Một số vấn đề lý thuyết về an ninh lương thực
Vấn đề mất an ninh lương thực thường xuyên và mất an ninh lương thực
lương thực mang tính mùa vụ/tạm thời
Cơ sở thực tiễn nghiên cứu về an ninh lương thực châu Phi
Tổng quan về Châu Phi
1.2.1.1 Vị trí địa lý, diện tích, dân số
1.2.1.2 Điều kiện tự nhiên, khí hậu, đất đai
Sản xuất lương thực và khả năng tiếp cận của người dân
Toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và vấn đề an ninh lương thực
Tác động của cạnh tranh cung cầu, vấn đề giá cả lương thực
CHƯƠNG 2 AN NINH LƯƠNG THỰC TẠI CHÂU PHI
TRONG NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỶ 21.XXI
2.1 Thực trạng phát triển nông nghiệp châu Phi
2.1.1 Tình hình phát triển nông nghiệp từ năm 2000 đến nay
2.1.2 Chính sách nông nghiệp của một số quốc gia
2.2 Sản xuất lương thực và khả năng tiếp cận của người dân
2.2.1 Tình hình sản xuất lương thực châu Phi
2.2.2 Khả năng tiếp cận lương thực tại một số khu vực điển hình
2.3 Toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và vấn đề an ninh lương thực
2.3.1 Tác động của toàn cầu hóa, hội nhập tới việc đảm bảo an ninh lương thực
2.3.2 Tác động cạnh tranh cung cầu, vấn đề giá cả lương thực
Hợp tác quốc tế trong đảm bảo an ninh lương thực tại châu Phi
Hỗ trợ của FAO
CHƯƠNG 2 AN NINH LƯƠNG THỰC TẠI CHÂU PHI
TRONG NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỶ 21.XXI
2.1 Thực trạng phát triển nông nghiệp châu Phi
2.1.1 Tình hình phát triển nông nghiệp từ năm 2000 đến nay
2.1.2 Chính sách nông nghiệp của một số quốc gia
2.2 Sản xuất lương thực và khả năng tiếp cận của người dân
2.2.1 Tình hình sản xuất lương thực châu Phi
2.2.2 Khả năng tiếp cận lương thực tại một số khu vực điển hình
2.3 Toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và vấn đề an ninh lương thực
2.3.1 Tác động của toàn cầu hóa, hội nhập tới việc đảm bảo an ninh lương thực
2.3.2 Tác động cạnh tranh cung cầu, vấn đề giá cả lương thực
2.4 Hợp tác quốc tế trong đảm bảo an ninh lương thực tại châu Phi
2.4.1 Hợp tác và viện trợ của Hoa Kỳ
2.4.2 Hợp tác và viện trợ của EU
2.4.31 Hỗ trợ của các tổ chức quốc tế:
2.4.13.1 Hỗ trợ của Ngân hàng Thế giới (World Bank)
2.4.2 Hợp tác và viện trợ của EU
2.4.3 Hợp tác và viện trợ của Hoa Kỳ
Một số giải pháp
Bài Bài học kinh nghiệm Mô ̣t vài gơ ̣i ý cho Viê ̣t Nam
Bài học kinh nghiệm về những thành công trong đảm bảo an ninh lương thực tạicho Châu Phi
tại Châu Phicho Châu Phi
Bài học từ những trường hợp thất bại trong đảm bảo an ninh lương thực tại Một số kinh nghiệm cho Việt Nam trong việc phát triển và duy trì lợi thế cạnh tranh
châu PhiMô ̣t số kinh nghiê ̣m cho Viê ̣t Nam trong viê ̣c phát triển và duy trì lợi thế cạnh tranh an ninh lương thực
3.4 Cơ hô ̣i hơ ̣p tác an ninh lương thực giữa Châu Phi và Việt Nam3.3 Khả năng hợp tác Việt Nam - châu Phi trong vấn đề an ninh lương thực
Formatted: Font: 13 pt, Bold Formatted: Left
Formatted: Font: 13 pt, Bold Formatted: Font: 13 pt Formatted: Left, None Formatted: Font: 13 pt
Formatted: Left, None, Line spacing:
CHƯƠNG 1 CÁC VẤN ĐỀ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN VỀ AN NINH
1.1 Một số vấn đề lý thuyết
1.1.1 Một số vấn đề lý thuyết về khái niệm an ninh lương thực
An ninh lương thực là khái niệm rộng, có nhiều cách hiểu khác nhau tùy thuộc vào yêu cầu nghiên cứu và chính sách Đã có hơn 200 định nghĩa về an ninh lương thực, phản ánh các góc độ nghiên cứu đa dạng Theo Maxwell & Smith (1992), khi đề cập đến khái niệm này trong nghiên cứu, cần có định nghĩa rõ ràng và phù hợp với thực tế Khái niệm an ninh lương thực xuất hiện từ giữa thập niên 70 của thế kỷ trước, liên quan đến các thảo luận về tình hình lương thực toàn cầu và phản ứng trước khủng hoảng lương thực Sự quan tâm ban đầu chủ yếu tập trung vào cung cấp thực phẩm, đảm bảo nguồn cung và ổn định giá cả thực phẩm ở cấp độ quốc gia và quốc tế.
Mối quan ngại về cung lương thực từ các tổ chức quốc tế xuất phát từ sự biến đổi trong cấu trúc nền kinh tế lương thực toàn cầu, dẫn đến khủng hoảng Các vòng đàm phán quốc tế đã được tổ chức, culminated in Hội nghị lương thực thế giới năm 1974, từ đó hình thành các hệ thống thể chế mới nhằm cung cấp thông tin, nguồn lực và đảm bảo an toàn lương thực, cũng như tạo ra các diễn đàn thảo luận chính sách.
An ninh lương thực, một khái niệm quan trọng trong chính sách công, đang ngày càng phát triển để phản ánh sự phức tạp của các vấn đề chính sách và kỹ thuật liên quan (FAO, 2003) Theo định nghĩa của Hội nghị thượng đỉnh lương thực thế giới năm 1974, an ninh lương thực được hiểu là việc đảm bảo luôn có đủ nguồn cung thực phẩm cơ bản để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng ngày càng tăng và bù đắp cho những biến động trong sản xuất và giá cả (UN, 1975).
Formatted: Indent: First line: 1,27 cm
Năm 1983, FAO đã mở rộng khái niệm an ninh lương thực để đảm bảo rằng những người dễ bị tổn thương có thể tiếp cận các nguồn thực phẩm sẵn có, nhấn mạnh sự cần thiết phải cân bằng giữa cầu và cung Báo cáo của Ngân hàng Thế giới năm 1986 đã phân tích tính linh hoạt của mất an ninh lương thực, phân biệt giữa tình trạng mất an ninh lương thực kinh niên do nghèo đói và tình trạng tạm thời do thiên tai, khủng hoảng kinh tế hoặc xung đột Đến giữa những năm 1990, an ninh lương thực trở thành mối quan tâm toàn cầu, với khái niệm “tiếp cận” không chỉ bao gồm đủ lương thực mà còn phản ánh lo ngại về suy dinh dưỡng prôtêin Việc mở rộng khái niệm này cũng đề cập đến an toàn lương thực và dinh dưỡng cân bằng, nhấn mạnh tầm quan trọng của các yếu tố dinh dưỡng vi mô và vĩ mô cho một cuộc sống khỏe mạnh và năng động.
Các tổ chức quốc tế như FAO, WHO, WFP và IFPRI khuyến khích các hộ gia đình đảm bảo dinh dưỡng cân bằng cho trẻ em, đặc biệt trong giai đoạn phát triển đầu đời Họ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển nguồn lương thực và thực phẩm đa dạng, đồng thời khuyến khích lối sống lành mạnh Bên cạnh đó, sở thích về thực phẩm cũng cần được xem xét trong bối cảnh văn hóa và xã hội.
Formatted: Indent: First line: 1,27 cm
An ninh lương thực không còn đơn giản và không phải là mục đích cuối cùng, mà là một chuỗi các hành động nhằm đạt được cuộc sống khỏe mạnh và năng động Báo cáo phát triển con người của UNDP năm 1994 đã thúc đẩy khái niệm an ninh con người, bao gồm nhiều khía cạnh, trong đó có an ninh lương thực Khái niệm này còn liên quan chặt chẽ đến quyền con người trong phát triển, ảnh hưởng đến các cuộc thảo luận về an ninh lương thực.
Hội nghị lương thực thế giới năm 1996 định nghĩa "an ninh lương thực" là việc đảm bảo mọi người có thể tiếp cận về mặt vật lý và kinh tế đến nguồn lương thực đầy đủ, an toàn và dinh dưỡng Điều này cần thiết để đáp ứng nhu cầu bữa ăn và sở thích ẩm thực của từng cá nhân, gia đình, khu vực và toàn cầu, nhằm đảm bảo một cuộc sống năng động và khỏe mạnh.
Báo cáo năm 2001 đã định nghĩa lại an ninh lương thực như là trạng thái mà mọi người luôn có khả năng tiếp cận thực phẩm đầy đủ, an toàn và dinh dưỡng để đáp ứng nhu cầu ăn uống, từ đó đảm bảo cuộc sống khỏe mạnh An ninh lương thực liên quan đến tình trạng dinh dưỡng của các thành viên trong gia đình, với rủi ro không đạt được hoặc suy yếu tình trạng này Rủi ro cũng phản ánh sự tổn thương của cá nhân, có thể là tạm thời hoặc kinh niên Thường thì, tình trạng mất an ninh lương thực tạm thời và khủng hoảng lương thực ít được chú ý Theo Ngân hàng Thế giới năm 1986, nguyên nhân chính của tình trạng này là sự biến động giá nông sản quốc tế, nguồn ngoại tệ, sản xuất lương thực trong nước và thu nhập hộ gia đình, các yếu tố này thường có mối liên hệ chặt chẽ Khi khả năng sản xuất hoặc mua lương thực giảm sút, tình trạng an ninh lương thực sẽ bị ảnh hưởng.
12 phát triển dài hạn và gây tổn thất về nguồn vốn con người mà phải mất nhiều năm mới phục hồi đƣợc (FAO, 2003)
An ninh lương thực được xác định bởi ba yếu tố chính: sự sẵn có, khả năng tiếp cận và cách sử dụng thực phẩm Những yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo mọi người có đủ thực phẩm dinh dưỡng để duy trì sức khỏe và phát triển.
Đảm bảo sự sẵn có của lương thực là việc cung cấp đủ khối lượng lương thực với chất lượng phù hợp, được sản xuất từ các nguồn trong nước hoặc từ các đầu vào khác.
Tiếp cận lương thực là khả năng của cá nhân trong việc có được nguồn thực phẩm phù hợp với chế độ dinh dưỡng, phụ thuộc vào tài sản sở hữu và quyền kiểm soát trong bối cảnh xã hội, kinh tế và pháp lý Ở cấp quốc gia, việc này được xác định qua giá thực phẩm nhập khẩu và tỷ lệ chi cho thực phẩm nhập khẩu so với thu nhập từ xuất khẩu Ổn định lương thực đảm bảo rằng mọi cá nhân, hộ gia đình hay dân tộc luôn có thể tiếp cận nguồn lương thực cần thiết, không bị ảnh hưởng bởi các cú sốc bất thường như khủng hoảng khí hậu hay kinh tế, cũng như các hiện tượng chu kỳ như mất an ninh lương thực theo mùa Các yếu tố mới cũng đang ảnh hưởng đến độ ổn định của nguồn cung lương thực toàn cầu.
Thay đổi khí hậu và các biến động hàng năm đang gây ra những tác động tiêu cực đến sự ổn định sản lượng nông nghiệp, từ đó làm gia tăng nguy cơ mất an ninh lương thực.
Formatted: Indent: First line: 1,27 cm
• Tình trạng suy thoái ở mức độ báo động về môi trường cũng như là tính tự túc của hệ thống sinh thái và nông-sinh thái toàn cầu;
Cải cách thương mại có thể ảnh hưởng đến giá cả và sản lượng nông sản, đặc biệt là do sự thay đổi mùa vụ Tác động này có thể tiêu cực đến an ninh lương thực ở khu vực nông thôn, đặc biệt khi giá cả thực tế giảm theo hướng bất lợi cho nông dân trong nước.
Tiêu dùng lương thực hợp lý bao gồm chế độ ăn uống cân đối, nước sạch và đảm bảo vệ sinh y tế, nhằm đáp ứng đầy đủ nhu cầu dinh dưỡng và tâm sinh lý của con người Ngoài ra, các yếu tố phi lương thực cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực.
An ninh lương thực là khả năng tiếp cận đầy đủ, an toàn và dinh dưỡng của thực phẩm cho mọi người, đảm bảo nhu cầu ăn uống và sức khỏe Trước đây, vấn đề này chủ yếu được xem là của các nước đang phát triển, nhưng hiện nay đã trở thành mối quan tâm toàn cầu Biến đổi khí hậu, khủng hoảng nguồn nước và nhu cầu gia tăng về thịt và năng lượng sinh học đang tạo ra những thách thức mới cho an ninh lương thực trên toàn thế giới.
1.1.2 Các cấp độ khác nhau của tình trạng mất an ninh lương thực