BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP NGUYỄN VĂN ĐỀU XÂY DỰNG CƠ SỞ KHOA HỌC LẬP BIỂU THỂ TÍCH GỖ LỢI DỤNG CHO LOÀI CÂY: BẰNG LĂNG, BO BO, KIỀN KIỀN, TRÁM TRẮNG, CHỊ XĨT Ở RỪNG TỰ NHIÊN VÙNG TÂY NGUN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP Đồng Nai, 2012 Đồng Nai, 2012 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP NGUYỄN VĂN ĐỀU XÂY DỰNG CƠ SỞ KHOA HỌC LẬP BIỂU THỂ TÍCH GỖ LỢI DỤNG CHO LOÀI CÂY: BẰNG LĂNG, BO BO, KIỀN KIỀN, TRÁM TRẮNG, CHỊ XĨT Ở RỪNG TỰ NHIÊN VÙNG TÂY NGUYÊN CHUYÊN NGÀNH LÂM HỌC MÃ SỐ: 60 62 60 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS VŨ TIẾN HINH Đồng Nai, năm 2012 Đồng Nai, 2012 Phần gáy bìa luận văn: NGUYỄN VĂN ĐỀU * LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP * NĂM 2012 117 Trang Mau 102 i LỜI CẢM ƠN Để nâng cao trình độ chuyên môn, phục vụ công tác quản lý nhà nước lĩnh vực Lâm nghiệp, Sở Nông nghiệp Phát triển nông thôn tỉnh Đồng Nai cử tham gia khóa học đào tạo sau đại học Trường Đại học Lâm nghiệp, khóa học 2009- 2012 Trong q trình học tập, làm luận văn tốt nghiệp nhận quan tâm gúp đỡ tận tình điều kiện làm việc, động viên tinh thần Thầy, Cô giáo, Ban giám đốc sở 2- Trường Đại học Lâm nghiệp, Khoa Sau đại học tập thể cán bộ, lãnh đạo Sở Nông nghiệp Phát triển nơng thơn tỉnh Đồng Nai Hồn thành luận văn cố gắng, lỗ lực thân, tơi cịn giúp đỡ, hướng dẫn trực tiếp thầy Giáo sư -Tiến sĩ Vũ Tiến Hinh Qua tơi xin phép bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo GS.TS: Vũ Tiến Hinh, người trực tiếp hướng dẫn có nhiều dẫn khoa học q báu để tơi hồn thành luận văn Xin chân thành gửi lời cám ơn đến Ban giám đốc sở 2, Khoa Lâm học, Khoa Sau đại học - Trường Đại học Lâm nghiệp, lãnh đạo Sở Nông nghiệp Phát triển nông thôn Đồng Nai tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tơi hồn thành khóa học Cám ơn quý Thầy, Cơ giáo, bạn bè đồng nghiệp gia đình tận tình gúp đỡ động viên tinh thần giúp tơi hồn thành khóa học Xin chân thành cám ơn! Hà Nội, tháng năm 2012 Tác giả ii MỤC LỤC LỜI CÁM ƠN i MỤC LỤC ii MỘT SỐ KHÁI NIỆM, TỪ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU iv ĐẶT VẤN ĐỀ Chương TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1 Trên giới 1.1.1 Về tương quan thể tích với đường kính chiều cao 1.1.2 Về hình số tự nhiên 1.1.3 Về phương trình đường sinh 1.1.4 Về việc đánh giá mơ hình lựa chọn 10 1.2 Ở Việt Nam 12 1.2.1 Các cơng trình nghiên cứu quan hệ thể tích với đường kính chiều cao 12 1.2.2 Về hình số tự nhiên 13 1.2.3 Về phương trình đường sinh thân 13 1.2.4 Phương pháp xác định thể tích gỗ sản phẩm thân 14 1.2.5 Về việc đánh giá lựa chọn phương pháp qua kiểm tra biểu xây dựng 15 Chương 2…………………………… ……………………………… … 19 MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 18 2.1 Mục tiêu nghiên cứu 18 2.1.1 Mục tiêu tổng quát 18 2.1.2 Mục tiêu cụ thể 18 2.2 Nội dung nghiên cứu 18 iii 2.2.1 Xác định thể tích thân từ phương trình thể tích thân hình số tự nhiên thân 18 2.2.2 Nghiên cứu phương pháp xác định tỉ lệ gỗ lợi dụng thân 19 2.2.3 Phương pháp nghiên cứu 19 Chương 32 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 32 3.1 Khái quát số liệu nghiên cứu 32 3.1.1 Địa điểm nghiên cứu 32 3.1.2 Loài lập biểu 32 3.1.3 Khái quát số liệu lập biểu thể tích 32 3.2 Nghiên cứu chọn phương pháp tính thể tích thân đứng 34 3.2.1 Nghiên cứu phương pháp tính thể tích thân đứng từ phương trình thể tích thân 34 3.2.2 Xác định thể tích thân đứng từ hình số tự nhiên f01 40 3.3 Nghiên cứu phương pháp xác định tỉ lệ loại gỗ lợi dụng thân 46 3.3.1 Nghiên cứu phương pháp xác định thể tích gỗ lớn 46 3.3.2 Nghiên cứu phương pháp xác định thể tích gỗ lợi dụng thân 52 CHƯƠNG 62 KẾT LUẬN, TỒN TẠI, KIẾN NGHỊ 62 4.1 Kết luận 62 4.2 Tồn 62 4.3 Kiến nghị 64 iv MỘT SỐ KHÁI NIỆM, TỪ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU I Một số khái niệm Theo Quyết định số 40/2005/QĐ-BNN, ngày 07 thỏng năm 2005 việc ban hành Quy chế khai thác gỗ lâm sản, có đưa số khái niệm sau: Tỷ lệ lợi dụng: tỷ lệ phần trăm khối lượng sản phẩm lấy so với khối lượng tồn thân (thể tích đứng), cụ thể sau: 1) Gỗ lớn: gỗ khúc thân tính từ mạch cắt gốc chặt đến mạch cắt chiều cao cành Tuỳ theo phương tiện vận chuyển mà khúc thân cắt thành nhiều đoạn để kéo bãi giao, đơn vị tính m3; 2) Gỗ tận dụng: phần cành, có đường kính đầu nhỏ lóng gỗ từ 25 cm trở lên, lóng gỗ khúc thân bị rỗng ruột tồn chiều dài lóng gỗ, có đường kính phần rỗng ruột chiếm từ 40% đến 70% đường kính lóng gỗ, đơn vị tính m3; 3) Củi: phần cành, ngọn, khúc gỗ thân bị rỗng ruột không thuộc đối tượng quy định điểm b, khoản Điều này, đơn vị tính m3, ster Trong trình điều tra ngả, khơng gặp lóng gỗ khúc thân bị rỗng ruột, gỗ tận dụng gỗ củi đề tài khơng bao gồm lóng gỗ khúc thân bị rỗng ruột Từ khái niệm trên, đề tài làm rõ thêm khái niệm gỗ lớn đồng thời bổ sung số khái niệm làm sở cho việc điều tra ngồi trường q trình xử lí số liệu Căn vào khái niệm gỗ tận dụng trên, gỗ lớn gỗ khúc thân tính từ mạch cắt gốc chặt đến mạch cắt chiều cao cành, có đường kính đầu nhỏ lóng gỗ từ 25 cm trở lên v 4) Gỗ thân cây: Là phần gỗ toàn thân cây, tính từ mặt đất đến vị trí 5) Gỗ gốc chặt: Là phần gỗ tính từ mặt đất đến mạch cắt gốc chặt 6) Gỗ lợi dụng thân cây: phần gỗ thân tính từ mạch cắt gốc chặt đến vị trí cây, phần gỗ thân lợi dụng được, bao gồm gỗ lớn, gỗ tận dụng củi 7) Gỗ to: phần gỗ thân tính từ mặt đất đến vị trí có đường kính vỏ 25 cm 8) Đường sinh thân cây: Dùng mặt phẳng cắt thân theo trục dọc, sau đặt đỉnh phía trái trùng với gốc tọa độ, trục dọc thân trùng với trục ngang tọa độ, đường giới hạn gần đối xứng qua trục ngang; đường gọi đường sinh thân 9) Phương trình đường sinh thân cây: phương trình tốn học mơ tả đường sinh thân 10) Biểu thể tích: Biểu ghi thể tích bình qn có kích thước hình dạng xếp theo trình tự định II Từ viết tắt kí hiệu l : Chiều dài xúc gỗ Ntt: Số tính tốn Nkt: Số kiểm tra PTĐS: Phương trình đường sinh d1.3: Đường kính ngang ngực có vỏ, hay đường kính thân độ cao 1.3 m so với mặt đất, đơn vị tính cm dgc: Đường kính gốc chặt (đường kính mạch cắt gốc chặt) vi h vn: Chiều cao vút (chiều cao thân tính từ mặt đất đến vị trí cây), đơn vị tính m hgc: chiều cao gốc chặt (chiều cao thân tính từ mặt đất đến mạch cắt gốc chặt), đơn vị tính m hdc: Chiều cao cành (chiều cao thân tính từ mặt đất đến vị trí phân cành tạo nên tán cây), đơn vị tính m V: Thể tích gỗ thân vỏ, đơn vị tính m3 Vgc: Thể tích gỗ gốc chặt, đơn vị tính m3 Vld: Thể tích gỗ lợi dụng thân vỏ, đơn vị tính m3 Vdc: Thể tích gỗ cành, đơn vị tính m3 Vl: Thể tích gỗ lớn vỏ, đơn vị tính m3 V25: Thể tích gỗ thân vỏ từ vị trí mặt đất đến vị trí thân có đường kính vỏ 25 cm Vtd: Thể tích gỗ tận dụng thân vỏ, đơn vị tính m3 Vc: Thể tích củi (thân cây) vỏ, đơn vị tính m3 Pld: Tỉ lệ gỗ lợi dụng thân vỏ, đơn vị tính phần trăm Pl: Tỉ lệ gỗ lớn vỏ, đơn vị tính phần trăm Ptd: Tỉ lệ gỗ tận dụng thân vỏ, đơn vị tính phần trăm Pc: Tỉ lệ gỗ củi (thân cây) vỏ, đơn vị tính phần trăm doi: Đường kính thân vỏ vị trí độ cao tương đối phần 10 thứ i thân kể từ gốc f01: Hình số tự nhiên thân vỏ f 01: Hình số tự nhiên bình quân vỏ vii f01(ld): Hình số tự nhiên gỗ lợi dụng vỏ f01(l): Hình số tự nhiên gỗ lớn vỏ f01(td) : Hình số tự nhiên gỗ tận dụng thân vỏ R2: Hệ số xác định R: Hệ số tương quan ∆% : Sai số tương đối thể tích đơn lẻ ∆ max+: Sai số dương lớn mắc phải thể tích đơn lẻ, đơn vị tính % ∆ min-: Sai số âm lớn mắc phải thể tích đơn lẻ, đơn vị tính % : Sai số bình qn thể tích ∆sq: Sai số quân phương thể tích P%: Hệ số xác ∆%(∑V): Sai số tổng thể tích kiểm tra 53 Phương pháp Tính thể tích gỗ lợi dụng từ tỉ lệ gỗ lợi dụng bình quân Vld = Pld *V/100 (3.4.3) Phương pháp 2: Tính thể tích gỗ lợi dụng Vld qua thể tích thân theo quan hệ Vld = a + bV (3.4.4) a Xác định thể tích gỗ lợi dụng từ tỉ lệ gỗ lợi dụng bình qn Thể tích gỗ lợi dụng thân xác định từ tỉ lệ gỗ lợi dụng bình quân xác định qua hình số gỗ lợi dụng bình quân Tuy nhiên qua kết tính tỉ lệ gỗ lợi dụng bình quân, hình số tự nhiên gỗ lợi dụng bình quân phụ biểu 2.3.1 2.3.2 ta có nhận xét Trong đại lượng tỉ lệ gỗ lợi dụng bình quân hình số gỗ lợi dụng bình quân tỉ lệ gỗ lợi dụng bình qn có mức độ biến động nhỏ (nhỏ 1%), mức độ biến động hình số gỗ tự nhiên gỗ lợi dụng cao (từ 5,6% đến 9,45%) Mặt khác tỉ lệ gỗ lợi dụng thân thường chiếm tỉ lệ lớn thể tích thân cây, loài lập biểu tỉ lệ lớn 90% Do việc xác định thể gỗ lợi dụng thân thông qua tỉ lệ gỗ lợi dụng bình qn có độ xác cao so với xác định thể tích gỗ lợi dụng qua hình số tự nhiên gỗ lợi dụng Thể tích gỗ lợi dụng thân tính theo quan hệ (3.4.2) Trong Pld tỉ lệ gỗ lợi dụng bình quân lồi cây, V thể tích thân cây, V xác định thông qua công thức (3.2.9), d01 xác định qua công thức (3.2.10), f01 lấy theo giá trị f01 bình qn lồi Xác định sai số tính thể tích gỗ lợi dụng từ tỉ lệ gỗ lợi dụng bình quân Sai số phương pháp xác định thể tích gỗ lợi dụng thơng qua tỉ lệ gỗ lợi dụng bình quân tổng hợp bảng 3.4.1 54 Bảng 3.4.1 Sai số tính thể tích gỗ lợi dụng tính theo tỉ lệ gỗ lợi dụng Sai số ∆% STT Loài ∆ max Sq P% ∆%(∑V) Bằng lăng 12.39 5.73 7.34 1.90 -3.51 Bo bo 11.18 4.99 6.18 1.60 2.83 Kiền kiền 12.75 5.18 6.65 1.72 -2.88 Trám trắng 13.69 5.05 6.18 1.59 1.01 Chị xót 13.48 3.98 5.41 1.40 -1.38 Qua bảng 3.4.1, ta thấy Sai số thể tích lớn gỗ lợi dụng thân loài dao động khoảng từ 11,18% đến 13, 69%, khơng có lồi có sai số lớn 20% Sai số bình qn gỗ lợi dụng lồi dao động khoảng từ 3,98% đến 5,73%, khơng có lồi có sai số lớn 10% Độ xác của phương pháp loài từ 1,4% đến 1,9% Sai số tổng thể tích gỗ lợi dụng thân theo phương pháp loài dao động từ 1,01% đến 3,01%, bình quân 2,32% b Xác định thể tích gỗ lợi dụng thơng qua quan hệ Vld/V Xác lập quan hệ thể tích gỗ lợi dụng với thể tích thân Tương tự thể tích gỗ lớn, thể tích gỗ lợi dụng xác định qua quan hệ với thể tích thân theo phương trình (3.4.3) Kết tính tham số phương trình (3.4.3) cho bảng 3.4.2 55 Bảng 3.4.2: Các tham số phương trình quan hệ VLd= a + b*V TT Loài R2 Bằng lăng Tham số a b 0,9998 0,0041 0,956 Bo bo 0,9999 -0,010 0,9565 Kiền kiền 0,0041 0,9492 Trám trắng 0,9999 0,02 0,9455 Chị xót 0,9996 0,0125 0,9268 Qua bảng 3.4.2, ta thấy: Hệ số xác định phương trình lồi xấp xỉ 1, khẳng định, thể tích gỗ lợi dụng (VLd ) có quan hệ với thể tích thân cây, mức độ quan hệ chặt, mối quan hệ hai nhân tố gần quan hệ hàm số Do đó, xác định VLd qua V dạng quan hệ kết đảm bảo độ tin cậy Tính sai số xác định thể tích gỗ lợi dụng từ thể tích thân Khi tính sai số, thể tích thân phương trình (3.4-3) thay thể tích thân tính qua f01 bình qn theo cơng thức (3.2-8) Sai số xác định thể tích gỗ lợi dụng từ thể tích thân tổng hợp bảng 3.4.3 Bảng 3.4.3: Sai số thể tích gỗ lợi dụng tính theo PT: VLd= a + b*V TT Loài Bằng lăng Bo bo Kiền kiền Trám trắng Chị xót ∆max 12,29 11,16 12,71 13,53 13,40 Qua bảng 3.4.3, cho thấy: 5,69 4,99 5,16 5,09 3,96 Sai số ∆% ∆sq 7,29 6,19 6,63 6,19 5,37 P% 1,88 1,60 1,71 1,60 1,39 ∆%(∑V) 3,47 -2,85 2,86 -1,04 1,33 56 Sai số lớn thể tích gỗ lợi dụng đơn lẻ dao động từ 11,16% đến 13,53%, khơng có lồi có sai số vượt 20%, loài sai số nhỏ 15 % Sai số bình quân cá lẻ dao động từ 3,96% đến 5,69%, tùy theo lồi cây, lồi sai số nhỏ 10% Sai số tổng thể tích từ 1,04% đến 3,47%, trung bình 2,31%, lồi sai số nhỏ % So sánh hai phương pháp tính thể tích gỗ lợi dụng nhận thấy, phương pháp xác định thể tích gỗ lợi dụng từ quan hệ Vld/V theo dạng (3.4-3) có sai số nhỏ so với thể tích gỗ lợi dụng tính từ tỉ lệ gỗ lợi dụng bình quân Tuy nhiên chênh lệch sai số hai phương pháp không nhiều, loại sai số xác định thể tích gỗ lợi dụng thơng qua tỉ lệ gỗ lợi dụng bình quân nằm phạm vi giới hạn cho phép, xét tính thực tiễn sử dụng tỉ lệ gỗ lợi dụng bình quân để xác định thể tích gỗ lợi dụng có ưu điểm dễ sử dụng so với xác định thể tích gỗ lợi dụng theo dạng phương trình quan hệ Vld/V, tài sử dụng tỉ lệ gỗ lợi dụng bình quân để tính thể tích gỗ lợi dụng thân cây, cơng thức tính: Vld = Pld *V /100 Trong V xác định theo công thức (3.2.9): V= * h* f 01, * hình số tự nhiên bình qn theo lồi, d01 suy diễn qua d theo quan hệ (3.2-10) lập cho loài (bảng 3.2.6) Bằng lăng: Vld = 95,75*V /100 (3.4.4) Bo bo: Vld = 95,98*V /100 (3.4.5) Kiền kiền: Vld = 95,02*V /100 (3.4.6) 57 Trám trắng: Vld = 94,95*V /100 (3.4.7) Chị xót: Vld = 93,04*V/100 (3.4.8) 3.3.2.2 Nghiên cứu phương pháp xác định thể tích gỗ lợi dụng(25) Thể tích gỗ lợi dụng (25) (Vld(25)) phần thể tích thân tính từ mạch cắt gốc chặt đến vị trí thân có đường kính vỏ 25cm Thể tích gỗ lợi dụng (25) thể tích gỗ lớn cộng với thể tích gỗ tận dụng Tuy nhiên thể tích gỗ tận dụng nhân tố có độ biến động cao, ta phải xác định thể tích gỗ lợi dụng (25) thể tích gỗ lớn để xác định thể tích gỗ tận dụng thân Trong nghiên cứu thể tích gỗ lợi dụng (25) xác định từ thể tích thân giống với trường hợp thể tích gỗ lợi dụng a Xác định thể tích gỗ lợi dụng (25) qua quan hệ Vld(25)/V a.1 Xác lập quan hệ thể tích gỗ lợi dụng (25) với thể tích thân Cũng quan hệ thể tích gỗ lợi dụng với thể tích thân Thể tích gỗ lợi dụng (25) với thể tích thân xác định theo dạng phương trình: VLd(25) = a + b*V (3.4-9) Kết tính tham số phương trình quan hệ VLd(25) = a + b*V, loài cho bảng 3.4.4 58 Bảng 3.4.4: Các tham số phương trình V25 (ld) = a + b*V STT Loài R2 Bằng lăng Tham số a b 0,9995 -0,217 1,015 Bo bo 0,9998 -0,1894 0,9660 Kiền kiền -0,12 0,9494 Trám trắng 0,9998 -0,142 0,9496 Chị xót 0,9985 -0,316 0,9636 Qua bảng 3.4.4, cho thấy hệ số xác định R2 phương trình lồi xấp xỉ Như vậy, mối tương quan thể tích gỗ lợi dụng V25 (ld với thể tích thân chặt Đây sở để khẳng định việc xác định thể tích gỗ lợi dụng (V25(ld)) qua thể tích thân theo dạng quan hệ tuyến tính nêu kết tính đảm bảo độ tin cậy a.2 Tính sai số xác định thể tích gỗ lợi dụng(25) từ PT: VLd(25) = a + b*V Các loại sai số xác định thể tích gỗ lợi dụng (V25(ld)) từ dạng quan hệ theo phương trình (3.4-9) cho bảng 3.4.5 Bảng 3.4.5 Sai số tính thể tích gỗ lợi dụng (25) theo PT: VLd(25) = a + b*V Sai số ∆% TT Loài Bằng lăng 13,00 Bo bo ∆max ∆sq P% ∆%(∑V) 6,13 7,85 2,03 3,88 11,75 5,48 6,53 1,69 -2,96 Kiền kiền 13,39 5,43 7,00 1,81 3,02 Trám trắng 14,55 5,36 6,63 1,71 -1,11 Chị xót 14,58 4,78 6,45 1,66 1,18 Qua bảng 3.4.5, ta nhận thấy: 59 Sai số lớn thể tích gỗ lợi dụng (25) đơn lẻ dao động khoảng từ 11,75% đến 14,58%, khơng có lồi có sai số vượt 20% Sai số bình quân từ 4,78% đến 6,13%, loài sai số nhỏ 10% Sai số tổng thể tích từ 1,1 % đến 3,88%, trung bình 2,43%, lồi sai số tổng thể tích nhỏ, sai số nhỏ % b Xác định thể tích gỗ lợi dụng (25) thơng qua tỉ lệ thể tích gỗ lợi dụng (25) bình qn Cũng thể tích gỗ lợi dụng thân cây, gỗ lợi dụng (25) thân xác định từ thể tích thân qua tỉ lệ gỗ lợi dụng (25) theo công thức sau Vld = Pld(25) *V/100 (3.4.10) Trong đó, Pld(25) tỉ lệ gỗ lợi dụng (25) bình qn lồi cây, V lí thuyết xác định thông qua công thức (3.2.9), d01 xác định qua công thức (3.2.10), f01 lấy theo giá trị f01 bình qn lồi Xác định sai số thể tích gỗ lợi dụng từ tỉ lệ gỗ lợi dụng bình quân Sai số phương pháp xác định thể tích gỗ lợi dụng thơng qua tỉ lệ gỗ lợi dụng bình quân tổng hợp bảng 3.4.6 Bảng 3.4.6 Sai số thể tích gỗ lợi dụng (25) tính theo tỉ lệ gỗ lợi dụng TT Loài Bằng lăng Bo bo Kiền kiền Trám trắng Chị xót ∆max 12,86 10,15 11,90 13,57 12,28 5,18 5,20 4,84 5,71 6,44 Sai số ∆% ∆sq 6,35 6,04 6,20 6,61 7,38 P% 1,64 1,91 1,6 1,70 1,9 ∆%(∑V) -0,97 0,20 -2,07 1,53 1,01 60 Qua bảng 3.4-6, ta có nhận xét: Sai số thể tích gỗ lợi dụng 25) đơn lẻ loài dao động từ 10,15% đến 13,57%, tất loài có sai số nhỏ 20% Sai số thể tích gỗ lợi dụng (25) bình qn lồi dao động từ 4,84% đến 6,44%, lồi có sai số bình quân nhỏ 10% Sai số tổng thể tích gỗ lợi dụng lồi dao động từ 0,2% đến 2,07% Nhận xét chung: Sai số xác định thể tích gỗ lợi dụng (VLd(25)) thơng qua thể tích thân từ dạng phương trình tuyến tính (3.4.9) qua tỉ lệ gỗ lợi dụng (25) bình quân (3.4.10) nằm phạm vi sai số cho phép điều tra thể tích đứng Mức độ chênh lệch sai số hai phương pháp tính khơng nhiều, sai số tổng thể tích gỗ lợi dụng (25) phương pháp xác định thể tích gỗ lợi dụng từ tỉ lệ gỗ lợi dụng bình quân nhỏ so với sai số phương pháp xác định thể tích theo phương trình (3.4.9), lồi sai số nhỏ 5%, so sánh tính thực tiễn sử dụng phương pháp xác định thể tích gỗ lợi dụng (25) qua tỉ lệ gỗ lợi dụng (25) bình qn có ưu điểm so với phương pháp xác định thể tích gỗ lợi dụng (25) theo phương trình quan hệ (3.4.9) Từ đề tài sử dụng phương pháp tính thể tích gỗ lợi dụng (25) từ tỉ lệ gỗ lợi dụng (25) bình quân để lập biểu thể tích gỗ lợi dụng (25), theo cơng thức: Vld(25) = Pld(25) *V /100 Trong đó, V xác định theo công thức (3.2.9): V= * * h* f 01, hình số tự nhiên bình qn theo lồi, d01 suy diễn qua d theo quan hệ (3.2-10) lập cho loài, bảng 3.2.6 Bằng lăng: Vld(25) = 88,89*V /100 (3.4.11) Bo bo: Vld(25) = 90,53*V /100 (3.4.12) 61 Kiền kiền: Vld(25) = 91,82*V /100 (3.4.13) Trám trắng: Vld(25) = 91,93*V /100 (3.4.14) Chị xót: Vld(25) = 86,17*V/100 (3.4.15) 3.3.2.3.Nghiên cứu phương pháp xác định tỉ lệ gỗ tận dụng gỗ củi Như đề cập nội dung trên, thể tích gỗ tận dụng thể tích gỗ củi thân thường có mức độ biến động cao, đề tài nghiên cứu xác định thể tích gỗ củi thân thể tích gỗ tận dụng thân theo phương pháp tính gián tiếp từ quan hệ thể tích gỗ lợi dụng thân theo công thức: Vtd = Vld(25) -VL (3.4.16) Vcủi =Vld – Vld(25) (3.4-17) Từ công thức nêu trên, thay giá trị thể tích gỗ lớn thân cây, gỗ lợi dụng thân cây, gỗ lợi dụng (25), ta tính thể tích gỗ tận dụng thân cây, gỗ củi thân cây, thể tích gỗ lớn thân (VL), gỗ lợi dụng thân 25 (Vld(25), gỗ lợi dụng thân (Vld ) xác định nội dung nghiên cứu 62 CHƯƠNG KẾT LUẬN, TỒN TẠI, KIẾN NGHỊ 4.1 Kết luận Từ kết trình bày, rút số kết luận sau: Về số liệu nghiên cứu: Đề tài sử dụng số liệu từ 296 ngả thuộc loài rừng tự nhiên, phân bố tỉnh thuộc khu vực Tây Nguyên để nghiên cứu phương pháp lập biểu thể tích gỗ lợi dụng thân Số lượng loài lớn, đảm bảo kết tính tốn phương pháp xác định thể tích gỗ lợi dụng có đủ độ tin cậy Về phương trình tính thể tích thân cây: Qua thử nghiệm dạng phương trình để xác thể tích thân cây, lựa chọn dạng phương trình thích hợp dùng để tính thể tích thân cho lồi cây: Bằng lăng, Bo bo, Kiền kiền, Trám trắng, Chò xót, rừng tự nhiên khu vực Tây Nguyên, dạng phương trình V =kdb1hb2 (2.12) Tính thể tích thân từ hình số tự nhiên thân bình quân: Hình số tự nhiên thân (f01) loài đề tài tuân theo luật phân bố chuẩn độc lập với nhân tố đường kính chiều cao thân Sai số phương pháp xác định thể tích thân từ hình số tự nhiên (f01) lồi nằm phạm vi giới hạn sai số cho phép điều tra, cụ thể sai số bình quân thể tích đơn lẻ nhỏ 10%, sai số tổng thể tích nhỏ 5% Đề tài sử dụng (f01) bình qn để xác định thể tích thân nghiên cứu phương pháp lập biểu thể tích gỗ lợi dụng thân 63 cho lồi Bằng lăng, Bo bo, Chị xót, lồi Kiền kiền, Trám trắng đề tài sử dụng phương trình thể tích thân cây, phương trình 3.2.1 để tính thể tích thân Thể tích gỗ lớn thân xác định qua thể tích gỗ thân hệ số chiều cao cành có độ xác cao nhất, theo công thức xác định VL = PL*V/100 PL = a + b*log( Hdc/Hvn) (2.36) Thể tích gỗ lợi dụng thân xác định từ tỉ lệ gỗ lợi dụng bình qn thể tích thân cây, phương pháp có ưu điểm độ xác đảm bảo yêu cầu, loại sai số nằm phạm vi giới hạn cho phép, đơn giản tính tốn Vld = Pld*V/100 Thể tích gỗ củi thể tích gỗ tận dụng thân tính từ thể tích gỗ lợi dụng, thể tích gỗ lợi dụng (25) thể tích gỗ lớn Vcủi = Vld – Vld(25) Vtd = Vld(25) – VL 4.2 Tồn Trong phạm vi giới hạn đề tài, nghiên cứu cho loài cây, thực tế rừng tự nhiên khu vực Tây Nguyên có nhiều loài đối tượng khai thác chưa nghiên cứu, chưa thể kết luận chung thể tích gỗ lợi dụng lồi rừng tự nhiên khu vực Số liệu dùng để kiểm nghiệm độ xác phương pháp xác định thể tích chưa đa dạng chưa thật nhiều, có hạn chế định đến độ tin cậy kết kiểm nghiệm 64 Đề tài tập trung nghiên cứu sở khoa học cho việc lập biểu, chưa lập biểu thể tích cụ thể cho lồi khu vực nghiên cứu Trong khuôn khổ luận văn thạc sỹ, đề tài đề cập đến số phương pháp xác định thể tích thân công bố sử dụng rộng rãi mà chưa có điều kiện nghiên cứu thêm phương pháp khác để kết nghiên cứu khách quan 4.3 Kiến nghị Để kết đề tài hoàn chỉnh hơn, tác giả có kiến nghị sau: Nghiên cứu thêm phương pháp xác định thể tích thân cây, thể tích gỗ lợi dụng khác để có kết đối chứng nhiều hơn, nhằm chọn lựa phương pháp xác định tốt Kết đề tài cần ứng dụng rộng rãi thực tiễn để có đánh giá kiểm chứng kết nghiên cứu 65 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt 1- Nguyễn Văn Cẩn (1999), Nghiên cứu lập biểu thể tích từ phương trình đường sinh thân mỡ (Manglietia glauca) trồng vùng ngun liệu giấy Khóa luận tơt nghiệp Trường Đại học Lâm nghiệp 2-Phạm Ngọc Giao (1989), Mô động thái cấu trúc đường kính lâm phần thơng ngựa khu Đơng Bắc, Tóm tắt số kết nghiên cứu khoa học 1985-1989, Trường Đại học Lâm nghiệp 3-Phạm Ngọc Giao (1996), Mô động thái số quy luật kết cấu lâm phần ứng dụng chúng điều tra kinh doanh rừng thông đuôi ngựa vùng Đông Bắc Việt Nam, Luận án TS khoa học Nông nghiệp, Trường Đại học Lâm nghiệp 4-Bảo Huy (1993), Góp phần nghiên cứu đặc điểm lâm học rừng nửa rụng – rụng ưu lăng làm sở đề xuất giải pháp kỹ thuật khai thác nuôi dưỡng Đăk Lăk – Tây Nguyên, Luận án TS khoa học Nông nghiệp, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam 5-Bảo Huy (2008), Biểu sản lượng rừng trồng trám trắng (Canarium album Raeusch) tỉnh: Lạng Sơn, Bắc Giang, Quảng Ninh 6- Bảo Huy (2009), Sản lượng rừng, Đại học Tây Nguyên 7- Đồng Sĩ Hiền (1974), Lập biểu thể tích biểu độ thon đứng cho rừng Việt Nam, NXB Khoa học – Kỹ thuật, Hà Nội 8- Cao Thị Thu Hiền (2008), Xác định công thức tổ thành số đa dạng tầng gỗ cho số trạng thái rừng tự nhiên, Khóa luận tôt nghiệp Trường Đại học Lâm nghiệp 66 9-Vũ Tiến Hinh – Phạm Ngọc Giao (1997) Điều tra rừng, Nhà xuất Nông nghiệp 10-Vũ Tiến Hinh, Vũ Văn Nhâm, Phạm Ngọc Giao, Lê Sỹ Việt, Ngơ Sỹ Bích, Chu Thị Bình (1992), Giáo trình điều tra qui hoạch rừng học phần I,II,III Đại học Lâm nghiệp 11- Vũ Tiến Hinh (1998) Giáo trình sản lượng rừng, Trường Đại học Lâm nghiệp 12- Nguyễn Ngọc Lung (1999), Nghiên cứu tăng trưởng sản lượng rừng trồng áp dụng cho rừng Thông ba (Pinus kesiya Royle ex Gordon) Việt Nam, NXB Nông nghiệp 13-Nguyễn Ngọc Lung, Đào Công Khanh (1999), Nghiên cứu tăng trưởng sản lượng rừng trồng (áp dụng cho rừng Thông ba Việt Nam), NXBNN TP Hồ Chí Minh 14-Vũ Nhâm (1988), Lập biểu cấp đất cho rừng thông đuôi ngựa kinh doanh gỗ trụ mỏ khu Đơng Bắc, Tạp chí Lâm nghiệp 15-Tăng Công Tráng (1997), Xác định sản lượng gỗ khai thác rừng rụng ưu Bằng Lăng (lasgerstroemia calyculata Kurz) sở cấu trúc Lâm phần Đắc Lắc, Luận văn thạc sỹ khoa học Lâm nghiệp, Trường Đại học Lâm nghiệp 16- Nguyễn Hải Tuất, Vũ Tiến Hinh, Nguyễn Kim Khôi, (2006), Phân tích thống kê Lâm nghiệp, NXB Nơng nghiệp, Hà Nội 17- Nguyễn Văn Thuận (2010), Nghiên cứu mối quan hệ thể tích gỗ thân to (V7) với thể tích thân (V), đường kính ngang ngực (D1.3) chiều cao (Hvn, Hdc) số loài làm sở ứng dụng điều tra 67 rừng tự nhiên Miền bắc Việt Nam, Khóa luận tơt nghiệp Trường Đại học Lâm nghiệp 18- Đỗ Văn Việt (2011), Nghiên cứu mối quan hệ thể tích gỗ cành với đường kính ngang ngực, chiều cao thể tích thân số lồi rừng tự nhiên, Khóa luận tốt nghiệp, Trường Đại học Lâm nghiệp Tiếng nước 19- Alder D (1980), Forest volume estimation and yield prediction, Vol.2 Yield prediction, Commen wealth forestry institute U.K 20- Avery, T E and Burkhart, H.E (1975), Forest measurements, 3rd ed New York, McGraw - Hill Book Co 21- Husch, B., Miller, C., and Beer, T.W (1982), Forest Mensuration, 3rd ed New York, John Wiley & Sons 22- Vanclay, J.K (1999), Modelling forest growth and yield, Application to mixed Tropical forests, CAB International 23-Meyer, H A (1952): Structure, growth, and drain in balanced une ven agred forests.j Forestry 50 24- Laslo pancel (Ed) (1993), tropical Forestry Hendbooks, Vol 1- SpringerVerlag, Ber,New york ... ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP NGUYỄN VĂN ĐỀU XÂY DỰNG CƠ SỞ KHOA HỌC LẬP BIỂU THỂ TÍCH GỖ LỢI DỤNG CHO LOÀI CÂY: BẰNG LĂNG, BO BO, KIỀN KIỀN, TRÁM TRẮNG, CHỊ XĨT Ở RỪNG TỰ NHIÊN VÙNG TÂY... tiêu tổng quát Xây dựng sở khoa học lập biểu thể tích gỗ lợi dụng thân cho loài cây: Bằng lăng, Bo bo, Kiền kiền, Trám trắng, Chị xót rừng tự nhiên vùng Tây Nguyên 2.1.2 Mục tiêu cụ thể Chọn phương... hợp lập biểu thể tích gỗ lợi dụng thân cho loài cây: Bằng lăng, Bo bo, Kiền kiền, Trám trắng, Chị xót 2.2 Nội dung nghiên cứu 2.2.1 Xác định thể tích thân từ phương trình thể tích thân hình số tự