ĐỊNH HƯỚNG TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU GIÁM SÁT THI CÔNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH 1.1 Đặt vấn đề, ý nghĩa khoa học và giá trị thực tiễn của đề tài
Lợi ích của đề tài
1.2.1 L ợ i ích khoa h ọ c: Đề tài hệ thống hóa lý luận cơ bản về công tác quản lý tư vấn giám sát xây dựng trong giai đoạn thực hiện dự án, góp phần hoàn thiện hệ thống hóa lý luận làm cơ sở tổng hợp, phân tích, đánh giá về công tác quản lý nâng cao chất lượng tư vấn giám sát Đặc biệt đi sâu vào nội dung đưa ra hướng giải pháp cho quản lý tư vấn giám sát cho các công trình xây dựng trên địa bàn thành phố Mỹ Tho
Đề tài này áp dụng phương pháp chuyên gia và chuyên khảo tổng hợp, kết hợp với thống kê mô tả và phân tích định lượng để xác định các yếu tố quan trọng Mục tiêu là tìm ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động đấu thầu tại Ban quản lý dự án thành phố Mỹ Tho.
Nhận dạng, phân tích và đánh giá các yếu tố hạn chế ảnh hưởng đến quản lý tư vấn giám sát xây dựng là rất quan trọng Từ đó, cần đề xuất các biện pháp tối ưu nhằm kiểm soát rủi ro, giúp các đơn vị tham gia dự án có cái nhìn tổng quát hơn trong việc triển khai thực hiện từ giai đoạn lập dự án đầu tư ban đầu.
Nghiên cứu này cung cấp cơ sở lý luận khoa học cho các đơn vị có mô hình và quy mô tương tự, đồng thời là tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo Để quản lý hiệu quả công tác đầu tư xây dựng, Nhà nước đã thành lập các Ban Quản lý có chức năng làm chủ đầu tư và quản lý dự án, chịu trách nhiệm về chất lượng và tiến độ thực hiện các dự án.
Đề tài này hệ thống hóa và làm rõ các vấn đề lý luận liên quan đến công tác quản lý tư vấn giám sát xây dựng trong bối cảnh hiện nay Mục tiêu là nâng cao chất lượng quản lý tư vấn giám sát xây dựng và hoàn thiện công nghệ quản lý để đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.
Luận văn trình bày các giải pháp khoa học và thực tiễn nhằm nâng cao năng lực tư vấn giám sát thi công xây dựng của Ban Quản lý dự án thành phố Mỹ Tho.
Bài viết này phân tích và đánh giá tổng quát thực trạng công tác tư vấn giám sát công trình xây dựng tại tỉnh Tiền Giang Dựa trên những lý luận đã được trình bày, tác giả đưa ra quan điểm và đề xuất một số giải pháp thiết thực, khả thi nhằm nâng cao chất lượng công tác tư vấn giám sát các công trình xây dựng trong khu vực này.
Đề tài nghiên cứu này mang tính ứng dụng cao, có ý nghĩa thực tiễn, nhằm hỗ trợ các Ban quản lý dự án và đơn vị quản lý nhà nước, đặc biệt là Ban Quản lý dự án thành phố Mỹ Tho, nhận diện những thuận lợi, khó khăn và hạn chế trong hoạt động tư vấn giám sát.
Nghiên cứu sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc cho Ban quản lý dự án thành phố Mỹ Tho về tình hình hoạt động của đơn vị, từ đó cải thiện công tác quản lý tư vấn giám sát hiện tại và nâng cao hiệu quả chất lượng xây dựng công trình trong các dự án tương lai.
Nghiên cứu này đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh và bổ sung các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tư vấn giám sát của đơn vị hoạt động trong lĩnh vực quản lý dự án công trình, đảm bảo phù hợp với thực tế.
Công việc tư vấn giám sát không chỉ là trách nhiệm của Chủ đầu tư, cơ quan quản lý hay nhà thầu, mà còn thu hút sự quan tâm của toàn xã hội Điều này xuất phát từ yêu cầu quản lý liên quan đến việc chi tiêu và sử dụng vốn Nhà nước một cách hiệu quả.
Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu của nghiên cứu là phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tư vấn giám sát các công trình xây dựng tại Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thành phố Mỹ Tho, dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn.
Để nâng cao năng lực tư vấn giám sát của các ban quản lý dự án, cần nghiên cứu hệ thống lý thuyết về công tác này đối với các chủ đầu tư và nhà đầu tư trong các công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước Việc hoàn thiện công nghệ quản lý phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế tri thức dựa trên khoa học và công nghệ hiện nay là rất quan trọng.
Để cải thiện hiệu quả quản lý tư vấn giám sát tại Ban quản lý dự án thành phố Mỹ Tho và các đơn vị tương tự ở tỉnh Tiền Giang, cần triển khai các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý và giám sát dự án.
Hệ thống hóa lý luận về quản lý tư vấn giám sát xây dựng trong giai đoạn thực hiện là cần thiết để nâng cao chất lượng giám sát Bài viết sẽ tổng hợp, phân tích và đánh giá công tác quản lý, đồng thời đề xuất các giải pháp cụ thể cho việc quản lý tư vấn giám sát các công trình xây dựng tại thành phố Mỹ Tho.
Bài viết này phân tích và đánh giá tổng quát thực trạng tư vấn giám sát công trình xây dựng tại tỉnh Tiền Giang Dựa trên cơ sở lý luận, tác giả đưa ra quan điểm và đề xuất một số giải pháp thiết thực, khả thi nhằm nâng cao chất lượng công tác tư vấn giám sát các công trình xây dựng trong khu vực.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Phân tích và thảo luận từ góc nhìn của các Chủ đầu tư, Ban Quản lý dự án, cùng với các chuyên gia trong lĩnh vực Quản lý dự án xây dựng là rất quan trọng Các đơn vị tư vấn như thiết kế, thẩm tra, giám sát và kiểm định chất lượng đóng vai trò then chốt trong quá trình này Đồng thời, các đơn vị thi công và những chuyên gia dày dạn kinh nghiệm trong xây dựng, quản lý, đấu thầu, và tư vấn giám sát cũng cần được xem xét Đặc biệt, sự tham gia của các đơn vị và cá nhân có liên quan đến các dự án nhà nước trong lĩnh vực giám sát xây dựng là rất cần thiết để đảm bảo chất lượng và hiệu quả của các dự án.
Quá trình nghiên cứu đề tài sẽ xác định và lựa chọn các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động tư vấn giám sát xây dựng công trình Việc này sẽ giúp đánh giá tầm quan trọng của nhóm các yếu tố tác động từ nhiều góc độ khác nhau.
- Về không gian: Nghiên cứu thực hiện khảo sát các ban quản lý dự án thành phố
Mỹ Tho nói chung trên địa bàn tỉnh Tiền Giang
- Về thời gian: Phạm vi nghiên cứu chỉ giới hạn trong giai đoạn từ năm 2015 đến nay
Góc độ phân tích từ Cơ quan quản lý nhà nước và Chủ đầu tư cho thấy hiệu quả hoạt động của các đơn vị tư vấn quản lý, giám sát, tổ chức đấu thầu và thi công là rất quan trọng Việc đánh giá chính xác giúp nâng cao chất lượng công trình, đảm bảo tiến độ và tiết kiệm chi phí, đồng thời tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh trong lĩnh vực xây dựng Các đơn vị này cần tuân thủ quy định pháp luật và áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng để đạt được kết quả tối ưu.
Phương pháp nghiên cứu
1.5.1 Xây dựng mô hình khảo sát:
- Xác định thực trạng tổ chức và quản lý qui trình tư vấn giám sát của thành phố
Mỹ Tho nói riêng trong những năm qua vẫn còn hạn chế nhiều khiếm khuyết trong: năng lực và kỹ năng quản lý công tác tư vấn giám sát
- Xác định các nhân tố tồn tại liên quan đến tư vấn giám sát
1.5.2 Thu thập thông tin khảo sát:
Thu thập thông tin khảo sát được thực hiên qua hai bước
Bước 1: Nghiên cứu định tính đưa ra bảng câu hỏi thứ nhất
Bước 2: Kiểm tra bảng câu hỏi, xây dựng bản câu hỏi chính thức
1.5.3 Xây dựng bản câu hỏi:
Để xây dựng bảng câu hỏi hiệu quả, cần bám sát hướng nghiên cứu đã xác định và tham khảo các nghiên cứu quốc tế, tài liệu trong nước cùng với các tạp chí chuyên ngành Sau khi thu thập thông tin, tiến hành thiết lập thành phần và nội dung cho bảng câu hỏi một cách hợp lý.
1.5.4 Thu thập số liệu cho bảng câu hỏi:
Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến đầu tư xây dựng bao gồm các quy định về thẩm định dự án xây dựng công trình dân dụng và hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là đối với các công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước.
Các báo cáo tổng hợp từ các cơ quan chức năng và nghiên cứu trước đây, cả trong nước và quốc tế, cùng với phiếu khảo sát ý kiến chuyên gia tại tỉnh Tiền Giang, đã được thu thập Sau khi tổng hợp, bảng câu hỏi sơ bộ đã được hoàn thành.
1.5.5 Phân tích và xử lý số liệu:
Sau khi xác định các nhân tố ảnh hưởng đến công tác tư vấn giám sát, việc sử dụng phần mềm như Excel hoặc SPSS để phân tích dữ liệu là rất quan trọng Phân tích này giúp xếp hạng các yếu tố theo mức độ ảnh hưởng của chúng đến hiệu quả của công tác tư vấn giám sát.
Kết hợp kết quả từ phần mềm và thực tiễn về hiệu quả tư vấn giám sát, bài viết đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác tư vấn giám sát tại thành phố Mỹ Tho.
Phương pháp nghiên cứu và kỹ thuật áp dụng
Phương pháp nghiên cứu được xây dựng dựa trên sự kết hợp giữa phương pháp chuyên gia, khảo sát và thống kê, cùng với các phương pháp toán học, nhằm đảm bảo tính chính xác và cơ sở khoa học cho các nội dung nghiên cứu Quá trình thực hiện nghiên cứu được chia thành hai bước chính: bước định tính và bước định lượng.
Tìm hiểu và thu thập kết quả từ các nghiên cứu trước, bài báo khoa học trên tạp chí chuyên ngành trong và ngoài nước là cần thiết Cần chú trọng đến các đơn vị thi công, chủ đầu tư, tư vấn giám sát, kiến trúc sư, kỹ sư xây dựng, kỹ sư thẩm định, kỹ sư điện - nước, và các chuyên gia quản lý dự án có kinh nghiệm trong tổ chức tư vấn giám sát các dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước.
Dựa trên dữ liệu thu thập từ khảo sát bằng bảng câu hỏi, tác giả đã thiết kế, mã hóa và nhập liệu thông qua phần mềm SPSS 20.0 Tiếp theo, thang đo và độ tin cậy của các biến quan sát được kiểm định bằng hệ số Cronbach’s Alpha.
Phương pháp PCA được áp dụng để phân nhóm và xác định các nhân tố chính trong dữ liệu Tiếp theo, phân tích ANOVA được thực hiện nhằm đánh giá sự khác biệt về quan điểm giữa các bên tham gia.
Kết luận và kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng công tác tư vấn giám sát tại Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thành phố Mỹ Tho và các đơn vị tương tự là rất cần thiết Việc cải thiện quy trình giám sát sẽ góp phần nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong các dự án đầu tư xây dựng.
Khái niệm về dự án và nội dung giám sát thi công xây dựng công trình
1.7.1 Khái niệm Dự án đầu tư xây dựng công trình
Dự án đầu tư xây dựng công trình là tập hợp các đề xuất liên quan đến việc sử dụng vốn cho hoạt động xây dựng, bao gồm xây dựng mới, sửa chữa và cải tạo công trình nhằm phát triển và nâng cao chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ Trong giai đoạn chuẩn bị, dự án được thể hiện qua các báo cáo như Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, Báo cáo nghiên cứu khả thi và Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng.
Trong đầu tư, cần phải đề xuất các giải pháp tối ưu để sử dụng hiệu quả các yếu tố đầu vào như lao động, nguyên vật liệu, đất đai và tiền vốn, nhằm đạt được đầu ra phù hợp với các mục tiêu cụ thể Đầu ra có thể là sản phẩm dịch vụ hoặc sự giảm bớt đầu vào Việc sử dụng đầu vào liên quan đến việc áp dụng các giải pháp công nghệ, biện pháp tổ chức quản trị và tuân thủ các quy định pháp luật.
1.7.2 Phân loại dự án đầu tư xây dựng công trình
Phân loại dựán đầu tư xây dựng công trình
Dựán đầu tư xây dựng công trình được phân loại như sau :
Theo quy mô và tính chất, công trình chính của dựán gồm: Dựán quan trọng quốc gia; các dựán nhóm A, B,C
Dựán chỉ yêu cầu lập báo cáo kinh tế kỹ thuật
Theo nguồn vốn đầu tư, bao gồm: Dựán sử dụng vốn ngân sách nhà nước; dựán sử dụng vốn nhà nước ngoài ngân sách; dựán sử dụng vốn khác
1.7.3 Trình tự thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình
Trình tự thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình được phân thành 3 giai đoạn, theo quy định tại Khoản 1 Điều 50 của Luật Xây dựng năm 2014 và chi tiết hóa tại Khoản 1 Điều 6 Nghị định 59/2015/NĐ-CP.
Giai đoạn chuẩn bị dự án bao gồm các công việc quan trọng như tổ chức lập, thẩm định và phê duyệt Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi (nếu có), cũng như lập, thẩm định và phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi hoặc Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng Những bước này giúp xem xét và quyết định đầu tư xây dựng, đồng thời thực hiện các công việc cần thiết khác liên quan đến chuẩn bị dự án.
Giai đoạn thực hiện dự án bao gồm nhiều công việc quan trọng như giao đất hoặc thuê đất, chuẩn bị mặt bằng xây dựng, khảo sát xây dựng và rà phá bom mìn (nếu cần) Tiếp theo là lập, thẩm định và phê duyệt thiết kế cùng dự toán xây dựng, cấp giấy phép xây dựng cho các công trình yêu cầu Sau đó, tổ chức lựa chọn nhà thầu, ký kết hợp đồng xây dựng, tiến hành thi công và giám sát quá trình xây dựng Cuối cùng, thực hiện tạm ứng, thanh toán khối lượng hoàn thành, nghiệm thu công trình, bàn giao và đưa vào sử dụng, cũng như vận hành và chạy thử các hệ thống cần thiết.
Giai đoạn kết thúc xây dựng là thời điểm quan trọng để đưa công trình vào khai thác sử dụng, bao gồm các công việc như quyết toán hợp đồng xây dựng và bảo hành công trình.
1.7.4 Khái niệm Dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước
Vốn ngân sách, bao gồm vốn ngân sách Nhà nước, ngân sách trung ương, và ngân sách địa phương, được hình thành từ vốn tích lũy của nền kinh tế và được Nhà nước duy trì trong kế hoạch ngân sách hàng năm, 5 năm và dài hạn Đối với cấp hành chính như huyện và thị xã, nguồn vốn này bao gồm vốn đầu tư từ Nhà nước qua sở Tài chính và ngân sách cấp tỉnh Mặc dù chỉ chiếm khoảng 13% tổng vốn đầu tư xã hội, vốn ngân sách đóng vai trò quan trọng trong việc điều hành và đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên phát triển, đặc biệt là những khu vực khó có khả năng thu hồi vốn mà tư nhân không muốn hoặc không thể đầu tư, như xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội, giao thông, hạ tầng đô thị, và các dự án sự nghiệp kinh tế.
- Sự nghiệp giao thông; duy tu, bảo dưỡng, sữa chữa cầu đường
- Sự nghiệp nông nghiệp, thuỷ lợi như: duy tu, bảo dưỡng các tuyến đê, kênh mương, các công trình lợi
- Sự nghiệp thị chính: duy tu bảo dưỡng hệ thống đèn chiếu sáng, vỉa hè, hệ thống cấp thoát nước
- Các dựán điều tra cơ bản c Đầu tư hỗ trợ phát triển:
Các doanh nghiệp Nhà nước và các hình thức đầu tư như góp vốn cổ phần, liên doanh cần thiết theo quy định pháp luật, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế địa phương, đặc biệt tại các huyện, thị xã nghèo với nguồn thu ngân sách hạn chế Vốn ngân sách không chỉ đầu tư vào các lĩnh vực thiết yếu mà còn kích thích các nguồn vốn tiềm năng khác, đặc biệt là từ cộng đồng dân cư Vốn ngân sách được xem như “vốn mồi”, hỗ trợ cho các dự án và quy hoạch cần thiết, từ đó khuyến khích các tổ chức kinh tế và người dân tham gia đầu tư phát triển Ngoài ra, vốn ngân sách cũng hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng như đường ngõ xóm, trường học, nhà trẻ, trong đó cộng đồng dân cư sẽ tự đóng góp và quản lý sử dụng phần còn lại.
Nguồn vốn ngân sách nói chung được tập hợp từ các nguồn vốn trên địa bàn như:
- Vốn ngân sách Trung ương đầu tư qua các Bộ, ngành trên địa bàn
Vốn ngân sách Trung ương được cân đối hoặc ủy quyền cho Ngân sách địa phương nhằm phục vụ cho các dự án xây dựng cơ bản tập trung, bao gồm cả chi phí thiết bị nước ngoài và vốn cho các chương trình quốc gia.
- Vốn ngân sách từ các nguồn thu của địa phương được giữ lại (cấp quyền sử dụng đất, bán nhà thuộc sở hữu Nhà nước, xổ số )
- Vốn ngân sách sự nghiệp có tính chất XDCB
Khái niệm và nội dung giám sát thi công xây dựng công trình
1.8.1 Giám sát thi công xây dựng công trình:
Giám sát thi công xây dựng là hoạt động quan trọng nhằm theo dõi và kiểm tra chất lượng, khối lượng, tiến độ, an toàn lao động và vệ sinh môi trường trong quá trình thi công Hoạt động này đảm bảo rằng công trình được thực hiện đúng theo hợp đồng kinh tế, thiết kế được phê duyệt và các tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành Giám sát không chỉ giúp phòng ngừa sai sót, hỏng hóc hay sự cố mà còn có nhiệm vụ theo dõi, kiểm tra, xử lý, nghiệm thu và báo cáo các công việc liên quan tại công trường.
1.8.2 Nội dung giám sát thi công xây dựng công trình:
Theo Nghị định 46/2015/NĐ-CP ngày 12/5/2015, công tác giám sát thi công bao gồm các nhiệm vụ sau: thông báo nhiệm vụ và quyền hạn của các cá nhân trong hệ thống quản lý chất lượng cho các nhà thầu liên quan; kiểm tra điều kiện khởi công theo quy định của Luật Xây dựng; xác minh năng lực của nhà thầu thi công so với hồ sơ dự thầu và hợp đồng, bao gồm nhân lực, thiết bị, phòng thí nghiệm và hệ thống quản lý chất lượng; kiểm tra biện pháp thi công so với thiết kế đã phê duyệt; và xem xét, chấp thuận các nội dung do nhà thầu trình theo quy định.
Nghị định này yêu cầu nhà thầu điều chỉnh các nội dung trong quá trình thi công xây dựng công trình để đảm bảo phù hợp với thực tế và các quy định trong hợp đồng.
Trong hợp đồng xây dựng, chủ đầu tư cần thỏa thuận với các nhà thầu về việc giám sát thi công, bao gồm kiểm tra và chấp thuận vật liệu, cấu kiện, sản phẩm xây dựng; đôn đốc tiến độ thi công; giám sát bảo vệ môi trường và an toàn lao động; đề xuất điều chỉnh thiết kế khi phát hiện sai sót; tạm dừng thi công nếu chất lượng không đảm bảo; giải quyết vướng mắc trong quá trình thi công; kiểm tra tài liệu nghiệm thu và xác nhận bản vẽ hoàn công; tổ chức thí nghiệm kiểm định chất lượng; thực hiện nghiệm thu các giai đoạn thi công và hoàn thành công trình; lập hồ sơ hoàn thành và thực hiện các nội dung khác theo quy định của hợp đồng.
1.9 Vai trò của công tác giám sát thi công xây dựng công trình đến hiệu quả của dự án đầu tư xây dựng công trình
1.9.1 Thực trạng công tác quản lý chất lượng và công tác giám sát thi công xây dựng hiện nay
Trong thời gian qua, công tác quản lý chất lượng công trình xây dựng đã được các cơ quan nhà nước và chủ đầu tư chú trọng thực hiện, góp phần phát triển kinh tế - xã hội Tuy nhiên, vẫn còn nhiều công trình chất lượng thấp, gây lãng phí và không hiệu quả Nguyên nhân chủ yếu là do sự thiếu tuân thủ các quy định quản lý từ khảo sát, lập dự án đến thi công và kiểm tra chất lượng Hệ thống quản lý chất lượng còn nhiều bất cập, thiếu đồng bộ và chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp Năng lực của các tổ chức và cá nhân tham gia hoạt động xây dựng cũng chưa đáp ứng yêu cầu.
Hoạt động quản lý chất lượng công trình xây dựng trong các giai đoạn chuẩn bị đầu tư dự án, thiết kế, thi công và nghiệm thu vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại Chủ đầu tư thường không tuân thủ đúng trình tự thủ tục xây dựng và phụ thuộc quá nhiều vào tư vấn và nhà thầu thi công Việc thực thi pháp luật còn hạn chế, đặc biệt đối với các dự án sử dụng vốn ngân sách, dẫn đến việc chủ đầu tư bị hiểu lầm là “Ông chủ hờ”.
Họ chưa bị ràng buộc chặt chẽ về pháp luật và chưa thực hiện nghiêm túc chế độ quản lý chất lượng, dẫn đến việc cố tình lựa chọn các đơn vị tư vấn không đủ điều kiện năng lực hành nghề và nhà thầu thi công không đảm bảo yêu cầu về tài chính và chuyên môn vì lợi ích cá nhân.
1.9.2 Đối với các tổ chức tư vấn xây dựng:
Hiện nay, việc thiếu tư vấn chất lượng cao ở tầm vĩ mô trong lĩnh vực đầu tư xây dựng và quy hoạch đã dẫn đến nhiều sai sót trong quá trình lập dự án Điều này không chỉ gây tốn kém và lãng phí, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng công trình Cần thiết phải có các giải pháp kỹ thuật công nghệ chính xác, hợp lý và khả thi để cải thiện tình hình này.
Nhiều tổ chức tư vấn ra đời do nhu cầu cấp thiết của công việc nhưng thiếu định hướng và chiến lược phát triển rõ ràng Sự xuất hiện tràn lan của các công ty tư vấn dẫn đến hiện tượng một số doanh nghiệp hoạt động theo kiểu môi giới hoặc thuê mướn, thiếu thực lực, gây ra cạnh tranh không lành mạnh trong lĩnh vực tư vấn.
Trong 2 năm gần đây số lượng các công ty tư vấn phát triển tràn lan nhưng năng lực thì lại yếu kém, còn nhiều hạn chế và chưa làm tròn trách nhiệm, còn vi phạm nguyên tắc quản lýđầu tư xây dựng Tất cả các đơn vị tư vấn trên địa bàn đều không có hệ thống quản lý chất lượng; Trên thực tế cho thấy hầu hết các sai sót, khiếm khuyết trong xây dựng đều có liên quan đến tư vấn xây dựng, nhất là trong thiết kế Sai sót của tư vấn thiết kế có trường hợp dẫn đến hậu quả lâu dài khó khắc phục Tuy rằng kinh phí cho công tác tư vấn xây dựng không nhiều nhưng lại cóảnh hưởng rất lớn Những thiếu sót, sai lầm của công tác tư vấn xây dựng thuộc phạm trù chất xám nên khó phát hiện nhưng điểm lại các nguyên nhân dễ nhận thấy nhất đó là:
Nhiều đơn vị tư vấn thiết kế hiện nay thiếu các chuyên gia chủ trì thiết kế phù hợp với chuyên ngành, dẫn đến việc năng lực hành nghề còn hạn chế Tình trạng mượn chứng chỉ thiết kế giữa các công ty tư vấn phổ biến, gây ra thiết kế không đảm bảo yêu cầu kỹ thuật và chất lượng sản phẩm hồ sơ kém Thiết kế thường chỉ sao chép từ các công trình tương tự mà không có nghiên cứu sâu, và phần lớn tác giả là những kỹ sư mới ra trường thiếu kinh nghiệm Hơn nữa, hầu hết các đơn vị không có bộ phận kiểm tra chất lượng sản phẩm (KCS) và không thực hiện giám sát tác giả, dẫn đến việc không có quy trình bảo trì hoặc biện pháp thi công cụ thể cho các công trình Trong giai đoạn thiết kế kỹ thuật, công tác khảo sát địa chất và thủy văn thường không chính xác, vì không được nghiệm thu tại hiện trường mà chỉ dựa vào hồ sơ Điều này dẫn đến việc các giải pháp thiết kế không phù hợp, khiến nhiều công trình phải tạm dừng để điều chỉnh hoặc bổ sung thiết kế.
Khi công trình hoàn thành và đưa vào sử dụng, nhiều vấn đề về chất lượng như nứt, lún, sụt trượt và xử lý nước ngầm đã xảy ra, như đã nêu trong các dự án trước Những hiện tượng này không chỉ xuất phát từ sai sót của đơn vị thi công mà còn do lỗi trong thiết kế.
1.9.3 Giám sát tác giả của tư vấn thiết kế:
Việc giám sát tác giả của Tư vấn thiết kế trong các dự án do tư vấn trong nước thực hiện còn chưa nghiêm túc Trách nhiệm về sản phẩm thiết kế chưa được đề cao, và các đơn vị tư vấn chưa thực sự chịu trách nhiệm đầy đủ đối với chất lượng sản phẩm của mình.
Nhiều vấn đề trong tư vấn khảo sát vẫn mang tính hình thức, với nhiều kết quả không phản ánh đúng thực tế Phương án khảo sát thường thiếu sự phê duyệt, trong khi quá trình khảo sát không được nghiệm thu Một số đơn vị khảo sát lợi dụng báo cáo từ các công trình lân cận để đưa ra kết quả, hoặc chỉ khảo sát một vài vị trí và nội suy cho các vị trí khác.
Tư vấn giám sát (TVGS) đóng vai trò quan trọng trong quản lý chất lượng công trình, vì chất lượng của công trình phụ thuộc nhiều vào đội ngũ TVGS Họ đại diện cho Chủ đầu tư (Ban QLDA) để giám sát quá trình thi công, chấp nhận khối lượng và chất lượng của nhà thầu, cũng như phê duyệt các biện pháp thi công TVGS còn có trách nhiệm đề xuất quyết định xử lý kỹ thuật tại hiện trường Do đó, các dự án có chất lượng cao và thi công an toàn thường là kết quả của việc TVGS thực hiện đúng chức trách của mình.
+ Đánh giá về lực lượng TVGS:
Quản lý chất lượng, giám sát đối với vật liệu, sản phẩm, cấu kiện, thiết bị sử dụng cho công trình xây dựng
1.10.1 Trách nhiệm của nhà thầu cung ứng sản phẩm xây dựng, vật liệu xây dựng đã là hàng hóa trên thị trường: a) Tổ chức thực hiện thí nghiệm kiểm tra chất lượng và cung cấp cho bên giao thầu (bên mua sản phẩm xây dựng) các chứng chỉ, chứng nhận, các thông tin, tài liệu có liên quan tới sản phẩm xây dựng theo quy định của hợp đồng xây dựng, quy định của pháp luật về chất lượng sản phẩm, hàng hóa và quy định của pháp luật khác có liên quan; b) Kiểm tra chất lượng, số lượng, chủng loại của sản phẩm phù hợp với yêu cầu của hợp đồng xây dựng trước khi bàn giao cho bên giao thầu; c) Thông báo cho bên giao thầu các yêu cầu về vận chuyển, lưu giữ, bảo quản sản phẩm xây dựng; d) Thực hiện sửa chữa, đổi sản phẩm không đạt yêu cầu về chất lượng theo cam kết bảo hành sản phẩm xây dựng và quy định của hợp đồng xây dựng
1.10.2 Trách nhiệm của nhà thầu chế tạo, sản xuất vật liệu xây dựng, cấu kiện và thiết bị sử dụng cho công trình xây dựng theo yêu cầu riêng của thiết kế: a) Trình bên giao thầu (bên mua) quy trình sản xuất, kiểm soát chất lượng trong quá trình sản xuất, chế tạo và quy trình thí nghiệm, thử nghiệm theo yêu cầu của thiết kế; b) Tổ chức chế tạo, sản xuất và thí nghiệm, thử nghiệm theo quy trình đãđược bên giao thầu chấp thuận; tự kiểm soát chất lượng và phối hợp với bên giao thầu trong việc kiểm soát chất lượng trong quá trình chế tạo, sản xuất, vận chuyển và lưu giữ tại công trình; c) Tổ chức kiểm tra và nghiệm thu trước khi bàn giao cho bên giao thầu; d) Vận chuyển, bàn giao cho bên giao thầu theo quy định của hợp đồng; đ) Cung cấp cho bên giao thầu các chứng nhận, chứng chỉ, thông tin, tài liệu liên quan theo quy định của hợp đồng xây dựng, quy định của pháp luật về chất lượng sản phẩm, hàng hóa và của pháp luật khác có liên quan
1.10.3 Quản lý chất lượng của nhà thầu thi công xây dựng công trình
Nhà thầu thi công công trình xây dựng có nghĩa vụ tiếp nhận và quản lý mặt bằng xây dựng, đồng thời bảo quản các mốc định vị và mốc giới của công trình.
Nhà thầu cần thiết lập và thông báo cho chủ đầu tư cùng các bên liên quan về hệ thống quản lý chất lượng, mục tiêu và chính sách đảm bảo chất lượng công trình Hệ thống này phải tương thích với quy mô công trình, đồng thời làm rõ sơ đồ tổ chức và trách nhiệm của từng bộ phận, cá nhân trong công tác quản lý chất lượng.
1.10.4 Trình chủđầu tư chấp thuận các nội dung sau: a) Kế hoạch tổ chức thí nghiệm và kiểm định chất lượng, quan trắc, đo đạc các thông số kỹ thuật của công trình theo yêu cầu thiết kế và chỉ dẫn kỹ thuật; b) Biện pháp kiểm tra, kiểm soát chất lượng vật liệu, sản phẩm, cấu kiện, thiết bịđược sử dụng cho công trình; thiết kế biện pháp thi công, trong đó quy định cụ thể các biện pháp, bảo đảm an toàn cho người, máy, thiết bị và công trình; c) Kế hoạchkiểm tra, nghiệm thu công việc xây dựng, nghiệm thu giai đoạn thi công xây dựng hoặc bộ phận (hạng mục) công trình xây dựng, nghiệm thu hoàn thành hạng mục công trình, công trình xây dựng; d) Các nội dung cần thiết khác theo yêu cầu của chủđầu tư và quy định của hợp đồng
- Bố trí nhân lực, thiết bị thi công theo quy định của hợp đồng xây dựng và quy định của pháp luật có liên quan,
Thực hiện trách nhiệm quản lý chất lượng trong mua sắm, chế tạo và sản xuất vật liệu, sản phẩm, cấu kiện, thiết bị cho công trình là rất quan trọng và cần tuân thủ theo quy định tại Điều.
24 Nghịđịnh này và quy định của hợp đồng xây dựng
Thực hiện kiểm tra và thí nghiệm vật liệu, cấu kiện, sản phẩm xây dựng, cũng như thiết bị công trình và thiết bị công nghệ là công việc quan trọng trước và trong quá trình thi công xây dựng, đảm bảo tuân thủ các quy định trong hợp đồng xây dựng.
Thi công xây dựng cần tuân thủ nghiêm ngặt hợp đồng, giấy phép và thiết kế công trình Trong quá trình thi công, nếu phát hiện sự khác biệt giữa thiết kế, hồ sơ hợp đồng và điều kiện thực tế, cần kịp thời thông báo cho chủ đầu tư Đảm bảo tự kiểm soát chất lượng thi công theo yêu cầu thiết kế và quy định hợp đồng là rất quan trọng Hồ sơ quản lý chất lượng các công việc xây dựng phải được lập đúng quy định và phù hợp với thời gian thực hiện tại công trường.
Kiểm soát chất lượng công việc xây dựng và lắp đặt thiết bị là một nhiệm vụ quan trọng Việc giám sát thi công xây dựng công trình cần được thực hiện chặt chẽ, đặc biệt đối với các công việc do nhà thầu phụ thực hiện khi có nhà thầu chính hoặc tổng thầu.
- Xử lý, khắc phục các sai sót, khiếm khuyết về chất lượng trong quá trình thi công xây dựng (nếu có)
Thực hiện trắc đạc và quan trắc công trình theo thiết kế yêu cầu, đồng thời tiến hành thí nghiệm và kiểm tra chạy thử đơn động cũng như chạy thử liên động theo kế hoạch đã định trước khi đề nghị nghiệm thu.
- Lập nhật ký thi công xây dựng công trình theo quy định
- Lập bản vẽ hoàn công theo quy định
Chủ đầu tư cần thực hiện nghiệm thu cho các công việc chuyển bước thi công, nghiệm thu giai đoạn thi công xây dựng, cũng như nghiệm thu hoàn thành hạng mục công trình và công trình xây dựng.
Báo cáo tiến độ, chất lượng, khối lượng, an toàn lao động và vệ sinh môi trường trong thi công xây dựng là trách nhiệm của nhà thầu, theo quy định của hợp đồng xây dựng và yêu cầu đột xuất từ chủ đầu tư.
Sau khi công trình được nghiệm thu và bàn giao, các bên cần hoàn trả mặt bằng, di chuyển vật tư, máy móc, thiết bị và các tài sản khác ra khỏi công trường, trừ khi có thỏa thuận khác trong hợp đồng xây dựng.
1.10.5 Giám sát thi công xây dựng công trình:
Yêu cầu thực hiện giám sát ngay khi khởi công xây dựng, giám sát thường xuyên, liên tục trong quá trình thi công công trình;
Việc thông đồng giữa nhà thầu thi công và chủ đầu tư nhằm làm sai lệch kết quả giám sát hoặc nghiệm thu khối lượng không đạt chất lượng và không đúng thiết kế là hành vi nghiêm cấm Mọi hành vi vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm khắc.
Kiểm tra và giám sát điều kiện nhân lực, thiết bị và hệ thống quản lý chất lượng của nhà thầu thi công xây dựng là rất quan trọng Cần kiểm tra phòng thí nghiệm mà nhà thầu đề nghị sử dụng, cũng như nghiệm thu chất lượng vật tư, vật liệu và thiết bị cung cấp cho công trình Ngoài ra, việc giám sát thường xuyên quá trình thi công cũng không thể thiếu Tất cả kết quả kiểm tra phải được ghi chép rõ ràng trong nhật ký giám sát hoặc biên bản nghiệm thu.
Kết luận
Hiện nay, công tác quản lý chất lượng và giám sát thi công xây dựng vẫn gặp nhiều thách thức cần được giải quyết Để đảm bảo hiệu quả trong quá trình giám sát, cần áp dụng các biện pháp và công cụ phù hợp với từng mô hình quản lý dự án Việc cải thiện những vấn đề này sẽ giúp tránh những tác động tiêu cực trong quá trình thi công.
Bài viết này phân tích thực trạng và đánh giá những hạn chế trong công tác tư vấn giám sát tại Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thành phố Mỹ Tho Từ đó, bài viết sẽ chỉ ra nguyên nhân của những vấn đề này và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác tư vấn giám sát, góp phần cải thiện hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng.
Hệ thống lại cơ sở lý luận và thực tiễn về tư vấn giám sát
Trong giai đoạn 2015-2020, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thành phố Mỹ Tho đã thực hiện công tác quản lý tư vấn giám sát xây lắp với nhiều thách thức Đánh giá thực trạng cho thấy cần cải thiện quy trình giám sát để nâng cao hiệu quả và chất lượng dự án Việc áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý cũng đã góp phần tăng cường tính minh bạch và giảm thiểu sai sót Hơn nữa, việc đào tạo đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp là yếu tố then chốt để đảm bảo công tác giám sát đạt tiêu chuẩn cao nhất.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tư vấn giám sát xây lắp tại Ban trong thời gian tới.