Bảo hiểm xã hội và thu Bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm xã hội
1.1.1.1 Khái niệm và sự ra đời của Bảo hiểm xã hội
BHXH là loại hình bảo hiểm ra đời sớm và hiện nay phổ biến toàn cầu Đây là hình thức bảo hiểm đặc biệt, mang tính nhân đạo và nhân văn cao, ít chú trọng vào lợi nhuận thương mại.
Trong đời sống xã hội và hoạt động sản xuất kinh doanh, con người không chỉ phải đối mặt với những biến cố đã được dự đoán mà còn gặp phải những rủi ro bất ngờ từ nhiều nguyên nhân như thiên tai, tai nạn giao thông, tai nạn lao động, ốm đau và bệnh dịch Những rủi ro này gây ra tổn thất lớn về kinh tế và ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường sinh thái.
Formatted: Heading 1, Left, Line spacing: single
Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto Formatted: Heading 1, Line spacing: single
Formatted: Font: 13 pt, No underline, Font color: Auto
Formatted: Heading 1, Left, Line spacing: single
Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto
Formatted: Font: 13 pt, No underline, Font color: Auto
Formatted: Font color: Auto Formatted: Font: 13 pt, Font color: Auto Formatted: No underline, Font color: Auto
Formatted: Heading 2, Left, Line spacing: single
Formatted: Font: Not Bold, Font color: Auto Formatted: Font color: Auto
Trong môi trường xã hội, con người đã phải áp dụng nhiều biện pháp nhằm phòng ngừa, hạn chế và khắc phục các rủi ro, biến cố xảy ra.
Các biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro được thiết lập qua các quy định cụ thể trong quản lý sản xuất kinh doanh và đời sống xã hội Những quy định này buộc mọi tổ chức và cá nhân phải tuân thủ, chẳng hạn như luật về đê điều để chống bão lũ, và luật giao thông đường bộ, đường thủy, hàng không để ngăn ngừa tai nạn giao thông.
Con người trải qua các giai đoạn sinh, trưởng thành, lao động, và cuối cùng là già yếu, bệnh tật, cần sự chăm sóc từ xã hội và gia đình Để tồn tại và phát triển, con người cần đáp ứng nhu cầu cơ bản như ăn, mặc, ở, và di chuyển thông qua lao động để có thu nhập Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng có sức khỏe và cơ hội lao động, dẫn đến rủi ro như ốm đau, tai nạn, hay mất việc Những nhu cầu chi tiêu mới cũng có thể phát sinh, như chi phí khám chữa bệnh Do đó, mỗi cá nhân và cộng đồng cần có nguồn lực tài chính dự trữ để đáp ứng kịp thời nhu cầu cho bản thân và những người phụ thuộc, cũng như những người gặp khó khăn trong xã hội.
Trong nền kinh tế thị trường, mối quan hệ giữa người lao động và giới chủ luôn tồn tại, với người chủ cam kết trả công lao động và đảm bảo quyền lợi cho người làm thuê Tuy nhiên, việc thực hiện cam kết này thường không đồng nhất, dẫn đến tranh chấp giữa hai bên Để giải quyết mâu thuẫn, một “bên thứ ba” đã xuất hiện, đóng vai trò trung gian, giúp điều hòa lợi ích giữa giới chủ và người lao động Thay vì chi trả đột xuất, giới chủ có thể đóng góp một khoản tiền nhỏ hàng tháng vào quỹ do bên thứ ba quản lý, đảm bảo người lao động được hỗ trợ khi gặp rủi ro Khi nền kinh tế phát triển, yêu cầu về bảo đảm quyền lợi cho người lao động ngày càng cao, trong khi giới chủ lại muốn giảm chi phí, dẫn đến tranh chấp tiếp tục xảy ra Nhà nước đã can thiệp để điều chỉnh mối quan hệ này, yêu cầu cả giới chủ và người lao động cùng đóng góp vào Quỹ Bảo hiểm xã hội (BHXH), từ đó bảo vệ quyền lợi cho cả hai bên và giải quyết rủi ro trong toàn xã hội.
Sự ra đời của bảo hiểm xã hội (BHXH) là một yếu tố khách quan, không phụ thuộc vào ý chí cá nhân, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển chung của xã hội Do đó, BHXH cần được củng cố và hoàn thiện hơn nữa ở mỗi quốc gia cũng như trên toàn cầu.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là công cụ đảm bảo thu nhập cho người lao động khi họ gặp khó khăn do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, tàn tật, tuổi già hoặc tử tuất Quỹ tài chính của BHXH được hình thành từ sự đóng góp của các bên tham gia và được Nhà nước bảo vệ theo pháp luật, nhằm ổn định đời sống cho người lao động và gia đình họ, đồng thời góp phần vào an toàn xã hội.
1.1.1.2 Chức năng của Bảo hiểm xã hội
BHXH có một số chức năng chủ yếu nhƣ sau:
Bảo hiểm xã hội (BHXH) cung cấp quyền lợi cho tất cả công dân và các đối tượng tham gia trong các hoạt động kinh tế xã hội, nhằm duy trì một chuẩn mực sống ổn định Điều này đặc biệt quan trọng trong trường hợp xảy ra sự cố bất ngờ hoặc rủi ro, giúp đảm bảo an toàn tài chính cho người dân.
Chức năng này không chỉ cần thiết cho người lao động và người sử dụng lao động, mà còn góp phần đảm bảo sự ổn định chính trị và an toàn xã hội cho quốc gia Điều này đảm bảo rằng mọi thành viên trong xã hội, đặc biệt là những người gặp khó khăn về kinh tế, đều được cung cấp một khoản thu nhập và các dịch vụ chăm sóc y tế, cũng như dịch vụ xã hội có ý nghĩa.
Hai chức năng này hỗ trợ lẫn nhau, góp phần ổn định tài chính cho người lao động và khuyến khích họ phát huy tối đa năng lực chuyên môn Điều này không chỉ giúp nền kinh tế phát triển mà còn ổn định xã hội và đảm bảo an toàn cho quốc gia về kinh tế, chính trị và an ninh quốc phòng.
Có 182 quốc gia áp dụng luật về bảo hiểm xã hội (BHXH), cho thấy BHXH là một lĩnh vực quan trọng mà mọi quốc gia đều chú trọng, bất kể thể chế chính trị hay mức độ phát triển kinh tế - xã hội.
BHXH đã đóng góp quan trọng vào việc đảm bảo an sinh xã hội, ổn định và phát triển kinh tế, với các tác động chính như sau:
Formatted: Font: Not Bold Formatted: Font color: Auto Formatted: Heading 4, Left, Line spacing: single
Bảo hiểm xã hội (BHXH) đóng vai trò quan trọng trong việc bù đắp thu nhập cho người lao động khi họ gặp khó khăn như giảm thu nhập hoặc mất khả năng lao động Điều này đảm bảo rằng mọi người sẽ nhận được hỗ trợ tài chính khi đến tuổi nghỉ hưu hoặc không còn khả năng làm việc, theo các quy định của BHXH Chức năng này không chỉ xác định tính chất và nhiệm vụ của BHXH mà còn là cơ sở cho cơ chế hoạt động của hệ thống này.
Quỹ BHXH thực hiện phân phối và phân phối lại thu nhập giữa các thành viên tham gia, bao gồm người sử dụng lao động, người lao động và sự hỗ trợ từ nhà nước Quỹ này được sử dụng để chi trả trợ cấp cho những người gặp tai nạn hoặc rủi ro, mặc dù số tiền trợ cấp thường thấp hơn nhiều so với số tiền đã đóng góp, do quy luật số đông bù ít Quỹ BHXH không chỉ phân phối lại thu nhập theo chiều ngang mà còn theo chiều dọc, giữa những người có thu nhập cao và thấp, cũng như giữa những người khỏe mạnh và những người cao tuổi, ốm đau Chức năng này của BHXH góp phần tạo ra sự công bằng xã hội với tính nhân văn sâu sắc.
Thu Bảo hiểm xã hội
1.1.2.1 Khái niệm thu Bảo hiểm xã hội
Thu BHXH là hoạt động mà nhà nước sử dụng quyền lực để yêu cầu các đối tượng đóng bảo hiểm xã hội theo mức phí quy định, đồng thời cho phép một số đối tượng tự nguyện tham gia và lựa chọn mức đóng phù hợp với thu nhập của họ Qua đó, hình thành quỹ tiền tệ tập trung nhằm đảm bảo các hoạt động bảo hiểm xã hội.
Thu BHXH là quá trình phân phối lại một phần thu nhập của những người tham gia bảo hiểm xã hội, nhằm tái phân phối của cải trong xã hội.
Formatted: No underline, Font color: Auto,
Formatted: Font color: Auto Formatted: Heading 3, Left, Line spacing: single
Định dạng: Font: Không in đậm nhằm mục tiêu giải quyết hài hòa các mối quan hệ về lợi ích kinh tế, đồng thời góp phần đảm bảo công bằng xã hội.
Theo khái niệm thì thu BHXH bắt buộc là việc Nhà nước bắt buộc các đối tƣợng đóng BHXH theo mức phí nhất định đƣợc quy định bởi Luật
1.1.2.2 Nguyên tắc thu Bảo hiểm xã hội
Thu dựa trên các văn bản pháp luật
Thu BHXH đóng vai trò quan trọng trong việc cân đối ngân quỹ và quyết định sự tồn tại, phát triển của ngành BHXH.
Hoạt động thu bảo hiểm xã hội (BHXH) có tầm quan trọng lớn, ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh kinh tế - xã hội và lợi ích của đông đảo người lao động Hiệu quả thu BHXH cao sẽ thu hút nhiều người tham gia, từ đó tăng cường nguồn quỹ và đảm bảo an toàn cho quỹ BHXH Ngược lại, hiệu quả thu thấp dẫn đến nguồn thu giảm, gây mất cân đối quỹ và ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của ngành BHXH, vì quỹ BHXH hoạt động dựa trên nguyên tắc thu phải lớn hơn chi.
Để nâng cao hiệu quả thu BHXH, nguyên tắc đầu tiên là thực hiện đúng các quy định pháp luật về đối tượng, số tiền, phương thức thu, lập kế hoạch và tổ chức kiểm tra giám sát Trong quá trình thực hiện, sẽ phát sinh nhiều vấn đề do các văn bản luật chưa chặt chẽ, tạo điều kiện cho việc trốn đóng hoặc đóng không đúng quy định Do đó, cán bộ thu cần nghiêm túc tuân thủ chỉ đạo và đóng góp ý kiến để hoàn thiện các quy định về thu BHXH.
BHXH Hiện nay thu BHXH ngoài việc thực hiện theo Luật BHXH (ra đời ngày
15/06/2000) còn có thông tƣ, nghị định sửa đổi, bổ sung nhƣ sau:
Formatted: Font color: Auto Formatted: Heading 4, Left, Line spacing: single
- Nghị định 152/2006/NĐ-CP ngày 22/6/2006 của Chính phủ hướng dẫn một số điều của Luật BHXH
Theo Quyết định 51/2007/QĐ-BTC ngày 22/6/2007 của Bộ Tài chính và các văn bản hướng dẫn của BHXH Việt Nam, từ ngày 1/7/2007, việc thu BHXH sẽ chỉ áp dụng cho các chế độ ngắn hạn theo hướng dẫn và biểu mẫu mới.
- Quyết định số 902/QĐ-BHXH ngày 26/6/2007 về quản lý thu BHXH, bảo hiểm y tế bắt buộc
Thu đúng đối tƣợng, thu đủ số lƣợng và đảm bảo đúng thời gian quy định
Muốn thực hiện đƣợc nguyên tắc này cần phải nắm chắc đƣợc các nguồn thu
BHXH Nguồn thu của quỹ BHXH quy định tại Luật BHXH bao gồm:
+ Nguồn đóng BHXH của người lao động tham gia BHXH
+ Nguồn đóng BHXH của người sử dụng lao động
+ Tiền sinh lời từ hoạt động đầu tư tăng trưởng quỹ
+ Nguồn hỗ trợ của nhà nước
Để đảm bảo hiệu quả từ các nguồn thu như viện trợ và biếu tặng, cần tăng cường công tác quản lý chặt chẽ Mỗi loại nguồn thu yêu cầu phương pháp quản lý phù hợp nhằm tối ưu hóa kết quả.
Các cơ quan và doanh nghiệp tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) cần đóng góp dựa trên quỹ lương, bao gồm lương cứng và các khoản phụ cấp Quỹ lương này phải đảm bảo chi trả cho tất cả các đối tượng tham gia đóng BHXH.
+ Thu BHXH phải mang tính trực tiếp, hạn chế tối đa hiện tƣợng khoán thu để được hưởng hoa hồng
Cơ quan BHXH cần thực hiện quyết toán hàng tháng, đảm bảo sự khớp nhau giữa các số thu và tạo sự cân đối giữa người lao động, người sử dụng lao động, loại hình doanh nghiệp và loại hình thu.
Lãi đầu tư từ quỹ nhàn rỗi BHXH cần được tái đầu tư vào quỹ nhằm bảo toàn và tăng trưởng nguồn quỹ Việc chi tiêu cho các mục đích khác như khen thưởng, quản lý và các khoản chi khác phải tuân thủ quy định pháp luật Đồng thời, các khoản tài trợ từ tổ chức và quỹ từ thiện cũng cần được xem xét trong bối cảnh này.
Formatted: Font: Times New Roman Bold, No underline, Font color: Auto, Condensed by 0.3 pt
Formatted: Font: Times New Roman Bold,
Formatted: Condensed by 0.4 pt khoản nợ của người tham gia phải được hạch toán riêng, các khoản nợ khó đòi được phải tính tới lãi suất
Quản lý thu BHXH hiệu quả phụ thuộc vào việc thu đúng đối tượng, đủ số lượng và đúng thời gian quy định Hiện nay, nhiều đơn vị vẫn chưa nộp đủ số tiền theo quy định hàng tháng, tình trạng trốn đóng và nợ đọng BHXH vẫn diễn ra phổ biến Để cải thiện tình hình, cần áp dụng các biện pháp quản lý khoa học kết hợp với các biện pháp hành chính cứng rắn.
Bảo đảm quyền lợi người tham gia Bảo hiểm xã hội
Bảo vệ quyền lợi người lao động trong BHXH là quyền lợi hợp pháp được quy định trong Luật BHXH Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp không thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH đầy đủ, khi phải trích 16% tổng tiền lương hàng tháng cho cơ quan BHXH, trong khi người lao động chỉ đóng 6% Hệ quả là quyền lợi của người lao động bị ảnh hưởng, dẫn đến mức trợ cấp khi ốm đau, tai nạn lao động, thai sản, hay tử tuất thấp hơn hoặc không được hưởng.
Đảm bảo quyền lợi cho người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) là nguyên tắc quan trọng trong ngành BHXH, nhằm thực hiện mục tiêu an sinh xã hội mà Chính phủ giao phó cho toàn ngành.
Bảo đảm hoạt động thu Bảo hiểm xã hội ổn định, bền vững và hiệu quả
Tính ổn định, bền vững và hiệu quả trong hoạt động thu bảo hiểm xã hội (BHXH) là mục tiêu quan trọng mà mọi hệ thống BHXH quốc gia hướng tới Hoạt động thu BHXH giữ vai trò xương sống của toàn ngành, do đó việc đảm bảo sự ổn định và hiệu quả trong quá trình thu là rất cần thiết Để đạt được những mục tiêu này, cần phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện cần thiết.
Quản lý thu Bảo hiểm xã hội
Khái niệm quản lý thu Bảo hiểm xã hội
Quản lý thu BHXH là quá trình mà các cơ quan BHXH tác động đến các tổ chức và cá nhân liên quan, bao gồm việc xác định đối tượng, mức thu, phương thức thu, lập kế hoạch thu và tổ chức thực hiện kế hoạch Mục tiêu của quá trình này là đảm bảo thu đúng, đủ và kịp thời tiền BHXH từ các đối tượng tham gia vào quỹ.
BHXH nhằm đáp ứng nguồn kinh phí chi trả các chế độ BHXH dựa trên nguyên tắc có đóng có hưởng” (Nguồn: Luật BHXH 2006)
Hoạt động quản lý thu BHXH đóng vai trò quan trọng đối với thu BHXH
Trong quá trình thực hiện công tác thu, cần đảm bảo thu đúng đối tượng, đúng phạm vi, đúng thời gian và quan trọng hơn là thu đủ số tiền đóng.
Việc tăng cường công tác thu bảo hiểm xã hội (BHXH) từ các đối tượng tham gia là một vấn đề quan trọng được các cơ quan quản lý và cộng đồng quan tâm Để xây dựng một kế hoạch và chính sách thu BHXH phù hợp với cơ chế quản lý kinh tế đang đổi mới, cần phải nghiên cứu và giải quyết nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn.
Mục tiêu quản lý thu Bảo hiểm xã hội
1.2.2.1 Phát triển quỹ Bảo hiểm xã hội
Theo quy định của Luật BHXH:
Formatted: Font color: Auto Formatted: Heading 2, Left, Line spacing: single, Tab stops: Not at 0.2" + 0.39" + 0.59"
Formatted: Heading 3, Left, Line spacing: single, Tab stops: Not at 0.59" + 0.89"
Formatted: Font color: Auto Formatted: Heading 3, Left, Line spacing: single, Tab stops: Not at 0.59" + 0.89"
Formatted: Heading 4, Left, Line spacing: single, Tab stops: Not at 0.59" + 0.69"
Quỹ BHXH là quỹ tài chính độc lập, không thuộc ngân sách nhà nước, được sử dụng để chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội cho người lao động.
Quỹ BHXH là bộ phận quan trọng nhất của ngành bảo hiểm xã hội, gắn liền với sự tồn tại và phát triển của lĩnh vực này Tại Việt Nam, quỹ BHXH được hình thành từ ba nguồn chính: đóng góp của người lao động, chủ sử dụng lao động và hỗ trợ từ ngân sách nhà nước.
Quỹ BHXH không chỉ được hình thành từ sự đóng góp của người sử dụng lao động, người lao động và nhà nước, mà còn từ nhiều nguồn khác như tiền phạt đối với các đơn vị vi phạm quy định BHXH, các khoản hỗ trợ và viện trợ từ tổ chức trong và ngoài nước, cũng như các khoản vay từ hoạt động đầu tư tài chính và phần quỹ BHXH nhàn rỗi.
Trong cơ cấu chi từ quỹ BHXH, chi trả cho các chế độ BHXH chiếm tỷ lệ lớn, nhằm đảm bảo ổn định cuộc sống cho người lao động và hỗ trợ hoạt động của các tổ chức Việc chi trả diễn ra thường xuyên với số lượng lớn trên phạm vi rộng Một trong những khoản chi hàng tháng quan trọng là lương hưu cho người lao động đã nghỉ việc và trợ cấp BHXH cho thân nhân của họ khi không may qua đời.
Khoản chi thứ hai trong quỹ BHXH là chi phí dự trữ, phản ánh quá trình tích lũy lâu dài của quỹ Hàng tháng, quý, hoặc năm, cơ quan BHXH sẽ giữ lại một phần quỹ để thành lập quỹ dự phòng, dự trữ Quỹ này chỉ được sử dụng khi nhu cầu chi trả vượt quá khả năng, dẫn đến thâm hụt quỹ BHXH, đặc biệt trong bối cảnh đồng tiền mất giá và theo quyết định của hội đồng quản lý.
Với ảnh hưởng và vai trò quan trọng của quỹ BHXH, mục tiêu hàng đầu trong quản lý thu BHXH là phát triển quỹ này, đảm bảo quỹ luôn duy trì ở mức dương Điều này cần thiết để đảm bảo hoạt động của ngành BHXH và thực hiện đầy đủ các chế độ, trợ cấp cho người dân.
Comment [h4]: Nguồn? Formatted: Font: Not Bold
1.2.2.2 Chống thất thoát quỹ Bảo hiểm xã hội
Mục tiêu chống thất thoát quỹ BHXH là một yếu tố quan trọng song song với việc phát triển quỹ BHXH Dù quỹ BHXH phát triển ổn định, nhưng nếu công tác quản lý thu BHXH không hiệu quả, tình trạng thất thoát có thể xảy ra, gây ra hậu quả nghiêm trọng và dẫn đến âm quỹ.
BHXH, ảnh hưởng tới toàn bộ hệ thống
Việc buông lỏng quản lý và sử dụng kinh doanh của các cơ quan chức năng dẫn đến tình trạng nhiều doanh nghiệp đăng ký thành lập nhưng không thực hiện nghĩa vụ đăng ký sử dụng lao động Họ thường sử dụng lao động mà không có hợp đồng cụ thể hoặc kê khai số lượng lao động thấp hơn thực tế, nhằm trốn tránh trách nhiệm với người lao động Hệ quả là cơ quan BHXH không có đủ cơ sở để xác định hình thức hợp đồng lao động, dẫn đến việc mức đóng BHXH không phản ánh đúng thực tế thu nhập của người lao động, thường thấp hơn nhiều so với mức lương thực tế.
Ngoài việc trốn đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), nợ đọng và nộp chậm BHXH của các chủ sử dụng lao động cũng là vấn đề quan trọng cần được chú ý, đặc biệt là đối với doanh nhân ngoài quốc doanh và các hộ kinh doanh cá thể.
Hiện nay, mặc dù đã có chế tài xử phạt vi phạm về bảo hiểm xã hội (BHXH), nhưng mức phạt còn quá thấp và chưa đủ mạnh để tạo tính răn đe Các quy định về xử phạt và truy tố hình sự đối với chủ sử dụng lao động trốn đóng BHXH còn mơ hồ, thiếu rõ ràng Để nâng cao hiệu quả quản lý thu BHXH và ngăn chặn tình trạng thất thoát quỹ, ngành BHXH cần tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng như công an, liên đoàn lao động và ngành lao động thương binh và xã hội.
Formatted: Heading 4, Left, Line spacing: single
Formatted: No underline, Font color: Auto,
Formatted: No underline, Font color: Auto,
Ủy ban nhân dân các cấp đang tăng cường giám sát và điều tra tình hình thực tế của các doanh nghiệp trên địa bàn nhằm tìm ra biện pháp quản lý hiệu quả, đặc biệt trong bối cảnh điều chỉnh thuế.
1.2.2.3 Đảm bảo an sinh xã hội Đây là mục tiêu quan trọng nhất của quản lý thu BHXH, vì đảm bảo an sinh xã hội cũng là mục tiêu và nhiệm vụ của toàn ngành BHXH, ngành BHXH đƣợc ra đời và phát triển nhằm thực hiện mục tiêu này, ta đều biết: đảm bảo an sinh xã hội là tiền đề cơ bản để ổn định chính trị và sự phát triển, tồn tại của mỗi quốc gia Mọi quốc gai phát triển luôn gắn liền với sự phát triển của các chính sách an sinh xã hội.
Nội dung quản lý thu Bảo hiểm xã hội
Theo quyết định số 902/QĐ-BHXH ngày 26/6/2007 của Tổng giám đốc
BHXH Việt Nam Nôi dung quản lý thu BHXH bao gồm:
1.2.3.1 Lập kế hoạch thu Bảo hiểm xã hội
a Xác định đối tƣợng thu Bảo hiểm xã hội
Căn cứ Luật BHXH số 71/2006/QH11 ngày 29/6/2006; căn cứ nghị định số
152/2006/NĐ-CP ngày 22/12/2006 của Chính phủ hướng dẫn một số điều của Luật
BHXH về BHXH bắt buộc; Nghị định số 68/2007/NĐ-CP ngày 19/4/2007 của
Chính phủ đã ban hành quy định chi tiết và hướng dẫn về một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) liên quan đến BHXH bắt buộc, theo Quyết định số 902/QĐ-BHXH ngày 26/6/2007 của Tổng giám đốc BHXH.
Việt Nam quy định đối tượng thu BHXH bao gồm người lao động và người sử dụng lao động
- Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức
Người lao động làm việc theo hợp đồng có thời hạn từ ba tháng trở lên, hoặc hợp đồng lao động không xác định thời hạn, sẽ được bảo vệ theo quy định của pháp luật về lao động Điều này bao gồm cả xã viên và cán bộ quản lý làm việc trong các hợp tác xã, cũng như người quản lý doanh nghiệp theo các chức danh được quy định trong Luật.
Doanh nghiệp hưởng tiền lương, tiền công từ đủ ba tháng trở lên
Formatted: Heading 4, Left, Line spacing: single
Formatted: Heading 3, Left, Line spacing: single
Formatted: Heading 4, Left, Line spacing: single
Formatted: Font: Times New Roman, 13 pt,
Bold, No underline, Font color: Auto
Formatted: List Paragraph, Bulleted + Level:
Formatted: Font: Times New Roman, 13 pt,
Formatted: No underline, Font color: Auto,
Formatted: No underline, Font color: Auto,
Sĩ quan và quân nhân chuyên nghiệp trong quân đội nhân dân, cùng với sĩ quan và hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan và hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật trong công an nhân dân, cũng như những người làm công tác cơ yếu, đều được hưởng lương tương đương với quân đội nhân dân và công an nhân dân.
- Hạ sĩ quan, binh sĩ quân đội nhân dân và hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vục có thời hạn
- Công nhân quốc phòng, công nhân công an làm việc trong các doanh nghiệp thuộc lực lƣợng vũ trang
Phu nhân hoặc phu quân đang hưởng chế độ tại các cơ quan Việt Nam ở nước ngoài, nếu trước đó đã tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, sẽ được hưởng các quyền lợi theo quy định.
Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc nhưng chưa nhận trợ cấp một lần trước khi làm việc có thời hạn ở nước ngoài theo quy định của pháp luật Việt Nam Điều này áp dụng cho các loại hợp đồng lao động khác nhau khi người lao động đi làm việc ở nước ngoài.
Hợp đồng với tổ chức sự nghiệp và doanh nghiệp cung cấp dịch vụ đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài là rất quan trọng Doanh nghiệp này không chỉ giúp lao động tìm kiếm cơ hội việc làm mà còn hỗ trợ họ trong việc thực tập và nâng cao tay nghề.
+ Hợp đồng với doanh nghiệp Việt Nam trúng thầu, nhận thầu hoặc đầu tư ra nước ngoài;
Với người sử dụng lao động:
Người sử dụng lao động bao gồm các khối sau đây:
Khối doanh nghiệp nhà nước gồm các doanh nghiệp do nhà nước thành lập và đầu tư vốn, quản lý với tư cách chủ sở hữu Hiện nay, các doanh nghiệp này đang trong quá trình chuyển đổi thành công ty cổ phần theo quy định của Luật doanh nghiệp.
Khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại thành phố bao gồm các doanh nghiệp tư nhân và công ty TNHH Trong số này, ngành dịch vụ thương mại chiếm ưu thế rõ rệt về số lượng so với ngành công nghiệp.
Khối hành chính sự nghiệp bao gồm các cơ quan hành chính nhà nước, cán bộ làm việc trong các cơ quan Đảng, tổ chức chính trị, tổ chức kinh tế và chính trị - xã hội Các cán bộ xã, phường, thị trấn nhận sinh hoạt phí hàng tháng theo quy định tại Nghị định số 03.
/1998/NĐ-CP ngày 23/01/1998 của Chính Phủ, người làm trong các cơ quan dân sự từ Trung Ương đến cấp xã, phường
- Khối ngoài công lập bao gồm các đơn vị y tế, nhà văn hóa, trung tâm thể dục thể thao…hoạt động không dưới sự quản lý của nhà nước
- Khối phường gồm UBND các phường
b Xác định mức thu và phương thức thu Bảo hiểm xã hội
Mức thu Bảo hiểm xã hội
- Người lao động thuộc đối tượng thực hiện theo chế độ tiền lương do nhà nước quy định:
Tiền lương và tiền công tháng để đóng BHXH bao gồm tiền lương theo ngạch, bậc, cấp bậc, quân hàm, cùng với các khoản phụ cấp chức vụ, phụ cấp thâm niên vượt khung và phụ cấp thâm niên nghề (nếu có).
+ Tiền lương, tiền công của người lao động quy định tại thời điểm này được tính theo mức lương tối thiểu chung tại thời điểm đóng
Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) theo mức lương do người sử dụng lao động quy định, và mức lương, tiền công tháng để đóng BHXH phải dựa trên hợp đồng lao động Tuy nhiên, mức lương này không được thấp hơn mức lương tối thiểu chung tại thời điểm đóng.
Tiền lương và tiền công dùng để tính mức đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) cho người quản lý doanh nghiệp bao gồm chủ sở hữu, Giám đốc doanh nghiệp tư nhân và thành viên hợp danh của công ty hợp danh.
Chủ tịch hội đồng thành viên, Chủ tịch công ty, và các vị trí lãnh đạo như Tổng giám đốc, Phó Tổng giám đốc, Giám đốc, Phó giám đốc, kế toán trưởng và kiểm soát viên có mức lương và tiền công được Đại hội xã viên thông qua Mức lương này cần được đăng ký với cơ quan nhà nước về lao động theo phân cấp quản lý.
Formatted: Font: Times New Roman, 13 pt,
Bold, No underline, Font color: Auto
Formatted: List Paragraph, Bulleted + Level:
Formatted: Font: Times New Roman, 13 pt,
Tiền lương và tiền công tháng của người lao động trong hợp tác xã được xác định dựa trên mức đã được Đại hội xã viên thông qua Mức này cần được đăng ký với cơ quan quản lý nhà nước về lao động theo quy định phân cấp quản lý.
Tiền lương và tiền công tháng để đóng BHXH cho người lao động trong các hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác và cá nhân được xác định bởi người sử dụng lao động Tuy nhiên, mức lương này phải được đăng ký với cơ quan nhà nước về lao động theo phân cấp quản lý.
Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thu Bảo hiểm xã hội
1.2.4.1 Các văn bản pháp luật của nhà nước
Về chính sách tiền lương
Giữa chính sách tiền lương và chính sách BHXH nói chung và công tác thu
Chính sách tiền lương và bảo hiểm xã hội (BHXH) có mối quan hệ chặt chẽ, trong đó chính sách tiền lương là cơ sở để thực hiện BHXH Mức đóng và hưởng BHXH hiện nay phụ thuộc vào mức lương tối thiểu do nhà nước quy định Khi nhà nước nâng mức lương tối thiểu, mức BHXH cũng sẽ tăng theo.
Theo kết quả của một điều tra mới đây của bộ Lao động thương binh xã hội:
Doanh nghiệp nhà nước đang đối mặt với tình trạng tăng lương nhanh chóng hơn năng suất lao động, trong khi doanh nghiệp ngoài quốc doanh lại chưa trả lương tương xứng với lợi nhuận và năng suất Mặc dù mức thu nhập thực tế mà các doanh nghiệp trả cho người lao động đã vượt qua lương tối thiểu, nhưng hầu hết vẫn nộp BHXH theo mức lương tối thiểu thay vì mức thu nhập thực tế Điều này không chỉ làm thiệt thòi quyền lợi cho người lao động mà còn dẫn đến thất thu quỹ BHXH.
Formatted: Bulleted + Level: 1 + Aligned at:
Formatted: Heading 3, Left, Add space between paragraphs of the same style, Line spacing: single
Formatted: Heading 4, Add space between paragraphs of the same style, Line spacing: single
Hiện nay, các quy định xử phạt vi phạm Luật BHXH chưa đủ mạnh để răn đe, dẫn đến tình trạng vi phạm vẫn diễn ra phổ biến Hầu hết các hành vi vi phạm đều bị xử lý hành chính, nhưng mức phạt hiện tại chưa đủ lớn để ngăn chặn Cụ thể, mức phạt chậm đóng đối với đơn vị nợ tiền trong năm 2013 chỉ là 11,868%/năm, tương đương 0,67, không đủ sức răn đe các đối tượng vi phạm.
Mức phạt chỉ 0,988%/1 tháng đối với việc chậm đóng BHXH quá thấp đã khiến một số nhà sử dụng lao động cố tình vi phạm, không đóng BHXH cho người lao động và sử dụng tiền này để đầu tư kinh doanh Điều này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động mà còn gây thiệt hại nghiêm trọng cho quỹ BHXH Để khắc phục tình trạng này, cần có những quy định sửa đổi kịp thời về mức phạt và quy định truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các vi phạm Việc này sẽ giúp chấm dứt tình trạng vi phạm luật BHXH, đảm bảo công tác thu thuế diễn ra thuận lợi và bảo vệ quyền lợi cho người lao động.
1.2.4.2 Điều kiện phát triển kinh tế xã hội Điều kiện phát triển kinh tế xã hội có ảnh hưởng trực tiếp tới nguồn thu BHXH nói riêng và chính sách an ninh toàn ngành BHXH nói chung, khi kinh tế xã hội kém phát triển thì các doang doanh nghiệp đang hoạt động cũng sẽ không đủ điều kiện để đóng BHXH cho người lao động, nguồn thu BHXH sẽ bị giảm sút, đồng thời khi nền kinh tế đi xuống, sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp phá sản, ngừng hoạt động dẫn tới người lao động mất việc làm, tình trạng thất nghiệp tràn lan, bùng phát Nguồn thu bị giảm sút nhưng chế độ về chính sách cho người lao động như: thất nghiệp, ốm đau, thai sản, hưu trí vẫn phải tiếp tục, nguồn thu BHXH không đủ cho nguồn chi các chế độ BHXH sẽ làm cho nguồn quỹ BHXH bị thâm hụt, dẫn tới sự đổ vỡ của cả hệ thống ngành BHXH
Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 đã gây ra những tác động nghiêm trọng, bao gồm sự sụp đổ hàng loạt của các ngân hàng, tình trạng tín dụng thiếu hụt, giảm giá chứng khoán và mất giá tiền tệ ở nhiều quốc gia, dẫn đến suy thoái kinh tế toàn cầu Việt Nam cũng bị ảnh hưởng nặng nề, với tình hình kinh tế xấu đi, nhiều doanh nghiệp lớn nhỏ phá sản, một số doanh nghiệp phải thu hẹp quy mô hoạt động, và người lao động đối mặt với tình trạng thất nghiệp.
Formatted: Heading 4, Left, Add space between paragraphs of the same style, Line spacing: single
Doanh nghiệp gặp khó khăn do thu nhập giảm và thiếu vốn, dẫn đến tình trạng nợ đọng gia tăng Hệ quả là sự đóng góp vào quỹ BHXH cũng giảm sút nghiêm trọng, ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển và duy trì quỹ BHXH, từ đó tác động xấu đến hoạt động của ngành BHXH.
1.2.4.3 Công tác tuyên truyền về hệ thống pháp luật và quy định về luật Bảo hiểm xã hội Đóng vai trò quan trọng trong việc thu BHXH, hiện nay còn nhiều doanh nghiệp và người lao động còn chưa hiểu biết về quyền lợi và nghĩa vụ khi tham gia
Nhiều doanh nghiệp và người lao động vẫn chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của bảo hiểm xã hội (BHXH), mà chỉ xem đó như một yêu cầu bắt buộc để hoạt động sản xuất kinh doanh theo quy định của Nhà nước.
Nhiều người lao động chưa nhận thức đầy đủ về quyền lợi của mình khi tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), trong khi đó, các doanh nghiệp thường tìm cách tiết kiệm chi phí sản xuất bằng việc không đóng góp đầy đủ BHXH cho nhân viên.
Một số người lao động và người sử dụng lao động đã thỏa thuận không tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) để chia sẻ khoản tiền đóng BHXH, dẫn đến tình trạng né tránh và nợ đọng tiền đóng BHXH Ngoài ra, một số doanh nghiệp, bao gồm cả doanh nghiệp Nhà nước, đã chiếm dụng tiền đóng BHXH để phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh, gây ra những khó khăn trong công tác thu BHXH Những vấn đề này là nguyên nhân chính khiến hiệu quả thu BHXH không cao.
1.2.4.4 Trình độ năng lực cán bộ quản lý thu của ngành Bảo hiểm xã hội
Công tác thu và quản lý thu BHXH hiện nay đang gặp nhiều khó khăn do khối lượng công việc lớn và thường xuyên bị quá tải Các cán bộ phải liên tục cập nhật văn bản luật, nghị định và hướng dẫn từ các cấp ban ngành, yêu cầu họ phải chuyên tâm nghiên cứu và có trách nhiệm với công việc Để thực hiện hiệu quả, cán bộ cần có trình độ nhất định về toán học, kế toán và hiểu biết về hệ thống BHXH.
Formatted: Heading 4, Left, Add space between paragraphs of the same style, Line spacing: single
Để công tác thu BHXH thực sự thành công và không bị ảnh hưởng bởi tiêu cực, người cán bộ cần có năng lực tốt, đạo đức và ý chí bền bỉ Điều này là cần thiết để kịp thời xử lý các phát sinh trái với luật BHXH, đồng thời đối phó với những đơn vị trốn đóng hoặc lách luật bằng các thủ đoạn tinh vi.
Tiêu chí đánh giá kết quả hoạt động quản lý thu Bảo hiểm xã hội
1.2.5.1 Mức độ hoàn thành kế hoạch thu Bảo hiểm xã hội trong năm Đây là tiêu chí đầu tiên và quan trọng nhất để đánh giá quản lý thu BHXH, theo quyết định số 902/QĐ-BHXH ban hành ngày 26/06/2007 của Tổng giám đốc
BHXH Việt Nam thực hiện quản lý thu BHXH hàng năm dựa trên báo cáo kết quả thu của các tỉnh, thành phố, được nộp vào ngày 31/12 Quá trình này còn dựa vào kế hoạch thu BHXH cho năm tiếp theo của các BHXH địa phương và các văn bản pháp luật, chính sách mới được ban hành từ nhà nước.
Nam tiến hành khảo sát, tổng hợp và lên kế hoạch cùng ban thu của BHXH Việt
Nam sẽ tính toán số lượng lao động và số đơn vị tham gia trong năm tới, đồng thời xác định số đơn vị trốn đóng và còn nợ Từ đó, tổng số tiền phải thu của từng BHXH tỉnh, thành phố trong cả nước sẽ được xác định, đảm bảo kế hoạch phù hợp với tình hình thu thực tế tại từng địa bàn Kế hoạch thu sẽ được công bố vào ngày 10/01 hàng năm, và dựa trên bảng kế hoạch này, BHXH Việt Nam sẽ tiến hành đánh giá tiêu chí quản lý thu.
BHXH yêu cầu các tỉnh, thành phố trên toàn quốc vào ngày cuối cùng của năm phải hoàn thành 100% kế hoạch được giao hoặc vượt mức kế hoạch đó để được coi là thành công.
1.2.5.2 Tỷ lệ nợ đọng tiền Bảo hiểm xã hội trong năm Đây là tiêu chí thứ hai để đánh giá quản lý thu BHXH Bên cạnh việc hoàn thành kế hoạch thu trong năm thì việc thu hồi nợ đọng, giảm nợ đọng số tiền BHXH theo từng năm là tiêu chí để xác định kết quả hoạt động công tác quản lý thu trong năm đó Việc thu hồi số tiền nợ đọng hay số tiền nợ đọng giảm theo từng năm phản ánh công tác quản lý đối tƣợng, công tác thanh tra đơn vị, cùng sự phối hợp giữa các ngành BHXH và các ban ngành chức năng, các cơ quan quản lý đã phát huy
Formatted: Heading 3, Left, Add space between paragraphs of the same style, Line spacing: single
Comment [h6]: Xem còn tiêu chí nào khác không? Ví dụ tỷ lệ người đóng bảo hiểm/lực lượng lao đông Tỷ lệ trốn nghĩa vụ đóng BHXH, doanh thu…
The effectiveness of debt management strategies and their resultant outcomes are crucial to understanding financial stability Consequently, monitoring the debt-to-income ratio is essential for maintaining fiscal health.
Tiêu chí giảm BHXH theo từng năm là yếu tố quan trọng thứ hai để đánh giá hiệu quả quản lý thu BHXH của các cơ quan BHXH tại các tỉnh, thành phố trên toàn quốc.
Formatted: Space After: 0 pt, Line spacing:
Formatted: Font color: Auto Formatted: Heading 1
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ
HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI
CHƯƠNG 2 PHÂN TÍCH THn"_Toc404894023"H giảm theo từng năm làI B ÂN TÍCH