Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học quận hải châu thành phố đà nẵng theo hướng tổ chức hoạt đông trải nghiệm sáng tạo

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG HUỲNH THỊ THU NGUYỆT QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN HẢI CHÂU THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG THEO HƯỚNG TỔ CHỨC HOẠ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

HUỲNH THỊ THU NGUYỆT

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ

LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC

QUẬN HẢI CHÂU THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG THEO HƯỚNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG

TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Đà Nẵng - Năm 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

HUỲNH THỊ THU NGUYỆT

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ

LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC

QUẬN HẢI CHÂU THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG THEO HƯỚNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG

TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO

Chuyên ngành : Quản lý giáo dục

Mã số : 60-14-01-14

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS LÊ QUANG SƠN

Đà Nẵng - Năm 2015

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi

Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác

Tác giả luận văn

HUỲNH THỊ THU NGUYỆT

: Đại học Sƣ phạm : Giáo dục và Đào tạo : Giáo viên

: Giáo viên chủ nhiệm : Hồ Chí Minh

: Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp : Hoạt động trải nghiệm sáng tạo : Học sinh

: Khoa học Giáo dục : Nhà xuất bản

: Phụ huynh :Quản lý giáo dục : Tiểu học

: Trung học cơ sở : Trung học phổ thông : Thành phố Đà Nẵng : Trung tâm Giáo dục : Ủy ban Nhân dân : Việt Nam Anh hùng : Xã hội Chủ nghĩa : Xã hội hóa

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1

1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1

2 MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 5

3 KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 5

4 GIẢ THUYẾT KHOA HỌC 5

5 NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 5

6 GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 5

7 PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 6

8 ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN 6

9 CẤU TRÚC LUẬN VĂN 6

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC 8

1.1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 8

1.1.1 Các nghiên cứu của các tác giả trên thế giới 8

1.1.2 Các nghiên cứu của các tác giả trong nước 9

1.2 CÁC KHÁI NIỆM CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI 10

1.2.1 Quản lí, Quản lý giáo dục, Quản lý nhà trường 10

1.2.2 Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 12

1.2.3 Hoạt động trải nghiệm sáng tạo 13

1.2.4 Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 14

1.3 HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC 14

1.3.1 Mục tiêu hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 14

1.3.2 Vị trí, chức năng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học 14

1.3.3 Nội dung, kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học 17 1.3.4 Các phương pháp và hình thức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

ở trường tiểu học 18 1.4 HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO Ở TRƯỜNG PHỔ

THÔNG 19 1.4.1 Đặc điểm của hoạt động trải nghiệm sáng tạo 19 1.4.2 Hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong chương trình giáo dục phổ thông 24 1.5 QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở

TRƯỜNG TIỂU HỌC 30

1.5.1 Mục tiêu quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học 30 1.5.2 Nội dung quản lý chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 30 1.5.3 Người Hiệu trưởng trường tiểu học và công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hướng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo 35

TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 38 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN HẢI CHÂU 39

2.1 KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI, GIÁO DỤC VÀ ĐÀO

TẠO CỦA QUẬN HẢI CHÂU, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG 39

2.1.1 Đặc điểm về tự nhiên và dân cư 39 2.1.2 Đặc điểm về kinh tế, xã hội 41 2.1.3 Tình hình giáo dục và đào tạo của quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng 43

2.1.4 Tình hình phát triển giáo dục tiểu học quận Hải Châu, thành phố Đà

Nẵng 44

2.2 KHÁI QUÁT QUÁ TRÌNH KHẢO SÁT 46

2.2.1 Mục tiêu khảo sát 46

2.2.2 Nội dung khảo sát 47

2.2.3 Đối tượng và địa bàn khảo sát 47

2.2.4 Phương pháp khảo sát 48

2.2.5 Tiến trình và thời gian khảo sát 48

2.3 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN HẢI CHÂU THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG 49

2.3.1 Khái quát tình hình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học quận Hải Châu 49

2.3.2 Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên trong hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 50

2.3.3 Thực trạng về hoạt động cán bộ quản lý, giáo viên về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 55

2.3.4 Nhận xét chung về thực trạng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hướng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo 63

2.4 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP THEO HƯỚNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN HẢI CHÂU, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG 64

2.4.1 Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 64

2.4.2 Thực trạng xây dựng chương trình, kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 65

2.4.3 Thực trạng chỉ đạo thực hiện các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 67 2.4.4 Thực trạng quản lý công tác phối hợp các lực lượng tham gia hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 68 2.4.5 Thực trạng quản lý các điều kiện phục vụ hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 71 2.4.6 Đánh giá chung về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 72

TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 74 CHƯƠNG 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN HẢI

CHÂU THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG THEO HƯỚNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO 75 3.1 CÁC NGUYÊN TẮC CHỈ ĐẠO VIỆC XÁC ĐỊNH CÁC BIỆN PHÁP 75

3.1.1 Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu 75 3.1.2 Phù hợp với thực tiễn quản lý nhà trường 75 3.1.3 Phù hợp với đặc điểm tâm lí và phát huy tính chủ động tích cực, sáng tạo, linh hoạt của cán bộ, giáo viên và học sinh 76 3.1.4 Đảm bảo sự phối hợp thống nhất giữa các lực lượng giáo dục 76 3.1.5 Đảm bảo tính hệ thống, phổ quát và đồng bộ các biện pháp 77 3.2 CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN HẢI CHÂU THEO

HƯỚNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO 78

3.2.1 Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh học sinh về tầm quan trọng của hoạt động giáo dục ngoài giờ theo hướng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo 78 3.2.2 Bồi dưỡng đội ngũ giáo viên tiểu học về tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hướng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo 80

3.2.3 Tăng cường quản lý học sinh trong việc tham gia các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hướng tổ chức hoạt động trải nghiệm

sáng tạo 83

3.2.4 Chỉ đạo xây dựng chương trình, kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hướng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo 85

3.2.5 Xây dựng các văn bản hướng dẫn, quy chế tổ chức hoạt động, quy chế kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hướng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo 90

3.2.6 Tăng cường công tác chỉ đạo, hướng dẫn, giám sát, đánh giá hoạt động của giáo viên và học sinh trong các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hướng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo 95

3.2.7 Tăng cường công tác phối hợp các lực lượng trong tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hướng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo 96

3.2.8 Xây dựng các điều kiện hỗ trợ của tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hướng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo 99

3.2.9 Mối quan hệ giữa các biện pháp 100

3.3 KHẢO NGHIỆM TÍNH CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CÁC BIỆN PHÁP 101

TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 104

K T LUẬN VÀ KHUY N NGHỊ 106

TÀI LIỆU THAM KHẢO 112 QUY T ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI (bản sao)

PHỤ LỤC I

2.2 Qui mô phát triển trường học, lớp học, HSTH quận Hải

2.3 Tổng số lớp và HSTH của quận Hải Châu năm học

2.8 Lý do HS tham gia HĐGDNGLL theo hướng tổ chức

2.9 Các biện pháp XHH GD trong HĐGDNGLL theo

2.10 Nhận thức của CBQL và GV về QL HĐGDNGLL 652.11 Mức độ cần thiết của các loại kế hoạch hóa

2.12 Tổ chức chỉ đạo HĐGDNGLL 68

2.13 Mức độ tham gia và vai trò của tập thể, cá nhân trong

2.14 Kết quả thứ bậc các nguyên nhân HS không tham gia và

không tập trung tham gia vào các HĐGDNGLL 70

2.15 Kết quả khảo sát việc thực trạng QL các điều kiện cơ sở

MỞ ĐẦU

1 Lý do chọn đề tài

Hồ Chủ tịch đã từng khẳng định “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”

Cho nên, không chỉ ở Việt Nam mà nhiều nước trên thế giới đã đặt GD vào vị

trí “Quốc sách hàng đầu” Nghị quyết Đại hội XI cũng đã khẳng định: "Phát

triển GD là Quốc sách hàng đầu Đổi mới căn bản, toàn diện GD Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ và hội nhập Quốc tế, trong đó đổi mới cơ chế QLGD, phát triển đội ngũ GV và CBQL là khâu then chốt Tập trung nâng cao chất lượng GD, đào tạo, coi trọng GD đạo đức, lối

sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, khả năng lập nghiệp " Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã chỉ rõ: “Phải thực sự

coi GD-ĐT là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân, là Quốc sách hàng đầu; đầu tư cho GD là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội Mục tiêu GD là nâng cao

dân trí, phát triển năng lực công dân, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài.”

Chúng ta đã biết, quá trình sư phạm tổng thể gồm quá trình dạy học và quá trình GD Hai quá trình này bổ sung kiến thức cho nhau, bổ trợ nhau nhằm giúp HS phát triển toàn diện về nhân cách Quá trình dạy học không những giúp người học lĩnh hội kiến thức khoa học một cách hệ thống mà còn nhằm hình thành nhân cách toàn diện thông qua các môn học cụ thể trong chương trình, đồng thời tạo cơ sở cho toàn bộ quá trình GD đạt hiệu quả Quá trình

GD được tổ chức giúp người học nắm được nội dung: hệ thống trí thức, thái

độ, kĩ năng, hành vi ứng xử và thói quen hành vi thể hiện trong cuộc sống cộng đồng, xã hội, tâm lí, thể chất, cách ứng xử đúng đắn thông qua các mối quan hệ cùng nhau trong tập thể, trong nhóm, trong các HĐ học tập, vui chơi, văn nghệ, thể dục thể thao, HĐ xã hội

Nhân cách HS được hình thành qua hai con đường cơ bản: Con đường

dạy học trên lớp và con đường HĐGDNGLL HĐGDNGLL là một HĐ quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng GD toàn diện, thực hiện mục tiêu GD của nhà trường Chính từ những HĐ như: lao động, sinh hoạt tập thể, HĐ

xã hội đã góp phần rất lớn trong việc hình thành nhân cách của HS Giúp các

em biết tự GD, tự rèn luyện, tự hoàn thiện mình Có thể nói việc tổ chức các HĐGDNGLL là xây dựng cho các em các mối quan hệ phong phú, đa dạng, một cách có mục đích, có kế hoạch có nội dung và phương pháp nhất định, gắn GD với cộng đồng, tạo sự thân thiện trong mọi tình huống Biến các nhu cầu khách quan của xã hội thành những nhu cầu của bản thân HS Chính trong quá trình sống, học tập, lao động, giao lưu, vui chơi giải trí… con người

đã tự hình thành và phát triển nhân cách của mình Vì thế, HĐGDNGLL có liên quan đến việc mở rộng kiến thức, tư tưởng, tình cảm, năng lực nâng cao thể lực, thể chất và tinh thần của HS Do vậy, cần thiết phải kết hợp việc học tập trên lớp với việc rèn luyện kĩ năng thực hành theo hướng tổ chức các HĐTNST sẽ giúp HS hiểu sâu hơn và nắm bản chất của sự vật hiện tượng, tạo niềm tin và óc sáng tạo cho HS, giải quyết mối quan hệ giữa học và chơi - chơi và học nhằm đáp ứng nhu cầu tâm lý lứa tuổi HSTH

HĐGDNGLL được quy định cụ thể tại Điều lệ trường TH ban hành kèm theo Quyết định 51/2007/QĐ-BGDĐT ngày 31/8/2007 của Bộ GD-ĐT, tại Điều 26 đã chỉ rõ: “HĐGD bao gồm HĐ trên lớp và HĐNGLL nhằm rèn luyện đạo đức, phát triển năng lực, bồi dưỡng năng khiếu, giúp đỡ HS yếu kém phù hợp đặc điểm tâm lý, sinh lý lứa tuổi HSTH HĐGD trên lớp được tiến hành thông qua việc dạy học các môn học bắt buộc và tự chọn HĐGDNGLL bao gồm HĐ ngoại khoá, HĐ vui chơi, thể dục thể thao, tham quan du lịch, giao lưu văn hoá; HĐ bảo vệ môi trường; lao động công ích và các HĐ xã hội khác”

Những năm gần đây, trong nhiều văn bản chỉ đạo của Bộ GD&ĐT đã rất

quan tâm đến HĐNGLL Tuy nhiên, một thực tế là khi thực hiện còn nhiều vướng mắc Điều kiện cơ sở vật chất của các trường TH còn quá nghèo nàn, trang thiết bị phục vụ cho các HĐNGLL còn thiếu thốn Một số ít trường, Ban giám hiệu còn chưa thực sự quan tâm tới HĐ này Đội ngũ Tổng phụ trách Đội ít có thời gian đầu tư chuyên sâu; đội ngũ GV, nhân viên chưa nhiệt huyết trong việc tổ chức các HĐGDNGLL cho HS Các nội dung, hình thức HĐ của các trường còn nghèo nàn, tẻ nhạt, đơn điệu và đôi khi mang tính hình thức đối phó, chưa đi sâu vào ý nghĩa thực chất, chưa mang lại hiệu quả như kỳ vọng, mong muốn của chính các em HS, của PHHS và người làm công tác QLGD Xã hội quan tâm chưa nhiều đến vấn đề GD kỹ năng sống cho HS trong nhà trường hiện nay Bởi có một thực tế rằng, bên cạnh kiến thức khả năng thao tác công việc hay kĩ năng sống của người đó góp phần vào thành công của mỗi người Nhưng các kỹ năng này chưa thể hình thành nếu chỉ từ các tiết học kiến thức tại lớp mà phải thông qua các HĐ được nhà trường tổ chức, định hướng cho HS Thông qua các HĐGDNGLL, GV giúp HS tổ chức các HĐ nhằm hình thành kĩ năng sống cho các em Đặc biệt, HĐGDNGLL cho HS tại các trường TH theo hướng tổ chức HĐTNST chưa được thực hiện

và nếu có thực hiện cũng rất hạn chế Đa số các trường TH đều tổ chức

HĐNGLL cho HS theo kiểu cũ, hình thức rập khuôn từ năm học này sang năm học khác, chưa toát lên sự sáng tạo trong công tác này

Hiện nay, trẻ em trên địa bàn quận Hải Châu thiếu “sân chơi” một cách trầm trọng Các em thiếu môi trường lành mạnh để vui chơi, thiếu không gian với đủ cơ sở vật chất để các em thể hiện mình Các em chỉ biết ngày 2 buổi đến trường, các ngày nghỉ thì tham gia các lớp học thêm hoặc ở nhà với gia đình hay say mê các trò chơi điện tử, trò chơi trên internet, … Đồng thời, theo

Dự thảo Đề án Phát triển chương trình giáo dục phổ thông Việt Nam sau

2015, bước đầu đã nêu lên 07 định hướng sau: Phát triển năng lực người học;

Điều chỉnh cân đối “dạy chữ”, “dạy người” và định hướng nghề nghiệp; Nội dung GD được xây dựng theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; Chương trình, sách giáo khoa được cấu trúc như một chỉnh thể, linh hoạt và thống nhất trong đa dạng; Đẩy mạnh đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức GD nhằm phát triển năng lực cho HS; Đổi mới đánh giá kết quả

GD theo hướng đánh giá năng lực; Xây dựng một chương trình, biên soạn một số bộ sách giáo khoa và các tài liệu hỗ trợ dạy học Khi xây dựng chương trình, Bộ GD&ĐT cũng dự thảo đưa vào 5 tiết HĐTNST/tuần cho các lớp ở bậc tiểu học

Chính vì vậy, nếu nhà trường, môi trường các em tiếp xúc nhiều nhất không tổ chức HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST thì một lần nữa các em lại thiếu sân chơi, tuổi thơ của các em lại một lần nữa “bị đánh mất” Lúc ấy, không còn “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui” Do đó, một trong những nhiệm vụ quan trọng của mỗi trường TH là tổ chức tốt các HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST nhằm tạo sân chơi cho các em và qua đó các em được học tập dưới một hình thức khác hiệu quả hơn HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST tạo cơ hội cho HS được thực hành, trải nghiệm các kiến thức đã học vào trong thực tiễn cuộc sống, giúp HS

mở rộng, nâng cao kiến thức; hướng hứng thú vào các hoạt động bổ ích, làm giảm thiểu tình trạng yếu kém về đạo đức của HS; giúp cho các nhà GD phát hiện năng khiếu của HS; HĐTNST tạo sự gắn bó đoàn kết trong tập thể và còn là con đường quan trọng để hình thành, phát triển nhân cách cho HS Thực tế hiện nay, ở quận Hải Châu thành TPĐN, công tác QL các HĐGDNGLL cho HSTH tổ chức theo hướng HĐTNST đã được một số trường thực hiện nhưng chưa đồng đều, chưa có định hướng, tổ chức chưa khoa học, còn nhiều bất cập, chưa mang lại hiệu quả như mong đợi

Vì tất cả những lý do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động giáo dục

ngoài giờ lên lớp ở các trường tiểu học quận Hải Châu thành phố Đà Nẵng theo hướng tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo”

2 Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát, phân tích đánh giá thực trạng việc tổ chức, quản lý các HĐGDNGLL tại các trường TH trên địa bàn quận Hải Châu, đề tài đề xuất biện pháp quản lý HĐGDNGLL ở các trường TH quận Hải Châu TPĐN theo hướng tổ chức HĐTNST nhằm nâng cao chất

lượng GD trong nhà trường TH

3 Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1 Khách thể nghiên cứu

Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học

3.2 Đối tượng nghiên cứu:

Biện pháp QL HĐGDNGLL ở các trường TH theo hướng tổ chức HĐTNST

4 Giả thuyết khoa học

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý HĐGDNGLL và vận dụng lý luận về HĐTNST, có thể đề xuất được các biện pháp QL hợp lý, khả thi để QL HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST, góp phần nâng cao chất lượng HĐGDNGLL, qua đó nâng cao chất lượng GD nhà trường

5 Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1 Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý HĐGDNGLL lớp ở các trường

- Nghiên cứu thực trạng QL HĐGDNGLL của 17 trường tiểu học công lập quận Hải Châu trong thời gian 2011 - 2014

- Đề xuất các biện pháp QL của Hiệu trưởng trường TH

7 Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

7.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận

Đề tài sử dụng các phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu, phân loại

và hệ thống hóa lý thuyết trong xây dựng cơ sở lý luận của đề tài

7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

- Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động GDNGLL ở các trường TH

quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng

- Phương pháp điều tra: Phỏng vấn trực tiếp các CBQL, GV, HS Dùng

phiếu hỏi để trưng cầu ý kiến của CBQL Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT và các

trường TH

- Phương pháp chuyên gia: Tổ chức hội thảo, đàm thoại để huy động trí

tuệ của đội ngũ chuyên gia giỏi, có trình độ và kinh nghiệm trong QLGD để xem xét, rút ra kết luận cho vấn đề nghiên cứu

- Phương pháp thống kê Toán học: Sử dụng các công cụ toán học để

thống kê số lượng, chất lượng đội ngũ CBQL và xử lý các số liệu thống kê

nhằm đưa ra các kết luận, phục vụ công tác nghiên cứu

8 Đóng góp của luận văn

- Luận văn đề xuất các biện pháp quản lý HĐGDNGLL ở các trường TH quận Hải Châu TPĐN theo hướng tổ chức HĐTNST

- Luận văn giúp cho cơ quan QLGD có kế hoạch quản lý HĐGDNGLL ở các trường TH quận Hải Châu TPĐN theo hướng tổ chức HĐTNST

9 Cấu trúc luận văn

+ Mở đầu

+ Nội dung

- Chương 1: Cơ sở lý luận về QL HĐGDNGLL ở các trường tiểu học

- Chương 2: Thực trạng QL HĐGDNGLL ở các trường TH quận Hải

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG

GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC

TRƯỜNG TIỂU HỌC 1.1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1.1 Các nghiên cứu của các tác giả trên thế giới

J.A.Cô-men-xki - Ông tổ của nền sư phạm cận đại trong thời gian làm cố vấn GD tại Hung-ga-ri đã rất coi trọng HĐGDNGLL Ông cho HS tham gia biểu diễn sân khấu để giúp các em ghi nhớ sâu sắc những nội dung cần thiết Ông thấy rằng những chàng trai thường ngày so ro, rụt rè nay ra trước công chúng với vẻ tự tin, xử sự điềm tĩnh Những con người mới mấy tuần lễ trước còn đọc câu ngắc ngứ, bây giờ đã có thể nói một đoạn độc thoại dài mà không phạm lỗi hoặc giải thích những khái niệm một cách hùng hồn đầy tính thuyết phục Cô-men-xki ở thời đó đã áp dụng phương pháp dạy học mới, đặc biệt là việc mở rộng các hình thức học tập ngoài lớp, nhằm khơi dậy và phát huy những khả năng tiềm ẩn, nhằm rèn luyện cá tính cho HS, đã chứng minh cho quan điểm GD mới đầy tính thuyết phục [9]

Nhà sư phạm người Nga T.V.Smiêc-nô-va cũng tổng kết lại rằng:

“Ngoại khóa để thu hút HS, làm cho họ hứng thú và đi đến kết luận rằng công tác ngoại khóa cần được suy nghĩ kỹ và tiến hành ở tất cả các lớp trong hệ thống GD mà không được mang tính chất thất thường”

Từ thực tiễn trải nghiệm, nhà sư phạm A.T.Côp-chi-ê-va kết luận: “Công việc ngoại khóa nếu được tiến hành có hệ thống không những nâng cao trình độ chung

về sự tiến bộ của HS mà còn cả về trình độ ngôn ngữ, kiến thức của các em”

Cai-Rôp - Nhà GD học người Nga đã viết: “Khi đặt kế hoạch công tác giảng dạy chung cho cả năm học mới, người hiệu trưởng phải xét kết quả HĐNGLL năm học trước và nhằm mục đích nâng cao thành tích của HS,

củng cố kỉ luật và nâng cao chất lượng giảng dạy của nhà trường, mà quyết định nhiệm vụ HĐNGLL cho năm học sắp tới Trong kế hoạch công tác của nhà trường có dành một mục riêng cho HĐNGLL Mục đích đó gồm mấy yếu

tố sau: Xây dựng điều kiện và cơ sở vật chất cho HĐNGLL năm tới, các HĐNGLL của nhà trường và của lớp, phân phối lực lượng và định kì cho kế hoạch Về kế hoạch phải tỉ mỉ, cụ thể về cách tổ chức các HĐ quần chúng đặc biệt, hoặc các ngày nghỉ… thì người phụ trách tổ chức và người chỉ đạo sẽ quyết định riêng và bổ sung cho kế hoạch toàn năm Những người phụ trách

tổ chức và người chỉ đạo ấy chính là những người được uỷ nhiệm thi hành những điều khoản bổ sung kia”.[8]

Như vậy, các công trình nghiên cứu này đã làm nổi rõ tầm quan trọng của các HĐNGLL và chỉ ra một số biện pháp cần thiết cho người hiệu trưởng phải làm gì để tổ chức và Quản lý tốt các HĐ này nhằm nâng cao chất lượng GD

1.1.2 Các nghiên cứu của các tác giả trong nước

Ở nước ta, tác giả Phạm Lăng trong bài viết “HĐGDNGLL ở trường THPT Chu Văn An Hà Nội”, tạp chí GD 12 - 1984 [17] đã xác định nhiều hình thức HĐGDNGLL và nhấn mạnh: nếu tổ chức HĐ này một cách khoa học sẽ không làm giảm đi chất lượng các môn học

Tác giả Nguyễn Văn Thiềm trong bài “Mấy biện pháp GD HS ngoài giờ lên lớp theo địa bàn dân cư” cho rằng chất lượng GD HS ở nhà trường giảm sút có nguyên nhân từ việc tổ chức các HĐGDNGLL bị buông lỏng [31] Các tác giả Hà Thế Ngữ trong cuốn “GD học một số vấn đề về lý luận và thực tiễn” [23] cũng nhấn mạnh vai trò và tác dụng của hình thức HĐ ngoại khóa, coi đây là một trong những hình thức dạy học có khả năng tạo hứng thú cho HS, giúp các em mở rộng, nâng cao, khắc sâu kiến thức được tốt hơn Nhìn chung các tác giả trên thế giới và trong nước đều đề cao vai trò và tác dụng của HĐGDNGLL trong quá trình GD HS, xem HĐGDNGLL là một

trong những hình thức tổ chức dạy học quan trọng, không thể thiếu trong quá trình dạy học và GD HS Tuy nhiên bên cạnh việc khẳng định tính cần thiết của việc tổ chức HĐGDNGLL, những công trình nghiên cứu này chưa chỉ ra một cách cụ thể việc cần tổ chức và QL HĐGDNGLL ra sao? Làm thế nào để HĐGDNGLL trong nhà trường THPT nói chung và trường TH nói riêng thực

sự là một HĐ thường xuyên có kết quả tốt? Các công trình nghiên cứu chưa chỉ ra cách thức cho nhà QL khi tổ chức hướng dẫn thực hiện các tổ nhóm chuyên môn đưa HĐGDNGLL vào trong kế hoạch năm học… Điều này khiến cho không ít trường phổ thông nói chung và trường TH nói riêng vẫn cảm thấy HĐGDNGLL còn là việc làm có tính hình thức, ép buộc…

Vì thế việc xây dựng cơ sở lí luận cho QL HĐGDNGLL bậc TH là cần thiết giúp nhà QL có cơ sở điều hành công tác chuyên môn của nhà trường nói chung, HĐGDNGLL nói riêng đạt kết quả tốt hơn

1.2 CÁC KHÁI NIỆM CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI

1.2.1 Quản lí, Quản lý giáo dục, Quản lý nhà trường

a Quản lý

Theo “Đại từ điển Tiếng Việt”: QL là tổ chức, điều khiển HĐ của một số đơn vị, một cơ quan, ví dụ như: QL lao động QL là trông coi, giữ gìn và theo dõi việc gì đó [36] Theo “Từ điển GD học”: QL là HĐ hay tác động có định hướng có chủ đích của chủ thể QL (người QL) đến khách thể QL (người bị QL) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức Các hình thức chức năng QL bao gồm chủ yếu: kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra GD là một hệ thống tổ chức HĐ phức tạp, do đó rất cần được Quản lý chặt chẽ.[16]

Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: QL là giữ gìn và phát triển một vấn đề nào

đó theo định hướng nhất định [3]

Theo tác giả Lê Quang Sơn: QL là quá trình thực hiện các công việc xây

dựng kế hoạch hành động (bao gồm cả xác định mục tiêu cụ thể, chế định kế hoạch, quy định tiêu chuẩn đánh giá và thể chế hóa), sắp xếp tổ chức (bố trí tổ chức, phối hợp nhân sự, phân công công việc, điều phối nguồn lực tài chính

và kĩ thuật …), chỉ đạo, điều hành, kiểm soát và đánh giá kết quả, sửa chữa sai sót (nếu có) để bảo đảm hoàn thành mục tiêu của tổ chức đã đề ra [29]

Từ những điểm chung của các định nghĩa, có thể hiểu: QL là sự tác động

có tổ chức, có hướng đích của chủ thể QL lên đối tượng QL và khách thể QL nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của tổ chức để đạt được mục tiêu đề ra trong điều kiện biến động của môi trường

Theo nghĩa hẹp: QLGD chủ yếu là QLGD thế hệ trẻ, GD nhà trường,

GD trong hệ thống GD quốc dân QLGD gồm hai mặt lớn là Quản lý nhà nước về GD và Quản lý nhà trường và các cơ sở GD khác QLGD là việc thực hiện và giám sát những chính sách GD, đào tạo trên cấp độ quốc gia, vùng, địa phương và cơ sở [3]

QL nhà nước về GD là thực hiện công quyền để QL các HĐGD trong phạm vi toàn xã hội [11]

Vậy, QLGD còn là một ngành, một bộ môn khoa học có tính liên ngành nhằm vận dụng những khoa học QL sao cho phù hợp với nhu cầu và đặc điểm của các hệ thống GD

c Quản lý nhà trường

QL nhà trường là thực hiện HĐ QLGD trong tổ chức nhà trường HĐ QL nhà trường do chủ thể QL nhà trường hiện bao gồm các HĐ QL bên trong nhà

trường như: QL GV, QL HS, QL quá trình dạy học, GD, QL cơ sở vật chất, trang thiết bị trường học, QL tài chính trong nhà trường, QL lớp học, QL quan hệ giữa nhà trường và cộng đồng xã hội HĐQL nhà trường chịu sự tác động của những chủ thể QL bên trên nhà trường (các cơ quan QLGD cấp trên) nhằm hướng dẫn và tạo điều kiện cho HĐ của nhà trường và bên ngoài nhà trường, các thực thể bên ngoài nhà trường, cộng đồng nhằm xây dựng những định hướng về sự phát triển của nhà trường và hỗ trợ, tạo điều kiện cho nhà trường phát triển [3]

1.2.2 Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

a Hoạt động

Theo “Đại từ điển Tiếng Việt”: HĐ là làm những việc khác nhau với những mục đích nhất định trong đời sống xã hội HĐ là vận động, không chịu ngồi im HĐ là vận động, vận hành để thực hiện chức năng hoặc gây tác động nào đó HĐ là hình thức biểu hiện quan trọng nhất của mối quan hệ tích cực, chủ động của con người đối với thực tiễn xung quanh Còn đối với từng khía cạnh của thực tiễn, HĐ là quá trình diễn ra một loạt hành động có liên quan chặt chẽ với nhau tác động vào đối tượng nhằm đạt được mục đích nhất định trong đời sống xã hội HĐ của con người luôn luôn xuất phát từ những động

cơ nhất định do có sự thôi thúc của nhu cầu, hứng thú, tình cảm, trách nhiệm Ngoài các yếu tố mục đích và động cơ nêu trên, HĐ còn có đặc trưng

là phải biết sử dụng các phương tiện nhất định mới thực hiện được như: công

cụ và cách sử dụng công cụ, phương tiện ngôn ngữ và các tri thức chứa đựng trong ngôn ngữ, cách thức làm việc bằng trí óc và chân tay, nghĩa là HĐ đòi hỏi phải có các kĩ năng và kĩ xảo sử dụng các phương tiện Để có thể tham gia vào các HĐ sản xuất vật chất và tinh thần, mỗi cá nhân con người cần phải có một năng lực HĐ nhất định Năng lực cần có ấy phụ thuộc vào tố chất bẩm sinh của từng người, nhưng chủ yếu phụ thuộc vào các điều kiện, hoàn cảnh

thực tiễn từng ngày, từng giờ tác động vào một cách tự nhiên, tự phát, vô ý thức, nhưng chủ yếu là bằng cách có ý thức, có chọn lọc, có hệ thống, có phương pháp

b Hoạt động giáo dục

HĐGD (theo nghĩa hẹp): HĐGD là HĐ của nhà giáo nhằm hình thành nhân sinh quan, phẩm chất đạo đức, đồng thời bồi dưỡng thị hiếu thẫm mĩ và phát triển thể chất của HS thông qua hệ thống các biện pháp tác động sư phạm tới tư tưởng, tình cảm, lối sống của HS cùng kết hợp với các biện pháp GD của gia đình và xã hội để phát huy những mặt tốt, khắc phục những mặt hạn chế, tiêu cực, trong suy nghĩ, hành động của các em [17]

c Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

HĐGDNGLL là một HĐGD cơ bản được thực hiện một cách có mục đích, có kế hoạch, có tổ chức, nhằm góp phần thực thi quá trình ĐT nhân cách

HS, đáp ứng những yêu cầu đa dạng của đời sống xã hội HĐGDNGLL do nhà trường QL, tiến hành ngoài giờ học trên lớp theo chương trình, kế hoạch dạy học Nó được tiến hành xen kẽ hoặc nối tiếp chương trình dạy học trong phạm vi nhà trường hoặc trong phạm vi đời sống xã hội do nhà trường chỉ đạo, diễn ra trong suốt năm học và cả thời gian nghỉ hè để khép kín quá trình

GD, làm cho quá trình đó có thể được thực hiện ở mọi nơi, mọi lúc [17] Việc tổ chức các HĐGDNGLL tại trường TH chịu sự QL, chỉ đạo của các cấp QL cao hơn như Phòng GD&ĐT, Sở GD&ĐT

1.2.3 Hoạt động trải nghiệm sáng tạo

HĐTNST có nghĩa là tăng cường khả năng thực hành cho HS, học đi đôi với hành Mỗi HS phải được hành động với kinh nghiệm cá nhân, đưa ra các sáng kiến TN từ thực tế, không ngừng sáng tạo, nuôi dưỡng tính ST, ham học

hỏi của bản thân Đó là HĐ dạy học thông qua hệ thống các môn học; là các

HĐ thực tiễn, tiến hành song song với HĐ dạy học và gọi là HĐGD [7]

1.2.4 Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

Quản lý HĐGDNGLL là HĐ của nhà QL tác động đến tập thể GV và HS NGLL nhằm tổ chức, điều hành để đưa HĐ này thành nền nếp, phục vụ cho việc thực hiện mục tiêu ĐT nhân cách người HS trong nhà trường HĐ này được tiến hành xen kẽ hoặc nối tiếp chương trình dạy học trong phạm vi nhà trường hoặc trong đời sống xã hội do nhà trường QL Nó diễn ra trong suốt năm học Nhà QL vừa phải kiểm soát được mục tiêu, vừa có các biện pháp

QL kế hoạch tổ chức các HĐ, vừa nắm chắc các điều kiện cần thiết trong quá

trình tổ chức, lại vừa hướng dẫn CB, GV thực hiện sao cho có hiệu quả [18]

1.3 HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC

1.3.1 Mục tiêu hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

- Củng cố, khắc sâu những kiến thức đã được học qua các môn học ở

trên lớp; Phát triển sự hiểu biết của HS trong các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội, từ đó làm phong phú thêm vốn tri thức của các em;

- Hình thành và phát triển ở HS các kỹ năng ban đầu, cơ bản cần thiết phù hợp với sự phát triển chung của trẻ (kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tham gia

các hoạt động tập thể, kĩ năng nhận thức,…);

- Góp phần hình thành và phát triển tính tích cực, tự giác cho HS trong việc tham gia vào các HĐ chính trị- xã hội Trên cơ sở đó, bồi dưỡng cho trẻ thái độ đúng đắn với các hiện tượng tự nhiên và xã hội, thái độ có trách nhiệm đối với công việc chung

1.3.2 Vị trí, chức năng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học

a Vị trí của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học

HĐGDNGLL là cầu nối tạo ra mối liên hệ hai chiều giữa nhà trường và

xã hội Thông qua đó, nhà trường có điều kiện phát huy vai trò tích cực của

mình với xã hội, mở ra khả năng thuận lợi để gắn học với hành, nhà trường với xã hội thông qua việc đưa thầy và trò tham gia các HĐ cộng đồng Bằng việc đóng góp sức người, sức của của cộng đồng để tổ chức các HĐGD HĐGDNGLL là điều kiện và phương tiện để huy động sức mạnh cộng đồng tham gia vào quá trình ĐT thế hệ trẻ, vào sự phát triển nhà trường Thông qua các hình thức HĐ cụ thể, HS có dịp củng cố tri thức đã học trên lớp, biến tri thức thành niềm tin, để đối chiếu, kiểm nghiệm tri thức đã học, làm cho những tri thức đó trở thành của chính các em HĐGDNGLL là sự tiếp nối HĐ dạy học, thu hút và phát huy được tiềm năng của các lực lượng GD trong và ngoài nhà trường để nâng cao hiệu quả GDHS HĐGDNGLL còn phát huy cao độ tính chủ thể, tính chủ động, tích cực của HS

b Chức năng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học

Củng cố mở rộng, khơi sâu năng lực nhận thức các bộ môn văn hóa, khoa học cho HS Trực tiếp rèn luyện phẩm chất nhân cách, tính cách, tài năng và thiên hướng nghề nghiệp cá nhân, hình thành các mối quan hệ giữa con người với đời sống xã hội, con người với thiên nhiên, với môi trường sống Tạo điều kiện cho HS hòa nhập vào cuộc sống cộng đồng Phát huy tác dụng của nhà trường đối với đời sống, tạo điều kiện để huy động cộng đồng tham gia xây dựng trường học và phát huy tác dụng trong công tác GD [6]

c Cơ sở tâm lí học của việc tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ

lên lớp

HSTH là lứa tuổi từ 7 đến 11 tuổi, đây là giai đoạn các em trở thành một

HS thật sự Đó là một chuyển biến rất quan trọng trong sự phát triển của trẻ

em, một đặc trưng quan trọng của lứa tuổi này HSTH có những thay đổi về

cơ thể, môi trường sống và HĐ Nhìn chung ở lứa tuổi này có những thay đổi

cơ bản về những đặc điểm giải phẫu sinh lí Đây là những tiền đề vật chất

quan trọng tạo điều kiện cho trẻ chuyển sang HĐ khác về chất so với HĐ vui

chơi ở tuổi mẫu giáo HĐ học tập trở thành HĐ chủ đạo của các em Nội dung

học tập với nhiều tri thức phong phú, nhiều môn học có tính chất khác nhau (Toán, Tiếng việt, Tự nhiên xã hội ) đề ra những yêu cầu cao cho các em, buộc các em phải phấn đấu, nỗ lực vượt mọi khó khăn trở ngại Đời sống xúc cảm, tình cảm của HSTH khá phong phú, đa dạng và cơ bản là mang tính tích cực Trẻ em rất vui mừng vì tình bạn mới với bạn cùng lớp, tự hào vì được gia nhập Đội, hãnh diện vì được GV, chỉ huy Đội giao cho những công việc cụ thể, ở các em tính tự kiềm chế và tính tự giác được tăng cường bộc lộ ở sự ổn

định của những trạng thái cảm xúc

Những phẩm chất ý chí và tình cảm của HSTH cũng bắt đầu nảy sinh và phát triển Các em có thể rèn luyện để có tính kế hoạch, tính kiên trì, nhẫn nại, tính mục đích… nhưng nó chưa trở thành những nét tính cách vững chắc Tính độc lập còn yếu, các em chưa vững tin ở bản thân và dựa nhiều vào ý kiến của cha mẹ và thầy giáo Các em thường bắt chước họ một cách máy móc, và coi họ là mẫu mực phải noi theo Đặc điểm nhân cách của các em đã bộc lộ rõ ra bên ngoài qua hành vi và cử chỉ, chúng cũng ít có mâu thuẫn hơn,

đó là điều kiện thuận lợi trong việc tìm hiểu nhân cách của các em Tuy nhiên cần chú ý nhìn rõ những trạng thái tạm thời, những nét tính cách do sự bắt

chước còn ngây thơ của chúng trong khi đánh giá nhân cách của các em

Vì vậy việc tổ chức các HĐGDNGLL phải dựa trên sự hứng thú, tự

nguyện của HS Để thực hiện có chất lượng GD, mọi HĐ trong nhà trường phải xuất phát từ mục tiêu ĐT, song cũng cần dựa trên yêu cầu chính đáng

về sở thích, sở trường của HS Việc tổ chức HĐGDNGLL còn phải dựa trên cơ sở là việc hình thành và phát triển nhân cách của người HSTH Cũng bằng HĐ giao tiếp trong HĐGDNGLL, các em lĩnh hội nội dung của mối quan hệ xã hội, chứa đựng những giá trị những chuẩn mực do xã hội

quyết định

1.3.3 Nội dung, kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học

a Nội dung hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học

- HĐ văn hóa - nghệ thuật: Giới thiệu hoặc tìm hiểu các nét đẹp văn hóa, tổ chức ngày hội văn hóa,…; tổ chức các buổi: tập hát, diễn kịch về các loại hình sân khấu cổ truyền như hát dân ca, chèo, tuồng, múa rối,…; dạy vẽ tranh, nặn tượng,…; tổ chức các buổi biểu diễn văn nghệ, đọc thơ, kể chuyện; trình diễn thời trang; triển lãm tranh tự vẽ; thăm quan các di tích

lịch sử - văn hóa,…

- HĐ vui chơi giải trí, thể dục thể thao: Hướng dẫn HS tổ chức các trò chơi dân gian; đồng diễn thể dục nhịp điệu, vòng gậy,…; các trận thi đấu thể

thao: cầu lông, đá cầu, cờ vua, bóng đá,…

- HĐ thực hành khoa học - kĩ thuật: thi hỏi đáp về các hiện tượng của tự nhiên và xã hội, sưu tầm các loại cây thuốc quý, tìm hiểu các danh nhân, các Bác học, những tấm gương say mê phát minh, sáng chế, nghe nói chuyện về

các thành tựu khoa học - kĩ thuật, tham gia các câu lạc bộ,…

- HĐ lao động công ích: Tổ chức lao động vệ sinh làm sạch, đẹp các

công trình văn hóa - lịch sử, giúp đỡ gia đình thương binh, liệt sĩ;…

- HĐ của Đội TNTP Hồ Chí Minh;

- Các HĐ mang tính xã hội: Tổ chức ủng hộ đồng bào, HS vùng bão lụt,…; tổ chức giao lưu với HS khuyết tật, trẻ mồ côi; tổ chức các HĐ từ thiện: vòng tay bè bạn, giúp nhau cùng tiến,… [12]

b Kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học

- Công tác chuẩn bị: Khảo sát đánh giá kết quả đạt được trong năm học qua; Dự kiến nội dung HĐGDNGLL của trường; Cho HS, PH đăng ký tham gia các nội dung mà các em có thể tham gia trong các nội dung GDNGLL theo quy định; Tìm hiểu về các điều kiện cần có để tổ chức HĐGDNGLL

như: con người, cơ sở vật chất, kinh phí, … cho các lớp, khối lớp, tổ chuyên môn, tổng phụ trách Đội xây dựng kế hoạch HĐGDNGLL

- Xác định mục tiêu cần đạt của HĐGDNGLL của trường trong năm học, nằm trong tổng thể mục tiêu chung của trường

- Căn cứ vào chủ đề năm học, nhiệm vụ trọng tâm, các chủ điểm, xây dựng kế hoạch của năm học phù hợp với đặc điểm của trường

- Xây dựng các loại hình HĐ cho từng chủ điểm: Chọn lựa các loại hình

HĐ phù hợp để thực hiện chủ đề một cách tốt nhất Trong từng loại hình HĐ, chọn lựa nội dung cho phù hợp với chủ đề, cho phù hợp với nguyện vọng, năng lực của HS và điều kiện của nhà trường Chọn lựa các con đường thực hiện HĐGDNGLL

- Xác định quy mô, thời lượng, địa điểm và người chịu trách nhiệm tổ chức để thực hiện nội dung

- Chuẩn bị các điều kiện, nguồn lực để tổ chức thực hiện các nội dung HĐGDNGLL [12]

1.3.4 Các phương pháp và hình thức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học

- Các phương pháp hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học: HĐGDNGLL ở trường TH được tổ chức theo các phương pháp sau: thảo

luận nhóm, đóng vai, giải quyết vấn đề, tình huống, giao nhiệm vụ, trò chơi,

tổ chức HĐ giao lưu,… Phương pháp tổ chức HĐGDNGLL ở trường TH rất

đa dạng Trên đây là một vài phương pháp chủ yếu tổ chức HĐGDNGLL được vận dụng từ các phương pháp GD và phương pháp dạy học [12]

- Hình thức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học:

HĐGD theo các chủ điểm; HĐ trong giờ sinh hoạt lớp; HĐ trong buổi sinh hoạt dưới cờ; HĐGD theo các nội dung mang tính chính trị - xã hội; HĐ theo ngày cao điểm trong tháng; Qua HĐ của Đội TNTP và Nhi đồng Hồ Chí

Minh; HĐ thăm viếng, giúp đỡ, ủng hộ; HĐ bảo vệ môi trường và HĐ trong buổi sinh hoạt câu lạc bộ [12]

1.4 HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG

1.4.1 Đặc điểm của hoạt động trải nghiệm sáng tạo

a Mục đích của hoạt động trải nghiệm sáng tạo

HĐTNST nhằm góp phần hình thành và phát triển cho HS những phẩm chất và năng lực chung, nhất là trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại và môi trường tự nhiên; tính tự lập, tự tin, tự chủ; các năng lực sáng tạo, hợp tác, giao tiếp, tự QL bản thân Ở cấp TH, nhằm phát hiện và bồi dưỡng những tư chất, cá tính của trẻ và tập trung hình thành ý thức tự chăm sóc, rèn luyện thân thể; yêu quý, gắn bó và có ý thức tham gia các HĐ ở lớp,

ở trường và cộng đồng nơi ở; tôn trọng, lắng nghe có phản ứng tích cực trong giao tiếp; [7]

b Các nhóm hoạt động của hoạt động trải nghiệm sáng tạo

Nội dung HĐTNST gắn bó với đời sống, địa phương, cộng đồng, đất nước và dễ vận dụng vào thực tế; được tích hợp từ nhiều lĩnh vực GD, môn học và thiết kế thành các chủ đề mang tính chất mở và tương đối độc lập với nhau để HS và nhà trường lựa chọn, tổ chức thực hiện một cách phù hợp, hiệu quả [7]

HĐTNST gồm 4 nhóm HĐ chính: HĐ tự chủ (thích ứng, tự chủ, tổ chức

sự kiện, sáng tạo độc lập ); HĐ câu lạc bộ (hội thanh niên, văn hóa nghệ thuật, thể thao, thực tập siêng năng ); HĐ tình nguyện (chia sẻ quan tâm tới hàng xóm láng giềng và những người xung quanh, bảo vệ môi trường); HĐ định hướng (tìm hiểu thông tin về hướng phát triển tương lai, tìm hiểu bản thân ) Chúng ta có thể lựa chọn và tổ chức thực hiện 4 nhóm HĐ chính này một cách linh động sao cho phù hợp với đặc điểm của HS, cấp học, khối

lớp, nhà trường và điều kiện xã hội của địa phương [7]

c Vai trò của tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo hướng

tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo

HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST góp phần nâng cao chất

lượng GD vì nó có các tác dụng sau đây:

- Mang tính chất linh hoạt, mềm dẻo, mở: Các HĐGDNGLL theo hướng tổ

chức HĐTNST có thể tổ chức vào những thời điểm khác nhau trong năm học; với thời lượng linh hoạt, có thể từ 30 phút đến 150 phút; có thể tổ chức theo những quy mô khác nhau như theo nhóm, theo lớp, theo khối lớp, trường hoặc liên trường; có thể tổ chức theo các hình thức đa dạng khác nhau; có thể sử dụng tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau và nội dung cũng rất đa dạng Điều này giúp cho việc tổ chức các HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST dễ thực hiện hơn, đáp ứng được được những nhu cầu của các đối tượng HS khác nhau, phù

hợp với các điều kiện của các vùng miền khác nhau trong cả nước

- Có nội dung mang tính tích hợp, tổng hợp cao của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực khoa học và đời sống thực tiễn: Khác với các môn học, nội

dung HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST rất đa dạng và mang tính tích hợp, tổng hợp cao của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực khoa học và đời sống thực tiễn Điều đó giúp cho các nội dung GD gần gũi với cuộc sống thực

tế hơn, thiết thực hơn, đáp ứng được nhu cầu của HS, giúp các em lĩnh hội, chiếm lĩnh vận dụng các nội dung GD vào trong thực tiễn cuộc sống một cách

dễ dàng, thuận lợi hơn

- Tạo cơ hội cho HS được thực hành, trải nghiệm các kiến thức đã học vào trong thực tiễn cuộc sống, giúp HS mở rộng, nâng cao kiến thức :

HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST đem lại những cơ hội tốt để HS được thực hành, được TN những kiến thức đã học vào những lĩnh vực của cuộc sống thực tiễn Điều đó giúp cho HS hiểu biết sâu sắc hơn về những nội

dung đã được GD; phát triển những kĩ năng, thái độ và hành vi tích cực; phát triển năng lực thích ứng, năng lực hành dụng - là những năng lực rất cần thiết của con người sống trong xã hội hiện đại; tạo cho các em khả năng phát huy,

đa dạng hoá tất cả những tiềm năng; tạo điều kiện để HS tham gia, có dịp thể hiện những hiểu biết của mình, bổ sung, phát triển những tri thức cần thiết

- Giúp phát hiện năng khiếu của HS: Khi tham gia các HĐGDNGLL

theo hướng tổ chức HĐTNST HS có dịp trổ tài bộc lộ những hiểu biết của mình, đó là lúc để người GV nhìn nhận để phát hiện ra những HS có năng khiếu, từ đó có kế hoạch bồi dưỡng Trong HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST, tính độc lập và sự sáng tạo của HS rất được tôn trọng Các kỹ năng nghe nói của các em được hình thành và phát triển một cách tự giác, chủ động, tạo cơ sở thuận lợi cho việc GV thực hiện việc đổi mới các phương pháp dạy học trong nhà trường theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của HS, bồi dưỡng phương pháp tự học đặc biệt là rèn kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tế

- Hướng hứng thú vào các HĐ bổ ích, làm giảm thiểu tình trạng yếu kém

về đạo đức của HS: Việc tham gia các HĐGDNGLL theo hướng tổ chức

HĐTNST hướng các em sử dụng thời gian rảnh rỗi vào những việc có ích, hợp lí trong quá trình học tập của mình Một sân chơi thú vị với nhiều hình thức phong phú giúp các em giảm bớt việc tham gia những HĐ không lành mạnh Thông qua HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST, GV có thể phát huy được tính tích cực từ chính những đặc điểm tâm lí của những HS yếu kém về đạo đức, nếu GV tin tưởng, giao việc, khích lệ sẽ có thể làm thay đổi cách nhìn, cách sống của chính những HS đó, các em sẽ hoàn thành nhiệm

vụ một cách vui vẻ, tự nguyện Mỗi lần như vậy, các em sẽ xích lại gần nhau hơn, dần dần GV tạo ra được thói quen và cách ứng xử tốt cho các em Từ đó,

góp phần tăng cường hứng thú học tập cho HS với các môn học

- Các hình thức đa dạng của HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST giúp cho việc chuyển tải các nội dung GD tới HS một cách nhẹ nhàng, hấp dẫn: Mỗi một loại hình HĐ đều tiềm tàng trong nó những khả năng GD nhất định Do không bị bó hẹp về thời lượng, không gian, quy mô tổ chức, như

HĐ dạy học các môn văn hóa nên HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST có những lợi thế riêng trong việc chuyển tải nội dung GD tới HS Nhờ các hình thức HĐ đa dạng, việc GD HS được thực hiện một cách tự nhiên, sinh động, không gò bó và khô cứng, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí cũng như nhu cầu, nguyện vọng của HS Trong quá trình thiết kế, tổ chức, đánh giá các HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST, cả GV lẫn HS đều

có cơ hội để thể hiện sự sáng tạo, chủ động, linh hoạt của mình, làm tăng thêm tính hấp dẫn, độc đáo của các loại hình HĐ

- Tạo sự gắn bó đoàn kết trong tập thể: Để tham gia tốt các HĐGDNGLL

theo hướng tổ chức HĐTNST đòi hỏi các tập thể HS phải có sự đoàn kết hợp tác, giúp đỡ nhau để cùng hoàn thành nhiệm vụ HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST còn rèn luyện tinh thần trách nhiệm ý thức gắn bó với tập thể của HS Qua đó, HS vừa khẳng định được bản ngã, vừa xác định được vai trò, trách nhiệm của mỗi cá nhân trước cộng đồng HS sẽ hoà nhập vào cuộc sống tập thể một cách vui vẻ Đó là những tiền đề quan trọng để rèn luyện HS trở thành những con người lao động mới, đáp ứng mục tiêu GD

- Là con đường quan trọng để hình thành, phát triển nhân cách cho HS:

Việc tham gia vào nhiều HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST phong phú sẽ tác động tích cực đến nhận thức, tình cảm, niềm tin và hành vi của HS; tạo cơ hội cho các em được thể hiện, bộc lộ, tự khẳng định bản thân; được giao lưu, học hỏi bạn bè Từ đó, các em được phát triển kĩ năng sống, những phẩm chất tích cực như tinh thần đồng đội, khả năng hợp tác, tính kỉ luật, tinh thần trách nhiệm, tình cảm nhân ái, sự cảm thông, tính mạnh dạn, tự tin, kiên

định, tư duy phê phán, tư duy sáng tạo, Những nét nhân cách này chính là nền tảng quan trọng cho việc hình thành các giá trị cốt lõi của con người Việt Nam trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa [33] Thông qua các HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST, GV giúp HS hình thành được một số năng lực như năng lực tổ chức QL, năng lực tự hoàn thiện, năng lực giao tiếp, năng lực HĐ chính trị - xã hội Nó cũng giúp cho HS khả năng làm việc độc lập, khả năng diễn đạt trước đám đông, khả năng phản xạ nhanh

- Huy động các lực lượng xã hội tham gia vào việc GD HS: Sở dĩ các

HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST góp phần đắc lực trong việc nâng cao chất lượng GD của nhà trường vì qua các HĐ này nhà trường gắn kết các lực lượng xã hội và tạo điều kiện cho họ tham gia tích cực vào công tác GD

HS Chất lượng GD phụ thuộc rất nhiều vào sự tác động tích cực của các yếu

tố môi trường khác nhau như môi trường gia đình - môi trường nhà trường và

xã hội Tham gia các HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST là dịp để từng gia đình HS có thêm ý thức đóng góp trong điều kiện có thể để xây dựng

phong trào GD ở địa phương HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST

trong chừng mực nhất định còn tạo được sự phối hợp của liên ngành chức năng trong xã hội Tùy từng lĩnh vực một mà các ngành có phần việc tham gia với GD - ĐT nhà trường Những ngành cần phối hợp để làm tốt HĐ này như: Hội đồng Đội, Hội khuyến học,… Sự phối hợp này không đơn thuần là một hành động nhất thời mà phải được xác định trong một chương trình, kế hoạch dài hạn, được xây dựng trên cơ sở chiến lược GD nói chung của trường Sự huy động các lực lượng tham gia vào HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST trong nhà trường sẽ tạo ra được môi trường cần thiết để thúc đẩy chất lượng GD HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST có khả năng phối hợp, liên kết nhiều lực lượng GD trong và ngoài nhà trường như: Ban giám hiệu, tổng phụ trách Đội, GV, chính quyền địa phương, các nhà khoa học, các

nhà HĐ xã hội, Vì thế, đã tạo điều kiện cho HS lĩnh hội các nội dung GD bằng nhiều kênh khác nhau, với nhiều cách tiếp cận khác nhau; làm tăng tính hấp dẫn, đa dạng và hiệu quả GD [33]

- Mặt khác, QL tốt HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST buộc

người GV phải có sự làm việc nghiêm túc từ khâu lên kế hoạch đến tổ chức

thực hiện Mỗi chương trình HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST cụ thể đều do một nhóm GV phụ trách Sự chuẩn bị tốt, công phu, là cơ sở cho

sự thành công Buổi tổ chức HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST sẽ

không chỉ khắc sâu kiến thức, mở rộng tầm hiểu biết mà còn giúp các em có thêm hứng thú trong quá trình học tập “Trăm nghe không bằng một thấy’’,

HS có dịp chứng kiến những kiến thức sách vở GV truyền đạt nay có trong

thực tế cuộc sống, được vận dụng vào cuộc sống một cách có kết quả tốt [33]

Với những tác dụng to lớn trên đây, nếu tổ chức QL tốt HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST cho HS thì có thể tạo chiếc cầu nối, sự thể nghiệm chặt chẽ giữa lí thuyết với kỹ năng thực hành, góp phần đa dạng hoá các hình thức tổ chức dạy học, tạo hứng thú cho HS Có thể nói HĐGDNGLL theo hướng tổ chức HĐTNST là hình thức dạy học mang tính tích hợp cao, có tác dụng phát triển kiến thức và rèn luyện kỹ năng một cách toàn diện

1.4.2 Hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong chương trình giáo dục phổ thông

a Kinh nghiệm một số nước trên thế giới về việc tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học

- Vương quốc Anh: Gần 7 triệu HS hàng năm được tham gia vào các HĐ

ngoại khóa và HĐNGLL, có nghĩa là hàng tuần có hàng nghìn em được đi tham quan hay tham gia vào các câu lạc bộ học tập Theo các nhà GD Anh, các HĐ này giúp HS gắn kiến thức với cuộc sống Chính phủ Anh cho rằng, cần xem các HĐ này là một phần quan trọng của công tác GD thế hệ trẻ Để

nâng cao chất lượng và tăng cường số lượng các HĐ này, chính phủ Anh đã đưa ra các qui định về trách nhiệm của GV và nhà trường, tăng cường các nguồn lực và các điều kiện cho việc tổ chức các HĐ ngoại khóa và các HĐNGLL khác Bà Ruth Ke-ly, Bộ trưởng Bộ GD Anh nhận xét: Các HĐNGLL, nhất là các HĐ ngoại khóa đã làm giàu chương trình học, tạo dựng niềm tin và củng cố kĩ năng cho HS Qui định mới của Bộ GD Anh năm 2005

về tổ chức và QL các HĐNGLL nêu rõ: Cần cam kết rằng tất cả mọi trẻ em phải có cơ hội tham gia một cách có chất lượng các HĐNGLL, học tập các kinh nghiệm sống; Khuyến khích các trường học liên kết với nhau trong việc

tổ chức các HĐ này; Khuyến khích CMHS tham gia; Đưa ra các hỗ trợ và các lời khuyên; Cung cấp thông tin và các hướng dẫn thực hành; Đặt mục tiêu ưu

tiên cho việc tổ chức các HĐNGLL [31]

HĐTNST ở Anh được tổ chức nhằm cung cấp hàng loạt tình huống, bối cảnh đa dạng, phong phú cho HS và đòi hỏi phát triển, ứng dụng nhiều tri thức, kĩ năng trong chương trình, cho phép HS sáng tạo và tư duy; giải quyết vấn đề làm theo nhiều cách thức khác nhau nhằm đạt kết quả tốt hơn; cung

cấp cho HS các cơ hội ST, đổi mới, dám nghĩ, dám làm [7]

- Nhật Bản: Trong hệ thống GD bậc TH tại Nhật Bản, HĐGDNGLL

được xem là môn học “HĐ đặc biệt”, chiếm khoảng 10% thời gian HĐ của nhà trường Hs lớp 1, 2, 3: mỗi tuần học 1 tiếng; HS lớp 4, 5 mỗi tuần học 2 tiếng Những HĐ này bao gồm những HĐ có tính toàn trường như hội thể thao, ngày văn hóa, HĐ dã ngoại và chúc mừng Và các HĐ của HS như hội nghị lớp, hội nghị hội đồng HS và HĐ các câu lạc bộ Nhiều HĐ được gọi là

“HĐ đặc biệt” trong GD Nhật Bản rất gần với cái được gọi là HĐ ngoại khóa trong GD Hoa Kì nhưng ở Nhật Bản, những HĐ này kết hợp chặt chẽ hơn với việc bố trí chương trình chính thức, gần như tất cả HS đều tham gia, và chú trọng hơn việc bồi dưỡng nhân cách HS Mục tiêu chung là sử dụng những

quá trình này để xúc tiến việc tìm hiểu quan niệm giá trị văn hóa, bồi dưỡng cho cá nhân thái độ và thói quen nỗ lực đóng góp một cách có trách nhiệm vào sự hợp tác của tập thể Quan hệ giữa gia đình, nhà trường và Hội liên hợp

PH là môi trường quan trọng để PH tham gia vào đời sống nhà trường của con cái họ Trong GD tại Nhật Bản, vai trò của Hội liên hợp PH là rất quan trọng

HĐ của Hội liên hợp PH và GV cung cấp cho nhà trường một diễn đàn hữu ích Nhà trường không chỉ là nơi bồi dưỡng chuẩn mực hành vi thông thường của trẻ mà còn chịu trách nhiệm hướng dẫn, bồi dưỡng những thói quen mà người lớn rất kì vọng ở trẻ em như: đúng giờ, gọn gàng, tôn trọng quyền uy

Và các bậc PH rất ủng hộ chức năng này của nhà trường Thông qua nhiều

HĐ, nhà trường cũng tích cực giới thiệu đến PHHS vai trò quan trọng của họ trong việc GD các em, nhà trường thường xuyên quy định phạm vi HĐ của trẻ

ở đường phố gần đó hay cấm trẻ đi chơi vào buổi tối Trong kì nghỉ hè, thông tin nghiệp vụ của Hội liên hợp PH và GV thường bao gồm các hướng dẫn cho

PH như lúc nào đi ngủ, lúc nào thức dậy, thời gian nào dành cho việc học tập

và học tập bao lâu là phù hợp với trẻ em [9] HĐTNST nhằm nuôi dưỡng cho trẻ năng lực ứng phó với sự thay đổi của xã hội, hình thành một cơ sở vững

mạnh để khuyến khích trẻ sáng tạo [7]

- Pháp: Tại Pháp, khi 6 tuổi, HS sẽ vào bậc học đầu tiên Chính ở năm

đầu tiên học này là các em sẽ học những năng khiếu cơ bản về đọc và viết Cũng giống như đa phần các hệ thống GD khác, các HS học TH chỉ có một thầy cô đứng lớp, hay chỉ là hai GV này sẽ dạy toàn bộ chương trình cấp lớp cho các em như Pháp Văn, Toán, Khoa học và Khoa học nhân bản…Ở lứa tuổi này, nhà trường nhà trường giới thiệu cho trẻ em nhiều HĐ nhằm phát triển khả năng nhận biết thế giới xung quanh, khả năng tư duy và các kĩ năng

liên quan đến năng lực học tập độc lập của trẻ [25]

- Hoa Kỳ: Sứ mạng của GD TH tại Hoa Kỳ: Nhà trường khuyến khích

HS tìm hiểu và phát hiện thế giới xung quanh; tham gia tích cực vào các HĐ

để khai thác mọi tiềm năng của chính mình; Nhà trường cam kết tạo dựng một môi trường lành mạnh có thể phát huy thế mạnh của HS, phát triển những kỹ năng, cung cấp những khái niệm cần thiết cho HS trở nên sáng tạo trong việc giải quyết những vấn đề hàng ngày trong một thế giới đầy thách thức và đổi

thay hàng giờ; Nhà trường có trách nhiệm nuôi dưỡng lòng tự trọng của mỗi

HS, GD các em những giá trị đạo đức như chân thành, nhân hậu, có trách

nhiệm, tôn trọng mọi người, và hướng tới những giá trị tốt đẹp Chính sứ

mạng GD này đã chi phối toàn bộ HĐGD trong nhà trường Nhà trường hướng đến một nền GD toàn diện thật sự Nhà trường không chỉ là nơi dạy chữ mà hơn cả đó thật sự là môi trường để các em phát huy hết mọi tiềm năng của chính mình để phát triển nó thành khả năng của bản thân Giờ học tại nhà trường đa dạng không chỉ vì các em được học xen kẽ các môn học khác nhau như Toán, tiếng Anh, Vẽ, Hát nhạc mà các em còn được thay đổi vị trí, đến thư viện đọc sách vào một số giờ nhất định hoặc ra sân tập thể thao, đá bóng, chơi các trò chơi ngoài giờ Ngày nghỉ, GV ít cho HS bài về nhà, thay vào

đó, nhà trường khuyến khích các em tham gia HĐ xã hội để thêm hiểu biết và

kĩ năng giao tiếp xã hội Hoạt động này có thể là “Ngày phòng cháy chữa cháy” do TP tổ chức Trong ngày này, mọi người đến xem các nhân viên cứu hỏa hướng dẫn cách phòng cháy chữa cháy, thực hiện trên các thiết bị mô phỏng hoặc trong các công cụ dùng trong thực tế HS có thể xem, cầm nắm các dụng cụ, quan sát cách thức chữa cháy và biết cách phản ứng nếu phát hiện ra hỏa hoạn Bài tập của các em là phải đưa ra ý kiến cảm nhận cá nhân

về các HĐ mà các em tham gia [25]

- Singapore: Tại Singapore, Hội đồng nghệ thuật quốc gia này có chương

trình GD nghệ thuật, cung cấp, tài trợ cho nhà trường PT toàn bộ chương trình

của các nhóm nghệ thuật, những kinh nghiệm sáng tạo nghệ thuật, … [25]

- Netherlands: Còn ở Netherlands thì thiết lập trang mạng nhằm trợ giúp

những HS có những sáng tạo làm quen với nghề nghiệp HS gửi hồ sơ sáng tạo (dự án) của mình vào trang mạng này, thu thập thêm những hiểu biết từ

đây; mỗi HS nhận được khoản tiền nhỏ để thực hiện dự án của mình [25]

- Đức: Từ cấp TH ở Đức đã nhấn mạnh đến vị trí của các kĩ năng cá biệt,

trong đó có phát triển kĩ năng sáng tạo cho trẻ; phát triển khả năng học độc

lập; tư duy phê phán và học từ kinh nghiệm của chính mình [25]

- Hàn Quốc: Mục tiêu HĐTNST ở Hàn Quốc hướng đến con người được

GD, có sức khỏe, độc lập và sáng tạo Cấp TH và cấp THCS nhấn mạnh cảm xúc và ý tưởng sáng tạo, còn ở cấp THPT phát triển công dân toàn cầu có suy

(theo nghĩa rộng) bao gồm HĐ dạy học và HĐGD (theo nghĩa hẹp) Các HĐGD (theo nghĩa hẹp) gồm: HĐ tập thể (sinh hoạt lớp, sinh hoạt trường,

sinh hoạt Đội Thiếu niên Tiền phong HCM, sinh hoạt Đoàn Thanh niên Cộng sản HCM); HĐGD được tổ chức theo các chủ đề GD; HĐGD hướng nghiệp (cấp THCS và cấp THPT) và HĐGD nghề PT (cấp THPT)

- Chủ trương của chương trình mới sau 2015: Chương trình mới tiếp cận

theo hướng hình thành và phát triển năng lực cho người học; không chạy theo khối lượng tri thức mà chú ý khả năng vận dụng tổng hợp các kiến thức, kĩ năng, thái độ, tình cảm, động cơ… vào giải quyết các tình huống trong cuộc sống hàng ngày Tiếp cận theo hướng năng lực đòi hỏi HS làm, vận dụng

được gì hơn là HS biết những gì Tránh được tình trạng biết rất nhiều nhưng làm,vận dụng không được bao nhiêu, biết những điều rất cao siêu, nhưng không làm được những việc rất thiết thực đơn giản trong cuộc sống thường nhật… Nội dung, cấu trúc của chương trình GD đổi mới, xuất phát từ những yêu cầu hình thành các năng lực mà lựa chọn các nội dung dạy học; ưu tiên những kiến thức cơ bản, hiện đại nhưng gắn bó, thiết thực với những đòi hỏi của cuộc sống hàng ngày, tránh hàn lâm, kinh viện Ưu tiên thực hành, vận dụng, tránh lý thuyết suông; tăng cường hứng thú, hạn chế quá tải Trong chương trình GDPT mới, kế hoạch GD bao gồm các môn học, chuyên đề học tập (gọi chung là môn học) và HĐTNST; HĐGD (theo nghĩa rộng) bao gồm

HĐ dạy học và HĐTNST [7]

Bảng 1.1a So sánh môn học và HĐTNST trong chương trình

Đặc trưng Môn học Hoạt động trải nghiệm sáng tạo

Mục đích

chính

Hình thành và phát triển

hệ thống tri thức khoa học, năng lực nhận thức

và hành động của HS

Hình thành và phát triển những phẩm chất, tư tưởng, ý chí, tình cảm, giá trị, kỹ năng sống và những năng lực chung cần

có ở con người trong xã hội hiện đại Nội dung - Kiến thức khoa học,

nội dung gắn với các lĩnh vực chuyên môn

- Được thiết kế thành các phần chương, bài, có mối liên hệ logic chặt chẽ

- Kiến thức thực tiễn gắn bó với đời sống, địa phương, cộng đồng, đất nước, mang tính tổng hợp nhiều lĩnh vực GD, nhiều môn học; dễ vận dụng vào thực tế

- Được thiết kế thành các chủ điểm mang tính mở, không yêu cầu mối liên

hệ chặt chẽ giữa các chủ điểm

Hình thức

tổ chức

- Đa dạng, có quy trình chặt chẽ, hạn chế về không gian, thời gian, quy mô và đối tượng tham gia

- HS có nhiều cơ hội trải nghiệm

- Có nhiều lực lượng tham gia chỉ đạo,

tổ chức các HĐTN với các mức độ khác nhau (GV, PH, nhà HĐ xã hội, chính quyền, doanh nghiệp, )