ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ BÙI THỊ HUYỀN PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƯ NHÂN Ở TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ CHÍNH TRỊ Hà Nội - 2011 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ BÙI THỊ HUYỀN PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƯ NHÂN Ở TỈNH PHÚ THỌ Chuyên ngành : Kinh tế trị Mã số : 60 31 01 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ CHÍNH TRỊ GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN: PGS TS MAI THỊ THANH XUÂN Hà Nội - 2011 MỤC LỤC Trang Lời cam đoan Mục lục Danh mục chữ viết tắt…………………………………………… i Danh mục bảng biểu…………………………………………………… ii Danh mục hộp………………………….……………………………… iii MỞ ĐẦU…………………………………………………………….…… Chương 1: Cơ sở lý luận thực tiễn phát triển kinh tế tư nhân KTTT định hướng XHCN Việt Nam……………………… 1.1 Khái niệm chất kinh tế tư nhân kinh tế thị trường định hướng XHCN………………………………………………………… 1.1.1 Khái niệm sở hữu tư nhân kinh tế tư nhân……………………… 1.1.2 Bản chất kinh tế tư nhân………………………………………… 14 1.2 Đặc điểm vai trò kinh tế tư nhân trong KTTT định hướng XHCN……………………………………………………………… 17 1.2.1 Đặc điểm kinh tế tư nhân………………………………………… 17 1.2.2 Vai trò kinh tế tư nhân…………………………………………… 20 1.3 Điều kiện tồn phát triển kinh tế tư nhân…………………………… 27 1.3.1 Tự phát triển theo pháp luật……………………………………… 27 1.3.2 Có sách pháp luật minh bạch phù hợp……………………… 28 1.4 Kinh nghiệm phát triển kinh tế tư nhân số địa phương……… 30 1.4.1 Khái quát phát triển KTTN Vĩnh Phúc Bắc Ninh……… 30 1.4.2 Bài học kinh nghiệm rút cho tỉnh Phú Thọ………………………… 36 Chương 2: Thực trạng phát triển kinh tế tư nhân địa bàn tỉnh Phú Thọ ………………………………………………………………………… 39 2.1 Chính sách phát triển kinh tế tư nhân tỉnh Phú Thọ………………… 39 2.2 Thực trạng phát triển kinh tế tư nhân tỉnh Phú Thọ từ năm 2000 đến nay………………………………………………………… ………………………… 50 2.2.1 Sự phát triển lượng……………………………………………… 50 2.2.2 Sự phát triển chất………………………………………………… 68 2.3 Đánh giá thực trạng phát triển kinh tế tư nhân Phú Thọ thời gian qua…………………………………………………………………………… 74 2.3.1 Những đóng góp tích cực…………………………………………… 74 2.3.2 Những hạn chế nguyên nhân……………………………………… 82 Chương 3: Định hướng giải pháp phát triển kinh tế tư nhân tỉnh Phú Thọ………………………………………………………………… 91 3.1 Định hướng phát triển kinh tế tư nhân tỉnh Phú Thọ đến năm 2015…… 91 3.2 Một số giải pháp chủ yếu thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân tỉnh Phú Thọ theo hướng hiệu quả……………………………………………………… … 95 3.2.1 Tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho kinh tế tư nhân phát triển… ……………………………………………………………………… 95 3.2.2 Tháo gỡ khó khăn đất đai mặt sản xuất kinh doanh kinh tế tư nhân…………………………………………… ……… 97 3.2.3 Tạo điều kiện để kinh tế tư nhân tiếp cận với nguồn vốn tín dụng nhà nước khoa học cơng nghệ đại…………………………… 99 3.2.4 Hỗ trợ kinh tế tư nhân đào tạo nguồn nhân lực vào thông tin thị trường……………………………………………………………………… 102 3.2.5 Tăng cường quản lý Nhà nước khu vực kinh tế tư nhân ……………………………………………………………………………… 105 KẾT LUẬN……………………………………………………………… 109 TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………… 112 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Nguyên nghĩa Ký hiệu CNH: Cơng nghiệp hóa HĐH: Hiện đại hóa HĐND: Hội đồng nhân dân KTTN: Kinh tế tư nhân KTTT: Kinh tế thị trường TBCN: Tư chủ nghĩa TNHH: Trách nhiệm hữu hạn XHCN: Xã hội chủ nghĩa UBND: Ủy ban nhân dân i DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang Bảng 1.1 Tốc độ tăng trưởng kinh tế phân theo khu vực kinh 22 tế Bảng 1.2 Cơ cấu GDP phân theo khu vực kinh tế 22 Bảng 2.1 Cơ cấu doanh nghiệp tư nhân phân theo ngành 51 Bảng 2.2 Loại hình doanh nghiệp tư nhân tỉnh Phú Thọ 57 Bảng 2.3 Sự phát triển số lượng hộ kinh doanh cá thể giai 60 đoạn 2001 – 2009 Bảng 2.4 Quy mô vốn doanh nghiệp tư nhân 61 Bảng 2.5 Cơ cấu doanh nghiệp tư nhân theo quy mô vốn 62 Bảng 2.6 Lao động doanh nghiệp phân theo khu 65 vực kinh tế loại hình doanh nghiệp Bảng 2.7 Tổng lao động lao động bình quân 66 doanh nghiệp KTTN giai đoạn 2001 – 2009 10 Bảng 2.8 Số doanh nghiệp phân theo quy mô lao động 67 11 Bảng 2.9 Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản phân 68 theo khu vực kinh tế 12 Bảng 2.10 Giá trị sản xuất công nghiệp – xây dựng phân theo 69 khu vực kinh tế 13 Bảng 2.11 Giá trị sản xuất thương mại, dịch vụ phân theo khu 70 vực kinh tế 14 Bảng 2.12 GDP cấu GDP theo thành phần kinh tế 75 15 Bảng 2.13 Cơ cấu lao động khu vực tư nhân phân theo ngành 79 16 Bảng 2.14 Cơ cấu tổng mức bán lẻ hàng hóa thị trường 80 tỉnh Phú Thọ 17 Bảng 2.15 Cơ cấu GDP khu vực KTTN phân theo ngành ii 81 DANH MỤC CÁC HỘP STT Bảng Nội dung Hộp 1.1 Hai phong cách làm việc khác doanh Trang 18 nghiệp tư nhân doanh nghiệp nhà nước Hộp 1.2 Kinh tế tư nhân cần sách đồng 30 Hộp 2.1 Luật doanh nghiệp 2005 – sân chơi bình đẳng cho 41 doanh nghiệp Hộp 2.2 Động lực để phát triển kinh tế tư nhân 43 Hộp 2.3 Công ty lâm nghiệp Tam Thắng với công trình 52 trồng rừng nguyên liệu chất lượng cao Hộp 2.4 Công ty TNHH Thương mại - Dịch vụ Việt Lâm: 55 “Lối nhỏ” thành “đường lớn” Hộp 2.5 Công ty Việt Đức: Doanh nghiệp trẻ đất Phủ Lâm 63 Hộp 2.6 Tác động Luật Doanh nghiệp tới đời sống 75 doanh nhân Hộp 2.7 Những sai phạm phổ biến doanh nghiệp tư nhân iii 87 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Một thành tựu to lớn công đổi 25 năm qua nước ta hình thành kinh tế thị trường (KTTT) với nhiều thành phần kinh tế tham gia, đó, có thành phần kinh tế tư nhân (KTTN) Sự đời phát triển KTTN tạo nên luồng gió mới, góp phần đáng kể vào phát triển kinh tế - xã hội Là phận kinh tế Việt Nam, KTTN địa bàn tỉnh Phú Thọ ngày phát triển mạnh mẽ số lượng doanh nghiệp hiệu kinh doanh, đóng góp ngày nhiều cho tăng trưởng kinh tế nguồn thu ngân sách, giải nhiều việc làm, góp phần cải thiện đời sống nhân dân tỉnh Tuy nhiên, so với u cầu tồn cầu hóa hội nhập kinh tế quốc tế KTTN Phú Thọ nhiều hạn chế, yếu kém, như: công nghệ lạc hậu, trình độ quản lý hạn chế, vốn quy mơ nhỏ, manh mún, tình trạng vi phạm pháp luật, trốn thuế, kinh doanh trái phép gian lận thương mại diễn phổ biến Vì vậy, việc tìm giải pháp để hạn chế tồn này, thúc đẩy KTTN phát triển năm tới cần thiết Đề tài: “Phát triển kinh tế tư nhân tỉnh Phú Thọ” mà tác giả lựa chọn làm luận văn thạc sỹ kinh tế trị nhằm góp phần giải vấn đề đặt Tình hình nghiên cứu Đã có nhiều cơng trình nghiên cứu, nhiều hội thảo quốc gia quốc tế công bố đề cập tồn khách quan, vai trị vị trí, giải pháp để phát triển KTTN trình xây dựng phát triển KTTT định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN) Trong viết liên quan trực tiếp đến nội dung đề tài kể đến như: - “Sở hữu tư nhân KTTN kinh tế thị trường định hướng XHCN Việt Nam”; GS.TS Nguyễn Thanh Tuyền, PGS.TS Nguyễn Quốc Tế, TS Lương Minh Cừ (đồng chủ biên), nhà xuất Chính Trị Quốc Gia, năm 2006 Trong tác phẩm tác giả phân tích sâu sắc luận khoa học tồn khách quan sở hữu tư nhân KTTN giải pháp phát triển KTTN KTTT định hướng XHCN - “Kinh tế tư nhân Việt Nam sau hai thập kỷ đổi mới, thực trạng vấn đề đặt ra”, Đinh Thị Thơm, nhà xuất Khoa học – Xã hội, năm 2005 Nội dung chủ yếu tác phẩm nhấn mạnh đến trình tồn phát triển KTTN Việt Nam sau hai mươi năm đổi với việc phân tích thành tựu đạt được, yếu cần khắc phục - “Kinh tế tư nhân Việt Nam trình hội nhập”, PGS.TS Trịnh Thị Hoa Mai, nhà xuất Thế Giới, năm 2005 Trong cơng trình nghiên cứu tác giả đưa nhìn khách quan KTTN, ưu hạn chế nó; phân tích đánh giá vai trò khu vực KTTN KTTT định hướng XHCN Việt Nam - “Sự vận động, phát triển kinh tế tư nhân kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nước ta”, PGS Mai Tết, Nguyễn Văn Tuất, Th.S Đặng Danh Lợi, nhà xuất Chính trị Quốc gia, năm 2006 Các tác giả phân tích tính tất yếu khách quan sở hữu tư nhân KTTN kinh tế nước ta, xu hướng vận động giải pháp phát triển sở hữu tư nhân, KTTN KTTT định hướng XHCN nước ta - “Phát triển kinh tế tư nhân Hà Nội”, TS Nguyễn Minh Phong (chủ biên)”, nhà xuất Chính trị Quốc gia, năm 2004 Trong tác phẩm này, tác giả phân tích đặc điểm, thực trạng vấn đề đặt phát triển KTTN Hà Nội, quan điểm giải pháp có tính đặc thù cho phát triển KTTN Hà Nội - “Xu hướng phát triển kinh tế tư nhân địa bàn thành phố Hồ Chí Minh trình hội nhập kinh tế quốc tế”, luận án tiến sỹ kinh tế Nguyễn Văn Sáng, năm 2009 Trong luận án tác giả vào khảo sát, phân tích doanh nghiệp thuộc khu vực tư nhân giai đoạn 1986 – 2000 đặc biệt sau luật Doanh nghiệp đời hoạt động địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, từ xu hướng vận động phát triển KTTN thành phố Hồ Chí Minh q trình hội nhập kinh tế quốc tế - “Hoàn thiện chế, sách quản lý nhà nước kinh tế tư nhân lĩnh vực thương mại, dịch vụ thành phố Hải Phòng”, luận án tiến sỹ kinh tế tác giả Trần Quang Tuấn, năm 2009 Tác giả phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước KTTN lĩnh vực thương mại, dịch vụ địa bàn thành phố Hải Phòng bất cập giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quản lý nhà nước KTTN lĩnh vực thương mai, dịch vụ thành phố Hải Phòng - “Kinh tế tư nhân Phú Thọ - thức dậy tiềm năng”, Đào Văn Phùng, tạp chí Kinh tế dự báo, số 09, năm 2005 Trong báo mình, tác giả khẳng định, Phú Thọ bước khẳng định đường phát triển chung nước Kinh tế - xã hội tỉnh phát triển; thành phần kinh tế phát triển mạnh có nhiều đóng góp lớn cho tỉnh, đặc biệt phải kể đến vai trò KTTN - “Đảng viên làm kinh tế tư nhân Phú Thọ”, Phạm Văn Thuần, tạp chí Xây dựng Đảng, số 01, năm 2007 Tác giả cho thấy, tỉnh Phú Thọ sớm thống nhận thức hành động để phát huy vai trò đảng viên làm KTTN Các doanh nghiệp đảng viên làm chủ hoạt động có hiệu khẳng định chỗ đứng mình, đóng góp khơng nhỏ cho ngân sách tỉnh, góp phần khơi phục số ngành nghề truyền thống Tác giả số khó khăn quy mơ, tài chính, quản lý, đặc biệt việc ... trạng phát triển kinh tế tư nhân địa bàn tỉnh Phú Thọ ………………………………………………………………………… 39 2.1 Chính sách phát triển kinh tế tư nhân tỉnh Phú Thọ? ??……………… 39 2.2 Thực trạng phát triển kinh tế tư nhân tỉnh. .. trạng phát triển kinh tế tư nhân địa bàn tỉnh Phú Thọ Chương 3: Định hướng giải pháp phát triển kinh tế tư nhân tỉnh Phú Thọ Chƣơng CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƢ NHÂN TRONG... HƢỚNG XHCN Ở VIỆT NAM 1.1 Khái niệm chất kinh tế tƣ nhân kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN 1.1.1 Khái niệm sở hữu tư nhân kinh tế tư nhân 1.1.1.1 Sở hữu tư nhân Sở hữu phạm trù kinh tế vừa có