Tính cấp thiết của đề tài
Trong thế kỷ XXI, con người được xem là trung tâm của sự phát triển xã hội, với giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) là quốc sách hàng đầu của mọi quốc gia GD&ĐT đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội Trong bối cảnh hội nhập, GD&ĐT là đòn bẩy giúp các quốc gia đạt được tiến bộ vững chắc Nhận thức rõ tầm quan trọng này, Đảng Cộng sản Việt Nam đã xây dựng định hướng phát triển GD&ĐT trong nhiều kỳ đại hội, coi đây là lĩnh vực then chốt để thực hiện sứ mệnh tiên phong Đại hội IX nhấn mạnh rằng phát triển GD&ĐT là động lực quan trọng cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa, và là điều kiện cần thiết để phát huy nguồn lực con người Đại hội XI tiếp tục khẳng định cần đổi mới toàn diện và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong GD&ĐT.
Đổi mới toàn diện nền giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) của Việt Nam cần hướng tới chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế Trong đó, việc cải cách cơ chế quản lý giáo dục và phát triển đội ngũ giáo viên cùng cán bộ quản lý là yếu tố then chốt.
Chất lượng đội ngũ giáo viên (GV) trong mỗi nhà trường đóng vai trò quyết định đến chất lượng dạy - học Việc phát triển GV cả về số lượng lẫn chất lượng là yêu cầu cấp bách, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục Do đó, cần tiến hành nghiên cứu nghiêm túc để xây dựng hệ thống lý luận và tập hợp kinh nghiệm, từ đó cung cấp cơ sở khoa học cho việc cải thiện và phát triển đội ngũ GV ngày càng tốt hơn.
Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục Nhiệm vụ này không chỉ đáp ứng yêu cầu trước mắt mà còn mang tính chiến lược lâu dài Kết luận số 242-KL/TW ngày 15/4/2009 của Bộ Chính trị cũng khẳng định sự cần thiết trong việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VIII), nhằm định hướng phát triển giáo dục và đào tạo đến năm 2020.
“Xây dựng đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục đủ về số lƣợng, đáp ứng yêu cầu về chất lƣợng” [2], Thông tƣ số 26/2012/TT-BGDĐT ngày 10/7/2012 của
Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành Quy chế bồi dưỡng thường xuyên
Ngành giáo dục một lần nữa khẳng định sự quan tâm đến phát triển đội ngũ giáo viên, đặc biệt là giáo viên tiểu học (GVTH) Vào ngày 04 tháng 5 năm 2007, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Quyết định 14/2007/QĐ-BGDĐT quy định về Chuẩn nghề nghiệp GVTH, nhằm giúp giáo viên tự đánh giá năng lực nghề nghiệp của mình Từ đó, họ có thể xây dựng kế hoạch học tập và rèn luyện để nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chính trị, chuyên môn và khắc phục những điểm yếu trong công việc.
Tiểu học đóng vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân, là bậc học nền tảng giúp hình thành và phát triển toàn diện nhân cách con người Đây cũng là nền tảng vững chắc cho giáo dục phổ thông và toàn bộ hệ thống giáo dục Đội ngũ giáo viên tiểu học cần đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về phẩm chất đạo đức, trình độ sư phạm và chuyên môn để thực hiện hiệu quả mục tiêu giáo dục tiểu học và giáo dục phổ thông.
Quản lý giáo dục tiểu học ở huyện Núi Thành cho thấy đội ngũ giáo viên tiểu học đã đáp ứng yêu cầu về số lượng, nhưng chất lượng vẫn còn hạn chế Công tác tuyển dụng gặp nhiều bất cập, khiến nhà trường không chủ động trong việc này Mặc dù nhiều giáo viên có bằng cấp đạt chuẩn, nhưng họ vẫn chưa đáp ứng được tiêu chuẩn nghề nghiệp của Bộ Giáo dục và Đào tạo Tình trạng thừa thiếu giáo viên vẫn tồn tại, không đáp ứng nhu cầu dạy học hai buổi/ngày Đặc biệt, số lượng giáo viên mới tuyển phần lớn chưa được đào tạo chuyên môn tiểu học, trong khi huyện còn phải tiếp nhận một số giáo viên công tác lâu năm từ miền núi theo chỉ đạo.
Tình trạng phân công lao động tại các đơn vị trên địa bàn huyện đang gặp khó khăn, với nhiều giáo viên (GV) "dự trữ" chuẩn bị nghỉ hưu Thời gian tuyển dụng và phân công giáo viên chưa hợp lý, dẫn đến việc một số trường chỉ có giáo viên phụ trách lớp sau vài tuần khai giảng, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng dạy và học.
Tình hình giáo viên (GV) trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết, đặc biệt là các trường sư phạm chưa theo kịp xu thế phát triển của giáo dục phổ thông và tiểu học Việc thiếu GV chuyên về Âm nhạc, Mỹ thuật và Thể dục đang diễn ra, buộc GV tiểu học phải giảng dạy đủ các môn học, kể cả các môn chuyên Điều này dẫn đến chất lượng giảng dạy các môn chuyên không đạt hiệu quả Để khắc phục tình trạng này, cần có những giải pháp quản lý chiến lược và biện pháp cụ thể nhằm phát triển đội ngũ GV tiểu học tại huyện, với mục tiêu cuối cùng là xây dựng một đội ngũ giáo viên chất lượng.
Đội ngũ giáo viên tiểu học (GVTH) cần được phát triển đồng bộ về số lượng và trình độ chuyên môn, đảm bảo sự cân đối giữa các loại hình và vùng miền Điều này nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp đổi mới giáo dục, góp phần nâng cao hiệu quả và chất lượng giáo dục tiểu học tại huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam trong những năm tới Vì vậy, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Biện pháp phát triển đội ngũ GVTH huyện Núi Thành tỉnh Quảng Nam đáp ứng chuẩn nghề nghiệp.”
Mục tiêu nghiên cứu
Dựa trên nghiên cứu lý luận và thực trạng, bài viết đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Núi Thành nhằm đáp ứng yêu cầu chuẩn nghề nghiệp Những biện pháp này sẽ hỗ trợ các cấp quản lý trong việc đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đảm bảo chất lượng và hợp lý về cơ cấu, từ đó nâng cao hiệu quả dạy học tại các trường tiểu học ở huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam.
3 Đối tƣợng, khách thể, phạm vi nghiên cứu
Các biện pháp phát triển đội ngũ GVTH huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam
Công tác phát triển đội ngũ GVTH huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam
3.3 Phạm vi nghiên cứu Đề tài sử dụng số liệu thống kê về phát triển GVTH trên địa bàn huyện Núi Thành trong giai đoạn từ năm 2010 đến 2013
4.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Phương pháp phân tích, tổng hợp và phân loại tài liệu là cần thiết để xây dựng cơ sở lý luận vững chắc về đội ngũ giáo viên Việc phát triển đội ngũ giáo viên và quản lý sự phát triển của họ đóng vai trò quan trọng trong nâng cao chất lượng giáo dục.
4.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Bài viết này sử dụng các phương pháp điều tra khảo sát qua phiếu hỏi, tổng kết kinh nghiệm, phỏng vấn và nghiên cứu sản phẩm hoạt động để đánh giá thực trạng đội ngũ giáo viên tiểu học (GVTH) và quản lý phát triển đội ngũ GVTH tại huyện Núi Thành.
4.3 Nhóm phương pháp xử lý thông tin
Sử dụng các phương pháp thống kê toán học để tổng hợp, xử lý các kết quả điều tra, khảo sát
5 Bố cục của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung luận văn gồm 3 chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ GVTH đáp ứng chuẩn nghề nghiệp
- Chương 2: Thực trạng đội ngũ GVTH và phát triển đội ngũ GVTH huyện Núi Thành tỉnh Quảng Nam
- Chương 3: Biện pháp phát triển đội ngũ GVTH huyện Núi Thành tỉnh Quảng Nam đáp ứng chuẩn nghề nghiệp
6 Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Việc quản lý và phát triển đội ngũ giáo viên đã được nghiên cứu nhiều trong và ngoài nước Các tác giả như Frederick Win Slow Taylor với "Những nguyên tắc quản lý khoa học" (1991) và Jacques Delors trong báo cáo "Education: The Necessary Utopia" nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục Jacques Delors cũng đã chỉ ra trong báo cáo "Learning: The treasure within" (1996) rằng giáo dục là chìa khóa cho sự phát triển Ngoài ra, V A Xu khomlinxli (1984) đã chia sẻ những kinh nghiệm lãnh đạo của hiệu trưởng trường phổ thông, góp phần vào việc nâng cao chất lượng giáo dục tại Việt Nam.
Koontz, Cyril Odonnell và Heinz Weihrich (1992) đã đề cập đến những vấn đề cốt lõi của quản lý trong tác phẩm của họ, xuất bản bởi NXB Khoa học kỹ thuật tại Hà Nội Đồng thời, Tuyển tập các tác phẩm sư phạm – Tập 1, do M.I Kôndakôp chủ biên (1985), cũng nêu rõ những vấn đề quản lý trường học, được dịch bởi Vương Bích và phát hành bởi Trường Cán bộ quản lý giáo dục.
Bộ Giáo dục Hà Nội đã công bố nhiều báo cáo khoa học quan trọng về đổi mới đào tạo giáo viên phổ thông ở Việt Nam, trong đó có báo cáo của giáo sư Nguyễn Thị Mỹ Lộc về mô hình đào tạo giáo viên cho giai đoạn 2010 – 2020 Ngoài ra, nghiên cứu của Phó Giáo sư – Tiến sĩ Lê Quang Sơn về nhu cầu đào tạo giáo viên tiểu học có trình độ đại học tại Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam cũng góp phần làm rõ tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng giáo viên trong hệ thống giáo dục.
Trong những năm qua, huyện Núi Thành đã đạt được nhiều thành tựu trong công tác phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học; tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục để đáp ứng tốt hơn yêu cầu hiện tại.
Áp dụng các biện pháp quản lý tác động đồng bộ trong khung lý thuyết quản lý nguồn nhân lực sẽ nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và cha mẹ học sinh về tầm quan trọng của đội ngũ giáo viên tiểu học Việc phát triển đội ngũ giáo viên đảm bảo đủ số lượng, chất lượng và cơ cấu đồng bộ theo chuẩn nghề nghiệp sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi mới hiện nay.
CHƯƠNG 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ
PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
1.1 LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
Ngành Giáo dục rất coi trọng công tác xây dựng và phát triển đội ngũ
Trong những năm gần đây, nhiều tác giả đã thảo luận về việc xây dựng đội ngũ giáo viên (GV) ở các cấp học, nhấn mạnh vai trò và yêu cầu về số lượng, chất lượng cũng như cơ cấu của đội ngũ này Các nghiên cứu của các chuyên gia như Nguyễn Ngọc Quang, Phạm Minh Hạc và Trần Xuân Bách đã phát triển lý thuyết về phát triển nhân lực và quản lý giáo dục, đồng thời đề xuất các giải pháp cụ thể để cải thiện đội ngũ giảng viên tại Đại học Đà Nẵng Tác giả Thái Văn Hân đã chỉ ra rằng việc nâng cao nhận thức là yếu tố tiên quyết trong kế hoạch phát triển đội ngũ GV tin học tại Đà Nẵng Ngoài ra, Phạm Quang Huân đã đề cập đến các giải pháp quản lý quy mô cho việc bồi dưỡng năng lực sư phạm cho GV trung học cơ sở Những luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục cũng đã đề cập đến công tác phát triển đội ngũ GV tại các trường phổ thông, cao đẳng và đại học Luận văn của Hoàng Tấn Rư năm 2002 đã nêu rõ các vấn đề lý luận về giáo dục tiểu học và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ GV tiểu học ở Bình Thuận.
Luận văn của học viên Mai Long Nguyên năm 2007 về "Quản lý việc nâng cao trình độ đội ngũ GVTH huyện Phú Giáo, Bình Dương" đã nghiên cứu thực trạng đội ngũ giáo viên tiểu học tại Phú Giáo Từ đó, luận văn đề xuất các biện pháp nhằm đào tạo và bồi dưỡng giáo viên, nâng cao trình độ chuyên môn để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
Luận văn của Trần Thị Lan nghiên cứu thực trạng đội ngũ giáo viên tiểu học (GVTH) tại một số trường ở quận 4, thành phố Hồ Chí Minh Tác giả đã đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, từ đó cải thiện trình độ chuyên môn của họ trong khu vực này.
Các đề tài khoa học về phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học (GVTH) ở huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam, vẫn chưa được nghiên cứu một cách đầy đủ và hệ thống Mặc dù có nhiều tài liệu, nhưng chưa có tác giả nào đề cập đến công tác này như một đề tài khoa học riêng biệt Các đánh giá hiện tại chủ yếu dựa vào thực tiễn và kinh nghiệm, thiếu cơ sở lý luận khoa học, dẫn đến hiệu quả chưa cao trong việc phát triển đội ngũ giáo viên.
Trong luận văn này, tác giả đề xuất các biện pháp phù hợp với đặc điểm của huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam nhằm phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học (GVTH) đáp ứng yêu cầu của tình hình mới hiện nay.
1.2 MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN CỦA ĐỀ TÀI
1.2.1 Quản lý và quản lý giáo dục a Quản lý
Trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, sự tồn tại và phát triển của con người đều phụ thuộc vào nỗ lực của các tổ chức, từ nhóm nhỏ đến quy mô quốc gia và quốc tế Sự phát triển xã hội càng cao thì vai trò và nội dung quản lý càng trở nên quan trọng và phức tạp hơn.
Quản lý có thể được hiểu từ nhiều góc độ khác nhau, bao gồm các khía cạnh tổ chức như cai quản, chỉ huy, lãnh đạo, chỉ đạo và kiểm tra Từ khía cạnh điều khiển, quản lý liên quan đến việc lái, điều chỉnh và điều khiển Theo cách tiếp cận hệ thống, quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý, nhằm tổ chức và phối hợp hoạt động của con người trong các quá trình sản xuất - xã hội để đạt được mục tiêu đã đề ra.
Theo góc độ kinh tế: Quản lý là tính toán sử dụng hợp lý các nguồn lực nhằm đạt tới mục tiêu đã đề ra