Tính cấp thiết của đề tài
Sử dụng hợp lý tài nguyên đất đai là mục tiêu quan trọng trong chiến lược phát triển của Việt Nam, nhưng hiện nay vấn đề "quy hoạch treo" và "sai quy hoạch" đang gây lãng phí và bức xúc trong xã hội Nhiều dự án quy hoạch không đủ vốn hoặc gặp khó khăn trong giải phóng mặt bằng do thiếu sự đồng thuận từ người dân Để sử dụng đất hiệu quả, cần cung cấp thông tin đầy đủ về các phương án quy hoạch cho người dân, giúp họ hiểu rõ mục tiêu và nội dung quy hoạch, từ đó tạo niềm tin và sự ủng hộ Các nhà quản lý cũng cần theo dõi và đưa ra quyết định kịp thời để điều chỉnh những dự án không hiệu quả Việc thiết lập kênh tương tác giữa người dân và nhà quản lý quy hoạch là cần thiết để đảm bảo tính hiệu quả của quy hoạch sử dụng đất.
Ngày nay, việc áp dụng công nghệ WEBGIS trong quản lý đất đai là giải pháp hiệu quả để cung cấp thông tin quy hoạch và giá đất đến từng người dân WEBGIS, với khả năng phân tán trên Internet, giúp thông tin địa lý trở nên dễ dàng tiếp cận và hữu ích cho người dùng Việc ứng dụng WEBGIS không chỉ hỗ trợ quản lý và khai thác dữ liệu đất đai mà còn nâng cao năng lực quản lý nhà nước, đảm bảo tính minh bạch, dân chủ và bảo vệ quyền lợi của cá nhân, tổ chức sử dụng đất.
WEBGIS sử dụng phần mềm mã nguồn mở mang lại nhiều lợi ích vượt trội, bao gồm chi phí hoàn toàn miễn phí và khả năng phát triển mạnh mẽ nhờ sự hỗ trợ từ cộng đồng Với những ưu điểm này, việc áp dụng phần mềm mã nguồn mở trong phát triển các ứng dụng trở nên ngày càng phổ biến và hiệu quả.
GIS trên nên WEB trở thành một xu thế phổ biến trong thời đại hiện nay
Tỉnh Quảng Bình hiện chưa triển khai hệ thống WEBGIS để công bố thông tin quy hoạch sử dụng đất và giá đất Trong đó, Đồng Hới được xác định là thành phố trọng điểm của tỉnh.
Trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội, cơ cấu sử dụng đất đang có sự thay đổi mạnh mẽ, ảnh hưởng lớn đến công tác quản lý nhà nước về đất đai và đời sống của người dân Do đó, nhu cầu tìm kiếm thông tin về giá cả đất đai và quy hoạch sử dụng đất ngày càng tăng cao.
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, với sự đồng ý của lãnh đạo khoa Tài Nguyên Đất và Môi Trường Nông Nghiệp, cùng sự hướng dẫn của cô giáo TS Nguyễn, chúng tôi tiến hành nghiên cứu và triển khai các giải pháp phù hợp.
Hoàng Khánh Linh thực hiện nghiên cứu về "Phương án công bố bản đồ quy hoạch sử dụng đất và giá đất bằng phần mềm mã nguồn mở" Nghiên cứu này nhằm tìm kiếm giải pháp hiệu quả trong việc công khai thông tin quy hoạch đất đai và giá trị đất, đồng thời tận dụng các công nghệ mã nguồn mở để cải thiện tính minh bạch và khả năng truy cập dữ liệu.
Mục tiêu chung, mục tiêu cụ thể của đề tài
Mục tiêu chung
Nghiên cứu phương án công bố bản đồ quy hoạch sử dụng đất và giá đất bằng phần mềm mã nguồn mở theo Điều 48 Luật đất đai 2013 nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, cá nhân tiếp cận thông tin quy hoạch và giá đất một cách dễ dàng qua Internet.
Mục tiêu cụ thể
- Tạo bộ cơ sở dữ liệu bản đồ quy hoạch sử dụng đất, giá đất bằng phần mềm mã nguồn mở QGIS
- Thiết kế xây dựng trang WEBGIS công bố công khai thông tin quy hoạch sử dụng đất, giá đất tại thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình.
Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn
Ý nghĩa khoa học
Đề tài này nhằm hoàn thiện khả năng phát triển ứng dụng GIS thông qua phần mềm mã nguồn mở, tích hợp dữ liệu không gian và thông tin thuộc tính thành một hệ thống hoàn chỉnh trên nền tảng WEB Đây là cơ sở quan trọng cho nghiên cứu và ứng dụng phần mềm mã nguồn mở trong việc công bố công khai quy hoạch sử dụng đất, giá đất và các lĩnh vực liên quan khác.
Ý nghĩa thực tiễn
Nghiên cứu thành công về việc xây dựng WEBGIS sẽ mang lại lợi ích thiết thực cho UBND thành phố Đồng Hới, hiện tại chưa có hệ thống công khai dữ liệu quy hoạch và giá đất.
Đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về thông tin đất đai, đặc biệt là giá đất, quy hoạch sử dụng đất và thông tin địa chính, giúp minh bạch hóa thị trường bất động sản tại thành phố Đồng Hới.
Xây dựng WEBGIS mã nguồn mở nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai Qua nền tảng WEBGIS, các nhà quản lý quy hoạch và người dân có thể tương tác, trao đổi thông tin, từ đó tối ưu hóa phương án quy hoạch sử dụng đất Người dân có thể đóng góp ý kiến phản hồi thông qua kênh liên lạc trực tuyến trên trang WEBGIS, góp phần nâng cao chất lượng quy hoạch.
TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Cơ sở lý luận
1.1.1 Quy hoạch sử dụng đất
1.1.1.1 Khái niệm quy hoạch sử dụng đất
Quy hoạch sử dụng đất là quá trình phân bổ và khoanh vùng đất đai nhằm phục vụ cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu Việc này được thực hiện dựa trên tiềm năng đất đai và nhu cầu sử dụng của các ngành, lĩnh vực trong từng vùng kinh tế - xã hội và đơn vị hành chính, trong một khoảng thời gian xác định theo quy định của Điều 3 Luật Đất Đai 2013.
Quy hoạch sử dụng đất là quá trình tổ chức và quản lý tài nguyên đất đai trong một vùng lãnh thổ nhằm đạt được các mục tiêu kinh tế - xã hội đã đề ra Quy hoạch không chỉ bị giới hạn bởi các đơn vị hành chính nhà nước mà còn cần giải quyết bài toán phát triển bền vững Để đạt được tốc độ phát triển mong muốn, việc sắp xếp và phân bổ đất đai cùng lao động phải được thực hiện một cách hợp lý, đồng thời đảm bảo sự phối hợp giữa các địa phương trong khu vực nhằm tạo ra sự đồng bộ trong phát triển.
Quy hoạch sử dụng đất là quá trình tối đa hóa giá trị bất động sản, trong đó việc sử dụng đất được quyết định dựa trên các động lực thị trường Điều này có nghĩa là quy hoạch sử dụng đất cần phải trở thành một sản phẩm của cơ chế thị trường, đảm bảo rằng mỗi thửa đất được sử dụng một cách hiệu quả để tối ưu hóa giá trị tổng thể của các thửa đất trong khu vực quy hoạch theo tiêu chuẩn thị trường.
Mỗi thửa đất cần được khai thác tối đa giá trị của nó mà không làm giảm giá trị của các thửa đất khác trong khu vực.
Có thể áp dụng các thuật toán thông thường để giải quyết các vấn đề phức tạp trong thị trường bất động sản, giúp giảm thiểu sự không hoàn thiện do quan hệ cung cầu Giá trị đền bù giải phóng mặt bằng khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất được coi là khoản lợi ích trước cho quy hoạch sử dụng đất Quy hoạch này cần đảm bảo tăng tổng giá trị đất đai trong khu vực.
Quy hoạch sử dụng đất cần đảm bảo sự cân bằng giữa các nhóm lợi ích, đáp ứng nhu cầu sản xuất và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của cộng đồng Điều này nhằm thỏa mãn nhu cầu đa dạng về đất đai của toàn xã hội.
Quá trình lập và thực hiện quy hoạch sử dụng đất không chỉ hoàn thiện bộ máy quản lý nhà nước mà còn thúc đẩy dân chủ hóa trong quản lý tài nguyên thiên nhiên và tài sản xã hội Dự thảo quy hoạch cần được giới thiệu đến từng khu dân cư và niêm yết công khai tại trụ sở UBND các cấp Các quy định pháp luật liên quan đến quy hoạch sử dụng đất đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo phát triển đồng bộ, ổn định và an toàn, được thể hiện rõ trong nội dung của các đề án quy hoạch.
Trong bối cảnh công nghiệp hóa và tái cơ cấu nền kinh tế, quy hoạch sử dụng đất đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh giữa các khu vực thành thị và nông thôn, cũng như giữa ngành công nghiệp và nông nghiệp Quy hoạch này không chỉ xác định cách sử dụng đất cho sản xuất mà còn cho các loại đất chuyên dụng như cơ sở hạ tầng kinh tế, kỹ thuật và xã hội Điều này thể hiện ý chí phát triển và là cơ sở quyết định cho các kế hoạch phát triển chuyên ngành.
Để đáp ứng yêu cầu hội nhập và hợp tác quốc tế, quy hoạch sử dụng đất tại Việt Nam cần tham khảo các kinh nghiệm quốc tế nhằm hoàn thiện quy trình và chính sách Điều này sẽ giúp tăng cường khả năng thu hút đầu tư và thích ứng với những định hướng mới từ cộng đồng quốc tế.
1.1.1.2 Vai trò của quy hoạch sử dụng đất
Quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất là công cụ quản lý nhà nước quan trọng, giúp phân bổ và sử dụng tài nguyên đất đai một cách hợp lý, tiết kiệm và bền vững Chúng là cơ sở để thực hiện các hoạt động như giao đất, cho thuê đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất và thu hồi đất Bên cạnh đó, quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất còn tạo ra cơ cấu sử dụng đất phù hợp với quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh lương thực.
Quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất là yếu tố quan trọng trong việc tạo ra quỹ đất hợp lý cho phát triển công nghiệp, dịch vụ, và xây dựng hạ tầng Những hoạt động này không chỉ giúp chỉnh trang và phát triển đô thị mà còn đáp ứng nhu cầu sử dụng đất trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Theo Điều 35 Luật đất đai 2013 việc lập QHSDĐ phải đảm bảo các nguyên tắc sau đây:
- Phù hợp với chiến lược, quy hoạch tổng thể, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh
Quy hoạch sử dụng đất cần được xây dựng từ tổng thể đến chi tiết, đảm bảo sự phù hợp giữa quy hoạch của các cấp Kế hoạch sử dụng đất phải tuân thủ quy hoạch đã được cơ quan nhà nước phê duyệt Ở cấp quốc gia, quy hoạch cần đảm bảo tính đặc thù và liên kết giữa các vùng kinh tế - xã hội, trong khi quy hoạch cấp huyện phải phản ánh nội dung sử dụng đất của cấp xã.
- Sử dụng đất tiết kiệm và có hiệu quả
- Khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường; thích ứng với biến đổi khí hậu
- Bảo vệ, tôn tạo di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh
- Dân chủ và công khai
Đảm bảo ưu tiên quỹ đất cho mục đích quốc phòng và an ninh là rất quan trọng, nhằm phục vụ lợi ích quốc gia và công cộng Điều này cũng bao gồm việc bảo vệ an ninh lương thực và môi trường, góp phần vào sự phát triển bền vững.
Quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất của ngành, lĩnh vực, và địa phương phải tuân thủ quy định và phù hợp với quy hoạch đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.
Quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh đóng vai trò trung tâm, kết nối giữa Trung ương và địa phương Nhiệm vụ chính của quy hoạch này là thiết lập cơ cấu sử dụng hợp lý cho các loại đất như đất nông nghiệp, phi nông nghiệp và đất chưa sử dụng Đồng thời, quy hoạch cũng phân bổ và bố trí đất đai cho các dự án đầu tư, phát triển đô thị, công trình công cộng, giao thông và thủy lợi trên địa bàn tỉnh trong thời gian quy hoạch.
Cơ sở thực tiễn
1.2.1 Tình hình ứng dụng WEBGIS trong quản lý và công bố dữ liệu
Công nghệ WEBGIS đã được áp dụng rộng rãi trên toàn cầu trong nhiều lĩnh vực, bao gồm việc xây dựng các bản đồ trực tuyến về quy hoạch sử dụng đất và hiện trạng sử dụng đất, như tại Victoria (Úc) và Maryland (Mỹ).
Hình 1.13 Bản đồ trực tuyến về QHSDĐ của bang Victoria (Úc)
Hình 1.14 Bản đồ trực tuyến về QHSDĐ của bang Maryland (Mỹ)
Năm 2012, Puyam S Singh và cộng sự đã phát triển một hệ thống WEBGIS mã nguồn mở sử dụng PostgreSQL/PostGIS, PHP, Apache và MapServer, nhằm hỗ trợ việc ra quyết định và chia sẻ thông tin về tài nguyên thiên nhiên tại Ấn Độ Nghiên cứu này đã tạo ra một cổng thông tin cho phép người dùng xem, cập nhật, truy vấn và phân tích thông tin tài nguyên thiên nhiên theo nhu cầu cụ thể.
Năm 2015, Hadjimitsis và cộng sự phát triển WEBGIS dựa trên công nghệ Oracle để quản lý quy hoạch không gian biển tại Cộng hòa Síp Nghiên cứu này giúp nhà quản lý và công chúng tiếp cận kết quả phân tích, đánh giá về quy hoạch không gian biển hiện tại và tương lai.
Mặc dù WEBGIS mang lại nhiều chức năng hữu ích như quản lý người dùng và công cụ tương tác với bản đồ, nhưng vẫn tồn tại một số hạn chế Giao diện thiết kế chưa thực sự tối ưu, hình ảnh bản đồ không sắc nét và thiếu tính thẩm mỹ, điều này ảnh hưởng đến trải nghiệm người dùng.
Nhiều WEBGIS hiện nay chứa đựng nhiều lớp thông tin bản đồ nhưng không được khai thác hiệu quả, dẫn đến tình trạng cồng kềnh và tốc độ tải dữ liệu chậm Ngược lại, một số WEBGIS chỉ cung cấp vài lớp thông tin nhưng nội dung lại quá sơ sài và thiếu cụ thể, gây hạn chế trong việc tra cứu thông tin.
Ngày 24/4/2013, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Thông tư số 04/2013/TT-BTNMT để quy định về việc xây dựng cơ sở dữ liệu (CSDL) đất đai Thông tư này hướng dẫn các cơ quan quản lý nhà nước, cán bộ địa chính, và các tổ chức cá nhân liên quan đến việc xây dựng, quản lý, khai thác, sử dụng và cập nhật CSDL đất đai CSDL đất đai bao gồm bốn nhóm thành phần chính: CSDL địa chính, CSDL quy hoạch sử dụng đất, CSDL giá đất và CSDL thống kê, kiểm kê đất đai, trong đó CSDL địa chính là thành phần cơ bản và là nền tảng cho các CSDL khác Thông tư cũng quy định năm hình thức cung cấp thông tin từ CSDL đất đai.
Tra cứu trực tuyến các thông tin về đất đai như bản đồ địa chính, quy hoạch sử dụng đất, và giá đất là rất cần thiết cho người dân Công nghệ WEBGIS đã được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực tại Việt Nam, từ điều phối giao thông đến tìm kiếm địa chỉ Tuy nhiên, số lượng ứng dụng WEBGIS trên Internet còn hạn chế và chưa đạt hiệu quả mong muốn, mặc dù các hãng GIS nổi tiếng đã tham gia thị trường Một số địa phương đã áp dụng công nghệ này để công khai thông tin đất đai, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
WEBGIS tỉnh Thừa Thiên Huế và tỉnh Vĩnh Phúc được phát triển để công khai hóa dữ liệu từ cơ sở dữ liệu trung tâm của hệ thống GIS toàn tỉnh.
Hình 1.15 Trang WEB hệ thống thông tin tỉnh Thừa Thiên Huế
Trang WEBGIS tỉnh Thừa Thiên Huế đã công bố dữ liệu bản đồ chuyên ngành tại địa chỉ https://GIS21.thuathienhue.gov.vn Trang web cung cấp thông tin quy hoạch chuyên ngành, quy hoạch các khu kinh tế và thông tin về giá đất, giúp người dùng dễ dàng tiếp cận các dữ liệu quan trọng về phát triển địa phương.
Hệ thống có hai chức năng chính: khai thác thông tin và quản trị dịch vụ Chức năng khai thác thông tin cho phép người dùng truy cập và tra cứu các bản đồ chuyên đề, trong khi chức năng quản trị dịch vụ bao gồm quản lý các dịch vụ bản đồ, máy chủ, nhật ký hệ thống và phân quyền người dùng Mục tiêu của chức năng này là cung cấp dịch vụ bản đồ cho chức năng khai thác thông tin Hệ thống liên tục cập nhật thông tin bản đồ phong phú, đáp ứng nhu cầu người dùng.
Hình 1.16 Hệ thống WEBGIS tỉnh Vĩnh Phúc
Giao diện hệ thống hiện tại còn đơn giản và thiếu tính thẩm mỹ, với hình ảnh dữ liệu không sắc nét Hệ thống chỉ hỗ trợ tra cứu thông tin mà chưa phát triển kênh trao đổi để người dùng có thể đóng góp ý kiến xây dựng, đặc biệt trong việc phát triển dữ liệu bản đồ Thêm vào đó, thông tin chưa được chia sẻ rộng rãi, khiến người dùng không thể tải về các dữ liệu cần thiết.
Bến Tre cung cấp thông tin trực tuyến về quy hoạch sử dụng đất thông qua công nghệ WEBGIS Bản đồ chi tiết đến từng thửa đất cho phép người dùng tra cứu thông tin như số tờ, số thửa và thông tin chủ sở hữu.
Hình 1.17 Bản đồ quy hoạch sửdụng đất tỉnh Bến Tre
Hệ thống bản đồ thông tin quy hoạch tỉnh Bến Tre hiện đang gặp khó khăn do giao diện rối mắt và tốc độ tải dữ liệu chậm, gây trở ngại trong việc tra cứu thông tin Thiết kế giao diện của hệ thống cũng còn nhiều hạn chế, đặc biệt là trong quản lý các lớp thông tin bản đồ Tương tự như hệ thống WEBGIS của tỉnh Vĩnh Phúc, WEBGIS của Bến Tre chưa phát triển kênh tương tác với người dùng, khiến cho việc cập nhật thông tin và đóng góp ý kiến về quy hoạch sử dụng đất trở nên khó khăn.
Công nghệ WEBGIS được ứng dụng hiệu quả trên trang web điện tử http://GIS.chinhphu.vn/, cung cấp thông tin chi tiết về các đơn vị hành chính từ cấp quận đến huyện Việc sử dụng WEBGIS trên các trang này giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin quy hoạch sử dụng đất, mang lại nhiều lợi ích Tuy nhiên, hệ thống bản đồ hiện tại trên các trang web trong nước còn đơn giản và cần được phát triển, hoàn thiện hơn để đáp ứng nhu cầu người dùng.
Hình 1.18 Bản đồ đơn vị hành chính các cấp
Phương án quy hoạch sử dụng đất thường được công bố qua hai hình thức chính: một là thông qua trang thông tin điện tử, hai là dưới dạng bản đồ giấy hoặc pano được đặt tại trụ sở UBND hoặc tại các địa điểm công cộng có liên quan đến quy hoạch.