Tình hình nghiên cứu
Sau hơn 10 năm nghiên cứu và phát triển, pháp luật về hợp đồng nhượng quyền thương mại đã tạo ra nhiều công trình ý nghĩa, góp phần nâng cao hiểu biết của xã hội và có tác động tích cực đến lĩnh vực này.
Khi nhượng quyền thương mại mới xuất hiện tại Việt Nam, nhiều tài liệu quan trọng đã được công bố, bao gồm “Giáo trình luật thương mại quốc tế” của Trần Thị Hoà Bình và Trần Văn Nam (2005), luận văn thạc sĩ của Đào Đặng Thu Hường (2007) về hợp đồng nhượng quyền thương mại, cùng với luận văn của Đỗ Thị Tuyết Nhung (2009) về pháp luật Việt Nam trong lĩnh vực này Đặc biệt, Lý Quí Trung được coi là một trong những tác giả tiên phong trong nghiên cứu nhượng quyền thương mại tại Việt Nam với hai cuốn sách nổi bật: “Franchise - Bí quyết thành công bằng mô hình nhượng quyền kinh doanh”.
(2005), NXB Trẻ và “Mua franchise - Cơ hội mới cho các doanh nghiệp Việt Nam”
Những tài liệu nghiên cứu từ năm 2006 do NXB Trẻ xuất bản cung cấp cái nhìn tổng quan về một hình thức kinh tế mới Tuy nhiên, sau 10 năm, sự thay đổi trong pháp luật, chính sách kinh tế - xã hội, cùng với sự phát triển liên tục của nền kinh tế đã khiến các đề tài này trở nên không còn phù hợp và thiếu tính thời sự.
Trong những năm gần đây, nhượng quyền thương mại đã được phân tích và đánh giá từ nhiều góc độ khác nhau, dựa trên nền tảng nghiên cứu của các tác giả trước Một trong những tài liệu tiêu biểu là của Nguyễn Phi Vân (2015) với chủ đề "Nhượng quyền khởi nghiệp".
Con đường ngắn để bước ra thế giới”, NXB Trẻ Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn
Nhượng quyền thương mại đang thu hút sự chú ý ngày càng tăng và nhu cầu tìm hiểu về lĩnh vực này cũng đang lớn mạnh Theo nghiên cứu của Thanh Long (2014) và luận văn thạc sĩ của Chử Thu Hương (2012) tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, các vấn đề pháp lý liên quan đến tranh chấp và giải quyết tranh chấp hợp đồng nhượng quyền thương mại, cũng như kiểm soát của bên nhượng quyền, đã trở thành chủ đề được nhiều người quan tâm.
Trong quá trình nghiên cứu về nhượng quyền thương mại, các bài viết quan trọng đã được công bố trên các tạp chí khoa học, bao gồm "Mối quan hệ về hoạt động nhượng quyền thương mại và các thỏa thuận cạnh tranh" của Vũ Đặng Hải Yến (2008) và "Hợp đồng nhượng quyền thương mại có yếu tố nước ngoài theo pháp luật Việt Nam" của Nguyễn Bá Bình (2008) Những tác phẩm này không chỉ cung cấp cơ sở lý luận cho các nghiên cứu tiếp theo mà còn đánh giá những yếu tố chưa hoàn thiện, giúp các tác giả sau có cái nhìn chính xác và phù hợp hơn về lĩnh vực này.
3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các vấn đề lý luận về hợp đồng nhượng quyền thương mại, tập trung vào việc phân tích các quy định pháp luật liên quan Nghiên cứu sẽ chỉ ra những hạn chế và điểm khác biệt so với quy định chung về nhượng quyền thương mại, đồng thời so sánh với các quy định quốc tế Từ đó, đề xuất những kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật Việt Nam về hợp đồng nhượng quyền thương mại, đảm bảo tính hợp lý, linh hoạt và phù hợp với thông lệ quốc tế.
Đề tài nghiên cứu tập trung vào các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành của Việt Nam, bao gồm Luật Thương mại 2005 và các văn bản hướng dẫn liên quan Bài viết không chỉ phân tích các vấn đề lý luận về sở hữu trí tuệ, cạnh tranh và chuyển giao công nghệ, mà còn so sánh với quy định pháp luật của các quốc gia khác Ngoài ra, đề tài còn liên kết với các quan điểm lý luận kinh tế liên quan đến hợp đồng nhượng quyền thương mại.
Khóa luận áp dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học pháp lý phổ biến, bao gồm phương pháp phân tích để làm rõ những vấn đề cốt lõi của nhượng quyền thương mại và hợp đồng nhượng quyền thương mại; phương pháp so sánh để đối chiếu quy định pháp luật trong nước với quy định quốc tế về hợp đồng nhượng quyền thương mại; và phương pháp tổng hợp nhằm đưa ra các quan điểm tổng quát và cụ thể về lĩnh vực này.
5 Kết cấu của khoá luận
Ngoài lời mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, khoá luận có kết cấu gồm 2 chương như sau:
Chương 1: Tổng quan về nhượng quyền thương mại và pháp luật về hợp đồng nhượng quyền thương mại
Chương 2: Thực trạng pháp luật hợp đồng nhượng quyền thương mại tại Việt Nam và kiến nghị hoàn thiện
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ NHƯỢNG QUYỀN THƯƠNG MẠI VÀ PHÁP
LUẬT VỀ HỢP ĐỒNG NHƯỢNG QUYỀN THƯƠNG MẠI
1.1 Khái niệm, đặc điểm của nhượng quyền thương mại
Theo nhiều nhà nghiên cứu, hình thức sơ khai của kinh doanh nhượng quyền đã xuất hiện vào thế kỷ XVII-XVIII tại Châu Âu, trong khi một số ý kiến khác cho rằng nó đã hình thành từ lâu tại Trung Quốc với mô hình có 2-3 điểm bán lẻ Tuy nhiên, nhượng quyền thương mại chính thức được ghi nhận đầu tiên tại Mỹ khi nhà sản xuất máy khâu Singer ký hợp đồng nhượng quyền và trở thành người tiên phong trong lĩnh vực này Đến năm 1880, nhượng quyền thương mại đã lan rộng thông qua việc bán sản phẩm cho các đại lý độc quyền trong các ngành công nghiệp như xe hơi, dầu lửa và gas.
Hiện nay, nhượng quyền chủ yếu liên quan đến việc chuyển quyền phân phối và bán sản phẩm từ các nhà sản xuất Sau Thế chiến thứ hai, hình thức nhượng quyền bắt đầu phát triển mạnh mẽ, trở thành mô hình kinh doanh lý tưởng cho sự tăng trưởng nhanh chóng trong ngành công nghiệp thức ăn nhanh và khách sạn Vào thập niên 60-70, nhượng quyền đã bùng nổ và phát triển mạnh mẽ tại Mỹ, Anh và một số quốc gia khác.
1.1.1 Khái niệm nhượng quyền thương mại
Nhượng quyền thương mại lúc bấy giờ chỉ được nhìn nhận dưới góc độ kinh tế
Nhượng quyền thương mại, theo định nghĩa của từ điển Oxford, là sự cho phép chính thức của một công ty cho cá nhân bán sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ của công ty tại một khu vực xác định Khi nhượng quyền thương mại phát triển, cần có cơ chế pháp lý để quản lý và điều chỉnh, dẫn đến việc các luật gia và tổ chức nghề nghiệp xây dựng các quy định cụ thể cho lĩnh vực này.
Hiệp hội Nhượng quyền kinh doanh Quốc tế (The International Franchise
Trần Thị Hồng Thúy (2012) đã nghiên cứu về việc kiểm soát hợp đồng nhượng quyền thương mại trong bối cảnh pháp luật cạnh tranh và pháp luật sở hữu trí tuệ Nghiên cứu này được thực hiện tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, nhằm làm rõ các quy định pháp lý liên quan đến nhượng quyền thương mại và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực này.
2 Hoàng Thị Lệ Hằng (2012), “Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng nhượng quyền thương mại tại
Hoa Kỳ và những kinh nghiệm cho Việt Nam”, Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội
3 Nguyễn Thị Vân (2011), “Hợp đồng nhượng quyền thương mại theo pháp luật Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế”, Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội
Nhượng quyền thương mại, theo Hiệp hội lớn nhất nước Mỹ và thế giới, được hiểu đơn giản là phương pháp mở rộng kinh doanh và phân phối hàng hóa và dịch vụ thông qua mối quan hệ cấp phép Trong mô hình này, bên nhượng quyền (cá nhân hoặc pháp nhân) cấp phép cho bên nhận quyền (cá nhân hoặc pháp nhân được cấp phép) để kinh doanh dưới nhãn hiệu của họ Bên nhượng quyền không chỉ xác định rõ sản phẩm và dịch vụ mà còn cung cấp hệ thống điều hành, thương hiệu và sự hỗ trợ cho bên nhận quyền.
Hội đồng Nhượng quyền thương mại Châu Âu định nghĩa nhượng quyền thương mại là một hệ thống tiếp thị hàng hóa, dịch vụ hoặc công nghệ, dựa trên sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên kinh doanh, trong khi vẫn duy trì sự độc lập về pháp lý và tài chính Trong mô hình này, bên nhượng quyền cấp quyền lợi cho bên nhận quyền, đồng thời yêu cầu bên nhận quyền tuân thủ các nghĩa vụ để thực hiện kinh doanh theo phương thức của bên nhượng quyền.