Giáo án sinh học 10 Ngày soạn: 01/08/2020 Tuần 1( tiết 1) Gv: Nguyễn Thị Lan Phương PHẦN MỘT GIỚI THIỆU CHUNG VỀ THẾ GIỚI SỐNG Bài 1: CÁC CẤP TỔ CHỨC CỦA THẾ GIỚI SỐNG I/MỤC TIÊU: Kiến thức: - Học sinh phải giải thích nguyên tắc tổ chức thứ bậc giới sống có nhìn bao quát giới sống - Giải thích tế bào lại đơn vị tổ chức nên giới sống - Trình bày đặc điểm chung cấp tổ chức sống Kỹ năng: - Kỹ hợp tác nhóm làm việc độc lập, kỹ phân loại, nhận dạng - Rèn luyện tư hệ thống rèn luyện phương pháp tự học Thái độ: - Chỉ giới sống đa dạng lại thống - Có ý thức bảo tồn đa dạng sinh học - Liên hệ sử dụng tiết kiệm lượng để bảo vệ môi trường Định hướng phát triển lực: Hợp tác nhóm , lực tự học , giải vấn đề II/THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY HỌC: -Tranh vẽ Hình 1- SGK hình ảnh liên quan đến học mà HS GV sưu tầm: Tế bào, cấu tạo lông ruột, cấu tạo tim, hệ sinh thái - Phiếu học tập số 1: Đặc điểm cấp tổ chức sống - Phiếu học tập số : Bảng ghép cấp tổ chức sống với đặc điểm III/PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC: Nghiên cứu SGK, quan sát tranh, thảo luận nhóm,vấn đáp sử dụng phiếu học tập IV/KIẾN THỨC TRỌNG TÂM: Nhấn mạnh đến đặc điểm chung cấp tổ chức sống, đặc biệt hệ mở, tự điều chỉnh V/TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC A KHỞI ĐỘNG (5 phút) GV khái quát nội dung môn học sinh học cấp THPT nội dung, cách học môn sinh học lớp 10 GV cho HS quan sát tranh tế bào, cấu tạo lông ruột, cấu tạo tim, hệ sinh thái hỏi: - Các tranh gợi cho em suy nghĩ gì? - Các sinh vật khác trái đất có đặc điểm chung nhất? B HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Vật chất sống phân tử, đặc biệt quan trọng axit nucleic, axit amin,… sống thể có tế bào, giới sống tổ chức theo cấp từ đơn giản đến phức tạp GV cho HS quan sát tranh tế bào, cấu tạo lông ruột, cấu tạo tim, hệ sinh thái hỏi: - Các tranh gợi cho em suy nghĩ gì? - Các sinh vật khác trái đất có đặc điểm chung nhất? HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS ? Bằng kiến thức thực tế em cho biết sinh vật khác với vật vô sinh điểm nào? GV Cho HS quan sát tranh hình SGK, tìm hiểu cấp tổ chức giới sống ?Em nêu tên cấp tổ chức giới sống từ thấp đến cao? Trong cấp bản, cấp trung gian? NỘI DUNG I/ CÁC CẤP TỔ CHỨC CỦA THẾ GIỚI SỐNG (10ph) - Thế giới sinh vật chia thành cấp tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc: Tế bào, thể, quần thể, loài, quần xã hệ sinh tháisinh - Cấp tổ chức đơn vị cấu tạo nên thể sinh vật Trang Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 HS tham khảo SGK, quan sát hình trả lời ?Bằng kiến thức học em giải thích khái niệm tế bào, mơ, quan, hệ quan ?Trong cấp tổ chức bản, cấp nhất? sao? (Vì tế bào chứa đầy đủ dấu hiệu đặc trưng sống trao đổi chất, sinh trưởng, sinh sản) ? học thuyết tế bào cho biết điều gì? -Thuyết tế bào: Mọi thể sống cấu tạo từ hay nhiều tế bào tế bào sinh cách phân chia tế bào GV :Sự đa dạng cấp tổ chức sống  đa dạng sinh học GV chuyển mục: Tuy giới sống đa dạng bao gồm tổ chức sống khác song mang đặc điểm chung Lhệ :?Đa dạng sinh học gì? Làm để bảo vệ đa dạng sinh học ? GV : Khai thác hợp lí ,sử dụng tiết kiệm lượng than đá ,dầu mỏ…nhằm bảo vệ môi trường ? Nguyên tắc thứ bậc gì? ? Thế đặc điểm trội? Cho ví dụ? ?Đặc điểm trội đâu mà có? ? Đặc điểm trội đặc trưng cho thể sống gì? GV Giải thích thêm - Ngun tắc thứ bậc: nguyên tử → phân tử → đại phân tử - Tính trội: tế bào thần kinh khơng có đặc điểm hệ thần kinh GV giảng giải: Cơ thể sống hình thành tiến hoá tương tác vật chất theo quy luật lý hoá chọn lọc tự nhiên sàng lọc qua hàng triệu năm tiến hoá Củng cố: (4ph) - Cho HS đọc lại phần kết luận SGK - Sử dụng câu hỏi 1, SGK để củng cố kiến thức cho HS Hướng dẫn học nhà: (1ph) - Học trả lời câu hỏi SGK - Xem trước phần lại Gv: Nguyễn Thị Lan Phương -Cấp tổ chức trung gian: phân tử, đại phân tử, bào quan, mô, quan, hệ quan II/ ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁC CẤP TỔ CHỨC SỐNG: 1.Tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc: (25ph) - Nguyên tắc thứ bậc: Là tổ chức sống cấp làm tảng để xây dựng nên tổ chức sống cấp - Đặc điểm trội: Là đặc điểm cấp tổ chức hình thành tương tác phận cấu tạ o nên chúng Đặc điểm khơng thể có cấp tổ chức nhỏ - Đặc điểm trội đặc trưng cho giới sống là: Trao đổi chất lượng, sinh trưởng phát triển, sinh sản cảm ứng, khả tự điều chỉnh cân nội mơi, tiến hố thích nghi với môi trường sống 2.Hệ thống mở tự điều chỉnh - Hệ thống mở: Sinh vật cấp tổ chức không ngừng trao đổi vật chất lượng với môi trường Sinh vật không chịu tác động mơi trường mà cịn góp phần làm biến đổi môi trường - Khả tự điều chỉnh : Mọi cấp tổ chức sống có chế tự điều chỉnh đảm bảo trì điều hòa cân động hệ thống giúp tổ chức sống tồn phát triển 3.Thế giới sống liên tục tiến hoá - Sự sống tiếp diễn liên tục nhờ truyền thông tin ADN từ tế bào sang tế bào khác, từ hệ sang hệ khác.Do sinh vật trái đất có chung nguồn gốc - Sinh vật ln có chế phát sinh biến dị, di truyền chọn lọc tự nhiên không ngừng tác động để giữ lại dạng sống thích nghi Dù có chung nguồn gốc sinh vật ln tiến hóa theo nhiều hướng khác tạo nên giới sống đa dạng phong phú - Sinh vật khơng ngừng tiến hố Trang Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 Tiết 2: 1-Ổn định tổ chức lớp:(1ph) 2-Kiểm tra cũ: (4 ph) a) Nêu cấp tổ chức sống sinh giới? b)Trình bày đặc điểm chung cấp tổ chức sống bản? Đáp án: a)Các cấp tổ chức sống tổ chức sống bao gồm: Tế bào, thể, quần thể, quần xã hệ sinh thái Gv: Nguyễn Thị Lan Phương Tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc b) Đặc điểm tự điều chỉnh chung: liên tục tiến hoá Hệ thống mở Thế giới sống 3-Giảng mới:(35ph) GV nêu vấn đề: GV: Cơ thể sống muốn tồn sinh trưởng, phát triển…thì phải nào? GV: Nếu trao đổi chất khơng cân đối thể sống làm để giữ cân bằng? (uống rượu nhiều…) ?Vậy hệ thống mở gì? ?Sinh vật với mơi trường có mối quan hệ nào? Trao đổi nhóm trả lời: -Động vật lấy thức ăn , nước uống từ môi trường thải chất cặn bã môi trường -Môi trường biến đổi( Thiếu nước )  Sinh vật bị giảm sức sống dẫn đến tử vong -Sinh vật phát triển làm số lượng tăng  môi trường bị phá huỷ ? Tại ăn uống khơng hợp lí dẫn đến phát sinh bệnh? ? Cơ quan thể người giữ vai trò chủ đạo điều hồ cân nội mơi? ? Nếu cấp tổ chức sống không tự điều chỉnh cân nội mơi điều xảy ? HS thảo luận nhóm nêu ví dụ minh hoạ: +Trẻ em ăn nhiều thịt không bổ sung rau dẫn đến béo phì +Trẻ em thiếu ăn dẫn đến suy dinh dưỡng Trang Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 Gv: Nguyễn Thị Lan Phương +Hệ nội tiết, hệ thần kinh điều hoà cân thể HS trao đổi nhóm, vận dụng kiến thức thực tế trả lời: +Cơ thể không tự điều chỉnh bị bệnh +Luôn ý tới chế độ dinh dưỡnghợp lí điều kiện sống phù hợp ? Vì sống tiếp diễn liên tục từ hệ sang hệ khác? ? Tại tất sinh vật cấu tạo từ tế bào? ? Vì xương rồng sống sa mạc có nhiều gai nhọn? ? Do đâu sinh vật thích nghi với môi trường? Trên sở câu hỏi gợi ý giáo viên HS vận dụng hiểu biết thân trao đổi với bạn bè để trả lời câu hỏi - Từ nguồn gốc chung đường phân ly tính trạng tác dụng chọn lọc tự nhiên trải qua thời gian dài tạo nên sinh giới ngày GV GD mơi trường:: Mơi trường sinh vật có mối quan hệ thống nhất, giúp cho tổ chức sống tồn tự điều chỉnh ? Làm để bảo vệ môi trường? (Chống lại hành vi gây biến đổi ô nhiễm môi trường) C LUYỆN TẬP: (3 phút) -HS đọc kết luận SGK trang -GV treo phiếu học tập số đề nghị HS thực ghép nội dung cột (1) với cột(2) cho phù hợp ghi kết vào cột (3) CÁC CẤP TỔ CHỨC SỐNG (1) Tế bào ĐẶC ĐIỂM (2) a) Cấp tổ chức cao lớn hệ sống gồm tất hệ sinh thái khí quỷên, thuỷ quyển, địa Cơ thể b) Cấp tổ chức sống gồm sinh vật môi trường sống chúng, tạo nên thể thống c) Cấp tổ chức sống gồm nhiều quần thể thuộc Quần thể loài khác chung sống vùng địa lí định d) Đơn vị tổ chức sống Quần xã e) Cấp tổ chức sống riêng lẻ, độc lập, có cấu tạo từ Hệ sinh thái quan hệ quan g) Cấp tổ chức sống gồm nhiều cá thể thuộc Sinh loài, tập hợp sống chung với vùng địa lí định Đáp án: 1.d; 2.e; 3.g; 4.c; 5.b; 6.a KẾT QUẢ (3) 1… 2… 3… 4… 5… 6… Trang Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 D VẬN DỤNG, MỞ RỘNG: - Học trả lời câu hỏi SGK - Ôn tập ngành động vật, thực vật học Gv: Nguyễn Thị Lan Phương RÚT KINH NGHIỆM: Cho HS cấp tổ chức sống cấp trung gian, cấp cấp bản? Vì Ngày soạn:01/09/2020 Tuần 2( tiết 2) Bài CÁC GIỚI SINH VẬT I/MỤC TIÊU: Kiến thức: - Học sinh phải nêu khái niệm giới - Trình bày hệ thống phân loại sinh giới (hệ thống giới) - Nêu đặc điểm giới sinh vật (giới Khởi sinh, giới Nguyên sinh, giới Nấm, giới Thực vật, giới Động vật) Kỹ năng: - Rèn luyện kỹ thu thập xử lí thơng tin từ SGK ( qua kênh chữ kênh hình ), bước đầu rèn luyện lực tự học - Rèn luyện kỹ khái quát hoá kiến thức - Vẽ sơ đồ phát sinh giới thực vật ,giới động vật Thái độ: - Sinh giới thống từ nguồn gốc chung - Thấy trách nhiệm phải bảo tồn đa dạng sinh học Định hướng phát triển lực: - Rèn luyện kỹ quan sát, đánh giá thơng qua hình ảnh, mẫu vật - Hình thành lực tư duy, sáng tạo: thông qua việc hệ thống phân loại giới theo sơ đồ - Hình thành lực tự học thơng qua nội dung học II/THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY HỌC: - Tranh phóng to hình 2/ SGK - Tranh ảnh đại diện sinh giới - Phiếu học tập số 1: Đặc điểm giới sinh vật PHIẾU HỌC TẬP SỐ Các giới sinh vật Đặc điểm Đại diện nhóm sinh vật Khởi sinh Nguyên sinh Nấm Thực vật Động vật ĐÁP ÁN PHT Các giới sinh Đặc điểm Đại diện nhóm sinh vật vật Khởi sinh - Nhân sơ, đơn bào bé nhỏ, kích thước 1-5 micromet Vi khuẩn Nguyên sinh - Cơ thể đơn bào đa bào, có sắc tố quang hợp, Tảo, nấm nhầy, ĐV quang tự dưỡng nguyên sinh Nấm - Nhân thực, đơn bào đa bào dạng sợi Thành tế Nấm men, nấm sợi, nấm bào chứa kitin đảm -Sinh sản hữu tinh, vơ tính (nhờ bào tử) Trang Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 - Sống dị dưỡng:Hoại sinh, kí sinh,cộng sinh Thực vật - Cơ thể đa bào phức tạp, thành tế bào xenlulozo, sống tự dưỡng quang hợp, - Sống cố định, cảm ứng chậm Động vật - Cơ thể đa bào phức tạp, sống dị dưỡng, di chuyển, phản ứng nhanh với môi trường Gv: Nguyễn Thị Lan Phương Rêu, quyết, hạt trần, hạt kín Thân lỗ, ruột khoang, giun dẹp, giun trịn, giun đốt, thân mềm, chân khớp, da gai động vật có dây sống PHIẾU HỌC TẬP SỐ Dán tên loài sinh vật cụ thể thuộc giới theo bậc phân loại giới KHỞI SINH NGUYÊN SINH NẤM THỰC VẬT ĐỘNG VẬT KHỞI SINH Vk lam, Vk mêtan ĐÁP ÁN PHT NGUYÊN SINH NẤM Tảo lục đơn bào, Nấm men, nấm tảo xoắn, nấm đảm, nấm sợi nhầy, trùng roi, trùng đế giày THỰC VẬT Rêu, dương xỉ, thơng, xồi, cam, chanh, cốc, me ĐỘNG VẬT Sứa, thủy tức, san hơ, bị, lợn, hổ, sư tử III/PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY: Nghiên cứu SGK, quan sát tranh, thảo luận nhóm IV/KIẾN THỨC TRỌNG TÂM: Nắm đặc điểm hệ thống phân loại giới Whittaker Margulis đặc điểm giới V/TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC : A Hoạt động khởi động GV:VD Một đậu, bò, trùng đế giày, chó, rêu, vi khuẩn, nấm đảm, nấm nhầy Các loại thuộc thuộc giới sinh vật nào? HS : trả lời-> GV dẫn dắt vào H.Hệ thống mở tự điều chỉnh gì? H.Tại sinh vật trái đất có chung nguồn gốc tổ tiên ngày lại đa dạng phong phú vậy? Đáp án: a)Hệ thống mở: Sinh vật cấp tổ chức không ngừng trao đổi vật chất lượng với môi trường Sinh vật không chịu tác động MT mà cịn góp phần làm biến đổi mơi trường - Khả tự điều chỉnh hệ thống sống nhằm đảm bảo trì điều hồ cân động hệ thống để tồn phát triển b)Sinh vật có chế phát sinh biến dị, di truyền chọn lọc tự nhiên chọn lọc nên thích nghi với môi trường tạo nên giới sống đa dạng phong phú - Sinh vật không ngừng tiến hố B Hoạt động hình thành kiến thức Trang Trường THPT Thượng Cát HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS GVán viếtsinh sơ đồ Giáo họclên 10bảng cho ví dụ Giới – Ngành - Lớp - Bộ - Họ - Chi – Lồi ? Giới gì? Cho ví dụ HS quan sát sơ đồ dựa vào kiến thức sinh học lớp trả lời câu hỏi: GV treo sơ đồ hệ thống phân loại giới Hình / SGK/ trang 10 ?Cho biết sinh giới phân thành giới? giới nào? HS quan sát tranh đọc thông tin SGK trả lời GV treo tranh đại diện giới phát PHT GV : Phát phiếu học tập cho HS thảo luận nhóm : HS/nhóm HS : Thảo luận nhóm hoàn thành phiếu học tập GV : Gọi HS trình bày kết thảo luận nhóm, GV nhận xét, đánh giá bổ sung cho hoàn chỉnh GV: Sau cho HS thảo luận nhóm, GV gọi HS trả lời, sở GV hỏi thêm câu hỏi gợi mở để HS hiểu ghi nhận ?Đặc điểm giới Khởi sinh? ?Giới Nguyên sinh gồm đại diện nào? ? Đặc điểm cấu tạo chung, hình thức sống giới Nguyên sinh? GV: Nhận xét bổ sung cho hoàn chỉnh ?Giới Nấm gồm đại diện nào? ? Giới Thực vật gồm đại diện nào? ? Đặc điểm cấu tạo chung, hình thức sống giới Thực vật? ?Giới Động vật gồm đại diện nào? Liên hệ : Sự đa dạng sinh học thể qua đa dạng sinh vật qua giới sinh vật ? Giới khởi sinh giới ngun sinh có vai trị ? (Góp thành hồn thành chu trình tuần hồn vật chất, tránh nhiễm mơi trường ) ? Nêu vai trị giới thực vật ,giới động vật ? HS liên hệ thực tế trả lời: +Làm lương thực thực phẩm +Góp phần cấu tạo mơi trường +Sử dụng vào nhiều mục đích khác Liên hệ vai trị giới thực vật: Điều hồ khí hậu ,ngăn chặn lũ lụt ,xói mịn sạt lỡ GV : Cho HS quan sát vẽ sơ đồ phát sinh giới thực vật ,động vật Trường THPT Thượng Cát NỘI DUNG I/GIỚI VÀ HỆ THỐNG PHÂN LOẠIThị GIỚI:((10ph) Gv: Nguyễn Lan Phương 1- Khái niệm: -Giới sinh học đơn vị phân loại lớn bao gồm ngành sinh vật có chung đặc điểm định -Thế giới sinh vật phân loại thành đơn vị theo trình tự nhỏ dần là: Giới – Ngành - Lớp - Bộ - Họ - Chi – Loài 2- Hệ thống phân loại giới: - Giới Khởi sinh (Monera) → Tế bào nhân sơ - Giới Nguyên sinh (Protista) - Giới Nấm (Fungi) Tế bào - Giới Thực vật (Plantae) nhân thực - Giới Động vật (Animalia) II/ĐẶC ĐIỂM CHÍNH CỦA MỖI GIỚI: (25ph) Đáp án phiếu học tập Giới Khởi sinh: (Monera) Gồm vi khuẩn sinh vật nhân sơ, sống tự dưỡng, dị dưỡng (kí sinh, cộng sinh hoại sinh) Giới Nguyên sinh: (Protista) Là sinh vật nhân thực gồm: - Tảo: thể đơn bào đa bào, có sắc tố quang hợp, quang tự dưỡng nước - Nấm nhầy: tồn pha đơn bào hợp bào, sống dị dưỡng hoại sinh - Động vật nguyên sinh: đơn bào, sống dị dưỡng (trùng đế giày) hay tự dưỡng (trùng roi) Giới Nấm: ( Fungi ) - Gồm sinh vật nhân thực, đơn bào đa bào dạng sợi Thành tế bào chứa kitin - Sinh sản hữu tinh, vơ tính (nhờ bào tử) - Sống dị dưỡng: Hoại sinh, kí sinh, cộng sinh Giới Thực vật: ( Plantae ) - Cơ thể đa bào phức tạp, thành tế bào xenlulozo, sống tự dưỡng quang hợp, - Sống cố định, cảm ứng chậm - Phân thành ngành: rêu, quyết, hạt trần, hạt kín *Vai trị: - Thực vật thức ăn cho động vật, cung cấp lương thực, thực phẩm, gỗ, dược liệu cho người - Điều hòa khí hậu, hạn chế xói mịn, lũ lụt, hạn hán, giữ nguồn nước ngầm, vai trò quan trọng hệ sinh thái Giới Động vật: ( Animalia ) - Cơ thể đa bào phức tạp, sống dị dưỡng, di chuyển, phản ứng nhanh với mt - Vai trị: Góp phần cân hệ sinh thái; Cung cấp ngliệu thức ăn cho người Trang III/ Đa dạng sinh học Đa dạng sinh học rõ đa dạng loài Đa dạng loài mức độ phong phú số lượng ,thành phần loài, Giáo án sinh học 10 C LUYỆN TẬP: (3 phút) Giới Đặc điểm cấu tạo Nguyên sinh Khởi sinh Nấm Động vật Thực vật A B vật C D Gv: Nguyễn Thị Lan Phương Đặc điểm dinh dưỡng Đại diện *Chọn câu trả lời nhất: 1.Những giới sinh vật gồm giới sinh vật nhân thực? A Giới Khởi sinh, giới Nguyên sinh, giới Thực vật, giới Động vật B Giới Nguyên sinh , giới Nấm, giới Thực vật, giới Động vật C Giới Khởi sinh, giới Nấm, giới Thực vật D Giới Khởi sinh, giới Nấm, giới Nguyên sinh, giới Động vật Sự khác biệt giới Thực vật giới Động vật ? Giới Thực vật gồm sinh vật tự dưỡng, giới ĐV gồm sinh vật dị dưỡng Giới Thực vật gồm sinh vật sống cố định, cảm ứng chậm ; giới Động vật gồm sinh phản ứng nhanh có khả di chuyển Giới Thực vật gồm ngành chính, giới Động vật gồm7 ngành Cả A B 3.Làm để sử dụng hợp lí tài nguyên thực vật? A Khai thác hợp lí trồng gây rừng B Xây dựng khu bảo tồn, vườn quốc gia C Ngăn chặn việc khai thác, tàn phá rừng cách bừa bãi D Cả A, B C Đáp án: B, D, D *GV treo Phiếu học tập số 2: Đề nghị HS dán tranh ảnh sưu tầm sinh vật lên bảng sau: KHỞI SINH NGUYÊN SINH NẤM THỰC VẬT ĐỘNG VẬT E VẬN DỤNG, MỞ RỘNG: - Trả lời câu hỏi cuối Đọc mục : “Em có biết” Hệ thống lãnh giới - Xem lại cấu tạo nguyên tố bảng TH nguyên tố hoá học Menđêlêep - Khái niệm liên kết cộng hố trị, điện tử vịng ngồi ngun tố C, H, O, N VI/ RÚT KINH NGHIỆM Chốt kiến thức bản: Sinh vật nhân sơ: giới khởi sinh Sinh vật nhân thực giới lại Ngày soạn: 01/ 09 / 2020 Tuần 3( tiết 3) Trang Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 PHẦN 2: CHƯƠNG I: Gv: Nguyễn Thị Lan Phương SINH HỌC TẾ BÀO THÀNH PHẦN HOÁ HỌC CỦA TẾ BÀO Bài 3: CÁC NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC VÀ NƯỚC I/MỤC TIÊU: Kiến thức: - Học sinh phải nêu nguyên tố cấu tạo nên tế bào - Nêu vai trò nguyên tố vi lượng tế bào - Phân biệt nguyên tố vi lượng nguyên tố đa lượng - Giải thích cấu trúc hoá học phân tử nước định đặc tính lý hố nước - Trình bày vai trò nước tế bào Kỹ năng: Phân tích hình vẽ, tư duy, so sánh, phân tích, tổng hợp, hoạt động nhóm hoạt động cá nhân 3.Thái độ: Xây dựng niềm tin khoa học sống Định hướng phát triển lực -Năng lực tự học, lực giải vấn đề , lực tìm tịi -Năng lực so sánh thơng qua hồn thành phiếu học tập II/THIẾT BỊ ,TÀI LIỆU DẠY HỌC: -Tranh Hình 3.1, 3.2 /SGK-Tr 16,17 phóng to, Bảng SGV -Bảng tuần hoàn nguyên tố hoá học Menđêlêep PHIẾU HỌC TẬP Nguyên tố đại lượng Nguyên tố vi lượng Tỉ lệ Đại diện Vai trò Tỉ lệ Đại diện Vai trò ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP Nguyên tố đại lượng >0,01% khối lượng chất khô C, H, O, N, Ca, S, Mg - Cấu tạo nên đại phân tử hữu Nguyên tố vi lượng < 0,01% khối lượng chất khô Fe, Cu, Mn, Co,Zn - Cấu tạo nên enzim,điều tiết trình trao đổi chất tế bào III/PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC : Nghiên cứu SGK, quan sát tranh, thảo luận nhóm IV/KIẾN THỨC TRỌNG TÂM: Vai trị nguyên tố hóa học nước tế bào V/TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC : A HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG Cho HS quan sát hình ảnh người bị bứu cổ, béo phì, người sinh trưởng bình thường , bị số bệnh thiếu nguyên tố đa lượng vi lượng, học sinh so sánh giải thích sao? -> vào a) Nêu đặc điểm giới sinh vật? b) Vai trò động vật thực vật tự nhiên người? Đáp án: Khởi sinh Đặc điểm: Loại tế bào a) Các giới sinh vật Nguyên sinh Mức độ tổ chức thể Nấm Kiểu dinh dưỡng Thực vật Đại diện Động vật b)Vai trò Động vật Đối với Con người Thực vật Tự nhiên B HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Trang Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 Gv: Nguyễn Thị Lan Phương Giáo viên nêu lên câu hỏi gợi mở để vào nội dung bài: - Các ngun tố hóa học cấu tạo nên tế bào gì? - Tại tế bào khác lại cấu tạo chung từ số nguyên tố định? HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS NỘI DUNG GV treo tranh bảng SGV/ Tr24 I/ CÁC NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC: (15ph) NGUYÊN TỐ TỈ LỆ % KHỐI LƯỢNG CƠ THỂ NGƯỜI học cấu tạo nên giới sống không sống TỈ LỆ % KHỐI LƯỢNG VỎ TRÁI ĐẤT -Các nguyên tố C, H, O, N chiếm 96,3% khối O lượng thể sống 65 -Cacbon nguyên tố hoá học đặc biệt quan trọng 46,6 tạo nên đa dạng phân tử hữu C -Các nguyên tố hoá học định tương tác với 18,5 theo quy luật lí hố hình thành nên sống 0,03 dẫn tới đặc tính sinh học nơỉ trội có H giới sống 9,5 1-Nguyên tố đa lượng: 0,14 -Khái niệm: Là nguyên tố có lượng chứa N lớn ( >0,01%) khối lượng khô thể Ví dụ: C, H, O, N, S, K, P… 3,6 -Vai trò: Tham gia cấu tạo nên đại phân tử Ca hữu như: Prôtêin, cacbohyđrat, lipit axit 1,5 nuclêic 3,6 2-Nguyên tố vi lượng: P - Khái niệm: Là nguyên tố có lượng chứa 1,0 nhỏ ( 0,01%) khối lượng khô tế bào 0,07 Ví dụ: - F, Cu, Fe, Mn, Mo, Se, Zn, Co, B, Cr… K -Vai trò: Tham gia vào trình sống 0,4 tế bào.Là thành phần 2,6 enzim, vitamin S 0,3 0,03 Na 0,2 2,8 Cl 0,2 ,01 mG 2,8 nêu câu hỏi: ? Tại tế bào khác lại cấu tạo chung từ số nguyên tố định? ? Tại nguyên tố C, H, O, N nguyên tố cấu tạo nên tế bào? ? Vì cacbon nguyên tố hoá học quan trọng? GV giảng giải: GV dẫn dắt: Các nguyên tố hoá học thể chiếm tỉ lệ khác nên nhà khoa học chia II/ NƯỚC VÀ VAI TRÒ CỦA NƯỚC TRONG TẾ BÀO: (20 ph) 1-Cấu trúc đặc tính lí hố nước: a) Cấu trúc : - nguyên tử O kết hợp với nguyên tử H liên kết cộng hố trị - Phân tử nước có đầu tích điện trái dấu đơi điện tử liên kết bị kéo lệch phía O b) Đặc tính: Phân tử nước có tính phân cực: + Phân tử nước hút phân tử nước + Phân tử nước hút phân tử phân cực khác Trang 10 Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 Gv: Nguyễn Thị Lan Phương + Năng lực cá thể: tự đưa hành động thiết thực nhằm bảo vệ thể phòng chống n hững bệnh truyền nhiễm II MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC VÀ NĂNG LỰC ĐƯỢC HÌNH THÀNH Cấp độ ND Nhận biết Vận dụng Thơng hiểu Thấp Cao I Chu trình nhân -Các giai đoạn -Đề xuất cách lên VR tế nhân lên phòng tránh bào chủ VR HIV/AIDS -Phân biệt chu trình tan/tiềm tan -Nhận biết bệnh hội/ VSV hội B4 ứng dụng tạo thuốc trừ sâu từ VR -Phân biệt chu trình nhân lên VR phage VR động vật II HIV/AIDS -Thuốc điều trị bệnh nhân HIV/AIDS -Giải thích -Thái độ với loại VR xâm người nhiễm nhập vào số TB Hiv định -Con đường -Biểu -Xử lí tình nhiễm giai đoạn bệnh huống: Nếu em HIV/AIDS HIV/AIDS có người thân bị nhiễm Hiv III Tác hại Ứng -Một số bệnh Nêu số dụng VR VR gây nên ứng dụng virut thực tiễn IV Bệnh truyền nhiễm – Miễn dịch - Cách hiệu để phòng chống lây nhiễm sốt xuất huyết ? -Mặc dù mơi trường xung quanh có nhiều vi sinh vật gây bệnh đa số sống khỏe mạnh ? Có thời vùng trồng nhiều vải thiều, trẻ em hay bị viêm não Nhật Bản người ta cho nguyên nhân vải thiểu ?Em có nhận xét nhận định ? III KẾ HOẠCH THỰC HIỆN CHỦ ĐỀ - Mô tả chuyên đề: Nội dung Hình thức Thời dạy học lượng Thời điểm Bài 29 Cấu tạo VR Bài 30 Sự nhận lên VR Trên lớp tiết tự học nhà PPCT Thiết bị dạy học Máy chiếu, Tiết 31- máy tính… Trang 115 Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 Bài 31 ứng dụng VR Bài 32 Bệnh truyền nhiễm Gv: Nguyễn Thị Lan Phương 32 - Chia nhóm: GV phân lớp học thành nhóm giao nhiệm vụ TT Họ Tên Nhiệm vụ Nhóm Tìm hiểu nhân lên virut tế bào chủ Nhóm Tìm hiểu HIV/ADIS Nhóm Tìm hiểu Virut gây bệnh Ứng dụng virut Nhóm Tìm hiểu bệnh truyền nhiễm miễn dịch IV THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Hoạt động khởi động - Mục tiêu: Tạo vui vẻ u thích mơn học - Nội dung hoạt động: Tên trò chơi ” Tập tự chủ” - Cách tiến hành: Vẽ vịng trịn cử người có lực quản lí lớp Tất vịng im lặng, quản trò đến tước mặt người vòng tròn làm động tác thật hài ( nói dí dỏm) cho người đối diện phải cười Người đối diện với người quản trị khơng cười, cười vi phạm bị phạt Hoạt động hình thành kiến thức Hoạt động 1: Tìm hiểu Chu trình nhân lên virus tế bào chủ * Mục tiêu: - Liệt kê giai đoạn nhân lên VR TB - Vận dụng kiến thức giải thích chu trình nhân lên VR TB chu trình sinh tan loại VR xâm nhập vào loại tế bào định - Vận dụng kiến thức để giải tình cụ thể gắn liền thực tiễn - Góp phần hình thành lực tự học, tự tìm hiểu vận dụng tri thức vào sống * Nội dung hoạt động: + HS xem đoạn băng video nhân lên VR tế bào chủ yêu cầu +HS hoàn thành phiếu học tập giai đoạn nhân lên VR tế bào chủ làm tập sau: *Cách tiến hành: - GV yêu cầu nhóm thảo luận-> HS lên bảng dán đáp án vào hình câm - Sau hồn thành xong trò chơi, GV đánh giá, nhận xét -> yêu cầu HS trả lời câu hỏi chất vấn sau đây: C1 Hãy ghép nội dung cột A cột B để có đáp án với giai đoạn chu trình nhân lên virut: Giaiđoạn Trường THPT Thượng Cát Diễnbiến Trả lời Trang 116 Giáo án sinh học 10 Hấp phụ Xâm nhập Sinh tổng hợp Lắp ráp Phóng thích Gv: Nguyễn Thị Lan Phương A.Virut phá vỡ tế bào để chui B.Lắp acid nucleic vào protein vỏ C.Virut gắn acid nucleic vào hệ gen tế bào chủ D.Gai glycoprotein protein bề mặt gắn đặc hiệu với thụ thể bề mặt tế bào chủ E.Virut đưa nucleo capsit acid nucleic vào tbc F.Tổng hợp acid nucleic protein virut K Tổng hợp vỏ C2 Sự khác giai đoạn xâm nhập virus Phage virus động vật? C3 Các enzim nguyên liệu dùng giai đoạn tổng hợp, VR lấy từ đâu? C4 Tại virus viêm gan B xâm nhập TB Gan, virus viêm não xâm nhập TB Não, virus HIV xâm nhập vào TB máu người không tồn động vật khác ? C5 Virus HBV xâm nhập vào tế bào gan, phá hủy TB gan gây bệnh viêm gan B - xơ gan Theo em, chu trình nhân lên HBV TB gan chu trình sinh tan hay chu trình tiềm tan? C6 BTTH1: Bác nông dân A mua thuốc trừ sâu sinh học để phun cho trồng, B thấy liền can ngăn khơng cho A sử dụng cho phun virus, virus lây sang vật nuôi Em suy nghĩ hành động B? - HS thảo luận, phát biểu - GV nhận xét, đánh giá * Sản phẩm: Nhóm báo cáo chu trình nhân lên VR Hấp phụ -> Xâm nhập-> Sinh tổng hợp -> Lắp ráp ->.Phóng thích Hoạt động 2: Tìm hiểu HIV/ AIDS a Mục tiêu: - Phân biệt khái niệm: HIV/AIDS; Bệnh hội/ VSV hội - Mô tả giai đoạn phát triển, đường lây truyền biện pháp phòng tránh HIV/AIDS - Vận dụng kiến thức để giải tình cụ thể gắn liền thực tiễn b Nội dung hoạt động: - GV yêu cầu nhóm dán hình ảnh tác hại HIV/AIDS lên bảng phụ lớp (đã chuẩn bị trước nhà) - Tổ chức giải tình c Cách tiến hành: - GV nêu tình sau -> HS thảo luận -> trình bày phương án hợp lí Trang 117 Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 Gv: Nguyễn Thị Lan Phương Tình 1: Sau xét nghiệm để hiến máu nhân đạo, A nhận kết qủa dương tính với HIV A cảm thấy tuyệt vọng, bế tắc nên có ý định tự tử nghĩ bị AIDS trước sau chết Em suy nghĩ người nhiễm HIV? a.100% nhiễm HIV chuyển thành bệnh AIDS nhận “án tử” b.Nhiễm HIV khơng cịn “án tử” mà có sống người bình thường có thuốc kháng HIV - thuốc ARV ức chế nhân lên virus HIV trì hoạt động bình thường hệ miễn dịch c Chuyển từ giai đoạn nhiễm H sang giai đoạn bệnh AIDS nhanh hay chậm phụ thuộc khả miễn dịch người, dùng thuốc ARV hợp lí A dừng lại giai đoạn nhiễm HIV không chuyển thành bệnh AIDS d Cả b, c * HS phát biểu ->GV nhận xét đánh giá Tình 2: Anh B bị nhiễm HIV năm nay, sau có số biểu như: - Tiêu chảy nhiễm vi khuẩn Salmonella - Viêm loét dày, ung thư dày vi khuẩn Hp - Nhọt khắp da nhiễm tụ cầu vàng - Mắc bệnh Lao nhiễm vi khuẩn lao - Mắc bệnh sởi nhiễm Virus Sởi Em giải thích người nhiễm H lại thường bị nhiễm nhiều bệnh khác? Hãy bệnh hội sinh vật hội tình trên? HS phát biểu ->GV nhận xét đánh giá Tình 3: Mẹ A cấm A khơng sang nhà B chơi sau biết tin B nhiễm H Nhưng A không nghe lời mà hàng ngày sang nhà B chơi - học chung, tắm chung bồn nước Vì A quan điểm HIV khơng lây truyền qua tiếp xúc giao tiếp hàng ngày Mẹ A lo lắng bị nhiễm HIV Ý kiến em nào? HS phát biểu ->GV nhận xét đánh giá Tình 4: Trong buổi tuyên truyền biện pháp phịng tránh HIV/AIDS, bạn A có phát biểu sau: - Không sống chung nhà, không làm việc phịng với người nhiễm H lây H qua muỗi đôt Khi ăn cỗ: không ngồi mâm, khơng bắt tay, khơng nói chuyện với người nhiễm H Khi tắm bể bơi: không mặc chung đồ bơi, khơng tắm chung bồn với người nhiễm H Cịn ý kiến em phòng tránh HIV/AIDS? HS phát biểu -> GV nhận xét đánh giá d Sản phẩm Nhóm báo cáo: - Khái niệm HIV: virut gây suy giảm miễn dịch người HIV gây nhiễm phá hủy số TB hệ thống miễn dịch thể (Limpho T-CD4) -> thể khả miễn dịch ->VSV hội công -> Gây bệnh hội Trang 118 Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 Gv: Nguyễn Thị Lan Phương - Con đường lây truyền HIV/AIDS: Đường máu; Đường tình dục; Từ mẹ sang - Các giai đoạn phát triển AIDS: Giai đoạn sơ nhiễm -> Giai đoạn không triệu chứng -> Gđ biểu triệu chứng AIDS - Biện pháp phịng tránh Hoạt động 3: Tìm hiểu Virut gây bệnh Ứng dụng virut a Mục tiêu: - Chỉ VR gây bệnh VSV, Thực vật, Côn trùng - Đưa biện pháp phịng chống VR gây bệnh - Góp phần hình thành lực tự học ,tự tìm hiểu vận dụng tri thức vào sống b Nội dung hoạt động: Thảo luận nhóm c Cách tiến hành: - HS thảo luận nhóm vai trị tác hại VR thực tiễn, ghi lại ý kiến thảo luận vào giấy - Hãy quan sát tranh ảnh/video tác hại gây bệnh VR hoàn thành bảng sau Loại VR Kí sinh VSV Kí sinh thực vật Kí sinh trùng Kí sinh người động vật Đặc điểm Tác hại Phịng tránh Ví dụ - HS tự so sánh phiếu học tập hoàn thành với ý kiến thảo luận ban đầu nhóm tự đánh giá học - Hãy trả lời câu hỏi sau: C1 Phagơ gây thiệt hại cho ngành công nghiệp vi sinh vật nào? Làm để giảm bớt thiệt hại virut gây công nghệ vi sinh? C2 Trình bày phương thức xâm nhập virut thực vật, triệu chứng bị bệnh cách phịng ngừa? C3 Tại virut kí sinh thực vật khơng có khả tự nhiễm vào tế bào thực vật mà phải nhờ côn trùng qua vết xước? C4 Hãy nêu số ứng dụng virut thực tiễn? Phân tích sở khoa học việc ứng dụng VR thực tiễn? C5 Trình bày nguyên lí ứng dụng thực tiễn kĩ thuật di truyền có sử dụng phagơ? C6 Thuốc trừ sâu sinh học có chứa virut dựa sở khoa học nào? Hãy nêu ưu thuốc trừ sâu sinh học so với thuốc trừ sâu hóa học? C7 Hãy nêu vai trò quan trọng đấu tranh sinh học việc xây dựng nông nghiệp an tồn bền vững? c Sản phẩm: Nhóm báo cáo - VR gây bệnh: Kí sinh VSV; Kí sinh Thực vật; Kí sinh Cơn trùng Trang 119 Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 - Ứng dụng: Gv: Nguyễn Thị Lan Phương +Sản xuất chế phẩm sinh học IFN ( có khả chống VR, chống TB ung thư tăng cường miễn dịch) +Sản xuất thuốc trừ sâu từ VR (Không gây độc hại cho người mơi trường) Hoạt động 4: Tìm hiểu bệnh truyền nhiễm- miễn dịch a Mục tiêu: - Nắm khái niệm bệnh truyền nhiễm , cách lan truyền - Nắm khái niệm miễn dịch, phân biệt loại miễn dịch - Nâng cáo ý thức phịng tránh, giữ gìn vệ sinh cá nhân cộng đồng b Nội dung hoạt động: Thảo luận nhóm hoàn thành PHT c Cách tiến hành: - HS thảo luận nhóm tìm đáp án PHT -> ghi lại ý kiến thảo luận vào giấy - Nội dung PHT: C1.Nối cột A với cột B A B a.Miễn dịch không đặc hiệu 1.MD sản xuất kháng thể b.Miễn dịch đặc hiệu 2.MD có tham gia tế bào T độc c.Miễn dịch thể dịch 3.MD hình thành để đáp lại cách đặc hiệu xâm nhập kháng nguyên lạ d.Miễn dịch tế bào 4.MD tự nhiên mang tính bẩm sinh, khơng phân biệt loại kháng nguyên C2: Nêu ví dụ bệnh đường hô hấp? Bệnh HTK? Bệnh đường sinh dục? Bệnh ngồi da? d Sản phẩm Nhóm báo cáo - Khái niệm bệnh truyền nhiễm ví dụ bệnh thường gặp - Đặc điểm loại miễn dịch V CÂU HỎI ĐÁNH GIÁ SAU KHI HỌC CHỦ ĐỀ Hoạt động luyện tập – vận dụng: a Mục tiêu hoạt động: + Mục tiêu hoạt động nhằm giúp cá nhân học sinh biết nhận diện biểu cộng đồng,khắc sâu kiến thức mà học sinh tìm hiểu thơng qua hoạt động hình thành kiến thức + Góp phần hình thành lực tự học lực hợp tác b Nội dung hoạt động: Học sinh tìm đáp án -> lên bảng trình bày đáp án d Cách thức tiến hành hoạt động: GV nêu câu hỏi sau đây: Trang 120 Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 Bài 1: Đọc mẫu chuyện sau hoàn thành câu hỏi Gv: Nguyễn Thị Lan Phương ĐẮNG LÒNG CẢNH ĐỜI NHIỄM HIV Năm 1/2007, làm ca đêm chị bị gã niên (nghiện ma túy) hãm hiếp, không ngờ chị bị lây HIV từ Chị không dám báo công an sợ bị lộ chuyện hãm hiếp xấu hổ với người Tháng 3/2007 chị bị sốt 38-40 độ, viêm họng, sưng hạch, chị tự mua thuốc uống nghĩ bệnh cảm cúm thơng thường nên khơng khám Năm 12/2016, Chị khơng biết bị nhiễm HIV,vì thấy sức khỏe bình thường, khơng có biểu triệu chứng Chồng chị lần hiến máu tình ngun nhận kết qủa dương tính HIV, đến lúc chị khám nhận kết qủa dương tính HIV Hai vợ chồng li dị sau biết thật khứ vợ chung sống hòa thuận năm có gái (bé Na) sinh năm 2006 sức khỏe bình thường Năm 2017, chuyện chị P lan truyền biết chị bị AIDS, bạn bè lối xóm xa lánh Chị suy sụp tinh thần sức khỏe giảm sút: giảm cân, tiêu chảy, viêm da, viêm phổi dai dẳng không hết Bà An (mẹ chị P)mỗi lần mang cơm cho con, bà lấy giấy lót tơ Người lỡ tay chạm vào công tắc lúc mở ti vi, bà lấy giấy đè lên chỗ chạm vào Thậm chí khách đến nhà chơi khơng dám uống nước, cầm ly Bé Na ngày lớn, chị sợ chuyện sau bé biết chị bị AIDS Mỗi buổi tối, chị hay thủ thỉ kể chuyện người nhiễm HIV cho cháu nghe Một hôm, chị bạo gan hỏi:” Nếu mai mẹ chăm sóc cho người bị nhiễm HIV, có xa lánh mẹ khơng?” Câu 1: Con đường nhiễm HIV chị Phương? a Con đường tình dục b Con đường máu c Con đường mẹ-con Câu 2: Chọn đáp án a Năm 2017, chị phương bị tiêu chảy, viêm phổi, viêm da kéo dài, bệnh hội VSV hội gây b Năm 2017, chị phương bị tiêu chảy, viêm phổi, viêm da kéo dài, bệnh hội virus HIV gây c Năm 2017, chị phương bị tiêu chảy, viêm phổi, viêm da kéo dài, bệnh hội Vi khuẩn gây d Năm 2017, chị phương bị tiêu chảy, viêm phổi, viêm da kéo dài, bệnh hội AIDS gây Câu 3: Nhận định sau Đúng / Sai (khoanh trịn) Nhận định Đúng / Sai Chu trình nhân lên HIV chu trình tiềm tan Đúng / Sai Virus HIV không xâm nhập vào tế bào chủ người mà xâm nhập vào số động vật có vú khác Đúng / Sai Giai đoạn chuyển từ nhiễm HIV sang bệnh AIDS nhanh hay chậm tùy thuộc vào sức khỏe hệ miễn dịch người Đúng / Sai Câu 4: Em có nhận xét hành vi bà An? Nếu có hội gặp bà, em nói với bà vấn đề chung sống với người nhiễm H? Trang 121 Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 Gv: Nguyễn Thị Lan Phương Câu 5: Nếu bé Na, em trả lời câu hỏi chi P nào? Bài 2: Một người bạn nói với chị P rằng: "Trước HIV án tử hình, có thuốc ARV (kháng virus), chị P điều trị cách, điều trị suốt đời, sống khỏe mạnh" Câu 1: Theo em nhận định sau hay sai Nhận định Đúng / Sai Thuốc ARV kiềm chế nhân lên HIV->Hệ miễn dịch phục hồi, giảm bệnh hội nên người nhiễm H sống người bình thường Nếu chị P đến sở y tế khám điều trị phơi nhiễm HIV sau bị hãm hiếp khơng dẫn đến hai vợ chồng bị dương tính với HIV Đúng / Sai Đúng / Sai Câu 2: Những đề xuất thân em để phòng tránh HIV/AIDS? Bài 3: Virus côn trùng - Ai nguy hiểm hơn? Côn trùng sau ăn nhiễm virus, Virus nhân lên nhanh thể côn trùng Nhờ gai Glicophotein VR đặc hiệu với thụ thể bề mặt tế bào (côn trùng) nên VR bám vào được(1) VR đưa Nucleocapsit vào tế bào chất, sau “cởi vỏ” để giải phóng Axitnucleic(2) VR sử dụng enzim nguyên liệu tế bào chủ để tổng hợp Axitnucleic protein cho riêng mình(3); sau tiến hành lắp ráp axitnucleic vào protein vỏ tạo thành VR hoàn chỉnh(4) VR phá vỡ tế bào côn trùng để ạt chui ngồi làm tan tế bào chủ(5) Khi Cơn trùng mắc bệnh VR, thể mềm nhũn mô bị tan rã chết C1: Chọn đáp án tên giai đoạn nhân lên virus: (1) a Xâm nhập b Hấp thụ c Sinh tổng hợp d Phóng thích e Lắp ráp (2) a.Xâm nhập b Hấp thụ c Sinh tổng hợp d Phóng thích e Lắp ráp (3) a.Xâm nhập b Hấp thụ c Sinh tổng hợp d Phóng thích e Lắp ráp (4) a.Xâm nhập b Hấp thụ c Sinh tổng hợp d Phóng thích e Lắp ráp (5) a Xâm nhập b Hấp thụ c Sinh tổng hợp d Phóng thích e Lắp ráp C2 Nhận định sau Đúng / Sai (khoanh tròn đáp án) Nhận định Đúng / Sai 1.Virus nhân lên làm tan tế bào chủ gọi chu trình tan Đúng / Sai 2.Đoạn văn mơ tả chu trình tiềm tan virus Đúng / Sai Trang 122 Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 Gv: Nguyễn Thị Lan Phương C3 Em hiểu thuốc trừ sâu từ Virus? loại VR người sử dụng tiêu diệt sâu bệnh lại khơng kí sinh vật ni, gia cầm C4 Căn vào ý văn trên, để biết đoạn văn mô tả chu trình nhân lên VR phage hay VR động vật? Hoạt động mở rộng: a Mục tiêu: + Giúp học sinh biết nguyên nhân , hậu bệnh truyền nhiêm Từ có biện pháp phịng ngừa hợp lí Nâng cao sức khỏe thân + Góp phần hình thành lực tự học ,tự tìm hiểu vận dụng tri thức vào sống b Nội dung hoạt động: Suy ngẫm tìm hiểu số bệnh thường gặp c Cách tiến hành: Cả lớp thảo luận câu hỏi GV nêu C1: Có thời vùng trồng nhiều vải thiều, trẻ em hay bị viêm não Nhật Bản người ta cho nguyên nhân vải thiểu Em có nx nhận định ? (Viêm não Nhật Bản bệnh virut polio gây nên, chúng công vào hệ thần kinh gây nguy tử vong cao người mắc bệnh Vật chủ trung gian lây nhiễm virut polio sang người muỗi Culex Muỗi Culex hút máu lợn chim hoang dại (là ổ chứa virut) sau đốt người truyền bệnh cho người Lý khiến nhiều người lầm tưởng vải thiều nguyên nhân gây viêm não Nhật Bản thời điểm vải thiều chín trùng khớp với thời điểm dịch bùng phát (tháng 6, tháng năm) Như vậy, việc vùng trồng nhiều vải thiều nhiên có nhiều trẻ em mắc viêm não Nhật Bản chẳng qua trùng hợp ngẫu nhiên việc quy kết hoàn toàn phi khoa học C2: Cách hiệu để phòng chống lây nhiễm sốt xuất huyết ? (Sốt xuất huyết bệnh virut Dengue gây Đây bệnh phổ biến Việt Nam, bệnh lây truyền từ người bệnh sang người lành thông qua vật chủ trung gian muỗi Aedes Vì bệnh chưa có vacxin ngăn ngừa nên cách phịng chống lây nhiễm sốt xuất huyết hiệu diệt muỗi với biện pháp cụ thể sau : - Mắc ngủ, bôi thuốc sử dụng tinh dầu có tác dụng xua muỗi - Phun thuốc diệt muỗi, diệt bọ gậy - Vệ sinh môi trường xung quanh, phát quang bụi rậm, loại bỏ đồ vật chứa nước đọng lâu ngày (chum, vại, ống bơ, ) để kiểm soát nơi trú ngụ sinh sản muỗi) C3: Mặc dù môi trường xung quanh có nhiều vi sinh vật gây bệnh đa số sống khỏe mạnh ? ( Mặc dù môi trường xung quanh có nhiều vi sinh vật gây bệnh đa số sống khỏe mạnh để gây bệnh, vi sinh vật phải trải qua hàng rào bảo vệ : hệ thống miễn dịch không đặc hiệu (da, niêm mạc, dịch axit dày, nước mắt, bạch cầu trung tính đại thực bào, ) ; sau miễn dịch thể dịch (hệ thống kháng thể phân bố máu, bạch huyết) cuối miễn dịch Trang 123 Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 Gv: Nguyễn Thị Lan Phương tế bào với tham gia tế bào T độc Như cho dù thường xuyên tiếp xúc với vi sinh vật có hệ miễn dịch khỏe mạnh khả phát sinh bệnh thấp) VI Rút kinh nghiệm: ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… Ngày soạn: 1/10/2020 TUẦN 34 (Tiết 34) KIỂM TRA CUỐI HỌC KÌ I Mục tiêu Kiến thức: - Kiểm tra mức độ nắm vững kiến thức, kĩ HS sau học xong phần VSV - Phát phân hóa trình độ lực HS trình học để đặt biện pháp dạy học phân hóa cho phù hợp Kĩ năng: Phân tích so sánh 3.Thái độ: Yêu môn học.Vận dụng kiến thức sáng tạo Định hướng lực: - NL nhận thức sinh học - NL tìm hiểu giới sống - NL vận dụng KT giải tình II Hình thức kiểm tra: Hình thức kiểm tra : Trắc nghiệm +Tự luận (tỉ lệ 30% trắc nghiệm +70% tự luận) III Ma trận đề kiểm tra: Chủ đề Nhận biết Thông hiểu Vận dụng thấp Bài 20: Quang hợp -Trình bày đặc điểm QH - Ý nghĩa tượng QH -Mối quan hệ pha sáng pha tối Vận dụng cao -VSV quang hợp Số câu: 4TN+1TL Số câu:2 TN Số câu: 1TN Số câu: 1TN+1TL Số điểm: Số điểm :0,5 Số điểm: 0,25 Số điểm: 3,25 Tỉ lệ : 40% Tỉ lệ:5% Tỉ lệ: 2,5% Tỉ lệ: 32,5% Bài 27 Yếu tố ảnh hưởng sinh trưởng VSV -Liệt kê yếu tố ảnh hưởng đến VSV - Yếu tố vật lí ảnh hưởng đến vsv -Vì thức ăn độ ẩm cao dễ nhiễm khuẩn -Sử dụng chất diệt Trang 124 Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 Gv: Nguyễn Thị Lan Phương khuẩn Số câu: 4TN+2TL Số câu: 2TN+2TL Số câu: 1TN Số câu: 1TN Số điểm: Số điểm: 4,5 Số điểm: 0,25 Số điểm: 0,25 Tỉ lệ : 50% Tỉ lệ: 45% Tỉ lệ: 2,5% Tỉ lệ: 2,5% Bài 29:Cấu trúc VR -Hình thái , cấu tạo VR -VR gây bệnh người Số câu: 4TN Số câu: 2TN Số câu: 2TN Số điểm: Số điểm: 0,5 Số điểm: 0,5 Tỉ lệ : 10% Tỉ lệ: 5% Tỉ lệ: 5% TỔNG Số câu: 8TN+2TL Số câu: 4TN+1TL Số câu: 12TN+3TL Số điểm: Số điểm: Tỉ lệ: 60% Tỉ lệ: 40% Số điểm:10 Tỉ lệ: 100% IV Đề kiểm tra Phần trắc nghiệm (3đ) Câu 1: Những nhóm sinh vật sau có khả quang hợp? A Thực vật vi khuẩn oxi hóa lưu huỳnh B Thực vật, vi khuẩn lam tảo C Thực vật nấm D Thực vật động vật Câu 2: Nguyên liệu trình quang hợp gồm chất sau đây? A Khí oxi đường B Đường nước C Khí cacbonic, nước lượng ánh sáng D Khí cacbonic nước Câu 3: Phát biểu sau đúng? A Trong trình quang hợp, hấp thụ O2 để tổng hợp chất hữu B Quang hợp trình sinh vật sử dụng ánh sáng để phân giải chất hữu C Một sản phẩm quang hợp khí O2 D Quang hợp q trình sinh lí quan trọng xảy thể sinh vật Câu 4: Trong quang hợp, oxi tạo từ trình sau đây? A Hấp thụ ánh sáng diệp lục C Các phản ứng oxi hóa khử B Quang phân li nước D Chuỗi truyền electron Câu 5: Nhân tố sinh trưởng vi sinh vật chất hóa học sau đây? Trang 125 Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 A Protein, vitamin Gv: Nguyễn Thị Lan Phương B Axit amin, polisaccarit C Lipit, chất khoáng D Vitamin, axit amin Câu 6: Phoocmandehit chất làm bất hoạt protein Do đó, chất sử dụng rộng rãi trùng, vi sinh vật, phoomandehit A Chất ức chế sinh trưởng B Nhân tố sinh trưởng C Chất dinh dưỡng D Chất hoạt hóa enzim Câu 7: Người ta sử dụng nhiệt độ để A Tiêu diệt vi sinh vật B Kìm hãm phát triển vi sinh vật C Kích thích làm tăng tốc phản ứng sinh hóa tế bào vi sinh vật D Cả A, B C Câu 8: Dựa vào khả chịu nhiệt, người ta chia vi sinh vật thành A nhóm: vi sinh vật ưa lạnh, vi sinh vật ưa nóng B nhóm: vi sinh vật ưa lạnh, vi sinh vật ưa ấm, vi sinh vật ưa nóng C nhóm: vi sinh vật ưa lạnh, vi sinh vật ưa ấm, VSV ưa nhiệt, VSV ưa siêu nhiệt D nhóm: vi sinh vật ưa siêu lạnh, vi sinh vật ưa lạnh, vi sinh vật ưa ấm, vi sinh vật ưa nhiệt, vi sinh vật ưa siêu nhiệt Câu 9: Capsome A Vỏ capsit cấu tạo từ phân tử protein C Vỏ bọc virut B Các phân tử axit nucleic D Nucleocapsit Câu 10: Vỏ virut A Vỏ capsit B Các gai glicoprotein C Lớp lipit kép protein bọc bên vỏ capsit D Nucleocapsit Câu 11: Virut trần virut khơng có A Vỏ capsit B Vỏ C Các gai glicoprotein D Cả B C Câu 12: Nhóm virut sau có cấu trúc xoắn? A Virut bại liệt, virut mụn cơm, virut hecpet B Virut đậu mùa, Phago T2, virut cúm, virut dại C Virut đậu mùa, virut cúm, virut sởi, virut quai bị Trang 126 Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 D Virut đốm thuốc lá, virut cúm, virut sởi, virut quai bị , virut dại Gv: Nguyễn Thị Lan Phương Phần tự luận (7đ) Câu (3đ) Phân biệt pha quang hợp? Câu (3đ) Độ ẩm ảnh hưởng đến VSV nào? Câu (1đ) Liệt kê chất ức chế VSV? V ĐÁP ÁN 1.Trắc nghiệm (3đ) 10 11 12 A B C C D A C D B C A B 2.Tự luận (7đ) Câu (3đ) Pha sáng Pha tối - Nơi diễn : màng tilacôit lục lạp - Nơi diễn : chất lục lạp - Nguyên liệu : lượng ánh sáng… - Nguyên liệu : , ATP NADPH… - Sản phẩm - Sản phẩm : chất hữu Câu (3đ) Độ ẩm - “Ở đâu có nước có sống”, đó, độ ẩm yếu tố tiên phạm vi phân bố lồi vi sinh vật - Nhìn chung, vi khuẩn nhóm sinh vật địi hỏi độ ẩm cao so với nấm men nấm sợi Chính người ta ức chế sinh trưởng vi sinh vật thông qua việc điều chỉnh độ ẩm môi trường mà chúng sinh sống Câu 3(1đ) Chất ức chế sinh trưởng + Các hợp chất phênol + Các loại cồn (êtanol, izôprôpanol 70 – 80%) + Iôt, rượu iôt (2%) + Clo (natri hipôclorit), cloramin + Các hợp chất kim loại nặng (thuỷ ngân, bạc,…) + Các anđêhit (phoocmanđêhit 2%) + Các loại khí êtilen ôxit (10 – 20%) + Các chất kháng sinh Ngày soạn: 1/10/2020 Trang 127 Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 TUẦN 35 (Tiết 35) Gv: Nguyễn Thị Lan Phương ÔN TẬP PHẦN SINH HỌC VI SINH I Mục tiêu dạy: - Học sinh phải nêu khái quát hoá kiểu dinh dưỡng vi sinh vật thấy tính đa dạng dinh dưỡng chúng - Nêu tính đa dạng chuyển hoá vi sinh vật Nhiều loại vi sinh vật có vài kiểu chuyển hố vật chất tồn tế bào - Thấy sinh trưởng nhanh chóng vi sinh vật gặp điều kiện thuận lợi tác nhân lý hoá ảnh hưởng đến sinh trưởng vi sinh vật Con người chủ động điều khiển - Nêu sinh sản vi khuẩn hình thức ngoại bào tử, bào tử đốt nảy chồi - Trình bày loại cấu trúc virut, xâm nhiễm virut hệ thống miễn dịch thể chống vi sinh vật - Nêu ví dụ minh hoạ khái niệm, ví dụ phong phú đời sống minh hoạ cho học II Phương tiện dạy học: - Các bảng sơ đồ sách giáo khoa III Tiến trình tổ chức dạy học Ổn định tổ chức: - Kiểm tra sĩ số - chuẩn bị học sinh Kiểm tra cũ: - Tình hình tự ơn tập học sinh Giảng mới: I.Chuyển hoá vật chất lượng; 1) Các kiểu dinh dưỡng vi sinh vật: Năng lượng ánh sáng Chất hữu Kiểu dinh dưỡng CO2 Năng lượng hoá học - Quang tự dưỡng:vi khuẩn lam,vi tảo… - Quang dị dưỡng:vi khuẩn tía, lục… - Hoá tự dưỡng: vi khuẩn nitrat,lưu huỳnh - Hoá dị dưỡng:vi khuẩn ký sinh,hoại sinh 2) Nhân tố sinh trưởng: - Phân biệt vi sinh vật nguyên dưỡng khuyết dưỡng 3)Hãy điền ví dụ dại diện vào cột bảng: Kiểu hô hấp hay lên men Chất nhận êlectron Sản phẩm khử Hiếu khí O2 H2O Ví dụ nhóm vi sinh vật Nấm, ĐVNS, vi tảo, vi khuẩn hiếu khí Trang 128 Trường THPT Thượng Cát Giáo án sinh học 10 NO3– NO2–,N2O,N2 Kỵ khí Gv: Nguyễn Thị Lan Phương Vi khuẩn đường ruột Pseudomonas, Baccillus Vi sinh vật khử lưu huỳnh Vi sinh vật sinh mêtan SO42– H2S CO2 CH4 Chất hữu ví dụ -Êtanol -Nấm men rượu Lên men -Axêtanđêhit - Axit lactic - vi khuẩn lactic -Axit piruvic II Sinh trưởng vi sinh vật: 1)Đường cong sinh trưởng: - Giải thích pha sinh trưởng quần thể vi sinh vật môi trường nuôi cấy không liên tục? 2)Độ pH sinh trưởng vi sinh vật: - pH trung tính: nhiều loại vi sinh vật ký sinh, họai sinh - pH axit: Nấm men - pH axit: Vi khuẩn Lactic, vi khuẩn gây viêm dày Helicobacter III Sinh sản sinh trưởng vi sinh vật: - Các chất hữu cacbon đường nguồn dinh dưỡng cho vi khuẩn nồng độ cao gây co nguyên sinh tế bào IV Virut: * Virut nằm ranh giới thể sống vật không sống? - Đặc điểm vô sinh: khơng có cấu tạo tế bào, biến thành dạng tinh thể, khơng có trao đổi chất riêng, cảm ứng -Đặc điểm thể sống có tính di truyền đặc trưng, số virut cịn có enzim riêng, nhân lên thể vật chủ phát triển * Điền nội dung phù hợp vào bảng sau: S T T Virut Loại axit nuclêic Vỏ Capsit có đối xứng Cóvỏ bọc ngồi vỏ capsit Vật chủ Phương thức lan truyền HIV RNA1 mạch phân tử Khối Có Người Qua máu Virut khảm thuốc RNA mạch Xoắn Không Cây thuốc Phage T2 DNA mạch Hỗn hợp Không E.coli Virut cúm RNA mạch Xoắn Có Người Chủ yểu ĐV chích đốt Qua nhiễm dịch Phage Chủ yếu qua sol khí * Hãy cho ví dụ minh hoạ loại miễn dịch (1), (2) Sức đề kháng thể Miễn dịch không đặc hiệu ( hàng rào sinh, hoá, lý học) Miễn dịch thể dịch(1) Miễn dịch đặc hiệu ( đáp ứng miễn dịch) Miễn dịch tế bào(2) Trang 129 Trường THPT Thượng Cát ... dạng sinh học Đa dạng sinh học rõ đa dạng loài Đa dạng loài mức độ phong phú số lượng ,thành phần loài, Giáo án sinh học 10 C LUYỆN TẬP: (3 phút) Giới Đặc điểm cấu tạo Nguyên sinh Khởi sinh. .. Thượng Cát Giáo án sinh học 10 PHẦN 2: CHƯƠNG I: Gv: Nguyễn Thị Lan Phương SINH HỌC TẾ BÀO THÀNH PHẦN HOÁ HỌC CỦA TẾ BÀO Bài 3: CÁC NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC VÀ NƯỚC I/MỤC TIÊU: Kiến thức: - Học sinh phải... (ribônu) rX = 200 (ribônu 7/ rN = 750 a.U = 10% ; G = 24% X = 11% ; A = 5% b HT = 2999 c.A = T = 15% = 2 25 G = X = 35% = 52 5 C HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP: -GV nhận xét đánh giá học D HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG VÀ