Chương I Rủi ro bất định 1.1 Một số khái niệm rủi ro Vào ngày thứ sáu, 26 tháng 2, năm 1993, vụ nổ bom làm rung chuyển khu trung tâm thương mại giới thành phố New York Sự kiện đó, rõ ràng việc làm cho nhóm người khủng bố chống lại sách Mỹ Trung Đơng, làm bang hồng quốc gia quen với việc mục kích khủng bố chống từ khoảng cách an toàn Vào ngày sau đó, cách ảnh hưởng vơ hình hữu hình vụ nổ bắt đầu xuất Theo ước lượng ban đầu, mức thiệt hại khu thương mại khoảng 100 đến 200 triệu USD Trong đó, chi phí gián tiếp mà nhà chức trách cảng New York New Jersey ( Chủ sở hữu khu thương mại), thành phố New York, người thuê trung tâm thương mại giới đánh giá lớn tỷ USD Những chi phí gián tiếp bao gồm: thời gian làm việc bị mất, thiệt hại/chậm trễ hàng tồn kho, mát hồ sơ, chi phí xếp tạm thời, ngưng trệ giao thông cảnh, chi phí pháp lý kế tốn Cuối cùng, chắn không người bị chết 1000 người bị thương hậu cảu vụ đánh bom Gần thời gian New York bị choáng váng kiện đánh bom , tổng thống Nga Borris Yelsin bị bế tắc trong đấu tranh trị quan trọng với quốc hội Nga.Vị trí quyền lực trị nước cộng hịa mới, thế, khuynh hướng tương lai quốc gia lớn giới lâm vào tình trạng bấp bênh Trong đó, Waco, Texas viên chức thi hành luật địa phương liên bang bị sa lầy thỏa hiệp với giáo phái trang bị đầy đủ vũ khí.Cuộc chạm trán xảy làm thiệt hại đáng kể cho cơng chúng, phần hậu công vào cộng đồng tôn giáo dẫn đến tổn thất lớn người cho bên Cuối cùng, hai tuần sau vụ đánh bom New York, trận bão mùa đông lớn nước Mỹ, từ Florida tới Maine, gây nên tổn thất lớn phạm vi rộng trăm người bị thiệt hại trận bão http://www.ebook.edu.vn Có lẽ, khía cạnh bật giai đoạn hai tuần lễ khơng thể khơng quan tâm đến Tại thời điểm giới, chết bất ngờ, tàn phá, đình trệ rối loạn xảy phạm vi rộng lớn Thực ra, bốn vấn đề làm lu mờ nhiều điều quan trọng tương tự xảy như: Florida cố gắng để phục hồi sau trận bão Andrew, xung đột cộng hịa Nam Tư cũ, hịa bình khơng dễ dàng Somalia; đàm phán trị Campuchia; suy thối kinh tế tồn cầu, nỗ lực Hoa Kỳ nhằm kiểm soát thâm hụt ngân sách liên bang Rủi ro bất định ảnh hưởng đến sống phạm vi nhỏ Một chỗ nương thân cho người vơ gia cư chống lại bất trắc để tiếp tục tồn Cơ quan lập pháp bang gặp rủi ro bất định xem xét ảnh hưởng kinh tế thay đổi sách thuế Một nhà sản xuất dược phẩm lường trước rủi ro đánh giá hiệu phương pháp chữa trị thực nghiệm Parkinson Một người chủ gia đình bị thất nghiệp xem xét lại rủi ro kinh tế rủi ro nhân mạng định ngừng mua bảo hiểm sức khỏe phí đắt Mặc dù có nhiều vấn đề sống vượt tầm kiểm soát hiểu biết cá nhân tổ chức, người làm nhiều việc để kiểm sốt quản lý tính bất định rủi ro Những hoạt động hàng ngày có vai trò định quản trị rủi ro bất định: đeo dây an toàn; trải muối đường bị đóng băng; theo dõi chữa trị huyết áp cao, kiểm sốt rủi ro định 1.1.1 Rủi ro Trường phái truyền thống (tiêu cực) - Rủi ro điều không lành, không tốt, bất ngờ xảy đến (từ điển tiếng Việt xuất năm 1995) - Theo Giáo sư Nguyễn Lân “ rủi ro (đồng nghiã với rủi) không may” http://www.ebook.edu.vn - Theo từ điểm Oxford “ rủi ro khả gặp nguy hiểm bị đau đớn thiệt hại…” - Trong lĩnh vực kinh doanh tác giả Hồ Diệu định nghĩa “rủi ro tổn thất tài sản hay giảm sút lợi nhuận thực tế so với lợi nhuận dự kiến - “rủi ro bất trắc ý muốn xảy qúa trình sản xuất, kinh doanh doanh nghiệp, tác động xấu đến tồn phát triển doanh nghiệp” - Như vậy: “rủi ro thiệt hại, mát, nguy hiểm yếu tố liên quan đến nguy hiểm, khó khăn điều khơng chắn xảy cho người” Trường phái trung hịa - Rủi ro bất trắc đo lường (Frank Knight) - Rủi ro bất trắc liên quan đến biến cố khơng mong đợi (Allan Willett) - Rủi ro giá trị kết mà thời chưa biết đến - Theo C.Arthur William, Jr.Micheal, L.Smith: “rủi ro biến động tiềm ẩn kết Rủi ro xuất hầu hết hoạt động người Khi có rủi ro người ta khơng thể dự đốn xác kết qủa Sự diện rủi ro gây nên bất định Nguy rủi ro phát sinh hành động dẫn đến khả đoán trước” - Như vậy: “rủi ro bất trắc đo lường Rủi ro vừa mang tính tích cực vừa mang tính tiêu cực Rủi ro mang tới tổn thất, mát, nguy hiểm… cho người mang đến hội” 1.1.2 Một vài khái niệm khác liên quan đến rủi ro a Rủi ro túy: tồn có nguy tổn thất khơng có hội kiếm lời http://www.ebook.edu.vn Ví dụ: người chủ xe có rủi ro tổn thất tiềm ẩn liên quan đến vụ đụng xe Nếu có đụng xe người bị thiệt hại tài Nếu khơng, người khơng có lợi cả, tình trạng tài người khơng thay đổi ™ Phân loại rủi ro tuý Rủi ro tuý phân thành nhóm sau: Rủi ro cá nhân: tổn thất thu nhập hay tài sản cá nhân Nhìn chung, rủi ro thu nhập đánh giá dựa mối nguy hiểm sau: • Chết sớm • Tuổi già • Mất sức lao động • Thất nghiệp Rủi ro tài sản: Bất cá nhân chủ sở hữu tài sản, phải chịu rủi ro tài sải Rủi ro tài sản tổn thất tài sản bị hư hỏng hay mát Rủi ro tài sản chia thành nhóm: tổn thất trực tiếp tổn thất gián tiếp • Tổn thất gián tiếp: tổn thất trực tiếp hiểu cách đơn giản sau: nhà bị tiêu huỷ hoả hoạn, tài sản người sở hữu bị thiệt hại giá trị tài sản tồn ngơi nhà Thiệt hại gọi thiệt hại trực tiếp hay tổn thất trực tiếp • Tổn thất gián tiếp hay tổn thất hậu quả: nhà bị cháy (tổn thất trực tiếp), hậu kéo theo chủ nhà thêm khoản tiền để sống tạm thời gian lúc ngơi nhà xây dựng (hay phụ hồi) lại Phần tổn thất gọi tổn thất gián tiếp hay tổn thất “hậu quả” Thí dụ: Một phân xưởng sản xuất bị hoả hoạn Tổn thất trực tiếp cơng ty tồn giá trị phân xưởng bị thiêu huỷ Tổn thất gián tiếp công ty thiệt hại thu nhập phân xưởng sản xuất cịn sử dụng http://www.ebook.edu.vn Rủi ro tổn thất tài sản hỗn hợp loại rủi ro: - Rủi ro tổn thất tài sản - Tổn thất thu nhập tài sản không sử dụng - Chi phí tăng thêm trường hợp có thiệt hại tài sản Thí dụ: Ngập “treo” Hàng ngàn hộ dân sinh sống khu vực Thanh Đa, phường 27, quận Bình Thạnh, TP HCM sống chung với nước ngập triều cường Nghiêm trọng tuyến đường xung quanh chợ Thanh Đa, nước triều sơng Sài Gịn dâng cao gây ngập tràn lan, có nơi ngập sâu 0,4 m, người dân phải xắn quần chợ Trong dự án chống ngập khu vực Thanh Đa thành phố phê duyệt từ nhiều năm bị “treo” Nguồn: Tuổi trẻ online ngày 21/10/2006 Với phạm vi rộng lớn, phân biệt rủi ro túy rủi ro suy đoán có ý nghĩa Một cách đặc trưng, rủi ro có hai yếu tố túy suy đoán Người chủ nhà gặp phải rủi ro giá trị nhà vào cuối năm lớn nhỏ giá trị Sự biến động tiềm ẩn giá trị nhà phát sinh từ nhiều nguồn: thiệt hại hoat hoạn, hay thiệt hại giá bất động sản thay đổi thị trường Theo nguyên tắc, rủi ro hỏa hoạn xem rủi ro túy, tổn thất thị trường bất động sản khơng phải Tuy nhiên, rủi ro hỏa hoạn rủi ro biến động giá thị trường bất động sản yếu tố tổng số rủi ro mà người chủ nhà gặp phải Mặc dù ranh giới rủi ro túy rủi ro suy tốn cịn mơ hồ, tiếp tục phân biệt rủi ro túy rủi ro suy đốn người ta cho có phản ứng khác loại rủi ro có lẽ quan trọng tổ chức có chức tập trung vào rủi ro túy ảnh hưởng chúng tổ chức Những phản ứng khác rủi ro túy rủi ro suy tốn minh họa bừng nhiều cách Ví dụ, kỹ cần có để kìm http://www.ebook.edu.vn chế rủi ro túy không giống với kỹ cần có để kìm chế rủi ro suy đoán Nhiều nghiên cứu cho thấy cá nhân phản ứng khác tình rủi ro túy rủi ro suy đốn Trong thí nghiệm, hầu hết người tham gia không muốn mạo hiểm để có khả kiếm 100 $ khả tổn thất 4900$ ngoại trừ xác suất thắng lợi 99%, nghĩa xác suất tổn thất 1% hay thấp Tuy nhiên thí nghiệp tương tự, hầu hết người tham gia không muốn chi 100$ để tránh 5000$ (kết tiềm ẩn 5000$ hay không mất-ngoại trừ xác suất tổn thất 10% hay nhiều Đối với xác suất tổn thất thấp hơn, họ thích giữ lại rủi ro có liên quan đến việc kiếm 100$(tiết kiệm tiền bảo hiểm) hay tổn thất ròng 4900$ (tổn thất 5000$ trừ 100$ tiền tiết kiệm bảo hiểm) Có thể giải thích khác biệt thái độ rủi ro suy đốn người tham gia thí nghiệm phải có hành động đảm nhận rủi ro Trong tình rủi ro túy họ phải có hành động để thân họ khơng mắc phải rủi ro Có thể giải thích cách khác tình rủi ro túy người tham gia thí nghiệm không đánh giá đầy đủ rủi ro họ mắc phải Nét quan trọng khác biệt quan điểm rủi ro thúy rủi ro suy đốn hiểu rõ qua minh họa đơn giản giới thực Vào buổi sáng, người tốn hóa đơn gồm khoản tiền bảo hiểm nhân mạng, tai nạn, sức khỏe, xe cộ, bảo hiểm trách nhiệm pháp lý Mua bảo hiểm chứng minh hành động người sợ rủi ro Trong buổi chiều hơm đó, người đáp máy bay nghỉ để đánh tiêu khiểm Las Vegas Ít ta nói hành vi chấp nhận rủi ro Chúng ta giải thích việc chấp nhận rủi ro sợ rủi ro người? Cách giải thích tốt phải ghi nhớ rủi ro túy suy đoán đưa hàng loạt kết tiềm ẩn khác cách rõ rệt Một hội hưởng lợi dẫn tới chấp nhận rủi http://www.ebook.edu.vn ro điều kiện rủi ro suy đốn, khơng có hội hưởng lợi làm động chấp nhận rủi ro Trong kiện nào, hành vi chấp nhận rủi ro xem xét cách thích hợp nhận rủi ro túy rủi ro suy đoán khác Rủi ro pháp lý: Mối nguy hiểm rủi ro pháp lý bất cẩn (không cố ý) người khác, hay nguy hiểm đến tài sản họ không cẩn thận hay không chủ tâm gây nên Như vậy, rủi ro pháp lý kết từ việc bất cẩn khơng cố ý gây nên Dưới hệ thống pháp luật nước ta, điều luật người có hành vi định làm hại người khác, hay định gậy thiệt hại tài sản người khác bất cẩn hay lý khác, phải chịu trách nhiệm pháp lý với thiệt hại gây Rủi ro pháp lý tổng hợp khả thiệt hại tài sản tổn thất thu nhập tương lai hậu thiệt hại tài sản gây nên, hay trách nhiệm pháp lý phát sinh trường hợp cố ý hay không cố ý gây hại hay xâm phạm quyền lợi người khác Thí dụ: Do bất cẩn hai người thợ hàn, hàn cửa sắt tầng nhà thương mại ITC (Sài Gịn) gây hoả hoạn làm cháy tồ nhà, gây tổn thất lớn người tài sản (hàng chục tỷ đồng hộ kinh doanh tồ nhà đó) Trung tâm mua bán phải hoạt động năm trời để sửa chữa Ông chủ sở hàn có hai người thợ hàn làm việc bất cẩn, gây hoả hoạn bị truy tố trước pháp luật bất cẩn nhân viên Rủi ro phát sinh phá sản người khác: Khi người đồng ý làm việc cho tổ chức, người phải có trách nhiệm với tình mà tổ chức gặp phải Khi cá nhân hay tổ chức bị phá sản hậu tổn thất tài chính, ta nói rủi ro hữu Trong trường hợp tổ chức đưa vấn đề phá sản vào hợp đồng để xây dựng phương án tốn nợ vay có cố xảy http://www.ebook.edu.vn b Rủi ro suy đoán: tồn có hội kiếm lời nguy tổn thất Ví dụ: đầu tư vào dự án vốn có lợi nhuận hay thất bại ™ Phân loại rủi ro suy đốn Rủi ro suy đốn có thêt phân loại theo nhóm ngun nhân sau đây: • Rủi ro thiếu kinh nghiệm kỹ quản lý kinh doanh: rủi ro thiếu kiến thức quản lý kinh doanh tầm vi mô vĩ mô nhà quản lý dẫn đến thiệt hại to lớn mặt kinh tế • Rủi ro khả cạnh tranh: rủi ro cơng ty khơng thích nghi với khả cạnh tranh thị trường, không chiếm lĩnh thị trường khơng giữ khách hàng Hậu quả, mang lại thiệt hại tài cơng ty Thiệt hại đơi làm cơng ty phá sản • Rủi ro thay đổi thị hiếu khách hàng: hạn chế kiến thức marketing, công ty không kịp thời đáp ứng nhu cầu thị hiếu khách hàng Hậu quả, hàng sản xuất không hợp thị hiếu khách hàng, không bán được, làm tổn thất tài cơng ty • Rủi ro lạm phát: lạm phát tăng làm cho giá hàng hoá, nguyên vật liệu tăng, đồng tiền giá Kết quả, chi phí đầu vào lớn mức dự kiến, làm cho thu nhập bị giảm (thiệt hại tài chính) • Rủi ro điều kiện không ổn định thuế: thuế cơng cụ để điều hồ thu nhập kinh tế Nó đóng vai trị quan trọng vấn đề tính tốn hiệu kinh doanh công ty Kinh doanh môi trường bất ổn thuế rủi ro lớn Nếu không tính tốn kỹ, cơng ty dễ bị thua lỗ dẫn đến phá sản • Rủi ro thiếu thông tin kinh tế: thiếu thông tin thị trường dẫn tới định sai lầm kinh doanh, gây hậu tổn thất khơng lường http://www.ebook.edu.vn • Rủi ro tình hình trị bất ổn: tình hình trị bất ổn mối lo ngại nhà đầu tư nước Rủi ro thường xuất nhà kinh doanh xuất nhập có mối quan hệ với nước có tình hình trị bất ổn Khi sách thay đổi dẫn tới thiệt hại tài cho nhà xuất nhập Việc phân loại sử dụng để tìm hiểu nghiên cứu kỹ loại rủi ro Chúng ta không nên chủ quan với loại rủi ro Tốt coi tất rủi ro rủi ro Có thể nói thêm khả tồn mối nguy hiểm mang lại có lợi khơng có lợi với mức bất ổn định Mức bất ổn tính tốn cho hầu hết rủi ro, cần lưu ý: - Nó dử dụng để tính mức bất ổn trường hợp biến cố ngẫu nhiên như: trò chơi đỏ đen nhặt bóng trắng đỏ rổ bóng - Người ta thường sử dụng phương pháp thống kê kỹ thuật giải thích chứng minh xu hướng phát triển tượng tương lai qua số thống kê có Một phương pháp khác thường sử dụng để xử lý hậu rủi ro chi trước khoản tiền cho biện pháp phòng chống nhằm ngăn ngừa giảm thiều rủi ro xuất Khi sử dụng phương pháp này, cần thiết phải tính mức tổn thất trích quỹ cho hoạt động phòng ngừa rủi ro Người ta sử dụng lý thuyết xác suất quy luật phân phối xác suất để tính số tiền bình qn cần chi cho rủi ro c Rủi ro đa dạng hóa: ta giảm bớt rủi ro thơng qua thỏa hiệp đóng góp tiền bạc chia sẻ rủi ro d Rủi ro đa dạng hóa: thỏa hiệp đóng góp tiền bạc khơng có tác dụng đến việc giảm bớt rủi roc ho người tham gia vào quỹ góp chung 1.2 Bất định http://www.ebook.edu.vn 1.2.1 Khái niệm ƒ Sự chắn trạng thái khơng có nghi ngờ ƒ Phản nghĩa từ chắn bất định, có nghĩa “nghi ngờ khả việc tiên đoán kết tương lai loạt hoạt động tại” ƒ Rõ ràng, thuật ngữ “sự bất định” mô tả trạng thái tư tưởng Sự bất định xuất cá nhân bắt đầu ý thức biết chắn kết Bất định khái niệm chủ quan 1.2.2 Các mức độ bất định Sự bất định nghi ngờ khả tiên đoán kết Sự bất định xuất cá nhân nhận thức rủi ro Đó khái niệm chủ quan, khơng thể đo lường trực tiếp Do bất định trạng thái tư tưởng, khác biệt cá nhân Đối với hoạt động phức tạp, chẳng hạn tham gia vào hoạt động kinh doanh, số người thận trọng, người khác lại mạnh dạn Mặc dù tính sợ rủi ro giải thích phần lưỡng lự tham gia hoạt động kinh doanh, mức độ nhận thức rủi ro cá nhân đóng vai trị quan trọng Nó tùy thuộc vào thông tin sử dụng để đánh giá kết khả đánh giá cá nhân thơng tin Mức độ loại thơng tin chất hoạt động mang tính rủi ro có ảnh hưởng quan trọng bất định Với mục đích nghiên cứu quản trị rủi ro, từ điển có trình bay định nghĩa thuật ngữ "sự bất đinh" Khả người tiên đoán kết tương lai hành động chịu tác động mạnh mẽ khối lượng loại thơng tin có để dự báo kết hoạt động Nói cách khác, bất định diện mức độ cấp độ minh họa bảng 1.2.2 http://www.ebook.edu.vn 10 c2 Nguồn góp chung so với rủi ro chung Một số tác giả cho tổ hợp rủi ro chung yêu cầu giao dịch bảo hiểm yêu cầu "tổ hợp rủi ro" phát sinh từ việc giải thích sai luật số lớn Giống áp dụng tổ hợp rủi ro bảo hiểm, luật số lớn cho tổn thất bình quân đơn vị bảo hiểm có xu hướng tiến tới tổn thất trung bình thực - số lượng rủi ro bảo hiểm rủi ro độc lập, đồng tăng lên Thí dụ, người mua bảo hiểm tốn khoản phí bảo hiểm lớn giá trị trung bình tổn thất, số lượng người mua bảo hiểm nhiều xác suất nguồn quỹ chung tốn cho tất khoản tiền đòi bồi thường lớn Cuối cùng, số người mua bảo hiểm tăng lên đơng, vấn đề bồi thường toàn tất cá khoản khiếu nại trở nên chắn Tuy nhiên, khái niệm "tổ hợp rủi ro" khơng thể giải thích việc góp chung quỹ có bảo đảm mạnh số người mua bảo hiểm tăng lên Sự bảo đảm mạnh quỹ góp chung khơng phải tổ hợp rủi ro Nói cách khác, mạnh bảo đảm xu hướng rủi ro độc lập bù trừ với "Tổ hợp rủi ro” giải thích sai luật số lớn không phân biệt tổ hợp rủi ro quỹ góp chung Khi người mua bảo hiểm đóng góp phí bảo hiểm lớn giá trị trung bình tổn thất, quỹ góp chung cuối áp đảo xu hướng chênh lệch trung bình tổn thất phân phối đồng nhất, độc lập Hình 8.1 chứng minh cho ta thấy ảnh hưởng quỹ góp chung khác với tổ hợp rủi ro Giả thiết đặt sau: - Mỗi đơn vị gặp tổn thất 100000$ với xác suất 0,02 cách độc lập - Mỗi đơn vị tổ hợp đóng góp phí bảo hiểm 5000$, 2,5 lần tổn thất trung bình: 0,02*100000=2000$ - Nguồn vốn chung ban đầu tổ hợp 100000$ Như hình 8.1, xác suất chi trả 0, có đơn vị tổ hợp Vì nguồn vốn ban đầu tổ hợp 100000$, tổ hợp http://www.ebook.edu.vn 82 khả chi trả có người tham gia nguồn quỹ chung đủ đảm bảo việc chi trả Thực ra, thêm đơn vị thứ hai vào tổ hợp làm tăng xác suất chi trả, hai đơn vị gánh chịu tổn thất Tuy nhiên ta tăng đến đơn vị thứ hai mươi xác suất khơng thể chi trả lại giảm xuống tổ hợp bồi thường cho hai đơn vị Cứ thế, lần tăng số đơn vị xác suất khơng thể chi trả tăng dần lên số đơn vị đưa thêm vào đủ 20 xác suất giảm xuống Cuối cùng, ảnh hưởng việc đưa thêm nguồn đóng góp vào có xu hướng áp đảo ảnh hưởng việc đưa thêm rủi ro vào làm tăng xác suất chi trả Bằng cách tăng số lượng đơn vị tổ hợp, xác suất chi trả tiến dần Số vốn ban đầu 100000$ đủ bảo đảm chi trả cho trường hợp có đơn vị Bất kể đơn vị đưa thêm vào tổ hợp sau đơn vị ban đầu, xác suất chi trả không được, thay tiến tới khơng Sự khác quỹ góp chung tổ hợp rủi ro làm rõ lý đòi hỏi nguồn quỹ chung giao dịch bảo hiểm Một giao dịch bảo hiểm cần nguồn kinh phí cho khoản khiếu nại tiềm Rõ ràng, cá nhân giàu bảo hiểm rủi ro cho cá nhân khác, hợp đồng không yêu cầu tổ hợp rủi ro Trong tổ hợp bảo hiểm, thành viên mua bảo hiểm đóng góp khoản phí bảo hiểm chung dành để giải khiếu nại thành viên bảo hiểm Giả thiết: Tổn thất 100 000$ Xác suất tổn thất 0,02 Phí bảo hiểm cho rủi ro 5000$ Nguồn vốn ban đầu có 100 000$ Hình 8.1: Tổ hợp rủi ro chung xác suất chi trả http://www.ebook.edu.vn 83 .005 043 031 021 0,007 008 20 40 007 60 015 005 80 010 004 100 003 120 Số lượng rủi ro c3 Thỏa thuận góp quỹ chung kết hợp Một chấp thuận góp quỹ chung có hình thức thỏa thuận chia sẻ tổn thất xuất người tham gia góp quỹ bảo hiểm chung Thí dụ, nhóm quyền (xã, huyện, tỉnh) thỏa thuận chia sẻ rủi ro pháp lý phát sinh từ công an hay hoạt động ngăn ngừa hỏa hoạn thơng qua thỏa thuận góp quỹ chung Dưới thỏa thuận góp quỹ chung ảnh hưởng tài rủi ro trách nhiệm pháp lý có xu hướng dễ dự đốn quyền địa phương đem so với trường hợp thỏa thuận góp quỹ chung Tổ hợp rủi ro cịn gọi kết nó, liên quan đến việc kết hợp tổn thất phát sinh từ số lượng lớn rủi ro Kết kết hợp tổn thất đơn vị trở nên dễ dự đoán trước Theo điều thảo luận trước bảo hiểm hình thức tổ hợp kết hợp tài trợ khơng phải kiểm sốt rủi ro Khi số lượng đơn vị tổ http://www.ebook.edu.vn 84 hợp tăng lên, tổn thất trở nên đốn trước nhiều so với số đơn vị tổ hợp, biết giá trị tuyệt đối Số đơn vị tổ hợp, biết giá trị tuyệt đối Số đơn vị tổ hợp xem khả chịu đựng rủi ro tổ hợp, tổ hợp khả cuối thống lĩnh xu hướng lệch khỏi giá trị trung bình khả cuối thống lĩnh xu hướng lệch khỏi giá trị trung bình tổn thất Trong nhiều trường hợp khả chịu đựng rủi ro tổ hợp bao gồm nguồn lực tài chính, tổ hợp nguồn lực tài trợ rủi ro Ngay thỏa thuận góp quỹ chung có hình thức quyền đánh giá người tham gia góp quỹ, phương pháp nên phân lọai phương pháp tài trợ rủi ro Một mơ hồ xuất tổ hợp nguồn khơng bao gồm ngn kinh phí tài trợ 6.2.4 Chuyển giao tài trợ rủi ro phi bảo hiểm Chuyển giao phương pháp kiểm sốt rủi ro tài trợ rủi ro Chuyển giao kiểm soát rủi ro bao gồm: -Chuyển tài sản hay hoạt động cho người khác -Loại trừ giảm thiểu trách nhiệm người chuyển giao tổn thất cho người chuyển giao -Xóa bỏ bổn phận giả định người chuyển giao tổn thất Chuyển giao tài trợ rủi ro, ngược lại, cung cấp nguồn kinh phí bên ngồi dùng để toán tổn thất rủi ro xuất Chuyển giao tài trợ rủi ro phi bảo hiểm khác với bảo hiểm chỗ người nhận chuyển giao công ty bảo hiểm mặt pháp lý Phần lớn chuyển giao tài trợ rủi ro phi bảo hiểm thực thông qua hợp đồng nhằm giải vấn đề khác, có vài trường hợp hợp đồng thiết kế nhằm mục đích chuyển giao riêng cho tình Nhiều thỏa thuận hợp đồng loại chuyển giao trách nhiệm tài tổn thất tài http://www.ebook.edu.vn 85 sản trực tiếp tổn thất thu nhập, vài trường hợp tổn thất nguồn nhân lực; hầu hết chuyển giao trách nhiệm tài pháp lý cho thành phần thứ ba Một vài ví dụ Một vài thị dụ sau cho ta hình dung đặc tính loại hợp đồng Với hợp đồng thuê mướn, người chủ nhà chuyển giao cho người thuê trách nhiệm tài hư hỏng tài sản thuê tổn thương thân thể chuyển cho thành phần thứ (mặc dù không thấy ghi hợp đồng) Trường hợp thứ hai, người thuê chuyển cho người chủ nhà trách nhiệm tài xảy tổn thất người thuê trường hợp hỏa hoạn, không cần thiết người có lỗi Đối với hợp đồng xây dựng, người chủ chuyển giao cho bên hợp đồng xây dựng phần hay tất trách nhiệm bồi thương tổn thất có tai nạn xảy người lao động Một doanh nghiệp vận chuyển hàng đường hàng không, cất giữ thiết bị kho, hay vận chuyển nguyên vật liệu cho doanh nghiệp khác để chế biến tiếp, ký kết hợp đồng đặc biệt buộc người giữ tài sản toán tổn thất vượt quy định pháp lý điều luật chung 6.2.5 Trung hòa rủi ro Thuật ngữ riêng hedging hay trung hịa mơ tả hành động nhờ khả thắng bù trừ từ khả thua Hedging hay trung hòa rủi ro sử dụng việc đánh có kết ngược với kết rủi ro Theo nghĩa này, hợp đồng bảo hiểm coi hedging tổn thất xảy ra, sử dụng thuật ngữ bị hiểu sai Một thí dụ khác trung hịa rủi ro cá nhân cược kiện thể thao cho cho bị rủi ro cách bắt hai bên Trong kinh doanh, hình thức hedging thường sử dụng để ngăn chặn rủi ro xuất giá nguyên vật liệu hay tỉ giá hối đối thay đổi Một doanh nghiệp có hợp đồng bán sản phẩm với giá cố định ngoại tệ, xuất rủi ro tỷ giá http://www.ebook.edu.vn 86 thay đổi Các hợp đồng tương lai cho phép ngăn chặn rủi ro Một hợp đồng tương lai hợp đồng mua bán cho khoản ngoại tệ cố định thời điểm tương lai, thí dụ tháng Hợp đồng mua bán thị trường tương lai mức giá phụ thuộc vào đánh giá thương nhân tỷ giá hối đoái tương lai đồng tệ đồng tiền khác Thí dụ, nhà sản xuất máy móc nơng nghiệp đồng ý cung cấp 1000 máy cày cho nhà phân phối Pháp tháng với giá 165 000 francs Pháp/máy cày Nếu tỷ giá hối đoái đồng dollar Mỹ fránc Pháp 5,5 francs Pháp = 1$ Mỹ, giá bán chuyển sang đồng dollar Mỹ 30000$ Tổng giá trị giao dịch 30 tr$ Mỹ hay 165tr F Pháp Nếu chi phí sản xuất vận chuyển 28 000$/chiếc máy cày, ngươid sản xuất hi vọng thu khoản lợ nhuận 2000$/máy cày Như vậy, lợi nhuận thực tế nhà sản xuất giao dịch bán hàng phụ thuộc vào tỷ giá đồng francs Pháp đồng dollar Mỹ thời điểm giao dịch thực hiện, tức sau tháng kể từ ký hợp đồng Nếu giá trị thực tế đồng francs tăng lên so với đồng dollar Mỹ, lợi nhuận nhà sản xuất tính theo giá dollar tăng lên Nếu giá trị đồng francs Pháp thực tế giảm so với đồng dollar, lợi nhuận nhà sản xuất giảm Một phương pháp giúp cho nhà sản xuất ngăn chặn rủi ro tỷ giá hối đoái thay đổi bán 165 tr F Pháp tỷ giá 5,5F = 1$ Mỹ Hành động ngăn chặn gọi chặn khống ( short hedging ) hay bán khống (short sale), nhà sản xuất thực tế không sở hữu số francs đem bán Thay thế, nhà sản xuất vay tiền francs từ nhà bn bán ngoại tệ, hứa hồn trả khoản nợ bán số máy cày Khoản tiền franc vay bán thị trường ngoại tệ với giá 30 tr.$, khóa chặn lợi nhuận thực tế nhà sản xuất giao dịch Mặc dù phương pháp hedging thông qua mua bán khống trung hịa rủi ro hối đối, thực tế, phương pháp trung hòa thường sử dụng hợp đồng tương lai Trong thị trường tiền tệ, hợp đồng tương lai hứa hẹn giao lượng tiền http://www.ebook.edu.vn 87 xác định thời điểm xác định tương lai Các hợp đồng tương lai mua bán thị trường có tổ chức hợp đồng tương lai bán vào thời điểm trước hết hạn Co hội mua bán thị trường tương lai cho phép chủ hợp đồng tương lai bán thị trường tương lai cho phép chủ hợp đồng không bị bắnt buộc phải thực cung cấp lượng tiền mua bán Thay vậy, hợp đồng bán thời điểm giao dịch cần trung hòa rủi ro xảy Xét tiếp thí dụ trên, nhà sản xuất người mua máy cày hứa trả 165 tr.francs sau tháng Nếu nhà sản xuất không muốn gánh chịu rủi ro hối đoái từ khỏan tiền hứa trả sau tháng kia, họ ngăn chặn rủi ro cách bán hợp đồng tương lai theo nhà sản xuất phải giao 165 tr francs sau tháng Lúc nhận tiền tốn lơ máy cày, nhà sản xuất mua lại hợp đồng tương lai Lời hay lỗ việc bán máy cày thay đổi tỷ giá hối đoái bù đắp lỗ hay lời tương ứng hợp đồng tương lai Sử dụng hợp đồng tương lai không gây phiền phức lượng ngọai tệ giao dịch lớn Rất dễ nhận thấy hợp đồng tương lai ngăn ngừa rủi ro cho nhà sản xuất rủi ro hối đoái Nếu giá trị hợp đồng francs Pháp giảm tới 6,0 francs = 1$ Mỹ, lợi nhuận bán máy cày nhà sản xuất giảm Có nghĩa 165000 francs/máy cày, tính theo giá dollar Mỹ 27500$ 500$ so với chi phí sản xuất 28000$ Tuy nhiên, tổn thất từ bán máy cày bù đắp lợi nhuận hợp đồng tương lai Khi giá trị hợp đồng francs giảm tới 6.0 francs = 1$ Mỹ, giá trị dollar hợp đồng tương lai giảm Nhà sản xuất giữ vị trí bán khống ( bán hợp đồng tương lai ), nên giảm giá hợp đồng tương lai trả sau có nghĩa hợp đồng mua lại với giá thấp so với lúc bán Kết quả, lợi nhuận thu từ hợp đồng tương lai bù đắp phần tổn thất từ bán máy cày Tương tự, lợi nhuận có từ chuyển đổi đồng francs theo tỷ giá 5.0 francs = 1$ Mỹ làm tăng lợi nhuận bán máy cày, bù đắp phần tổn thất hợp đồng trả sau http://www.ebook.edu.vn 88 Theo khái niệm, trung hòa chế tài trợ rủi ro dựa xở sở nắm giữ tài sản có tương quan nghịch với tài sản nắm giữ Nói chung phương pháp bảo hiểm phương pháp lưu giữ tổn thất Tuy nhiên lưu giữ tổn thất áp dụng cho rủi ro, mặt khái niệm, hedging bảo hiểm sử dụng cho số rủi ro cụ thể Phương pháp hedging thường sử dụng để bù đắp rủi ro giá thay đổi, rủi ro suy đoán Bảo hiểm thường sử dụng để bù đắp rủi ro túy Hedging phương pháp bảo hiểm theo nghĩa chung Trong hợp đồng hedging khơng có điều khoản bồi hồn cho chủ 1000 máy cày rủi ro xảy tàu vận chuyển hàng đến Pháp bị đắm biển, gây tổn thất Trong hợp đồng bảo hiểm có điều khoản bồi thường Phương pháp hedging có xu hướng sử dụng rủi ro phát sinh từ biến động giá thị trường từ hư hại vật chất Thí dụ, giá tị trường thường nằm ngồi tầm kiểm sốt người nắm giữ hợp đồng tương lai Bảo hiểm có xu hướng sử dụng cho rủi ro có hư hỏng vật chất, trách nhiệm pháp lý, thường kiểm sốt phần người bảo hiểm Rủi ro hối đoái sử dụng ví dụ trình bày minh họa khác này, nhà sản xuất khơng mong ảnh hưởng tỷ giá dollar – francs nên rủi ro nằm ngồi tầm kiểm sốt nhà sản xuất Tuy nhiên chương trình ngăn ngừa tổn thấtcủa nhà quản trị rủi ro ảnh hưởng lớn đến tổn thất doanh nghiệp phương diện khác hedging bảo hiểm có nhiều điểm chung hedging lưu giữ, hedging bảo hiểm có khác biệt đáng lưu ý 6.2.6 Những vấn đề cần xem xét lựa chọn lưu giữ chuyển giao tổn thất Các tổ chức ngày có xu hướng thay việc mua bảo hiểm việc trọng kế hoạch lưu giữ tổn thất Ưu điểm nhược điểm lưu giữ tổn thất xét giả thiết tổ chức có đủ khả chịu đựng tổn thất cho phần lớn cần phải http://www.ebook.edu.vn 89 đủ lớn để gánh chịu tổn thất lớn ước lượng (MPC) liên quan đến rủi ro, việc lưu giữ tổn thất định chưa Thuật ngữ "khả năng" dử dụng với nghĩa chung biểu thị nguồn tài chính, vật chất, người để bù đắp phần tổn thất Mặc dù phận quản trị rủi ro thường hoạt động giới hạn ngân quỹ, khơng có lý cụ thể để việc đánh giá khả gánh chịu rủi ro tổn thất cần thiết kỳ tài Một nhà quản trị rủi ro quyền địa phương lập ngân quỹ riêng biệt để toán khiếu nại bồi thường tai nạn người lao động Quỹ tạo nên đógn góp phí đặn qua vài năm Khi quỹ tích lũy, mức lưu giữ tổn thất bảo hiểm phương pháp tài trợ rủi ro khác có liên quan đến hợp đồgn bảo hiểm người bảo hiểm người mua bảo hiểm f1 Chất lượng dịch vụ Một số tổ chức tin nhiều dịch vụ thực nhà bảo hiểm tốt tổ chức thực hay thực cơng ty dịch vụ khác Thí dụ, số nhà quản trị rủi ro cho tổ chức tự toán khiêu nại bồi thường mà giữ lại, tốn nhanh nhiều mức tổn thất thực tế Người ta tin tổ chức chống lại nhiều khiếu nại mà nhiều nhà bảo hiểm tốn Thêm vào đó, nhiều nhà quản trị cho tổ chức có thêm giá trị từ quan hệ cơng cộng nhờ cơng ty bảo hiểm tốn khoản khiếu nại riêng họ Các nhà bảo hiểm cho tổ chức tự toán khỏan khiếu nại bồi thường hiệu tác dụng họ thiếu kinh nghiệm Họ nhân hậu, đặc biệt với khoản khiếu nại bồi thường người lao động Những người ủng hộ lưu giữ rủi ro đáp lại lí lẽ đúng, tổ chức th cơng ty dịch vụ độc lập có kinh nghiệp để điều chỉnh tổn thất chương trình lưu giữ rủi ro Chất lượng kiểm soát tổn thất dịch vụ quản lý chung chương trình lưu giữ chương trình bảo hiểm sỏ khác tranh cãi Nhiều http://www.ebook.edu.vn 90 người ủng hộ hai phe bảo hiểm lưu giữ đồng ý điểm ưu việt Các công ty bảo hiểm có ưu điểm thu nhiều kinh nghiệm qua làm việc với nhiều tổ chức thời gian dài; người khác tin tưởng vào khả nghiên cứu vấn đề thực tế chuyên viên nghiên cứu công ty bảo hiểm Tuy nhiên, nhà quản trị tổ chức thường biết rõ tổ chức hết, họ tạp trung giải vấn đề tổ chức nhận nhiều hợp tác nhân viên tổ chức bên Một năm gần đây, nhiều công ty bảo hiểm mở rộng dịch vụ Thí dụ, tổ chức định lưu giữ số tổn thất tài sản trách nhiệm pháp lý, th cơng ty bảo hiểm làm dịch vụ kiểm sốt tổn thất dịch vụ bồi thường tổn thất Một tổ chức có kế hoạch tự bảo hiểm quỹ lưu, mua dịch vụ quản lý đầu tư từ nhà bảo hiểm f2 Chi phí hội: Khi mua bảo hiểm gồm khoản phí bảo hiểm tốn vào thời điểm hợp đồng ký, đánh giá việc mua bảo hiểm so với việc lưu giữ tổn thất nên xem xét khoản lợi nhuận đầu tư có khỏan thời gian kỳ đóng phí bảo hiểm kỳ toán khiếu nại bồi thường cuối Nếu khoản phí bảo hiểm 100000 $ yêu cầu bảo hiểm cho rủi ro có tổng chi phí ước lượng khoảng 100000$, lợi nhuận đầu tư cho thấy nên lưu giữ rủi ro Lợi nhuận đầu tư làm giảm chi phí khoản bồi thường cho trước, thường đánh giá cách so sánh giá chi phí lưu giữ với giá bảo hiểm rủi ro Nếu khơng có hạn chế thị trường, người ta không hy vọng hội đầu tư khác nhà bảo hiểm tổ chức lưu giữ tổn thất Cũng vậy, người ta hy vọng phí bảo hiểm phản ánh lợi nhuận đầu tư Khi người bảo hiểm người bảo hiểm có hội phí bảo hiểm phản ánh toàn lợi nhuận đầu tư dự tốn, chi phí hội sử dụng bảo hiểm khơng Đánh giá chi phí hội tiềm dựa sở tin hội đầu tư người bảo hiểm http://www.ebook.edu.vn 91 không giống người bảo hiểm, hay tinh chi phí cho bảo hiểm khơng phản ánh tồn lợi nhuận đầu tư dự tính f3 Vấn đề thuế Nhìn chung, cơng ty bảo hiểm có xu hướng ưu đãi thuế so với người mua bảo hiểm Kết quả, chi phí tài trợ nhà bảo hiểm cho rủi ro cho trước thường thấp chi phí tổ chức tự tài trợ rủi ro Đối với bảo hiểm trách nhiệm pháp lý, thường có khoản thời gian dài từ đóng phí bảo hiểm đến tốn khiếu nại bồi thường, ưu đãi thuế biểu trước tiên chỗ quy định cho phép công ty bảo hiểm có quyền khấu trừ trước khỏan dự kiến bồi thường tương lai từ thu nhập chịu thuế Ngược lại, tổ chức tự toán khỏan bồi thường sử dụng nguồn vốn khơng trừ khoản chi trả vào thu nhập chịu thuế chi trả thực tế xảy Nói cách khác, cơng ty bảo hiểm phép trừ tổn thất dự kiến thời điểm sớm so với tổ chức lưu giữ rủi ro toán tổn thất từ quỹ riêng họ Nếu giữ nguyên nhân tố khác, hậu thuế mang lại ưu điểm lớn cho công ty bảo hiểm so với tổ chức bị đánh thuế nặng, ưu thuế giảm nhà bảo hiểm đem so sánh với tổ chức bị đánh thuế nhẹ miến thuế Hiệu thuế thấp công ty bảo hiểm so sánh với đối tượng không bị đánh thuế tổ chức phi lợi nhuận, bệnh viện công f4 Hạn chế luật pháp, kinh tế sách cơng cộng Trong chuyển giao rủi ro có hạn chế quan trọng áp dụng, đặc biệt chuyển giao rủi ro phi bảo hiểm Thứ nhất, hợp đồng chuyển giao phần rủi ro mà tổ chức nghĩ chuyển cho người khác Nhà quản trị rủi ro cần phải nghiên cứu kỹ ngôn ngữ hợp đồng để xác định ảnh hưởng Thứ hai, ngơn ngữ thường phức tạp luật pháp yêu cầu để làm rõ ý nghĩa Thứ 3, tịa án thường chậm thay đổi điều luật chung, họ có xu hướng chuyển giao cách hẹp có hội Thứ 4, điều khỏan http://www.ebook.edu.vn 92 hợp đồng đa dạng, có tiền lệ tư vấn để xác định tịa án phán xử vụ án cụ thể Thứ 5, người chuyển giao không toán tổn thất chuyển giao, người chuyển giao phải toán phần tổn thất họ nghĩ chuyển cho người khác Cuối cùng, người chuyển giao có trách nhiệm việ kiểm sốt tổn thất, thiếu kiến thức quyền lực để kiểm sốt tổn thất cách có hiệu f5 Mức độ kiểm soát rủi ro Hoạt động kiểm soát rủi ro tổ chức có ảnh hưởng lớn đến chương trình lưu giữ tổn thất Mức độ kiểm sốt lớn, có sức hấp dẫn lưu giữ tổn thất bảo hiểm Lý kết luận làm rõ xét hiểm họa ý thức tinh thần Bảo hiểm làm giảm động ngăn ngừa hay giảm tổn thất tổn thất bồi thường Động suy yếu có xu hướng làm tăng mức tổn thất vượt xa mức tổn thất phải có động trì Như hệ quả, phí bảo hiểm cao so với trường hợp có diện hoạt động ngăn ngừa tổn thất Mức kiểm soát rủi ro người mua bảo hiểm lớn, ảnh hưởng mạnh Kết làm tăng chi phí bảo hiểm so với lưu giữ tổn thất Dĩ nhiên người bảo hiểm biết điều liên tục nghiên cứu phương pháp trì động lực ngăn ngừa tổn thất giảm nhẹ tổn thất hợp đồng bảo hiểm họ Các khỏan giảm trừ phương pháp giữ động lực này, giống phương pháp hồn trả phần gánh nặng tài tổn thất người mua bảo hiểm Nhìn chung, phương pháp lưu giữ làm tăng động lực tổ chức việc hình thành trì hoạt động ngăn ngừa tổn thất giảm nhẹ tổn thất f6 Lệ phí chịu bảo hiểm Thuật ngữ " phí chịu bảo hiểm" có nghĩa phần chênh lệch chi phí bảo hiểm tổn thất trung bình Chi phí khỏan toán thêm cho bảo hiểm so với phí lưu giữ tổn thất Khoản tốn lớn giá trị người mua bảo hiểm hy vọng nhận từ bồi thường tổn thất Giữ nguyên ngun tắc khác khơng đổi, http://www.ebook.edu.vn 93 phí chịu bảo hiểm cao, phương pháp lưu giữ tổn thất ưa thích Phí chịu bảo hiểm khác tùy theo công ty bảo hiểm, đối tượng mua bảo hiểm, loại bảo hiểm Thí dụ, nhiều bảo hiểm tài sản trách nhiệm pháp lý có tỷ lệ phí trung bình 30 đến 40 % phí bảo hiểm Bảo hiểm sống sức khỏe người lao động thường phải hcịu phí 10% Các nhà bảo hiểm khác có phí chịu bảo hiểm khác điều kiện hoạt động họ khơng nên khơng thể có hiệu hoạt động giống Các đối tượng mua bảo hiểm lớn thường chịu tỷ lệ phí bảo hiểm thấp đối tượng mua bỏa hiểm nhỏ định giá bảo hiểm, công ty bảo hiểm thường nhận tằng chi phí họ khơng tăng tỷ lệ với cỡ đối tượng bảo hiểm f8 Lưu giữ tổn thất phương pháp Trong số trường hợp, lưu giữ công cụ tiềm Tổ chức ngăn ngừa tổn thất, khơng có khả né tránh tổn thất, khơng có khả chuyển giao tổn thất, tổ chức khơng cịn lựa chọn khác, phải lưu giữ tổn thất Trong nhiều trường hợp, phần, khơng phải tất cả, tổn thất tiềm kiểm sốt tài trợ từ bên ngồi Thí dụ, tổ chức cần phải mua bảo hiểm lũ lụt cho trồng lưu vực dòng sơng, hợp đồng bảo hiểm hạn chế trách nhiệm tỷ lệ tổn thất tiềm Đơi bảo hiểm khơng có sẵn người người mua bảo hiểm đồng ý chịu phần tổn thất đầu tiên, 50000$ chẳng hạn Trong số trường hợp, tổn thất không bảo hiểm khơng thể kiểm sốt tồn hay chuyển giao đâu đó, tổ chức buộc phải lưu giữ chúng Câu hỏi ôn tập: Hãy kể thành phần giao dịch bảo hiểm, giải thích nguồn vốn góp chung lại cần thiết giao dịch bảo hiểm Cho ví dụ loại bảo hiểm nguồn vốn góp chung khơng phải tiền gần tiền Cho hai ví dụ chuyển giao phi bảo hiểm? http://www.ebook.edu.vn 94 So sánh hai giao dịch hedging bảo hiểm, cho hai ví dụ hai giao dịch giống hai giao dịch khác nhau? Giải thích ảnh hưởng trường hợp đến việc lưu giữ tổn thất tổ chức: a Khả chịu đựng rủi ro tổ chức b Chi phí lớn có kết hợp với rủi ro c Khả gánh chịu rủi ro tổ chức rủi ro chuyển giao d Mức độ kiểm sốt rủi ro tổ chức http://www.ebook.edu.vn 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO Quản trị rủi ro- Nhà xuất giáo dục 1998 TG: Ngô Quang Huân – Nguyễn Quang Thu Quản trị rủi ro doanh nghiệp NXB Thống kê 2002 Nguyễn Quang Thu Quản lý khủng hoảng - Cảm nang kinh doanh Harvard - NXB Tổng hợp TPHCM 2005 Đáng giá phòng ngừa rủi ro kinh doanh Ngân Hàng NXB Thống kê 2002 – Nguyễn Văn Tiến Rủi ro tài – thực tiễn phương pháp đánh giá – NXB Tài 2002 – Nguyễn Văn Nam Quản trị rủi ro khủng hoảng NXB Thống kê 2002 – Đoàn Thị Hồng Vân http://www.ebook.edu.vn 96 ... Quản trị rủi ro Trong năm 90, hoạt động quản trị rủi ro tiếp tục phát triển Quản trị rủi ro lĩnh vự hồn thiện kế tốn tài Nhiệm vụ chức cụ thể thay đổi nhiều nhà quản trị rủi ro, ý nghĩa rủi ro. .. chung quản trị rủi ro thực hành ngày nay? Hiện biết khác biệt họat động quản trị rủi ro khu vực tư nhân khu vực công? Mơ hình quản trị chiến lược, quản trị hoạt động quản trị rủi ro quản trị gì?... mục tiêu quản trị rủi ro với sứ mạng tổ chức nhiệm vụ quản trị rủi ro Việc thiết lập mục tiêu tiêu quản trị rủi ro có tầm quan trọng hàng đầu, chúng rảng cho tất hoạt động quản trị rủi ro Những