VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM ĐÕ VĂN MƯỜI HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐỖ VĂN MƯỜI LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ QUYẾT ĐỊNH HÌNH PHẠT TRONG TRƯỜNG HỢP ĐỒNG PHẠM TỪ THỰC TIỄN HUYỆN VĂN LÂM, TỈNH HƯNG YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ KHĨA x Hà Nội, 1năm 2021 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ĐỖ VĂN MƯỜI QUYẾT ĐỊNH HÌNH PHẠT TRONG TRƯỜNG HỢP ĐỒNG PHẠM TỪ THỰC TIỄN HUYỆN VĂN LÂM, TỈNH HƯNG YÊN Ngành: Luật hình Tố tụng hình Mã số: 8.38.01.04 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGUYỄN VĂN ĐIỆP Hà Nội, năm 2021 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình tơi tự nghiên cứu; số liệu Luận văn có sở rõ ràng trung thực Kết luận luận văn chưa công bố công trình khác Ngày 08 tháng 02 năm 2021 Tác giả luận văn Trang MỤC LỤC Phần Mở đầu Tính cấp thiết đề tài Tình hình nghiên cứu đề tài Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu phạm vi nghiên cứu Phương pháp luận phương pháp nghiên cứu Ý nghĩa lý luận thực tiễn luận văn Kết cấu luận văn Chương Những vấn đề lý luận pháp luật hình phạt trường hợp đồng phạm 1.1 Những vấn đề lý luận hình phạt trường hợp đồng phạm 1.1.1 Khái niệm hình phạt trường hợp đồng phạm 1.1.1.1 Khái niệm hình phạt 1.1.1.2 Khái niệm vụ án đồng phạm 1.1.2 Đặc điểm định hình phạt 1.1.2.1 Hình phạt trường hợp đồng phạm hoạt động nhân danh quyền lực Nhà nước Tòa án nhân dân tiến hành mà trực tiếp Hội đồng xét xử 1.1.2.2 Việc tuyên hình phạt trường hợp đồng phạm phải định phiên tòa xét sử sơ thẩm vụ án hình 1.1.2.3 Việc áp dụng hình phạt trường hợp đồng phạm phiên tịa xét xử vụ án hình Tịa án tiến hành theo thủ tục tố tụng chặt chẽ 1.1.2.4 Kết áp dụng hình phạt trường hợp đồng phạm có hiệu lực pháp luật, có tính bắt buộc thực hiện, bảo đảm thực sức mạnh cưỡng chế nhà nước 1.1.3 Ý nghĩa hình phạt trường hợp đồng phạm 1.2 Quy định pháp luật hình Việt Nam hình phạt trường hợp đồng phạm 1.2.1 Quy định thẩm quyền định hình phạt trường hợp đồng phạm Tòa án nhân dân cấp huyện 1.2.2 Quy định pháp luật hình sụ loại người đồng 7 10 11 11 11 12 12 12 13 13 13 15 21 21 22 23 23 23 24 24 25 phạm 1.2.3 Quy định nguyên tắc áp dụng hình phạt trường hợp đồng phạm Kết luận chương Chương Thực tiễn áp dụng hình phạt trường hợp đồng phạm Tịa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên 2.1 Khái quát công tác thụ lý xét xử vụ án hình có đồng phạm Tịa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên 2.1.1 Cơ cấu tổ chức Tòa án nhân dân huyện Văn Lâm 2.1.2 Công tác thụ lý xét xử vụ án hình có đồng phạm Tịa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên 2.2 Thực trạng định hình phạt trường hợp đồng phạm 2.2.1 Kết đạt 2.2.2 Hạn chế, thiếu sót 2.2.3 Nguyên nhân hạn chế, thiết sót Kết luận chương Chương Các giải pháp bảo đảm áp dụng hình phạt trường hợp đồng phạm Tịa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên 3.1 Tiếp tục hoàn thiện pháp luật 3.2 Tăng cường giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật 3.3 Tăng cường tổng kết thực tiễn xét xử 3.4 Nâng cao chất lượng áp dụng hình phạt trường hợp đồng phạm Hội đồng xét xử 3.5 Các giải pháp khác Kết luận Chương Kết luận 31 38 39 39 39 40 49 54 62 63 65 65 65 71 72 73 76 77 77 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCT : Bộ Chính trị BLHS : Bộ luật Hình BLTTHS : Bộ luật Tố tụng hình CP : Chính phủ CT : Chỉ thị ĐCS : Đảng Cộng sản HĐXX : Hội đồng xét xử HP : Hình phạt KSV : Kiểm sát viên KSXX : Kiểm sát xét xử NN : Nhà nước PL : Pháp luật TAND : Toà án nhân dân TP : Thẩm phán VAĐP : Vụ án đồng phạm VAHS : Vụ án hình VKSND : Viện kiểm sát nhân dân XHCN : Xã hội chủ nghĩa XXST : Xét xử sơ thẩm MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Quyết định hình phạt nói chung định hình phạt trường hợp đồng phạm nói riêng hoạt động tố tụng đặc biệt quan trọng, kết thúc tất giai đoạn tố tụng, từ khởi tố, điều tra; truy tố xét xử vụ án hình Quyết định hình phạt góp phần xây dựng tư pháp văn minh, tiến bộ, dân chủ, cơng lý, người; góp phần xây dựng hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nhân dân, nhân dân, nhân dân theo Nghị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đề Những năm qua, công tác xét xử Tịa án cấp nói chung có chuyển biến tích cực Về bản, hệ thống Tịa án nhân dân hồn thành tốt nhiệm vụ giao, chất lượng hoạt động xét xử nâng lên, góp phần giữ vững an ninh trị, trật tự an tồn xã hội, tạo môi trường ổn định cho phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế, xây dựng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa Góp phần vào việc thực nhiệm vụ chung hệ thống Tòa án, Tòa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên thực tốt sách Đảng, quy định pháp luật, đặc biệt xét xử sơ thẩm vụ án hình có đồng phạm Tuy nhiên, trình áp dụng pháp luật hình cịn nhiều hạn chế, có hạn chế định hình phạt nói chung định hình phạt trường hợp đồng phạm nói riêng, cụ thể đánh giá chưa tính chất vai trò trường hợp đồng phạm vụ án hình dẫn đến bị cáo giữ vai trò đầu cho hưởng án treo, bị cáo giữ vai trị thứ yếu lại áp dụng hình phạt tù; định hình phạt bị cáo nhẹ nặng; phạt tù cho hưởng án treo, phạt cải tạo không giam giữ, phạt tiền định hình phạt mức thấp khung hình phạt chưa quy định pháp luật; số vụ án đồng phạm bị hủy, bị cải sửa, ảnh hưởng trực tiếp tới quyền lợi bị cáo, bị hại chủ thể tham gia tố tụng khác ảnh hưởng tới uy tín Tịa án Để nâng cao chất lượng xét xử vụ án hình nói chung, định hình phạt trường hợp đồng phạm nói riêng, khơng xử oan người vô tội, không bỏ lọt tội phạm, đảm bảo quyền lợi ích đáng chủ thể tham gia tố tụng, đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền, cải cách tư pháp giai đoạn nay, đòi hỏi cần phải làm rõ nhiều vấn đề lý luận thực tiễn có liên quan Đặc biệt vấn đề lý luận thực tiễn định hình phạt trường hợp đồng phạm phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, đề xuất giải pháp nâng cao hiệu hoạt động áp dụng hình phạt xét xử vụ án hình có đồng phạm Việc nghiên cứu vấn đề lý luận thực tiễn hoạt động định hình phạt trường hợp đồng phạm Tòa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên có ý nghĩa quan trọng hoạt động áp dụng xây dựng pháp luật Từ lý học viên chọn Đề tài “Quyết định hình phạt trường hợp đồng phạm từ thực tiễn huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên” làm luận văn thạc sĩ có tính cấp thiết, thời khoa học thực tiễn Tình hình nghiên cứu đề tài Học viên nghiên cứu tham khảo số cơng trình khoa học sau: Luận án tiến sĩ luật học: Đồng phạm luật Hình Việt Nam, tác giả Trần Quang Tiệp, trường Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa luật – 2000 Luận án tiến sĩ luật học: Trách nhiệm hình đồng phạm theo luật Hình Việt Nam, tác giả Phí Thành Chung, trường Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa luật – 2016 Luận văn thạc sĩ luật học: Quyết định hình phạt trường hợp đồng phạm từ thực tiễn tỉnh Gia Lai, tác giả Lê Văn Nhàn, Học viện Khoa học xã hội 2016 Luận án tiến sĩ luật học: Áp dụng hình phạt theo pháp luật hình Việt Nam từ thực tiễn xét xử Tòa án quân sự, tác giả Trương Đức Thuận, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, Học viện khoa học xã hội 2020 Luận văn thạc sĩ luật học: Quyết định hình phạt đồng phạm, tác giả Nguyễn Thị Bình, trường Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa luật – 2010 Luận văn thạc sĩ luật học: Một số vấn đề lý luận thực tiễn định hình phạt trường hợp phạm tội có tổ chức theo Luật hình Việt Nam, tác giả Phí Thành Chung, trường Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa luật – 2010 Luận văn thạc sĩ luật học: Một số vấn đề lý luận thực tiễn loại người đồng phạm luật Hình Việt Nam, tác giả Mai Lan Ngọc, trường Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa luật – 2012 Luận văn thạc sĩ luật học: Người giúp sức đồng phạm theo luật Hình Việt Nam, sở thực tiễn địa bàn thành phố Hà Nội, tác giả Lê Thị Loan, trường Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa luật – 2015 Luận văn thạc sĩ luật học: Đồng phạm tội trộm cắp tài sản theo luật Hình Việt Nam, sở thực tiễn địa bàn tỉnh Hà Giang, tác giả Nguyễn Thị Quý, trường Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa luật – 2016 Thông qua công tác nghiên cứu, tổng hợp cơng trình khoa học nêu trên, học viên nhận thấy kết nghiên cứu đề tài nêu đề cập đến vấn đề định hình phạt xét xử vụ án hình đồng phạm theo vai trị trường hợp đồng phạm như: Người thực hành, Người giúp sức vụ án có đồng phạm tội danh đơn lẻ Tội trộm cắp tài sản chưa sâu nghiên cứu việc áp dụng hình phạt trường hợp đồng phạm phiên tịa xét xử sơ thẩm vụ án hình TAND cấp huyện Đồng thời chưa có đề tài đề cập đến địa bàn thuộc thẩm quyền xét xử Tòa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên Vì vậy, đề tài “Quyết định hình phạt trường hợp đồng phạm từ thực tiễn huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên” đề tài Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích nghiên cứu Việc nghiên cứu đề tài nhằm đề xuất giải pháp nâng cao hiệu định hình phạt bị cáo xét xử sơ thẩm vụ án hình có đồng phạm Tịa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên giai đoạn 3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu Làm sáng tỏ số vấn đề lý luận định hình phạt vụ án đồng phạm theo pháp luật hình nước ta; Nêu phân tích thực tiễn áp dụng hình phạt trường hợp đồng phạm Tòa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên Thơng qua đề xuất, kiến nghị số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng định hình phạt vụ án đồng phạm Đối tượng phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Học viên nghiên cứu sở, luận điểm, quan điểm khoa học quy định pháp luật hình sự, thực tiễn định hình phạt trường hợp đồng phạm xét xử sơ thẩm vụ án hình có đồng phạm Tịa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên để nghiên cứu vấn đề thuộc nội dung nghiên cứu đề tài 4.2 Phạm vi nghiên cứu - Nghiên cứu quy định pháp luật hình sự, gồm luật hình tố tụng hình - Nghiên cứu việc định hình phạt vụ án hình có đồng phạm xét xử sơ thẩm Tòa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2016 - 2020 Phương pháp luận phương pháp nghiên cứu 5.1 Phương pháp luận Luận văn dựa sở lý luận Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nhà nước pháp luật, quan điểm Đảng Cộng sản Việt Nam xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam Nhân dân, Nhân dân Nhân dân, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa 5.2 Phương pháp nghiên cứu 10 Tuy nhiên Khoản Điều 17 BLHS 2015 lại quy định:“Đồng phạm trường hợp có hai người trở lên cố ý thực tội phạm” Vậy nên, học viên đề nghị cần thiết sửa đổi bổ sung, cần quy định: “Đồng phạm trường hợp có hai người trở lên cố ý thực tội phạm” 3.1.2 Bổ sung khoản Điều 17 Bộ luật Hình Việt Nam năm 2015 - Theo quy định khoản Điều 17 BLHS 2015 đồng phạm “Người đồng phạm khơng phải chịu trách nhiệm hình hành vi vượt người thực hành” Tuy nhiên, “hành vi vượt quá” không dễ xác định BLHS năm 2015 quy định “Hành vi vượt quá” người thực hành chưa đưa khái niệm cách thức xác định “Hành vi vượt quá” người thực hành ranh giới phân định “Hành vi vượt quá” hay “không hành vi vượt quá” người thực hành để từ xác định trách nhiệm hình cho hành vi vượt q Bởi vì, thực tiễn xét xử cho thấy để xác định hành vi người thực hành thực vụ án đồng phạm có phải hành vi vượt hay không gặp nhiều khó khăn tồn nhiều quan điểm khác Quan điểm thứ cho rằng, để xác định hành vi thực vượt hay không vượt phải xác định đồng phạm khác có cố ý mong muốn thực hành vi hay khơng Điều có nghĩa rằng, ranh giới để phân biệt hành vi vượt hay hành vi không vượt phụ thuộc vào việc làm rõ nhận thức mong muốn bên người đồng phạm, tức phụ thuộc việc xác định lỗi dấu hiệu chủ quan hành vi thực Nếu lỗi dấu hiệu chủ quan hành vi “cố ý cùng” thực hành vi hành vi xem hành vi vượt ngược lại, lỗi dấu hiệu chủ quan hành vi “khơng cố ý cùng” thực hành vi hành vi khơng xem hành vi vượt người đồng phạm Quan điểm thứ hai cho rằng, không phụ thuộc vào đồng phạm có cố ý mong muốn thực hay khơng mà phụ thuộc vào tính liên kết hành vi vượt với tội phạm đồng phạm 66 Mặc dù BLHS 2015 quy định TNHS hành vi vượt vụ án đồng phạm không đưa khái niệm “Hành vi vượt quá” điều dẫn đến nhiều quan điểm cách hiểu khác thực tiễn áp dụng Điều thể qua số ví dụ sau đây: Ví dụ 1: Trong vụ án Lê Trọng T đồng phạm bị truy tố tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn thi hành công vụ” “Tội thiếu trách nhiệm gây hậu nghiêm trọng thi hành công vụ” Bị cáo Trịnh Anh T cán Ban quản lý giao thông thuộc Sở Giao thông vận tải tỉnh HY, thực cơng việc đền bù giải phóng mặt tỉnh, T gợi ý việc dựng nhà xã MC, huyện VL, tỉnh HY để làm hồ sơ đền bù Lê Trọng H bàn bạc với Vi Văn Th lên xã MC mượn đất làm nhà dựng 04 nhà Trong trình kê khai hồ sơ đền bù Trịnh Anh T ghi thêm vào hồ sơ diện tích đất số cơng trình phụ trợ nội dung khơng có bàn bạc với Lê Trọng H Vi Văn Th Sau Trịnh Anh T cho người lên nhận tiền đền bù 40.000.000 đồng tiền phát sinh 04 nhà mà ba thỏa thuận nhận thêm 13.000.000 đồng Sau Trịnh Anh T chia số tiền 40.000.000 đồng cho ba người lấy toàn số tiền 13.000.000 đồng Ví dụ 2: Nguyễn Văn A Trần Văn B bàn bạc với để cướp tài sản Cả hai thống dùng xe máy để thực Nguyễn Văn A chở Trần Văn B đường Trần Văn B giật điện thoại anh Đinh Quang L chạy khoảng 300m anh L đuổi kịp bị B dùng dao chém anh L làm tổn thương thể 49%, sau hai tẩu Hai ví dụ nêu điển hình cho việc xác định hành vi vượt vụ án đồng phạm, từ hai ví dụ nêu xác định hành vi vượt tồn hai dạng: Dạng thứ nhất: Hành vi vượt người thực hành đồng phạm đó, gắn chặt với tội phạm, tức khơng có hành vi vượt q mục đích tội phạm khó thực hiện, hành vi vượt có mục đích hỗ trợ cho tội phạm đồng phạm Đối với trường hợp người đồng phạm chịu trách 67 nhiệm tồn tội phạm Điển hình ví dụ 2, trường hợp Trần Văn B khơng dùng dao chém anh L bị bắt lại nghĩa mục đích chém anh L B để tẩu thoát sau cướp tài sản hành vi gây thương tích phục vụ cho mục đích ban đầu nên hai phải chịu trách nhiệm cho hành vi vượt Dạng thứ hai: Hành vi vượt người thực hành xuất phát từ nhận thức người thực hành không liên quan đến tội phạm đồng phạm, nghĩa hành vi vượt q khơng có mục đích hỗ trợ cho tội phạm đồng phạm mà hỗ trợ cho mục đích người thực hành vi vượt q Trong ví dụ nhận thấy Trịnh Anh T ghi thêm diện tích cơng trình phụ trợ hành vi vượt q xuất phát từ ý thức mong muốn thân bị cáo, hành vi khơng hỗ trợ cho tội phạm đồng phạm Trịnh Anh T phải chịu trách nhiệm hình hành vi vượt q Trường hợp người đồng phạm chịu trách nhiệm hình hành vi vượt Để xác định xác trách nhiệm hành vi vượt đồng phạm nhiều trường hợp khó, có nhiều quan điểm khác nhau: Ví dụ 3: A B làm Công ty, mâu thuẫn nên A gọi điệm cho C, D, E, H, G đến đánh B giúp A để trả thù việc B đánh A trước Khi A gọi điện tất bạn A đồng ý mang theo ba kiếm đến địa điểm A hẹn Khi bọn đến nơi, A nói trước cho B biết để hịa giải, thực chất A gọi B để bọn đánh B Khi B A, C, D, E xông vào dùng chân tay đánh B, C dùng mũ bảo hiểm đánh B H vứt kiếm đường để A, C nhặt kiếm cầm đuổi theo B Khi đuổi kịp B A, C, D, E đứng xung quanh cách B 01m A tay cầm kiếm, tay vào mặt B quát “mày thích đánh tao khơng” B sợ khơng nói Đúng lúc có điện thoại túi quần B đổ chng Thấy A tay cầm kiếm chống xuống đất, tay vào B quát “đưa điện đây”, “đưa điện đây”; B chưa đưa C nói; “đưa điện thoại cho nó” Khi C nói B đưa điện thoại cho A, cịn D E khơng nói Đúng lúc A 68 vừa cầm điện thoại có người hơ Cơng an đến Cả bọn lên xe bỏ đi, thời gian từ chuông điện thoại đổ đến bọ lên xe bỏ khoảng 20 giây; đường A đưa điện thoại cho D cầm, D cầm nhà chuyển chế độ máy bay để không liên lạc Với nội dung có nhiều quan điểm trách nhiệm E, có quan điểm cho E có mặt A lấy điện thoại B, nên E phải chịu trách nhiệm tội Cướp tài sản, E có mặt, biết rõ việc chiếm đoạt tài sản, khơng có hành vi ngăn cản Có quan điểm cho mục đích E đồng bọn đánh B giúp A, từ chng điện thoại kêu đến có người hơ thời gian ngắn, E khơng có hành vi thể việc chiếm đoạt tài sản, nên E chịu trách nhiệm hành vi vượt đồng phạm Từ phân tích nêu nhận thấy quy định “Người đồng phạm khơng phải chịu trách nhiệm hình hành vi vượt người thực hành” quy định khoản Điều 17 BLHS chưa phù hợp, có hành vi vượt q có mục đích hỗ trợ cho tội phạm đồng phạm mà thiếu hành vi vượt q tội phạm hồn thành gặp khó khăn khơng hồn thành, điều hoàn toàn phù hợp với khái niệm đồng phạm “Đồng phạm trường hợp hai người trở lên cố ý thực tội phạm” Vì kiến nghị cần sửa đổi quy định khoản Điều 17 BLHS sau “Người đồng phạm chịu trách nhiệm hình hành vi vượt người thực hành Trừ trường hợp luật quy định” 3.1.3 Cần có Nghị HĐTP hướng dẫn Điều 58 Bộ luật Hình năm 2015 Tại Điều 58 BLHS 2015 quy định Quyết định hình phạt trường hợp đồng phạm, có ghi nội dung: “Khi định hình phạt người đồng phạm, Tịa án phải xét đến tính chất đồng phạm, tính chất mức độ tham gia phạm tội người đồng phạm 69 Các tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng loại trừ trách nhiệm hình thuộc người đồng phạm nào, áp dụng người đó” Việc điều luật quy định trên, chưa cụ thể rõ ràng việc Quyết định hình phạt loại người đồng phạm vụ án đồng phạm, cụ thể: Điều luật không phân định rõ xét xử vụ án đồng phạm có nhiều bị cáo, bị cáo giữ vai trò đồng phạm như: Đồng phạm người chủ mưu (khởi xướng); đồng phạm người người xúi giục; đồng phạm người thực hành đồng phạm người giúp sức Thì loại người đồng phạm phải chịu khung hình phạt cụ thể Mặc dù thực tế trường hợp 04 loại người đồng phạm xét xử tất người đồng phạm có khung hình phạt, có tình tiết tăng nặng giảm nhẹ trách nhiệm hình hầu hết Hội đồng xét xử thường định hình phạt đồng phạm người chủ mưu cao đồng phạm người xúi giục; hình phạt đồng phạm người xúi giục cao hình phạt đồng phạm người thực hành; cịn hình phạt đồng phạm người giúp sức thấp số 04 loại người đồng phạm Do theo học viên cần có hướng dân HĐTP TANDTC Điều 58 BLHS 2015 theo hướng: Thể nội dung định hình phạt trường hợp đồng phạm, mà bị cáo đồng phạm có khung hình phạt, có tình tiết giảm nhẹ tăng nặng trách nhiệm hình hình phạt đồng phạm người chủ mưu cao đồng phạm người xúi giục; hình phạt đồng phạm người xúi giục cao hình phạt đồng phạm người thực hành; cịn hình phạt đồng phạm người giúp sức thấp vụ án đồng phạm 3.2 Tăng cường giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật Đến trải qua 03 BLHS (BLHS 1985, BLHS 1999 BLHS 2015 Ngay BLHS 1985 (Điều 17) quy định chế định đồng phạm, kèm theo Nghị số 02-/HĐTP/NQ, ngày 16.11.1988 Hội đồng thẩm phán TAND tối cao, hướng dẫn đồng phạm có tổ chức BLHS 1985 Tuy nhiên thực BLHS 2015, TAND Tối cao Liên ngành Trung ương chưa ban hành văn luật để hướng dẫn chế định đồng phạm nói 70 chung đồng phạm có tổ chức nói riêng, mà thực tế quan tiến hành tố tụng người tiến hành tố vận dụng tinh thần hướng dẫn chưa có hướng dẫn Nghị 02-/HĐTP/NQ năm 1988 Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao Theo học viên hướng dẫn nêu đến bộc lộ số hạn chế, liệt kê trường hợp câu kết chặt chẽ cụ thể đồng phạm có tổ chức mà chưa khái quát chất câu kết chặt chẽ người phạm tội Về nội dung cách sử dụng thuật ngữ pháp lý để giải thích trường đồng phạm đồng phạm có tổ chức Nghị HĐTP khơng cịn phù hợp với số nội dung thuật ngữ pháp lý quy định chế định đồng phạm 02 BLHS gần BLHS 1999 BLHS 2015 Cho nên, theo học viên HĐTP TAND Tối cao liên ngành Trung ương cần sớm ban hành văn luật để hướng dẫn thi hành chế định đồng phạm để phù hợp với cải cách tư pháp giai đoạn Ngoài việc xác định đồng phạm liên quan đến trường hợp tội phạm pháp nhân thực hiện, vấn đề mới, cần nghiên cứu, làm sáng tỏ thêm mặt lý luận quy định BLHS năm 2015 sửa đổi năm 2017, cần liên ngành tư pháp Trung ương hướng dẫn thống Theo quan điểm học viên, cần xem xét trường hợp đồng phạm pháp nhân thương mại với pháp nhân thương mại, cá nhân với pháp nhân thương mại Việc xác định đồng phạm trường hợp pháp nhân phạm tội vào hành vi dấu hiệu chủ quan người cụ thể đại diện cho pháp nhân, nhân danh pháp nhân thực hành vi theo đạo, điều hành pháp nhân, mang lại lợi ích cho pháp nhân, có vậy, việc áp dụng pháp luật hình thực đảm bảo cơng bằng, bình đẳng trường hợp phạm tội cá nhân pháp nhân thương mại 3.3 Tăng cường tổng kết thực tiễn xét xử TAND Tối cao cần quan tâm công tác tổng kết, rút kinh nghiệm, hướng dẫn nghiệp vụ việc áp dụng hình phạt trường hợp đồng phạm; bổ 71 sung, hồn thiện chế sách, pháp luật hình phạt trường hợp đồng phạm TAND tỉnh Hưng Yên cần quan tâm đến việc rút kinh nghiệm cơng tác xét xử vụ án hình nói chung cơng tác định hình phạt trường hợp đồng phạm Tòa án nhân dân cấp huyện nói riêng Định kỳ mở lớp tập huấn chuyên sâu để nâng cao kỹ xét xử nói chung định hình phạt trường hợp đồng phạm nói riêng 3.4 Nâng cao chất lượng áp dụng hình phạt trường hợp đồng phạm Hội đồng xét xử 3.4.1 Thẩm phán Tòa án nhân dân 3.4.1.1 Tiếp tục nâng cao đạo đức, phẩm chất, trị, trình độ chuyên môn kỹ nghiệp vụ Theo quy định pháp luật hình (được quy định Hiến pháp Luật tố tụng hình sự), ghi nhận nội dung: Tại phiên tịa xét xử nói chung xét xử sơ thẩm vụ án hình nói riêng Thẩm phán xét xử độc lập tuân theo pháp luật Do để đảm bảo định hình phạt trường hợp đồng phạm thực quy định pháp luật, ln địi hỏi Thẩm phán phân cơng phải người có phẩm chất đạo đức, khả chuyên môn cao để vận dụng quy định pháp luật hình định hình phạt trường hợp đồng phạm Cần phải quán triệt Thẩm phán nghiêm túc thực tinh thần đạo Nghị quyết: 08-NQ/TW năm 2002 Nghị quyết: 49-NQ/TW năm 2005 Bộ trị cải cách tư pháp, có nêu nội dung nâng cao chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, phẩm chất trị trình độ chun môn nghiệp vụ cán làm công tác tư pháp nói chung Đặc biệt Thẩm phán TAND huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên phải thẩm nhuần Bộ quy tắc số: 87/QĐ-HĐTC, ngày 04 tháng năm 2018 Hội đồng tuyển chọn giám thẩm phán quốc gia Quy tắc đạo đức ứng xử thẩm phán 3.4.1.2 Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật Thẩm phán 72 Mặc dù thời gian qua, Nhà nước ban hành nhiều văn quy phạm pháp luật quy định tổ chức hoạt động Thẩm phán Nhìn chung, quy định tạo sở pháp lý thống nhất, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động Thẩm phán cấp Tuy nhiên, quy định pháp luật tổ chức hoạt động Thẩm phán chưa đầy đủ, chưa phù hợp Do đó, địi hỏi cần phải có hệ thống văn quy phạm pháp luật Thẩm phán đầy đủ hoàn chỉnh cần thiết Nhìn chung Luật tổ chức Tòa án nhân dân 2014 bước đầu đáp ứng nhu cầu hoàn thiện hệ thống pháp luật Thẩm phán việc dành riêng Chương VII Luật để quy định Thẩm phán từ Điều 65 đến Điều 83 Tuy nhiên, bên cạnh mặt tiến ghi nhận thông qua thay đổi quy định Chương VII Luật tổ chức Tòa án nhân dân 2014, cịn có quy định Đảng, Hiến pháp, luật đảm bảo độc lập Thẩm phán công tác xét xử Đây vấn đề cốt lõi 3.4.1.3 Cần mở rộng nguồn Thẩm phán, đẩy mạnh thực chế độ thi tuyển để bổ nhiệm Thẩm phán Để thực tốt nhiệm vụ trị giao phải xây dựng đội ngũ Thẩm phán chuyên nghiệp, có đầy đủ phẩm chất, lĩnh trị, đạo đức; lực nghiệp vụ đặc biệt phải tinh thông pháp luật Để đáp ứng đòi hỏi đặt ra, cần đẩy mạnh đào tạo nguồn bổ sung cho nơi thiếu Thẩm phán thay dần người có trình độ yếu Ngoài ra, cần nghiên cứu để mở rộng thêm đối tượng tuyển chọn, bổ nhiệm làm Thẩm phán ngồi đối tượng mang tính “truyền thống” như: Thư ký tịa án, Thẩm tra viên…Có thể tuyển chọn thêm từ đội ngũ Luật sư, Hội thẩm nhân dân, cán quan bảo vệ pháp luật khác họ đáp ứng tiêu chuẩn theo quy định Luật tổ chức Tòa án nhân dân 3.4.1.4 Nâng cao công tác đào tạo, bồi dưỡng Thẩm phán Theo quy định Luật tổ chức TAND 2014, tiêu chuẩn để người bổ nhiệm làm Thẩm phán phải “đã đào tạo nghiệp vụ xét xử” Trước đây, việc đào tạo nghiệp vụ xét xử Học viện tư pháp đảm nhiệm 73 Từ năm 2013 trở lại TAND Tối cao xây dựng nâng cấp trường đạo tạo, bồi dưỡng cán Tòa án thành Học viện Tòa án, việc đào tạo Thẩm phán đào tạo Học viện tư pháp Đối với Thấm phán đương nhiệm cần phải thường xuyên tổ chức lớp tập huấn, bồi dưỡng nâng cao lực, trình độ chun mơn, nghiệp vụ, lĩnh trị đạo đức nghề nghiệp 3.4.1.5 Đổi nhiệm kỳ Thẩm phán theo hướng kéo dài thời gian nhiệm kỳ Thẩm phán Hiện nay, nhiệm kỳ đầu Thẩm phán năm, nhiệm kỳ bổ nhiệm ngạch Thẩm phán khác 10 năm Khi kết thúc nhiệm kỳ, Thẩm phán phải làm quy trình bổ nhiệm lại Thơng qua quy trình, thủ tục bổ nhiệm lại Thẩm phán cho phép sàng lọc Thẩm phán không đủ điều kiện, lực Tuy nhiên, việc bổ nhiệm Thẩm phán có nhiệm kỳ nhiều gây áp lực cho Thẩm phán, dẫn tới việc Thẩm phán chưa thực yên tâm công tác áp lực mắc khuyết điểm nhiệm kỳ Thẩm phán mà Thẩm phán chưa làm hết khả dẫn tới việc chưa kiên đấu tranh tới với tội phạm Vì vậy, nâng cao chất lượng đội ngũ Thẩm phán cách toàn diện để tiến tới bổ nhiệm Thẩm phán suốt đời mục tiêu phương hướng phấn đấu hệ thống Tòa án 3.4.1.6 Nâng cao chế độ tiền lương, đãi ngộ ưu đãi Thẩm phán Hiện nay, quy định chế độ tiền lương đội ngũ Thẩm phán, đặc biệt Thẩm phán TAND cấp huyện chưa tương xứng với trách nhiệm công việc Trong thời gian tới Tòa án nhân dân Tối cao cần quan tâm việc xây dựng chế độ thang, bậc lương đội ngũ Thẩm phán, đặc biệt Thẩm phán TAND cấp huyện 3.4.1.7 Nâng cao hiệu lực, hiệu công tác thi đua khen hưởng, kỷ luật Thẩm phán Khen thưởng kỷ luật ln biện pháp có vai trị tơn vinh, thúc đẩy, khuyến khích người lao động; uốn nắn chấn chỉnh sai 74 phạm, thiếu sót Đối với Tòa án, hoạt động xét xử hoạt động đặc thù Tịa án, đội ngũ Thẩm phán - người làm công tác xét xử có đặc thù riêng biệt Việc khen thưởng đột xuất, theo nhiệm kỳ Thẩm phán Bên cạnh chế độ khen thưởng cần quy định chế độ kỷ luật cụ thể, nghiêm minh, rõ ràng nhằm xử lý Thẩm phán vi phạm pháp luật, đạo đức 3.4.2 Hội thẩm nhân dân 3.4.2.1 Đổi quy định tiêu chuẩn tuyển chọn Hội thẩm nhân dân Tiêu chuẩn Hội thẩm nhân dân phải quy định rõ ràng tiêu chí trình độ pháp luật trình độ nghiệp vụ Mặc dù chế định Hội thẩm nhân dân quy định trong chương riêng biệt Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 Tuy chế định đổi đưa vào văn có giá trị pháp lý cao Luật tổ chức TAND, song tiêu chuẩn trình độ pháp luật tuyển chọn Hội thẩm nhân dân đưa luật tiêu chí chưa rõ ràng, cụ thể Cần quy định cụ thể để tuyển chọn làm Hội thẩm nhân dân 3.4.2.2 Phát huy vai trò Hội thẩm nhân dân Khi xét xử định hình phạt, Hội thẩm nhân dân giữ vai trị quan trọng có địa vị ngang với Thẩm phán xét xử Vì vậy, tách riêng việc áp dụng hình phạt với việc giải tồn vụ án hình vai trị Hội thẩm gần tương đương Thẩm phán Do đó, chế độ sách đội ngũ Hội thẩm nhân dân cần phải nghiên cứu, thay đổi cho phù hợp với yêu cầu cải cách tư pháp 3.4.2.3 Nâng cao trình độ cho Hội thẩm nhân dân Hàng năm, số lượng văn ban hành, quy định cụ thể sửa đổi tương đối nhiều nên cần phải tăng cường tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ Hội thẩm nhân dân Hiện nay, Hội thẩm nhân dân tổ chức tập huấn nghiệp vụ cịn Vì vậy, thời gian tới cần tăng cường tập huấn nghiệp vụ cho Hội thẩm nhân dân 3.5 Các giải pháp khác 75 3.5.1 Nâng cao chất lượng đội ngũ Kiểm sát viên Thẩm phán Hội thẩm nhân dân giao nhiệm vụ xét xử vụ án cụ thể họ chủ thể hoạt động xét xử định hình phạt Bên cạnh đó, Kiểm sát viên phân công thực hành quyền công tố kiểm sát xét xử có quyền bình đẳng đưa chứng cứ, tranh luận Luận tội đề nghị mức hình phạt Kiểm sát viên phiên tịa hình chứng để xem xét định hình phạt Hội đồng xét xử 3.5.2 Nâng cao kỹ tranh tụng chủ thể tham dự phiên tòa Bên cạnh việc nâng cao chất lượng đội ngũ người tiến hành tố tụng, phiên tịa xét xử vụ án đồng phạm cần có phiên tịa rút kinh nghiệm với thành phần tham dự người bào chữa, người tham gia tố tụng khác để làm rõ định hình phạt, định Tịa án phải sở kết trang tụng công khai phiên tịa Cần tăng cường cơng tác cơng khai án; tổng hợp án, định hình phạt trường hợp đồng phạm, đề nghị HĐTP TAND Tối cao xem xét ban hành Án lệ định hình phạt trường hợp đồng phạm Kết luận Chương Trên sở vấn đề lý luận pháp luật định hình phạt trường hợp đồng phạm học viên nêu phân tích Chương I luận văn thực tiễn định hình phạt trường hợp đồng phạm Tịa án nhân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2016-2020 Chương II luận văn Căn vào nguyên nhân tồn hạn chế, quy định pháp luật, hạn chế định hình phạt trường hợp đồng phạm Tại Chương luận văn học viên đề xuất số giải pháp nhằm bảo đảm định hình phạt trường hợp đồng phạm xác KẾT LUẬN Quyết định hình phạt trường hợp đồng phạm nói riêng xét xử sơ thẩm vụ hình nói chung có tầm quan trọng đặc biệt: quan trọng để cá thể hóa trách nhiệm hình loại người người phạm tội vụ 76 án đồng phạm Tòa án định hình phạt cơng bằng, xác; có vai trị giáo dục, cải tạo người phạm tội giáo dục chung; góp phần thực hóa sách lớn Đảng Nhà nước, phản ánh chất tốt đẹp chế độ xã hội chủ nghĩa Nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; góp phần thực hóa chức năng, nhiệm vụ Tịa án Để nâng cao chất lượng định hình phạt trường hợp đồng phạm luận văn sâu phân tích làm rõ vấn đề: Một là, luận văn phân tích làm rõ sở lý luận pháp luật định hình phạt trường hợp đồng phạm TAND cấp huyện làm rõ khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa định hình phạt trường hợp đồng phạm; pháp lý áp dụng pháp luật định hình phạt trường hợp đồng phạm thuộc thẩm quyền xét xử TAND cấp huyện làm sở phân tích thực trạng áp dụng pháp luật hình phạt trường hợp đồng phạm xét xử sơ thẩm hình bị cáo đồng phạm TAND huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên Hai là, luận văn đánh giá cách khái quát công tác tổ chức cán TAND huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên thực trạng định hình phạt trường hợp đồng phạm TAND huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên đồng thời nêu rõ kết quả, hạn chế nguyên nhân hạn chế Trên sở đó, đề xuất giải pháp nâng cao hiệu định hình phạt trường hợp đồng phạm TAND huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên giai đoạn Luận văn đề cập giải pháp toàn diện đề cao đạo đức, cơng tâm, liêm cho Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân; thực đúng, đầy đủ quy định trường hợp đồng phạm; đổi công tác tổ chức cán Tòa án; đảm bảo sở vật chất cho Tịa án; hồn thiện quy định pháp luật định hình phạt trường hợp đồng phạm Như vậy, kết luận văn góp phần làm sáng tỏ lý luận thực tiễn áp dụng pháp luật định hình phạt trường hợp đồng phạm 77 TAND huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên đưa giải pháp nâng cao hiệu công tác giai đoạn 78 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Lê Văn Cảm (2005), Sách chuyên khảo Sau đại học: Những vấn đề khoa học luật hình (Phần chung), Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội Bộ Chính trị (2002), Nghị số 08-NQ/TW ngày 02/01/2002 số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp thời gian tới Bộ Chính trị (2005), Nghị số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 Bộ Tư pháp (1998), “Luật hình số nước giới”, Tạp chí dân chủ pháp luật, (Chuyên đề) Phí Thành Chung (2016), Luận án tiến sĩ luật học: Trách nhiệm hình đồng phạm theo Luật Hình Việt Nam, Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa luật Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội Nguyễn Thị Thu Hà (2011), Luận văn thạc sĩ luật học: Người thực hành đồng phạm theo Luật hình Việt Nam, Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa luật Phạm Trung Hiếu (2019), Luận văn thạc sĩ luật học: Đồng phạm pháp luật hình Việt Nam: Khía cạnh so sánh, Viện hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, Học viện khoa học xã hội Bùi Thị Mong (2017), Luận văn thạc sĩ luật học: Các loại người đồng phạm luật Hình Việt Nam, sở thực tiễn địa bàn thành phố Hải Phòng, Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa luật 10 Luận văn thạc sĩ luật học: Quyết định hình phạt trường hợp đồng phạm từ thực tiễn tỉnh Gia Lai, tác giả Lê Văn Nhàn, Học viện Khoa học xã hội 2016 11 Quốc hội (1946), Sắc lệnh số 223-SL ngày 17/11/1946 quy định: “Người phạm tội đưa hối lộ nhận hối lộ bị xử tịch thu nhiều 3/4 tài sản 12 Quốc hội (1967), Pháp lệnh trừng trị tội phản cách mạng ngày 30/10/1967 13 Quốc hội (2015), Bộ luật hình năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 14 Quốc hội (1999), Bộ luật Hình năm 1999 15 Quốc hội (2014), Luật Tổ chức TAND năm 2014 16 Quốc hội (2015), Bộ luật Tố tụng hình năm 2015 17 Quốc hội (2009), Luật Sửa đổi, bổ sung số điều Bộ luật Hình 18 Quốc hội (2013), Hiến pháp năm 2013, Nxb Hồng Đức, Hà Nội 19 Quốc triều hình luật (1995), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 20 Trần Quang Tiệp (2000), Luận án tiến sĩ luật học: Đồng phạm Luật Hình Việt Nam, Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa luật 21 Tòa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên (2017), Bản án số 13/2017/HSST, ngày 14/4/2017 79 22 Tòa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên (2019), án số 40/2019/HS-ST, ngày 10/9/2019 23 Tòa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên (2020), Báo cáo công tác xét xử 2016-2020 24 Tòa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên (2015- 2020) Bản án hình sơ thẩm 25 Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên (2017), Bản án số 59/2017/HSPT ngày 10 tháng năm 2017 26 Tòa án nhân dân Tối cao (1988), Nghị số 02-/HĐTP/NQ, ngày 16.11.1988 Hội đồng thẩm phán TAND tối cao, hướng dẫn đồng phạm có tổ chức Bộ luật hình năm 1985 27 Tịa án nhân dân Tối cao (2018), Quyết định số 87/QĐ-HĐTC, ngày 04/7/2018 Hội đồng tuyển chọn thẩm phán Quốc gia Bộ quy tắc đạo đức ứng xử thẩm phán 28 Ủy ban Thường vụ Quốc hội (2002), Pháp lệnh Thẩm phán Hội thẩm Nhân dân, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 80 ... phân tích thực tiễn định hình phạt trường hợp đồng phạm Tòa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên (giai đoạn 20162020) Chương THỰC TIỄN QUYẾT ĐỊNH HÌNH PHẠT TRONG TRƯỜNG HỢP ĐỒNG PHẠM TẠI TÒA... hợp đồng phạm Chương 2: Thực tiễn định hình phạt trường hợp đồng phạm Tòa án nhân dân huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên (2016 – 2020) 11 Chương 3: Các giải pháp bảo đảm định hình phạt trường hợp đồng. .. HỘI ĐỖ VĂN MƯỜI QUYẾT ĐỊNH HÌNH PHẠT TRONG TRƯỜNG HỢP ĐỒNG PHẠM TỪ THỰC TIỄN HUYỆN VĂN LÂM, TỈNH HƯNG YÊN Ngành: Luật hình Tố tụng hình Mã số: 8.38.01.04 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGUYỄN VĂN