cho học sinh về địa điểm học trực quan thực địa để các em chuẩn bị đồ dùng học tập Học sinh cần mang theo đầy đủ bảng vẽ, và nếu có điều kiện, nhà trường sẽ phát cho mỗi em một giá vẽ cá nhân.
Bộ đồ dùng dạy học môn Mỹ thuật hiện nay còn nghèo nàn và thiếu thốn, vì vậy giáo viên tại THCS Mễ Trì cần nỗ lực sưu tầm và tự tạo ra các đồ dùng dạy học phong phú Họ có thể chuẩn bị tuyển tập tranh từ Việt Nam và thế giới, các hình khối như lọ hoa, biểu bảng minh họa và gợi ý cách tiến hành bài vẽ Ngoài ra, giáo viên cũng nên thu thập các bài vẽ của mình và học sinh với nhiều mức độ khác nhau để khuyến khích sự sáng tạo và phân tích Khi tổ chức lớp học, nên dán các tài liệu lên bảng lớn có giá đỡ để học sinh dễ quan sát và tiếp cận thông tin.
Giáo viên mỹ thuật nên thường xuyên tổ chức các buổi vẽ tranh ngoài trời tại những địa điểm gần trường học Việc này giúp học sinh quan sát trực tiếp cây cối, hoa lá và cảnh vật thực tế, từ đó làm cho các tác phẩm vẽ của các em trở nên phong phú và đa dạng hơn.
Giáo viên nên chú ý đến cách trình bày đồ dùng dạy học (ĐDDH) trong bài giảng, kết hợp với việc sử dụng hình ảnh minh họa và lời nói sinh động Điều này sẽ giúp học sinh hiểu bài học một cách sâu sắc hơn.
Học sinh THCS thường thiếu kỹ năng quan sát và nhận xét, dẫn đến việc khám phá vẻ đẹp của đối tượng chưa đầy đủ Việc sử dụng đồ dùng dạy-học đẹp và hấp dẫn không chỉ kích thích sự sáng tạo mà còn làm cho các bài vẽ của học sinh trở nên sinh động và đa dạng hơn.
Nhiều học sinh THCS hiện nay coi đồ dùng dạy học (ĐDDH) như một khuôn mẫu, thường sao chép mà không sáng tạo Các em chưa chú ý đến việc sưu tầm tư liệu phục vụ cho việc học, cũng như chưa phát triển thói quen quan sát và nhận xét về thiên nhiên và danh lam thắng cảnh Điều này ảnh hưởng đáng kể đến nhận thức thẩm mỹ của các em.
● Các bước dạy thực nghiệm:
Bước đầu tiên trong quá trình dạy học theo biện pháp chủ đề là lập kế hoạch bài học cụ thể Điều này bao gồm việc kiểm tra và đảm bảo các điều kiện cần thiết cho quá trình thực nghiệm, như giáo án, phương tiện dạy học, và cơ sở vật chất.
(2) Bước 2: GV tiến hành giảng dạy theo phương án thực nghiệm đã được thiết kế ở lớp thực nghiệm, và giảng dạy ở lớp đối chứng (với cùng một bài dạy)
(3) Bước 3: Tổng kết, kiểm tra, đánh giá kết quả thực nghiệm dựa trên mục tiêu về kiến thức, kỹ năng, thái độ bài học
Dạy thực nghiệm:(Phụ lục 1)
+ Vẽ tranh đề tài phong cảnh chùa Mễ Trì (tiết 1 vẽ hình)
Giáo viên đã yêu cầu học sinh sưu tầm tư liệu, bài viết và hình ảnh về chùa Mễ Trì, với thời gian chuẩn bị là 4 ngày Đồng thời, giáo viên cũng thông báo địa điểm học vẽ để học sinh chuẩn bị giấy vẽ và bảng vẽ, khuyến khích học sinh mang theo bảng vẽ cùng giấy vẽ khổ A4.
Giáo viên lên kế hoạch dạy học trực quan thực địa Địa điểm học vẽ tại chùa Mễ Trì Thượng
Trong hoạt động 1, giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát và chọn góc cảnh cho bức tranh về chùa Mễ Trì Học sinh sẽ giới thiệu sơ lược về chùa, sau đó giáo viên tóm tắt và bổ sung kiến thức, nhấn mạnh vẻ đẹp cảnh quan và kiến trúc của chùa Giáo viên dẫn học sinh tham quan và phân tích kỹ các đơn nguyên kiến trúc Học sinh được hướng dẫn chọn góc cảnh hợp lý bằng cách sử dụng miếng giấy bìa hình chữ nhật làm khung ảnh, từ đó xác định hình ảnh chính và phụ cho bức tranh Nhóm học sinh vẽ tam quan sẽ tập trung vào hình ảnh tam quan và các yếu tố xung quanh, trong khi nhóm vẽ nhà tổ, nhà Mẫu sẽ chú trọng vào kiến trúc chùa và các họa tiết trang trí Giáo viên sẽ hỗ trợ từng em trong quá trình thực hành và nhắc nhở học sinh tập trung vào việc vẽ kiến trúc chùa, đồng thời phân tích kỹ hơn về mái, gian chùa và cảnh quan để giúp học sinh tạo ra bức tranh tương tự chùa Mễ Trì.
Trong hoạt động 2, giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh thực hành vẽ bằng cách chia lớp thành 5 nhóm, mỗi nhóm gồm 7 học sinh Nhóm I sẽ vẽ cổng chùa, Nhóm II vẽ Tam quan chùa, Nhóm III vẽ kiến trúc chùa, Nhóm IV vẽ Miếu Thờ, và Nhóm V vẽ góc cảnh phương đình chùa Sau khi chọn góc cảnh, giáo viên sẽ hướng dẫn các bước vẽ, bắt đầu từ việc phác thảo các mảng chính và mảng phụ trước khi đi vào chi tiết Học sinh cần chú ý vẽ sao cho giống với đặc điểm của cảnh chùa Mễ Trì Trong quá trình thực hành, giáo viên sẽ hỗ trợ trực tiếp và nhắc nhở học sinh vẽ kỹ các chi tiết như mái chùa, hình trang trí trên lan can và tường.
Hoạt động 3 tập trung vào việc trưng bày và nhận xét bài vẽ của học sinh Sau buổi vẽ, giáo viên cùng học sinh sẽ sắp xếp các tác phẩm và hướng dẫn các em nhận xét dựa trên các yếu tố như bố cục tranh, hình vẽ và đặc điểm chùa Giáo viên khuyến khích học sinh đưa ra cảm nhận cá nhân về các bức tranh, nhấn mạnh rằng việc phân tích nên dựa vào cảm thụ nghệ thuật là chính Học sinh có thể có ý kiến thích hoặc không thích về bức tranh của bạn, nhưng cần phải đưa ra lý do cụ thể cho quan điểm của mình.
Trong tiết 2 của bài vẽ tranh đề tài phong cảnh chùa Mễ Trì, giáo viên nhắc nhở học sinh chuẩn bị màu vẽ như màu sáp hoặc màu nước tại nhà Học sinh cần xếp giá vẽ và bảng vẽ ở vị trí thích hợp để thực hiện việc vẽ màu cho bức tranh một cách chính xác.
Đánh giá kết quả thực nghiệm
2.3.1 Tiêu chí đánh giá Đánh giá kết quả học tập của học sinh đối với môn Mĩ thuật khá là phức tạp, do vậy giáo viên không thể tùy tiện hay hời hợt Vì bài vẽ của học sinh ít có sai sót rõ ràng như ở toán, văn mà chỉ có bài chưa đẹp, chưa hợp lí về bố cục, về đậm nhạt Có bài vẽ đẹp về tổng thể, có bài vẽ chưa đẹp ở tổng thể, bài vẽ xấu hay bẩn, không đạt yêu cầu Có bài đẹp ở bố cục thì mầu sắc lại chưa đạt, có bài mầu đẹp thì bố cục lại chưa đạt Có những bài nét vẽ đẹp, thanh thoát tự nhiện nhưng bố cục, màu lại chưa đẹp Có nhiều học sinh học thất thường lúc thích học thì vẽ đẹp, ngược lại lúc không thích thì bài vẽ ẩu Ngược lại có những học sinh bình thường vẽ không đẹp nhưng gặp đề tài các em thích thì bài vẽ của các em lại rất sinh động Do đó khi đánh giá, nhận xét bài vẽ của học sinh giáo viên cần phải căn cứ vào các tiêu chí:
Dựa vào đặc điểm của môn mĩ thuật
Bố cục tranh được thiết kế một cách cân đối, với hình ảnh chính nằm ở trung tâm bức tranh Các hình ảnh phụ xung quanh không chỉ bổ sung cho tác phẩm mà còn có thể che bớt một phần hình ảnh chính, tạo nên sự hài hòa và thu hút cho tổng thể.
(2) Về hình vẽ trong tranh: Toát lên được đặc điểm của cảnh chùa
(3) Về nét vẽ: Nét vẽ tương đối chau truốt có chỗ đậm chỗ nhạt
(4) Về màu sắc : Màu sắc hài hòa, có nóng, có lạnh Học sinh có thể vẽ màu theo cảm hứng hoặc vẽ như thực
Việc đánh giá định lượng trong giáo dục được thực hiện thông qua việc xem xét các bài vẽ của học sinh Các tiêu chí đánh giá được phân chia thành các mức độ, trong đó mức "Đạt yêu cầu (Đ)" được xác định khi học sinh đáp ứng ít nhất một trong hai điều kiện: thực hiện cơ bản các yêu cầu chuẩn kiến thức và kỹ năng liên quan đến nội dung bài kiểm tra.
Học sinh đã có những nỗ lực tích cực trong việc học tập và đạt được tiến bộ rõ rệt theo yêu cầu chuẩn kiến thức và kỹ năng trong bài kiểm tra Đối với môn Mĩ thuật, đặc biệt là phân môn vẽ tranh, hiện nay đang áp dụng hình thức đánh giá mới theo Thông tư số 58/2011/TT-BGDĐT Tiêu chí đánh giá kết quả học tập cần căn cứ vào chuẩn kiến thức, kỹ năng môn học, bám sát mục tiêu bài học và phù hợp với đối tượng học sinh, đồng thời chú trọng đến ý thức học tập của học sinh Cần tránh đưa ra yêu cầu kỹ năng quá cao, vượt quá khả năng của đa số học sinh, nhằm đảm bảo tính chính xác trong đánh giá.
Giáo viên áp dụng phương pháp đánh giá tích cực cho học sinh, kết hợp nhận xét cá nhân hóa, giúp giảm áp lực cho học sinh và phụ huynh so với hệ thống điểm số truyền thống Việc thay đổi hình thức dạy học và lồng ghép các hoạt động sẽ tạo ra một cách đánh giá khách quan hơn Thông tư 58 quy định đánh giá môn mỹ thuật sẽ không tính vào bảng điểm tổng kết, giúp tránh tình trạng mua điểm và giảm căng thẳng cho học sinh yếu kém trong môn này Như vậy, thông tư 58 là công cụ đánh giá hiệu quả, khách quan và phù hợp với môn mỹ thuật.
Dựa vào mục tiêu của môn mĩ thuật THCS
Thái độ trước cái đẹp trong giáo dục thẩm mỹ cho học sinh thông qua hoạt động vẽ rất quan trọng Đầu tiên, cần tạo ra môi trường thẩm mỹ để rèn luyện thẩm mỹ thị giác, bồi dưỡng cảm xúc thẩm mỹ và hướng dẫn học sinh suy nghĩ và hành động theo quy luật của cái đẹp Quá trình học mỹ thuật là một hành trình giáo dục lâu dài và liên tục Sự sáng tạo của học sinh trong các bài vẽ có sự khác biệt, với một số em nhanh chóng tạo ra tác phẩm đẹp, trong khi những em khác có thể gặp khó khăn và chỉ đạt kết quả trung bình Do đó, khi đánh giá bài vẽ, giáo viên cần xem xét cả thái độ học tập của học sinh.
Để đảm bảo hiệu quả trong việc giảng dạy, mục tiêu bài học cần dựa trên yêu cầu về kiến thức và kỹ năng cụ thể, bao gồm các yếu tố như bố cục, đường nét, hình mảng, đậm nhạt và màu sắc Các yêu cầu này phải rõ ràng và phù hợp với từng giai đoạn học tập, tránh chung chung Việc đánh giá cũng cần dựa vào những trọng tâm đã đề ra, nhằm rèn luyện kỹ năng cho từng phần nội dung Chỉ khi các nội dung đạt yêu cầu, việc đánh giá tổng hợp mới được thực hiện.
Để đánh giá bài vẽ của học sinh, giáo viên cần dựa vào sự tiến bộ trong quá trình học của từng em Việc đánh giá không chỉ diễn ra vào cuối giờ học mà còn trong suốt quá trình hướng dẫn thực hành, nhằm phản ánh đúng kết quả học tập của học sinh.
Phương tiện đánh giá thực nghiệm
(1) Thu thập thông tin qua các phiếu điều tra
Trong quá trình dự giờ dạy giáo viên, cần ghi chép diễn biến tiết học và quan sát trực tiếp học sinh để đánh giá sự hứng thú học tập, kỹ năng vẽ hình và vẽ màu, cũng như khả năng sáng tạo và trí tưởng tượng của các em.
(3) Phân tích các thông tin, đánh giá dựa vào các tiêu chuẩn
(4) Chấm bài vẽ của học sinh
● So sánh kết quả thực nghiệm
Bảng 2.1: Kết quả trước khi dạy thực nghiệm của lớp 7A1, 7A2, 7A3, 7A4 (năm học 2017- 2018)
Lớp/ Sĩ số Số học sinh vắng Đạt (Đ) Chưa đạt (CĐ)
Kết quả trước khi dạy thực nghiệm lớp 9A1, 9A2, 9A3, 9A4
Lớp/ Sĩ số Số học sinh vắng Đạt (Đ) Chưa đạt (CĐ)
Bảng 2.2: Kết quả sau khi thực nghiệm
Lớp/ Sĩ số Số học sinh vắng Đạt (Đ) Chưa đạt (CĐ)
Lớp/ Sĩ số Số học sinh vắng Đạt (Đ) Chưa đạt (CĐ)
Kết quả thực nghiệm cho thấy lớp 7A1 không còn bài chưa đạt, trong khi lớp 7A2 chỉ còn 2 bài chưa đạt Lớp 9A3 cũng ghi nhận sự cải thiện rõ rệt về số lượng bài chưa đạt.
0 bài Đối với lớp 9A4 số bài chưa đạt giảm xuống còn 0 bài
Dựa trên đánh giá về thái độ và hứng thú của học sinh, việc đưa các em đi vẽ trực tiếp tại chùa Mễ Trì sẽ làm tăng sự hứng thú trong học tập Những bức tranh của học sinh sẽ trở nên sinh động hơn, đặc biệt là đối với những em có năng khiếu vẽ Tiết học vẽ ngoài trời không chỉ tạo cơ hội cho các em thể hiện tài năng mà còn khuyến khích sự sáng tạo của các em.
Dựa trên kết quả thực nghiệm và sự chuẩn bị bài dạy tỉ mỉ, tôi khẳng định rằng việc nghiên cứu nghệ thuật kiến trúc chùa Mễ Trì Thượng và áp dụng vào giảng dạy môn vẽ tranh đề tài tại trường THCS là hoàn toàn khả thi và hiệu quả.
● Hạn chế và thành công của dạy thực nghiệm
Giáo viên môn mỹ thuật gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức các tiết học vẽ trực tiếp ngoài trời do chỉ có 2 tiết/tuần và phải xen kẽ với các môn học khác Việc đổi tiết và di chuyển đến địa điểm vẽ trong giờ nghỉ giải lao đòi hỏi sự chú ý để đảm bảo an toàn cho học sinh Hơn nữa, giáo viên cũng gặp lúng túng trong việc xây dựng chương trình theo chủ đề và lên kế hoạch dạy học hiệu quả Do đó, việc thực hiện các bài vẽ trực tiếp ngoài trời trở nên thách thức hơn cho giáo viên.
1 giáo viên hỗ trợ đi cùng để bao quát học sinh
Học sinh chưa quen với hình thức học vẽ trực quan thực địa, dẫn đến việc thiếu đồ dùng học tập và gặp khó khăn trong việc chọn và cắt cảnh để vẽ Dù một số em có thể vẽ đẹp khi tham khảo bài mẫu trong lớp, nhưng khi phải vẽ trực tiếp từ cảnh thực, các em lại tỏ ra lúng túng Nhiều học sinh vẽ bố cục không cân đối hoặc không thể thể hiện đặc điểm của kiến trúc chùa một cách chính xác.
Tại Mễ Trì, học sinh chưa thể hiện được màu sắc cá nhân trong quá trình vẽ, họ thường vẽ theo mẫu của giáo viên Một số em còn mải chơi và thường rời khỏi vị trí vẽ, ảnh hưởng đến sự tập trung và sáng tạo trong bài học.