BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ THU HIỀN VẤN ĐỀ NÔ LỆ Ở HOA KỲ TỪ THỜI THUỘC ĐỊA ĐẾN NỘI CHIẾN BẮC NAM Thành phố Hồ Chí Minh - 2012 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ THU HIỀN VẤN ĐỀ NÔ LỆ Ở HOA KỲ TỪ THỜI THUỘC ĐỊA ĐẾN NỘI CHIẾN BẮC NAM Chuyên ngành: Lịch sử giới Mã số: 60 22 50 LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS LÊ PHỤNG HỒNG Thành phố Hồ Chí Minh - 2012 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Luận văn này, nhận giúp đỡ rấccủa nhiều người, tơi xin dành trang để bày tỏ bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc gửi đến họ Trước hết, muốn gửi lời cảm ơn chân thành tới người thầy hướng dẫn khoa học cho làm Luận văn này, Tiến sĩ Lê Phụng Hoàng Người dành nhiều thời gian cơng sức tận tình bảo định hướng quan trọng trình nghiên cứu để từ tơi có nhìn thấu đáo vấn đề hoàn thành tốt luận văn Tơi xin chân thầy cảm ơn Thầy cô khoa Lịch sử trường Đại học Sư phạm Tp.HCM tận tụy giảng dạy, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm cách làm người cho suốt thời gian học tập nghiên cứu đây.Tôi xin gửi lời cảm ơn tới Thầy cô, cán cơng nhân viên Phịng Sau đại học trường Đại học Sư phạm Tp.HCM, cán - công nhân viên thư viện trường Đại học Sư Phạm Tp.HCM thư viện Tổng hợp Tp.HCM, … tạo điều kiện giúp đỡ tơi hồn thành luận văn này.Tơi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến PGS.TS Đinh Cơng Tuấn gợi ý giúp tơi tìm ý tưởng cho đề tài mà nghiên cứu luận văn Cuối vô biết ơn gia đình, bạn bè … chồng tơi, anh Ngơ Châu Phương, hỗ trợ, chia sẻ với tơi khó khăn, trở ngại mà tơi gặp phải q trình làm luận văn tạo điều kiện tốt nh để tơi sớm hồn thành luận văn TP Hồ Chí Minh, tháng năm 2012 Tác giả NGUYỄN THỊ THU HIỀN LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi, hướng dẫn khoa học Tiến sĩ Lê Phụng Hoàng Các số liệu, kết nêu luận văn trung thực, đảm bảo tính khách quan có nguốn gốc xuất xứ rõ ràng Tác giả NGUYỄN THỊ THU HIỀN MỤC LỤC MỞ BÀI 1 LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI 5 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ NGUỒN TƯ LIỆU 6 ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI BỐ CỤC ĐỀ TÀI CHƯƠNG 1: VẤN ĐỀ NÔ LỆ Ở HOA KỲ TRONG THỜI THUỘC ĐỊA VÀ ĐẤU TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP (1619 – 1783) 1.1 VẤN ĐỀ NÔ LỆ Ở HOA KỲ TRONG THỜI THUỘC ĐỊA (1619 – 1775) 1.1.1 Vấn đề nô lệ châu Mỹ 1.1.1.1 Nguồn gốc nô lệ da đen châu Mỹ 1.1.1.2 Buôn bán nô lệ da đen xuyên Đại Tây Dương 11 1.1.2 Vấn đề nô lệ mười ba thuộc địa Anh Bắc Mĩ 13 1.1.2.1 Sự hình thành 13 thuộc địa Anh Bắc Mĩ 13 1.1.2.2 Những đặc tính tự nhiên, xu hướng kinh tế 13 thuộc địa 15 1.1.2.3 Sự phát triển kinh tế thuộc địa ưu hệ thống lao động nô lệ Hoa Kỳ thời thuộc địa (1619 – 1775) 17 1.1.2.4 Chế độ nô lệ đến phát triển Hoa Kỳ giai đoạn thuộc địa ( 1619 -1775) 20 1.1.2.5 Sự thay đổi từ tình trạng nơ lệ giao kèo thành nô lệ chủng tộc 25 1.1.2.6 Sự phản kháng nô lệ da đen 29 1.2 VẤN ĐỀ NÔ LỆ Ở HOA KỲ TRONG CUỘC CHIẾN TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP (1775 – 1783) 32 1.2.1 Vấn đề nô lệ da đen trước Chiến tranh giành độc lập 13 thuộc địa Anh Bắc Mỹ 32 1.2.2 Cuộc chiến tranh giành độc lập 13 thuộc địa Anh Bắc Mỹ (1775 – 1783) 34 1.2.3 Vấn đề nô lệ da đen Chiến tranh giành độc lập 13 thuộc địa Anh Bắc Mỹ 36 1.2.4 Vấn đề nô lệ Hoa Kỳ sau Chiến tranh giành độc lập 41 Tiểu kết 43 CHƯƠNG 2: VẤN ĐỀ NÔ LỆ Ở HOA KỲ TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC (1783 – 1860) 45 2.1 VẤN ĐỀ NÔ LỆ VÀ HIẾN PHÁP HOA KỲ 45 2.1.1 Hiến pháp Hoa Kỳ, tranh luận thỏa thuận chế độ nô lệ 45 2.1.2 Hiến pháp Hoa Kỳ vấn đề nô lệ 47 2.2 VAI TRỊ CỦA NƠ LỆ TRONG Q TRÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ 49 2.2.1 Vai trò kinh tế quốc gia – vai trị nơ lệ phát triển bơng 49 2.2.2 Buôn bán nô lệ nội địa 51 2.3 VẤN ĐỀ NÔ LỆ TRONG SINH HOẠT CHÍNH TRỊ CỦA HOA KỲ 54 2.3.1 Vấn đề nô lệ quan hệ quốc tế sách đối ngoại Hoa Kỳ 54 2.3.2 Vấn đề nơ lệ đời sống trị Hoa Kỳ 57 2.4 Chế độ nô lệ sa vào khủng hoảng 62 2.4.1 Phong trào chống chế độ nô lệ 62 2.4.2 Vấn đề nô lệ vào đêm trước nội chiến 69 2.4.2.1 Sự phát triển dân số Hoa Kỳ 69 2.4.2.2 Những đặc điểm kinh tế Hoa Kỳ trước nội chiến 71 2.4.2.3 Khủng hoảng trị vấn đề nơ lệ năm 1850 75 Tiểu kết 83 CHƯƠNG 3: VẤN ĐỀ NÔ LỆ Ở HOA KỲ TRONG CUỘC NỘI CHIẾN BẮC NAM (1861 – 1865) 85 3.1 VẤN ĐỀ NÔ LỆ TRONG CUỘC BẦU CỬ TỔNG THỐNG 1860 85 3.1.1 Vấn đề nô lệ bối cảnh vận động tranh cử 85 3.1.2 Kết bầu cử Tổng thống ly khai 91 3.2 VAI TRỊ CỦA NƠ LỆ TRONG NỘI CHIẾN 93 3.2.1 Vai trị nơ lệ Liên bang miền Nam 93 3.2.2 Vai trò nô lệ Liên minh miền Bắc 100 3.3 CHẾ ĐỘ NÔ LỆ CÁO CHUNG 106 3.3.1 Tun ngơn giải phóng nơ lệ 106 3.3.2 Điều khoản Sửa đổi bổ sung thứ 13 111 Tiểu kết 113 KẾT LUẬN 115 TÀI LIỆU THAM KHẢO 118 PHỤ LỤC Error! Bookmark not defined MỞ BÀI LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Chế độ nô lệ Hoa Kỳ hệ đợt di dân người Anh người châu Âu khác đến vùng đất mà ngày nằm phần lãnh thổ Hoa Kỳ, hệ nạn buôn bán nô lệ xuyên Đại Tây Dương Mặc dù ta biết nạn buôn bán nô lệ diễn ra, tồn hàng ngàn năm qua phần đen tối nhất, dã man nhất, đau thương để lại nhiều hậu giai đoạn, từ kỉ 15 đến kỉ 19 Thế giới lãng quên câu chuyện đau thương thập niên 60 kỉ 20 tàu trục vớt khơi biển Na Uy làm sống lại kí ức thời đen tối lịch sử nhân loại Đến thời điểm nhiều người biết đến buôn bán nô lệ da đen châu Phi diễn nào, tác động lịch sử nhân loại Nhiều học giả bắt đầu tìm hiểu cách sâu sắc cặn kẽ vấn đề này, không thời điểm mà giới vừa tổ chức kỉ niệm 200 năm chấm dứt nạn buôn bán nô lệ da đen (1807 - 2007) UNESCO định lấy ngày 25/3 hàng năm (bắt đầu từ 2009) để làm ngày kỉ niệm cho nạn nhân thương mại vơ nhân đạo vấn đề tiếp tục đề tài nghiên cứu tìm hiểu nhiều học giả giới Khi nói đến bn bán nơ lệ da đen ta khơng thể không nhắc đến 13 khu di dân thuộc địa Anh Bắc Mỹ, Hoa Kỳ sau này, tồn chế độ nô lệ ảnh hưởng sâu sắc đến lịch sử Hoa Kỳ, đặc biệt giai đoạn từ sau đấu tranh giành độc lập nội chiến kết thúc Đó giai đoạn mà Hoa Kỳ non trẻ phải vật lộn với vấn đề xuất phát từ chế độ nô lệ, vấn đề chưa tồn trước Chiến tranh giành độc lập Sự khác biệt yếu tố địa lí dẫn tới khác biệt xu hướng phát triển kinh tế không giai đoạn thuộc địa Anh mà sau giành độc lập Những khoảng cách ngày xa hai kinh tế Nam Bắc Hoa Kỳ kéo theo rạn nứt trị, xã hội đẩy chủ nghĩa địa phương lên cao Trong thời gian định khoảng cách nhân dân, giới trị gia hai miền cố gắng khỏa lấp thông qua hàng loạt nhượng bộ, thỏa hiệp kinh tế lẫn trị… tất để đạt mục tiêu thống Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ Trên tất cả, khoảng trống liên quan mật thiết đến tồn chế độ nô lệ tồn Tìm hiểu chế độ nơ lệ Hoa Kỳ cung cấp nhìn tổng quát chế độ nô lệ phát triển phần lục địa Bắc Mỹ từ thời kỳ thuộc địa thành lập nội chiến kết thúc Cùng với kết thúc chiến tranh chấm dứt chế độ nô lệ, vốn tồn gần hai trăm năm thời điểm Tơi đặc biệt quan tâm tới yêu tố người nô lệ da đen Cuộc chiến tranh giành độc lập 13 thuộc địa Anh Bắc Mỹ (1775 -1783), vấn đề nơ lệ đời sống kinh tế, trị Hoa Kỳ giai đoạn chiến tranh giành độc lập nội chiến, vấn đề nô lệ nội chiến Việc nghiên cứu cho nhìn tổng quan trình phát triển chế độ nơ lệ chủng tộc Bắc Mỹ, qua tìm hiểu kỹ vị trí, vai trị hệ thống nơ lệ đời sống kinh tế, trị Hoa Kỳ Hơn tính cấp thiết đề tài bàn đến vấn đề quyền người, vấn đề chưa thống với quốc gia giới Việc nghiên cứu vấn đề nơ lệ cịn phục vụ cho công việc nghiên cứu giảng dạy lịch sử, lí chọn đề tài “Vấn đề nô lệ Hoa Kỳ từ thời thuộc địa đến nội chiến Bắc Nam” LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ Trên giới: vấn đề nghiên cứu nhiều từ lâu, chủ yếu Châu Âu, Hoa Kỳ Các công trình nghiên cứu tác giả sâu sắc, toàn diện vấn đề đặt ra: Cuốn American Slavery, American Freedom Edmund S Morgan sách kể lại hoàn cảnh kinh tế dẫn đến nhu cầu lao động giá rẻ: đất gần không giới hạn lợi nhận dễ dàng có vụ thu hoạch thuốc chủ sở hữu có đủ sức mạnh sở hữu lao động Qua sách ta biết việc mua nơ lệ tốn so với tớ giao kèo, sau số lượng giao dịch mua bán nô lệ châu Phi tăng cao lên nhiều Cuối cùng, cho thấy phát triển tầng lớp thấp xã hội bị rơi vào tình trạng lệ thuộc vĩnh viễn; trình xóa bỏ ngang tất tầng lớp khác xã hội Sách đề cập đến phi lý xã hội nô lệ nắm giữ chà đạp lên quyền lợi nhiều người, khẳng định quyền người Trong sách mình, Morgan nói chế độ nơ lệ tự phát triển thời gian thuộc địa Anh Bắc Mỹ, có nhiều yếu tố dẫn đến phát triển chế độ nô lệ chủng tộc Bắc Mỹ Ơng nói rằng, “Đây nghịch lý lịch sử Mỹ” có nghĩa tự nô lệ mở rộng lúc Bắc Mỹ Trong tác phẩm The suppressionof the African slave trade to The United States of America 1638 -1870 Du Bois vốn luận văn tiến sĩ ông đại học Harvad năm 1896 Tác phẩm cung cấp nhìn tổng quan phát triển chế độ nơ lệ, dù nội dung ơng đề cập đến việc ngăn chặn buôn bán nô lệ Hoa Kỳ Trong tác phẩm, ông cung cấp nhiều số liệu q trình nhập đánh thuế nơ lệ Ngồi ơng cịn phân tích rõ điều kiện tự nhiên dẫn đến hình thành hình thức phát triển kinh tế khác 13 khu di dân, điều ảnh hưởng lớn đến hình thành, đặc điểm, quy mô lớn nhỏ chế độ nơ lệ vùng Chính điều tác động lớn đến phát triển lịch sử Hoa Kỳ Luận văn đề cập đến nỗ lực Hoa Kỳ, từ thời đầu thuộc địa (lúc ông viết luận văn), để hạn chế ngăn chặn việc buôn bán nô lệ châu Phi bờ biển Tây Ấn (Caribbean hay West Indies) Với The Peculiar Institution: Slavery in the Antebellum South, Stampp lập luận chế độ nô lệ Hoa Kỳ chế độ nô lệ gia trưởng, nhiên lại hệ thống tiện lợi cho việc kiểm sốt khai thác lao động… Ơng muốn nêu cụ thể chế độ nô lệ thế, tồn tại, tác động lớn mà người dân Mỹ phải chịu Các chi tiết sách soi sáng khía cạnh chế độ nơ lệ khơng xem xét phương pháp điều chỉnh mối quan hệ chủng tộc mà… cịn hệ thống kiểm sốt khai thác hiệu lao động nô lệ, làm mà nơ lệ chống lại tình trạng mình, họ bị xử lý kỷ luật nào, làm họ sống Trong Battle Cry of Freedom: The Civil War Era, James McPherson tường thuật đầy đủ kiện trị, xã hội quân hai thập kỉ từ bùng nổ chiến tranh Mexico đến lúc kết thúc trận chiến Appomattox Cuốn sách mô tả cách sống động kiện quan trọng trước nội chiến bao gồm định Dred Scott, tranh luận Lincoln-Douglas, đột kích John Brown vào Ferry Harper McPherson đặc biệt đáng ý vấn đề vấn đề mở rộng chế độ nô lệ vào năm 1850, nguồn gốc đảng Cộng hòa, nguyên nhân ly khai, nội bất đồng kiến phản đối chống chiến tranh miền Bắc miền Nam, lý Liên minh chiến thắng Tiêu đề sách đề cập đến cơng bố quan điểm hai phía Bắc phía Nam xung đột Cuối cùng, miền Bắc phải vật lộn với nguyên nhân chiến tranh, chế độ nô lệ, thông qua sách giải phóng nơ lệ mục tiêu thứ hai chiến tranh “Sự tự sinh ra”, Lincoln gọi nó, tạo thành di sản đáng tự hào xung đột đẫm máu lịch sử Hoa Kỳ Tờ HARPER'S WEEKLY tờ báo lâu đời, đời gần vào thời điểm căng thẳng xã hội Hoa Kỳ, không lâu trước nội chiến Nó phản ánh đầy đủ kiện nội chiến Nó khơng phản ánh kiện mà nơi nêu lên quan điểm nhiều người chiến chế độ nơ lệ thời kì tái thiết sau nội chiến Ở Việt Nam, chế độ nô lệ Hoa Kỳ có đề cập giáo trình giảng dạy bậc phổ thơng đại học trình bày phong trào đấu tranh quần chúng nhân dân chống chế độ nô lệ Hoa Kỳ, số nước châu Mỹ Một số nghiên cứu có liên quan đến khía cạnh riêng rẽ dừng lại số chi tiết kiện Chẳng hạn cơng trình luận văn thạc sĩ tác giả Nguyễn Hồng Liên “Nước Anh với việc buôn bán nô lệ da đen xuyên Đại Tây Dương (cuối kỉ 16 – đầu kỉ 19) 146 Hình 2.9: Đạo luật Kansas-Nebraska (1854) Hình 2.9.1: tờ Nguồn: http://www.civilwar.org/education/history/john-brown-150/kansas-nebraska-act.html 147 Hình 2.9.2: Tờ 148 Bản đồ 2.9.3: Những ảnh hưởng từ đạo luật Kansas-Nebraska (1854) Nguồn: Annenberg “A Biography of America,” www.learner.org 149 Mexico Các nước châu Mỹ khác - - - - 1700-1780 4,325 - - - - 1780-1819 9,900 - - - - 1820-1831 14,538 1.3 22 45 12 0 1832-1846 71,916 4.3 16 41 27 0 1847-1854 334,506 14.0 13 45 32 0 1855-1864 160,427 5.2 25 28 33 1865-1873 327,464 8.4 24 16 10 34 1 0 10 Châu Á 2,200 Vùng Scandinavia Tây bắc châu Âu khác 1630-1700 Ireland Nam châu Âu Châu Phi Úc đảo Thái Bình Dương Chiếm tỷ lệ phần trăm tổng số trung bình hàng năm Đức Trung Đông châu Âu Tỷ lệ xuất nhập cảnh (mỗi 1000 dân số) Anh Các năm Tổng bình quân hàng năm(Tất nước) Bản 2.10: Sự nhập cư người da trắng vào Hoa Kỳ Nguồn: http://eh.net/encyclopedia/article/cohn.immigration.us 150 Bảng 3.1: Thống kê dân số năm 1800 Tên bang Tổng dân số Nô lệ 3/5 nô lệ Người tự Điều chỉnh CONNECTICUT 251002 951 571 250051 250622 Delaware 64273 6153 3692 58120 61812 GEORGIA 162686 59699 35819 104180 139999 Kentucky 220955 40343 24206 180612 204818 MARYLAND 341543 105635 63381 235913 299294 MASSACHUSETTS 422845 0 422845 422845 New Hampshire 183858 183850 183855 NEW JERSEY 211149 12422 7453 198727 206180 NEW YORK 586182 20613 12368 565569 577937 NORTH CAROLINA 478103 133296 79978 344684 424662 PENNSYLVANIA 602365 1706 1024 600659 601683 Rhode Island 69122 380 228 68742 68970 Bang Nam Carolina 345591 146151 87691 199440 287131 TENNESSEE 105602 13584 8150 92018 100168 Vermont 154465 0 154465 154465 VIRGINIA 885171 346671 208003 538500 746503 Nguồn: http://www.slaveryinamerica.org/history/hs_lp_CHydra.htm 151 Bảng 3.2: Số lượng nô lệ thống kê dân số Hoa Kỳ (1790 -1860) Census Year All States 1790 1800 1810 1820 1830 1840 1850 1860 694,207 887,612 1,130,781 1,529,012 1,987,428 2,482,798 3,200,600 3,950,546 Alabama – – – 47,449 117,549 253,532 342,844 435,080 Arkansas – – – – 4,576 19,935 47,100 111,115 California – – – – – – – – Connecticut 2,648 951 310 97 25 54 – – Delaware 8,887 6,153 4,177 4,509 3,292 2,605 2,290 1,798 Florida – – – – – 25,717 39,310 61,745 1790 1800 1810 1820 1830 1840 1850 1860 Georgia 29,264 59,699 105,218 149,656 217,531 280,944 381,682 462,198 Illinois – – – 917 747 331 – – Indiana – – – 190 3 – – Iowa – – – – – 16 – – Kansas – – – – – – – Kentucky 12,430 40,343 80,561 126,732 165,213 182,258 210,981 225,483 Louisiana – – – 69,064 109,588 168,452 244,809 331,726 Maine – – – – – – – 111,502 107,398 102,994 89,737 90,368 87,189 Census Year Maryland 103,036 105,635 Massachusetts – – – – – – – Michigan – – – – 32 – – – Minnesota – – – – – – – – Mississippi – – – 32,814 65,659 195,211 309,878 436,631 Missouri – – – 10,222 25,096 58,240 87,422 114,931 Nebraska – – – – – – – 15 Nevada – – – – – – – – New Hampshire 157 – – – – New Jersey 11,423 12,422 10,851 7,557 2,254 674 236 18 New York 21,193 20,613 15,017 10,088 75 – – 152 North Carolina 100,783 133,296 168,824 205,017 245,601 245,817 288,548 331,059 Ohio – – – – – – Oregon – – – – – – – – Pennsylvania 3,707 1,706 795 211 403 64 – – Rhode Island 958 380 108 48 17 – – 196,365 251,783 315,401 327,038 384,984 402,406 South Carolina 107,094 146,151 Tennessee – 13,584 44,535 80,107 141,603 183,059 239,459 275,719 Texas – – – – – – 58,161 182,566 Vermont – – – – – – – – 392,518 425,153 469,757 449,087 472,528 490,865 – – – 11 – Virginia Wisconsin 292,627 346,671 – – Nguồn:http://eh.net/encyclopedia/article/cohn.immigration.us 153 Hình 3.3: Thống kê dân số 1860 biểu đồ tỉ lệ dân số người da đen tổng dân số Nguồn: Báo HARPER'S WEEKLY SATURDAY, APRIL 6, 1861 154 Bản đồ 3.4: Kết bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ 1860 Bản đồ 3.4.1: Các bang ly khai nội chiến (1861 -1865) Nguồn: http://www.civilwarinfoguide.com/american_civil_war.html 155 Hình 3.5: Emancipation Proclamation (1863) Hình 3.5.1: Tờ 156 Hình 3.5.2: Tờ 157 Hình 3.6: War Department General Order 143: Creation of the U.S Colored Troops (1863) Hình 3.6.1: Tờ 158 Hình 3.6.2: Tờ 159 Hình 3.7: Điều khoản sửa đổi Bổ sung thứ 13 Hiến pháp The 13th Amendment, abolishing slavery, signed by Abraham Lincoln and members of Congress, 1864 Sold by Raynors' Historic Collectible Auctions in Burlington, N.C., on March 30, lot 72, for $1,868,750 http://www.finebooksmagazine.com/issue/0502/expensive-1.phtml 160 Hình 3.8: Hình vẽ “Trung đồn lính da đen đầu tiên” Nguồn: Harper’s Weekly, March 14, 1863 ... 1: Vấn đề nô lệ Hoa Kỳ thời thuộc địa đấu tranh giành độc lập (1619 – 1783) Chương 2: Vấn đề nô lệ Hoa Kỳ trình xây dựng đất nước (1783 – 1860) Chương 3: Vấn đề nô lệ Hoa Kỳ nội chiến Bắc Nam. .. VẤN ĐỀ NÔ LỆ Ở HOA KỲ TRONG THỜI THUỘC ĐỊA VÀ ĐẤU TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP (1619 – 1783) 1.1 VẤN ĐỀ NÔ LỆ Ở HOA KỲ TRONG THỜI THUỘC ĐỊA (1619 – 1775) 1.1.1 Vấn đề nô lệ châu Mỹ 1.1.1.1 Nguồn gốc nô. .. cứu vấn đề nơ lệ cịn phục vụ cho cơng việc nghiên cứu giảng dạy lịch sử, lí tơi chọn đề tài ? ?Vấn đề nô lệ Hoa Kỳ từ thời thuộc địa đến nội chiến Bắc Nam? ?? LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ Trên giới: vấn