BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HOÁ THỂ THAO VÀ DU LỊCH TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HOÁ HÀ NỘI HỒNG VŨ PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC THƠNG TIN SỐ TẠI THƯ VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI Chuyên ngành: Khoa học Thư viện Mã số: 60 32 20 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC THƯ VIỆN NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN HỮU HÙNG Hà Nội, 2011 MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, ĐỒ THỊ DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH MINH HỌA MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: NGUỒN LỰC THÔNG TIN SỐ VÀ VAI TRÒ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐÀO TẠO, NGHIÊN CỨU KHOA HỌC TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI 11 1.1 Nguồn lực thông tin số 11 1.1.1 Một số khái niệm 11 1.1.2 Ưu điểm nguồn lực thông tin số 14 1.2 Khái quát Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội Thư viện trường 17 1.2.1 Khái quát Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội 17 1.2.2 Khái quát Thư viện Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội 22 1.3 Đặc điểm người dùng tin nhu cầu tin Thư viện Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội 28 1.3.1 Người dùng tin tiếp cận nghiên cứu 28 1.3.2 Đặc điểm nhu cầu tin 29 1.4 Vai trò nguồn lực thông tin số hoạt động đào tạo nghiên cứu khoa học Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội 32 1.4.1 Đối với hoạt động đào tạo 32 1.4.2 Đối với hoạt động nghiên cứu khoa học 33 Tiểu kết chương 35 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG NGUỒN LỰC THÔNG TIN SỐ TẠI THƯ VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI 36 2.1 Thành phần nguồn lực thông tin số Thư viện Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội 36 2.1.1 Nguồn lực thông tin nội sinh 36 2.1.2 Nguồn lực thông tin ngoại sinh 42 2.1.3 Chính sách phát triển nguồn lực thông tin số 49 2.2 Thực trạng quản lý khai thác nguồn lực thông tin số Thư viện Trường Đại học Ngoại Thương Hà Nội 51 2.2.1 Tổ chức quản lý nguồn lực thông tin số 51 2.2.2 Tổ chức khai thác nguồn lực thông tin số 60 2.3 Mức độ thỏa mãn nhu cầu nguồn lực thông tin số người dùng tin Thư viện Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội 67 Tiểu kết chương 74 CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC THÔNG TIN SỐ TẠI THƯ VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI 76 3.1 Định hướng phát triển 76 3.1.1 Định hướng chung 76 3.1.2 Xây dựng sưu tập tài liệu số phục vụ đào tạo, học tập nghiên cứu khoa học 77 3.1.3 Bổ sung nguồn tài liệu số hóa tồn văn 78 3.2 Xây dựng quy trình số hóa 80 3.2.1 Khái qt quy trình số hóa 80 3.2.2 Triển khai số hóa 86 3.3 Lựa chọn phần mềm để quản trị nguồn lực thông tin số 87 3.3.2 Về phần mềm quản lý nguồn lực thông tin số 87 3.4 Quản lý nguồn lực thông tin số 93 3.4.1 Quản lý tài nguyên thông tin 93 3.4.2 Quản lý phân quyền cho đội ngũ cán 94 3.4.3 Quản lý nguồn thông tin khai thác 96 3.4.4 Khai thác sử dụng thông tin quyền 96 3.5 Giải pháp tổ chức nhân lực 97 3.5.1 Phương thức tổ chức khai thác 97 3.5.2 Nâng cao lực thông tin người dùng tin 98 3.5.3 Nâng cao trình độ chuyên môn đội ngũ cán Thư viện 99 Tiểu kết chương 102 KẾT LUẬN 103 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 106 PHỤ LỤC 111 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CBGD Cán giảng dạy CBQL Cán quản lý CNTT Công nghệ thông tin Consortium Liên kết để bổ sung chia sẻ nguồn lực thông tin CSDL Cơ sở liệu CH Học viên cao học ĐHNT Đại học Ngoại Thương GS Giáo sư KLTN Khóa luận tốt nghiệp LATS Luận án tiến sĩ LVTS Luận văn thạc sỹ NCKH Nghiên cứu khoa học NCS Nghiên cứu sinh NCS Nghiên cứu sinh NDT Người dùng tin NLTT Nguồn lực thông tin NLTTS Nguồn lực thông tin số Nhà trường Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội PGS Phó giáo sư SV Sinh viên TS Tiến sĩ TTTTTV Trung tâm Thông tin Thư viện TV Thư viện TVĐH Thư viện đại học TVĐHNTHN Thư viện đại học Ngoại Thương Hà Nội DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, ĐỒ THỊ Trang Bảng Quy mô hệ đào tạo đại học từ 2005-2010 20 Bảng Loại hình tài liệu TV ĐHNTHN 26 Bảng : Kinh phí bổ sung Thư viện hàng năm 50 Bảng 4: Ngôn ngữ mà người dùng tin thường sử dụng 68 Bảng 5: Cơ cấu lĩnh vực chủ đề mà người dùng tin quan tâm 69 Bảng 6: Đánh giá mức độ thỏa mãn nội dung tài liệu người dùng tin 70 Bảng 7: Đánh giá sản phẩm dịch vụ TV người dùng tin 71 Bảng 8: Đánh giá phương thức truy cập người dùng tin 72 DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH MINH HỌA Trang Hình 1: Cơ cấu tổ chức Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội 19 Hình 2: Cơ cấu tổ chức Thư viện Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội 25 Hình 3: Giao diện trang chủ CSDL BCRC 44 Hình 4: Các phân hệ iLib 55 Hình 5: Giao diện tìm kiếm nhanh BCRC 61 Hình 6: Giao diện tìm kiếm theo khu vực liệu cơng ty BCRC 62 Hình 7: Giao diện tìm kiếm theo khu vực liệu báo BCRC 63 Hình 8: Giao diện tìm kiếm nâng cao BCRC 63 Hình 9: Giao diện Fundamentals Analysis BCRC 64 Hình 10: Giao diện Investment Report Tab BCRC 65 Hình 11: Giao diện trang tra cứu trực tuyến OPAC 66 Hình 12: Sơ đồ quy trình nhận dạng ký tự quang học OCR 85 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Sự phát triển khoa học công nghệ giới nửa cuối kỷ 20 thúc đẩy phát triển mặt xã hội Sự đời máy tính, mạng máy tính mạng tồn cầu Internet tạo đột phá khả cung cấp thông tin cho người lĩnh vực chất lượng số lượng Ngày nay, thông tin số trở thành nguồn thông tin vô quan trọng thể đặc tính ưu việt so với dạng thơng tin truyền thống, đặc biệt việc truyền tải, lưu trữ, tổ chức, quản lý sử dụng, khai thác Trên sở hạ tầng CNTT, dạng thông tin số thay đổi nhiều quan điểm cũ không gian thời gian truyền tin, không gian lưu trữ thông tin cách thức sử dụng khai thác thông tin Đây mối quan tâm hàng đầu ngành CNTT, thông tin học, thư viện học mối quan hệ cung cầu thông tin NDT hệ thống cung cấp thông tin Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội trường đại học hàng đầu Việt Nam đào tạo bậc đại học đại học theo chuyên ngành kinh tế đối ngoại, quản trị kinh doanh, tài kế tốn, tiếng anh thương mại Đây môi trường học thuật có chất lượng cao điều đặt đòi hỏi thiết thực dạng thức thông tin đại, đặc biệt thông tin số Việc khai thác cung cấp thông tin nhà trường xu phát triển có chuyển hướng rõ ràng thể đề án phát triển TV số, xây dựng NLTTS, dịch chuyển dạng tài liệu từ dạng ấn phẩm truyền thống sang dạng số hóa … TV nhà trường với vai trò quản lý, xây dựng, phục vụ nhu cầu thơng tin nhóm NDT nhà trường có chuyển đổi theo xu Là TV đánh giá tương đối đại số TVĐH, TVTĐHNT bước thay đổi từ TV truyền thống sang TV điện tử định hướng phát triển việc cung cấp NLTTS phục vụ cho hoạt động nghiên cứu, giảng dạy học tập nhà trường Trước thay đổi dạng thơng tin, nhu cầu địi hỏi xu phát triển xã hội, yêu cầu thông tin chất lượng cao từ nhóm NDT, việc tập trung ưu tiên phát triển NLTTS NLTT nhà trường nhiệm vụ trọng tâm TV tương lai gần Sự phát triển cần có định hướng tầm vĩ mô, chiến lược thực giải pháp cụ thể Đề tài “Phát triển nguồn lực thông tin số Thư viện Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội” lựa chọn cho luận văn phần để đáp ứng cho phát triển NLTTS phục vụ hoạt động đào tạo, nghiên cứu học tập nhà trường Lịch sử nghiên cứu Vấn đề phát triển NLTTS gần quan tâm nhiều quan chức năng, đơn vị kinh doanh trường đại học đòi hỏi thiết phát triển đơn vị tiến trình bước vào xã hội thơng tin Do đó, có nhiều sách tham khảo, đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ chuyên ngành khoa học TV đề cập đến vấn năm gần Nghiên cứu sách phát triển NLTT có: “Phương pháp luận xây dựng sách phát triển nguồn tin” (Tạp chí Thơng tin Tư liệu, số 1, 2001) TS Nguyễn Viết Nghĩa Tác giả khẳng định vị trí quan trọng sách phát triển NLTT việc tạo nguồn, xây dựng hệ thống kho tài liệu TV quan thông tin Những nội dung chủ yếu cần đề cập sách cách thức trình bày kết cầu sách số giải pháp xây dựng sách tạo nguồn thơng tin Trong viết “Phát triển thông tin để trở thành nguồn lực” “Vấn đề phát triển chia sẻ nguồn lực thơng tin số hóa Việt Nam” (Tạp chí Thơng tin Tư liệu số 1, 2005 số 1, 2006) PGS TS Nguyễn Hữu Hùng phác họa tranh thông tin kinh tế Phân tích hệ thơng tin khoa học công nghệ quốc gia từ phương diện NLTT Luận chứng trình bày giải pháp tạo lập mơi trường thông tin để phát triển NLTT điều kiện Việt Nam Đồng thời, tác giả trình bày khái niệm luận chứng vai trò trung tâm tài nguyên thông tin số hệ thống thông tin quốc gia Về chủ đề chia sẻ NLTT, TS Lê Văn Viết bài: “Một số vấn đề thiết lập hình thức mượn, chia sẻ tài liệu, thông tin thư viện Việt Nam” (Kỷ yếu hội thảo thư viện Việt Nam: Hội nhập phát triển – 2006) đề cập tới việc thiết lập hình thức mượn, chia sẻ tài liệu, thơng tin TV Việt Nam giai đoạn hội nhập phát triển đất nước Về vấn đề xây dựng TV điện tử số hóa tài liệu có “Xây dựng Thư viện điện tử vấn đề số hóa tài liệu Việt Nam” (Tạp chí Thơng tin – Tư liệu, số 2, 2005) thạc sỹ Nguyễn Tiến Đức, “Phát triển nội dung số Việt Nam: nguyên tắc đạo” (Tạp chí Thơng tin tư liệu, số 1, 2000) tiến sĩ Tạ Bá Hưng, “Thư viện điện tử Trường Đại học tổng hợp Amsterdam vấn đề xây dựng thư viện điện tử Việt Nam” (Tạp chí Thơng tin Tư liệu, số 3, 2004) tác giả Nguyễn Thị Huệ, trình bày tiếp cận xây dựng TV điện tử Xem xét khía cạnh cấu trúc, hạ tầng sở kỹ thuật phát triển kho tư liệu số hóa TV điện tử, tiền đề pháp lý, tổ chức kinh nghiệm để triển khai số hóa quan thơng tin địa phương Các nhóm sở liệu biện pháp để thực việc tạo lập nguồn tin số, vấn đề xây dựng kho tài liệu số hóa phát triển mối liên kết, chia sẻ TV xây dựng TV điện tử Việt Nam Ở cấp độ tổ chức NLTTS TV, có số luận văn thạc sỹ đề cập tới sở lý luận thực tiễn NLTT điện tử; trạng công tác xây dựng, khai thác số giải pháp tăng cường NLTT điện tử Các luận văn thạc sĩ chuyên ngành Khoa học thư viện nghiên cứu vấn đề như:“Tăng cường nguồn tin điện tử tại Trung tâm Thông tin khoa học công nghệ quốc gia” (2006) tác giả Lê Thế Long; “Phát triển quản lý nguồn lực thông tin số TTTTTV Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội” (2008) tác giả Hoàng Sơn Cơng; Phát triển nguồn tài liệu số hóa tồn văn Thư viện Trường Đại học Hà Nội” (2009) tác giả Lê Thị Vân Nga; “Nghiên cứu khai thác phát triển nguồn học liệu số Trường đại học Sư phạm Hà Nội giai đoạn đổi giáo dục” (2009) tác giả Vũ Văn Thường; “Xây dựng phát triển nguồn lực thông tin điện tử Học viện Hậu cần” năm 2010 Lê Anh Tiến Trong cơng trình kể trên, có ý kiến xác đáng việc xây dựng khai thác NLTT, song nghiên cứu giải vấn đề Trường ĐHNT cấp mơ hình phát triển cịn chưa có Luận án mong muốn góp phần vào việc giải cách hệ thống vấn đề phát triển NLTT điện tử Thư viện Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội điều kiện Mục tiêu nhiệm vụ nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu: Luận văn thực nhằm đưa giải pháp phát triển NLTTS Thư viện Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội đáp ứng ngày tốt nhu cầu sử dụng dạng thơng tin nhóm NDT Nhiệm vụ nghiên cứu: để thực mục tiêu nghiên cứu trên, luận văn giải vấn đề sau: - Nghiên cứu sở lý luận NLTTS - Vai trò NLTTS hoạt động nhà trường - Nghiên cứu nhóm đối tượng NDT NCT - Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức, quản lý khai thác NLTTS Thư viện - Đề xuất giải pháp phát triển Đối tượng nghiên cứu phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu đề tài là: phát triển NLTTS Thư viện Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội 4.2 Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Thư viện Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội - Phạm vi thời gian: Từ năm 2005 đến Phương pháp nghiên cứu 5.1 Phương pháp luận - Sử dụng phương pháp nghiên cứu theo quan điểm chủ nghĩa vật biện chứng vật lịch sử Quán triệt quan điểm, đường lối sách Đảng, Nhà nước công tác TV, thị nghị Đảng Nhà nước 107 http://thuvientre.uni.cc/community/thong-tin-thu-vien/thongtin-nghiep-vu/giai-phap-xay-dung-cac-bo-suu-tap-tai-lieuso.ntv Time: 16/06/2010 Đại học Khoa học xã hội Nhân văn Thành phố Hồ Chí Minh (2009), “Giới thiệu METS - tiêu chuẩn thư viện số ”, Tp Hồ Chí Minh Url: www.thuvientre.uni.cc Time: 10/06/2010 10 Nguyễn Minh Hiệp (2006), “Thư viện số với hệ thống nguồn mở”, Bản tin Thư viện - Công nghệ thông tin Đại học Khoa học Tự nhiên, Tp Hồ Chí Minh, (8) Tr.1 - 11 Nguyễn Hữu Hùng (2001), “Nghiên cứu xây dựng sách quốc gia thơng tin khoa học cơng nghệ thời kỳ cơng nghiệp hố - đại hoá đất nước”, Đề tài nghiên cứu cấp Bộ, Trung tâm Thông tin Tư liệu Khoa học Công nghệ Quốc gia, Hà Nội 12 Nguyễn Hữu Hùng (2005), “Phát triển thông tin Khoa học công nghệ để trở thành nguồn lực = To develop S&T information, changing it into resource” Tạp chí Thơng tin Tư liệu, (10), Tr.8 - 10 13 Nguyễn Hữu Hùng (2005), Thông tin: từ lý luận đến thực tiễn, nxb Văn hóa Thông tin Hà Nội 14 Nguyễn Hữu Hùng (1995), “Vấn đề phát triển nguồn lực thông tin bối cảnh cơng nghệ thơng tin mới”, Tạp chí Thơng tin Tư liệu, (2), Tr.11 - 14 15 Nguyễn Hữu Hùng (2006), “Vấn đề phát triển chia sẻ nguồn lực thơng tin số hóa Việt Nam”, Tạp chí Thơng tin - Tư liệu, (1), Hà Nội Tr.5 - 10 108 16 Trần Thị Kiều Hương (2008), “Những giải pháp đẩy mạnh hoạt động thông tin Thư viện nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghiên cứu trường đại học Ngoại Thương”, Đề tài NCKH, Đại học Ngoại Thương Hà Nội 17 Nguyễn Thị Ngọc Lan, Đinh Lan Anh (2007), “Kinh nghiệm quản lý website Trung tâm Thông tin - Thư viện Đại học Quốc Gia Hà Nội đề xuất xây dựng cổng thông tin”, Kỷ yếu Hội thảo Khoa học thực tiễn Thông tin - Thư viện, Hà Nội 18 Liên hiệp Thư viện (2007), “Xây dựng & Phát triển nguồn học liệu phục vụ đào tạo nghiên cứu”, Kỷ yếu Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội 19 Luật sở hữu trí tuệ (2005) Quốc hội Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam số 50/2005/QH11 ngày 29-11-2005 nước CHXHCN Việt Nam Công báo 20 Nguyễn Viết Nghĩa (2002), “Phương pháp luận xây dựng sách phát triển nguồn tin” Tạp chí Thơng tin Tư liệu (1), Tr.12 - 17 21 Nguyễn Viết Nghĩa (2001), “Một số vấn đề xung quanh việc thu thập khai thác tài liệu “xám”” Tạp chí Thơng tin Tư liệu, (4), Tr.10 - 14 22 Phịng Cơng tác kỹ thuật Thư viện Đại học Khoa học Tự nhiên Thành phố Hồ Chí Minh (2006), “Sử dụng Greenstone để xây dựng sưu tập thư viện số”, Bản tin Thư viện - Công nghệ thông tin Đại học Khoa học Tự nhiên, Tp Hồ Chí Minh 23 Nguyễn Văn Tuấn (2008), Sách điện tử & công nghệ tạo sách điện tử, Nxb Văn hóa Thơng tin, Hà Nội 109 24 Nguyễn Tuyến (2004), “Sự phát triển sử dụng thư viện số Greenstone giới”, Bản tin Thư viện - Công nghệ thông tin Đại học Khoa học Tự nhiên, Tp Hồ Chí Minh Tr.16 25 Lê Văn Viết (2004), “Lạm bàn môt số thuật ngữ ngành thư viện thơng tin”, Tạp chí Thơng tin Tư liệu, Hà Nội 26 Lê Văn Viết (2006), “Phác thảo sơ sách nguồn lực thơng tin”, Tập san thư viện, Thư viện Quốc gia Việt Nam, Tr.6 - 27 Lê Văn Viết, Võ Thu Hương (2007), “Thư viện Đại học Việt Nam xu hội nhập”, Thư viện Việt Nam, Tr.6 - 11 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HOÁ THỂ THAO VÀ DU LỊCH TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN HỐ HÀ NỘI HỒNG VŨ PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC THÔNG TIN SỐ TẠI THƯ VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI PHỤ LỤC LUẬN VĂN Hà Nội, 2011 111 PHỤ LỤC TRƯỜNG ĐH NGOẠI THƯƠNG HN THƯ VIỆN MẪU PHIẾU ĐIỀU TRA NHU CẦU TIN Để đáp ứng tốt nhu cầu tin bạn đọc, Thư viện Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội có kế hoạch phát triển nguồn lực thông tin số Để việc phát triển nguồn lực thông tin số có hiệu quả, nhằm mục đích nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc, qua nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học Trường, xin Quý vị đọc vui lòng điền trả lời số câu hỏi đây: Quý vị có thường xuyên lên Thư viện không? Thường xuyên  Thỉnh thoảng   Không đến Quý vị thường sử dụng tài liệu viết ngôn ngữ nào? Tiếng Việt  Anh  Nga  Trung Quốc  Nhật Bản  Ngôn ngữ khác  Quý vị thường sử dụng tài liệu thuộc chuyên ngành đây? Kinh tế đối ngoại Quản trị kinh Kinh tế kinh doanh  doanh  quốc tế Tài ngân hàng Ngoại ngữ thương Khoa học  mại  Dạng tài liệu mà Quý vị thường sử dụng? Giáo trình  Sách tham khảo, tra cứu  Báo, tạp chí chuyên ngành Tài liệu điện tử  Đề tài nghiên cứu KH Nhu cầu Quý vị tài liệu điện tử? Rất cần thiết  Cần thiết      Pháp   Luận án, luận văn Báo, tạp chí giải trí Tài liệu khác Không cần thiết     Quý vị sử dụng sản phẩm dịch vụ Thư viện, đánh giá Quý vị chất lượng sản phẩm dịch vụ đó: Đánh giá chất lượng Sản phẩm dịch vụ Tốt Trung bình Chưa tốt CSDL online CSDL đĩa CD-ROM, DVD offline Thư mục sách mới, luận án, luận văn, khóa luận Trang tra cứu trực tuyến OPAC Khai thác mạng Internet 112 Vốn tài liệu Thư viện đáp ứng nhu cầu Quý vị chưa? Mức độ đáp ứng Về nội dung tài liệu Về phương thức truy cập tài liệu Về mức độ cập nhật tài liệu Thỏa mãn Chưa thỏa mãn Theo Quý vị giải pháp thực hữu ích việc phát triển nguồn lực thông tin số cho Thư viện? Mức độ cần thiết giải pháp? Các mức độ Các giải pháp Rất cần Cần Khơng thiết thiết cần Số hóa tồn văn nguồn tài liệu nội sinh (Đề tài NCKH, luận án, luận văn, khóa luận, giáo trình …) Nâng cấp trang thiết bị mở rộng phòng Multimedia Nâng cấp đường truyền hệ thống máy chủ Xây dựng cổng thông tin điện tử Portal Đào tạo người dùng tin Xin Quý vị vui lịng cho biết số thơng tin thân: Sinh viên:  Cán bộ: Trình độ? Đại học Nghiên cứu  Thạc sĩ   Giảng dạy Tiến sĩ   Phó giáo sư Quản lý    Giáo sư 10 Quý vị có đề xuất với Thư viện Trường đại học Ngoại Thương Hà Nội? Thư viện xin chân thành cám ơn hợp tác Quý vị! Hà Nội, ngày Quý vị vui lòng nộp lại phiếu cho cho cán phụ trách phòng đọc Thư viện tháng năm 2011 PHỤ LỤC BẢNG TỔNG HỢP KẾT QUẢ PHIẾU ĐIỀU TRA NHU CẦU TIN CỦA NGƯỜI DÙNG TIN TẠI THƯ VIỆN – TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG NỘI DUNG CÂU HỎI Thời gian đến Thư viện Thường xuyên Thỉnh thoảng Không đến Ngôn ngữ sử dụng Tiếng Việt Tiếng Anh Tiếng Nga Tiếng Pháp Tiếng Trung Quốc Tiếng Nhật Bản Ngôn ngữ khác Lĩnh vực quan tâm Kinh tế đối ngoại Quản trị kinh doanh Kinh tế kinh doanh quốc tế Tài ngân hàng Lĩnh vực hoạt động Tổng số phiếu CBNC, GD 380 100% ThS TS SP % SP % SP % TS SP % SV, CH, NCS TH ĐH ThS SP % SP % SP % 104 50,7 50 24,4 15 7,3 74 48,7 10 6,6 1,3 20 87,0 0,0 0,0 205 152 23 53,9 15 7,3 40,0 51 33,6 6,1 0,0 2,0 4,6 4,3 1 0,5 13 0,0 4,3 6,3 4,6 4,3 1,5 0,7 0,0 280 297 30 61 50 19 73,7 60 21,4 11 3,9 78,2 42 14,1 10 3,4 7,9 16,7 13,3 16,1 13,1 14,8 13,2 17 34,0 6,0 5,0 10,5 15,8 1,1 0,0 0,0 1 0 1 0,4 22 7,9 0,3 17 5,7 0,0 20,0 0,0 3,3 2,0 2,0 5,3 5,3 0,0 0,0 4 2 1,4 105 37,5 60 21,4 17 6,1 1,3 159 53,5 50 16,8 14 4,7 6,7 16,7 20,0 6,7 16 0,0 26,2 21 34,4 8,2 2,0 15 30,0 18,0 6,0 10,5 21,1 21,1 10,5 100,0 0,0 0,0 0,0 192 156 134 108 50,5 41,1 35,3 28,4 1 1 0,5 20 10,4 0,6 21 13,5 0,7 4,5 0,9 17 15,7 1 1,0 1,9 0,7 0,9 32 16,7 15 9,6 20 14,9 17 15,7 ĐH SP % CBQL ThS SP % 113 4,2 5,8 2,2 0,9 100 83 92 59 52,1 53,2 68,7 54,6 23 12,0 15 9,6 6,7 7,4 3,1 5,8 1,5 3,7 Ngoại ngữ thương mại Khoa học Dạng tài liệu thường sử dụng Giáo trình Sách tham khảo, tra cứu Luận án, luận văn Báo, tạp chí chuyên ngành Báo tạp chí giải trí Tài liệu điện tử Đề tài NCKH Tài liệu khác Nhu cầu tài liệu điện tử Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết Đánh giá sản phẩm dịch vụ CSDL đĩa CD-ROM, DVD offline Tốt Trung bình Chưa tốt CSDL online Tốt Trung bình Chưa tốt Thư mục sách mới, luận án, luận văn, khóa luận Tốt 2,2 0,8 0,0 0,4 13 3,3 5,1 1,1 0,8 72 196 79,1 76,9 2,2 29 11,4 0,9 2,2 14,9 4,3 3,5 2,5 14,5 4,8 13,8 0,9 11,2 15 6,7 20,4 15 15,3 1,3 2,5 1 0,0 0,4 0,5 4,3 1,0 3,5 0,5 16 8,6 0,9 1,8 0,4 10 4,5 9,2 10 10,2 0,0 0,0 2 0,0 2,1 1,0 1,1 0,9 0,9 8,2 1,3 196 71 118 76 83 138 13 70 86,0 37,8 58,7 40,9 76,1 61,9 13,3 88,6 20 55 52 47 30 16 1,4 9,2 0,0 0 0,7 20 6,9 0,0 12 13,8 0,0 0,0 2 0,7 2,3 0,0 190 65,5 35 12,1 1,7 4,6 27 31,0 12 13,8 100,0 0,0 0,0 6,3 5,9 0,5 0,0 2,0 0,0 8,9 8,8 2,5 1,3 2,9 0,0 25 164 11,4 24,5 82,4 19 24,1 30 29,4 11 5,5 6 6,3 5,9 3,0 44,5 37 21,9 32,1 20 16,4 23,4 10,1 4,7 2,5 1,1 1 0,6 17 10,1 0,0 2,5 1,1 1,1 1 1,2 0,8 1,1 70 62 66 41,4 50,8 74,2 25 14,8 26 21,3 10,1 5,3 5,7 1,1 31,8 22 18,2 3,3 0,0 0,0 67 55,4 26 21,5 1,7 91 255 23,9 67,1 11 228 188 201 186 109 223 98 79 60,0 49,5 52,9 48,9 28,7 58,7 25,8 20,8 290 87 76,3 32 11,0 22,9 22 25,3 0,8 0,0 79 102 199 20,8 33 41,8 26,8 21 20,6 52,4 12 6,0 169 122 89 121 28 27 15 25 20 9,9 4,3 2 114 0,0 2,2 0,4 8,8 29,3 13 25,9 25,3 4,6 13,5 16,3 3,8 1,8 6,9 4,0 4,3 0,9 0,9 7,1 2,5 Trung bình Chưa tốt Trang tra cứu trực tuyến OPAC Tốt Trung bình Chưa tốt Khai thác mạng Internet Tốt Trung bình Chưa tốt Mức độ thỏa mãn vốn tài liệu Về nội dung tài liệu Thỏa mãn Chưa thỏa mãn Về số phương thức truy cập tài liệu Thỏa mãn Chưa thỏa mãn Về mức độ cập nhật tài liệu Thỏa mãn Chưa thỏa mãn Đánh giá giải pháp phát triển NLTTS Số hóa tồn văn nguồn tài liệu nội sinh (Đề tài NCKH, luận án, luận văn, khóa luận, giáo trình …) Rất cần thiết Cần thiết 155 104 40,8 29 18,7 27,4 15 14,4 3,2 2,9 1,3 13 0,0 8,4 7,7 2,6 0,0 61 70 39,4 67,3 30 19,4 11 3,8 7,1 3,8 201 117 62 52,9 17 8,5 30,8 25 21,4 16,3 24 38,7 2,0 5,1 3,2 0,0 1,5 1,7 15 12,8 0,0 4,8 0,5 2,6 0,0 159 23 16 79,1 19,7 25,8 12 6,0 38 32,5 10 16,1 5 2,5 4,3 11,3 126 115 139 33,2 24 19,0 30,3 21 18,3 36,6 21 15,1 0,0 4,3 5,0 0 0,0 0,0 1,4 10 7,1 1,7 7,2 0,0 0,9 2,2 86 53 81 68,3 46,1 58,3 5,6 23 20,0 10 5,8 0,0 8,7 5,0 147 233 38,7 30 20,4 61,3 26 11,2 5,4 1,7 0,0 0,9 10 0,7 4,3 0,0 1,7 61,2 59,2 17 11,6 33 14,2 16 0,7 6,9 179 201 47,1 60 33,5 10 52,9 60 29,9 16 5,6 8,0 0,0 20 11,2 1,0 0,5 0,0 2,0 90 138 42 32 23,5 15,9 37 20,7 10 69 34,3 17 5,6 8,5 188 192 49,5 40 21,3 50,5 26 13,5 3,7 2,6 0,0 0,5 1,0 20 10,4 0,0 2,1 103 95 54,8 49,5 29 15,4 31 16,1 4,3 4,7 221 108 58,2 20 9,0 28,4 11 10,2 5 2,3 4,6 1 0,5 0,9 0,0 2,8 152 50 68,8 46,3 25 11,3 10 26 24,1 4,5 6,5 115 3,6 4,6 Không cần thiết Nâng cấp trang thiết bị mở rộng phòng Multimedia Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết Nâng cấp đường truyền hệ thống máy chủ Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết Xây dựng cổng thông tin điện tử Portal Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết Đào tạo người dùng tin Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết 3,9 0,0 15,7 2,0 19 37,3 11 21,6 240 129 11 63,2 59 24,6 10 33,9 5,4 2,9 0,0 4,2 1,6 0,0 0 0,8 20 0,0 0,0 8,3 0,8 0,0 0 1,7 0,0 0,0 116 72 10 48,3 55,8 90,9 25 10,4 1,7 34 26,4 13 10,1 9,1 0,0 267 101 12 70,3 66 24,7 10 26,6 0,0 3,2 0,0 3,7 2,0 0,0 1 0,4 16 0,0 8,3 6,0 5,0 0,0 0,0 4,0 0,0 50,6 52,5 83,3 22 8,2 17 37 36,6 8,3 234 105 41 61,6 21 9,0 27,6 38 36,2 10,8 17,1 1,7 6,7 2,4 0 0,9 3,4 0,0 13 12,4 0,0 0,0 0,0 3,8 0,0 135 53 10 180 10 76,9 7,6 24,4 19 8,1 0,0 19 18,1 16 15,2 22 53,7 2,4 251 87 42 66,1 1,2 22,9 34 39,1 11,1 19,0 0,0 1,1 9,5 1 0,0 1,1 2,4 0,0 1,1 7,1 229 91,2 3,4 11,9 10 4,0 35 40,2 15 35,7 51 13,4 10 19,6 116 2,0 6,9 4,8 0,0 6,4 0,0 0,0 1,6 6,9 9,5 117 PHỤ LỤC Ngn d÷ liƯu sè: File, eBook, Máy quét Nhận dạng OCR Chuyển đổi Kiểm tra Quy trình số hóa sách ebook Ngn d÷ liƯu số Ghi âm số Cassete CD Số hoá Xử lý Kiểm tra Các nguồn tư liệu tương tự (analog) Quy trình số hóa file Audio Ngn d÷ liƯu sè Camera sè Tape TV Sè ho¸ Camera C¸c ngn t­ liƯu t­¬ng tù (analog) Quy trình số hóa file Video Xư lý KiÓm tra 118 PHỤ LỤC STT I YÊU CẦU KỸ THUẬT CHO DỊCH VỤ SỐ HÓA TÀI LIỆU YÊU CẦU CHUNG: Dịch vụ số hóa cung cấp phải đảm bảo quy trình số hóa đồng từ chụp lấy hình ảnh, xử lý hình ảnh, nhận dạng ký tự quang học (OCR), siêu liệu dạng XML gắn kèm Dịch vụ số hóa cung cấp phải đảm bảo qui trình số hóa khơng phá hủy sách ngun tháo rời đóng tập, với kết hợp xử lý hình ảnh đồng chất lượng Thiết bị dùng để số hóa phải đảm bảo chụp ảnh trang sách định dạng số có độ sâu màu 24 Bit RGB (Full Color 24 bit- RGB) Dịch vụ cung cấp phải đảm bảo xử lý tập trung điểm, tránh phân tán liệu bên thứ đảm bảo tính bảo mật liệu số hóa II YÊU CẦU VỀ KỸ THUẬT CHỤP Thiết bị dùng để số hóa phải đảm bảo sách mở khơng q góc 1350 nhằm đảm bảo an tồn cho gáy sách có bìa cứng dầy Thiết bị dùng để số hóa phải đảm bảo phù hợp thích ứng với trang sách có khổ cỡ lớn tới 280 mm x 358 mm (11.0” x 14.0”) Thiết bị dùng để số hóa phải đảm bảo phù hợp thích ứng với trang sách nhỏ tới 110 mm x 180 mm (4.5” x 7.0”) nhỏ Thiết bị dùng để số hóa phải đảm bảo phù hợp với sách có độ dày đóng tập lên đến 102 mm (4.0”) Thiết bị dùng để số hóa phải đảm bảo tối thiểu hóa biến dạng hình ảnh gáy sách Thiết bị dùng để số hóa phải đảm bảo lật giở an toàn trang sách giấy mỏng giấy giịn phải lật giở tự động tồn mặt trang, dùng luồng khí thổi tách trang tránh tác động mạnh phần trang sách dẫn đến rách góc trang sách 119 Thiết bị dùng để số hóa phải đảm bảo khơng cho phép trang sách bị cong 200 chụp lấy hình ảnh trang sách Thiết bị dùng để số hóa phải sử dụng máy ảnh số (nếu công nghệ chụp máy ảnh) với ma trận 16 triệu điểm ảnh (16 megapixel array) công nghệ cảm biến ảnh CMOS để chụp lấy hình ảnh Thiết bị dùng để số hóa phải đảm bảo cảm biến ảnh lần toàn trang sách với hình ảnh trung thực (true color) 10 Thiết bị dùng để số hóa phải đảm bảo trang sách ln trạng thái tĩnh diễn trình cảm biến ảnh III YÊU CẦU ĐỐI VỚI HÌNH ẢNH SỐ ĐẦU RA Hình ảnh số gốc đầu phải định dạng TIFF JPEG PDF động Hình ảnh số đầu phải chuyển đổi sang PDF động (searchable PDF) kết hợp trang sách vào tập tin PDF Hình ảnh số đầu phải có độ sâu màu tối thiểu 24 bit RGB (24 Bit RGB) Hình ảnh số đầu phải đảm bảo chất lượng hình ảnh khơng thay đổi so với hình ảnh gốc Hình ảnh số đầu phải có độ phân giải tối thiểu 300 dpi cho tài liệu dạng văn cao hình ảnh đồ họa Hình ảnh số đầu phải làm nét đậm chữ phù hợp, đồng thời loại bỏ vết bẩn trang sách Hình ảnh số hóa đầu phải đảm bảo xử lý không bị in hằn chữ trang sau lên loại giấy mỏng IV YÊU CẦU ĐỐI VỚI SIÊU DỮ LIỆU GẮN KẾT Mỗi sách số hóa phải gắn kết tập tin siêu liệu kỹ thuật cấp độ hình ảnh dạng XML Siêu liệu kỹ thuật dạng XML phải đảm bảo phân tách trang sách, bao gồm tên tập tin, định dạng tập tin ảnh, độ phân giải ảnh, kích cỡ ảnh, tỉ lệ nén ảnh, ngày tạo, hệ thống tạo Mỗi sách số hóa phải gắn kèm siêu liệu mô tả theo khổ mẫu Dublin 120 Core có khả định nghĩa người dùng định dạng XML Siêu liệu mô tả phải tuân theo chuẩn Dublin Core +2 Mỗi sách gắn kết theo siêu liệu cấu trúc dạng bookmark tập tin PDF Siêu liệu phải nhập vào chuyển đổi dạng bảng mã Unicode V YÊU CẦU ĐỐI VỚI NHẬN DẠNG KÍ TỰ QUANG HỌC (OCR) Quá trình nhận dạng ký tự quang học (OCR) định dạng PDF động “image on text” yêu cầu độ xác đạt 100% Phải đảm bảo nhận dạng ký tự quang học xuất tập tin PDF động với lựa chọn “image on text” “text only” “text on image searchable PDF files” Trong trình nhận dạng ký tự quang học phải đảm bảo giữ nguyên định dạng gốc trang sách, phân tách phần văn hình ảnh cũ trang sách VI THỜI GIAN ĐÁP ỨNG VÀ CHUYỂN GIAO DỮ LIỆU Dữ liệu hình ảnh số đầu phải giao ngun tập tin gốc qua xử lý hình ảnh dạng JPEG TIFF tập tin hoàn chỉnh cho sách dạng PDF động (searchable PDF) với siêu liệu cấu trúc dạng Bookmark bên tập tin Dịch vụ số hóa phải đảm bảo giao 100.000 trang sách số hóa vịng 45 ngày hình ảnh gốc JPEG, PDF động (searchable PDF) bookmark Dịch vụ số hóa phải đảm bảo giao liệu phần theo thời hạn hàng tuần có yêu cầu Dịch vụ số hóa phải đảm bảo giao hình ảnh số đầu siêu liệu gắn kết qua CD/DVD, ổ cứng, qua FTP VII YÊU CẦU BẢO MẬT DỮ LIỆU SỐ HÓA Nhà cung cấp dịch vụ số hóa phải đảm bảo xóa bỏ khỏi hệ thống tồn liệu số hóa chấp nhận bên thuê dịch vụ vòng 30 ngày kể từ ngày giao liệu Dịch vụ số hóa phải đảm bảo tạo điều kiện tốt để bảo quản sách đưa 121 vào số hóa liệu số hóa khơng bị chép người không ủy quyền Dịch vụ số hóa phải đảm bảo tạo điều kiện tốt để bảo mật thơng tin liệu số hóa khỏi tiếp cận không ủy quyền trình số hóa VIII CÁC U CẦU KHÁC Dữ liệu sau số hóa biên mục phải nhà thầu chuyển vào phần mềm TV số nhà trường Tất liệu sau số hóa phải vận hành phần mềm TV số nhà trường Nhà thầu phải đào tạo chuyển giao cơng nghệ số hóa cho cán TV cụ thể sau: Thời gian đào tạo đủ để cán vận hành việc số hóa nghiệp vụ liên quan ... khoa học Trường đại học Ngoại Thư? ?ng Hà Nội Chương 2: Thực trạng nguồn lực thông tin số Thư viện Trường đại học Ngoại Thư? ?ng Hà Nội Chương 3: Các giải pháp phát triển nguồn lực thông tin số Thư viện. .. viện Trường đại học Ngoại Thư? ?ng Hà Nội 11 CHƯƠNG NGUỒN LỰC THÔNG TIN SỐ VÀ VAI TRÒ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG ĐÀO TẠO, NGHIÊN CỨU KHOA HỌC TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI 1.1 Nguồn lực thông tin số. .. phát triển NLTTS để đáp ứng tối đa nhu cầu 36 CHƯƠNG THỰC TRẠNG NGUỒN LỰC THÔNG TIN SỐ TẠI THƯ VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG HÀ NỘI 2.1 Thành phần nguồn lực thông tin số Thư viện Trường đại