Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp MỤC LỤC Trang A PHẦN MỞ ĐẦU .2 I Lý chọn đề tài .2 II Mục đích nghiên cứu III Đối tượng nghiên cứu IV Đối tượng khảo sát, thực nghiệm V Phương pháp nghiên cứu VI Phạm vi kế hoạch nghiên cứu B NỘI DUNG SÁNG KIẾN I Cơ sở lý luận: Hệ thống ngữ âm chuẩn Tiếng Việt Cơ chế phát âm Ý nghĩa dạy Tập đọc Nhiệm vụ phân môn Tập đọc lớp Cơ sở việc dạy Tập đọc II Cơ sở thực tiễn .7 Chương trình sách giáo khoa lớp Quy trình dạy Tập đọc .7 Thực trạng dạy học Tập đọc trường Tiểu học III Các biện pháp thực hiện: 10 Phân loại học sinh 10 Xây dựng nề nếp học tập 11 Nghiên cứu kĩ dạy trước đến lớp 11 Rèn kĩ đọc 12 Rèn kĩ đọc hay 17 Rèn kĩ đọc qua đọc mẫu giáo viên 19 Rèn kĩ đọc qua tìm hiểu nội dung 20 Rèn kĩ đọc qua trò chơi học tập 22 Rèn đọc qua phân môn khác Tiếng Việt .23 10.Rèn đọc qua sách báo, truyện qua tổ chức câu lạc 26 IV Kết đạt 27 V Những học kinh nghiệm 29 C KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .30 I Kết luận 30 -1- Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp II Khuyến nghị 31 -2- Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp A PHẦN MỞ ĐẦU I LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Đất nước lên, xã hội ngày phát triển đòi hỏi người sống xã hội phải tiến lên kịp thời đại Con người cần phải hiểu biết, giao tiếp rộng phát triển toàn diện Dạy học Tiếng Việt trường Tiểu học nói chung, dạy phân mơn Tập đọc nói riêng có vị trí đặc biệt quan trọng hình thành phát triển nhân cách học sinh Nếu nói “Tiểu học bậc học tảng” dạy Tập đọc có vị trí then chốt, phân môn chủ đạo định đến thành công nhiều môn học khác Bởi lẽ “đọc” đòi hỏi người học Trẻ có biết đọc học môn học khác Cho nên từ ngày đến trường trẻ cần “học đọc”, sau trẻ phải “đọc” để “học” Đọc trở thành nhiệm vụ cấp thiết hàng đầu người học Nhờ đọc mà người bày tỏ ý kiến mình, có điều kiện tự học, tìm hiểu giới xung quanh hiểu biết mơn học khác Như khẳng định rằng“đọc” cầu nối tri thức, môn học Học tập đọc giúp học sinh có kĩ sử dụng tiếng mẹ đẻ, trau dồi ngôn ngữ, bồi dưỡng vốn kiến thức đời sống, công cụ để học tốt môn học khác, mà học tập đọc cịn góp phần giáo dục đạo đức, tính cách, tình cảm, mĩ cảm cho học sinh Tập đọc phân mơn mang tính chất tổng hợp Thơng qua Tập đọc, học sinh hình thành phát triển kĩ đọc, bốn kĩ quan trọng cần rèn (nghe, nói, đọc, viết) lực thực tiễn hoạt động ngôn ngữ Kĩ đọc tạo nên từ bốn kĩ đọc phận: đọc đúng, đọc nhanh, đọc có ý thức (đọc hiểu) đọc diễn cảm Đọc học, học nữa, học mãi, đọc để tự học, học đời Bởi dạy cho học sinh biết đọc, đọc đúng, đọc hiểu đọc việc làm cần thiết có ý nghĩa đặc biệt quan trọng Qua thực tế giảng dạy, nhận thấy kĩ đọc học sinh cịn nhiều hạn chế, có em cịn chưa có kĩ đọc chưa nói đến đọc hay Vì việc rèn đọc yêu cầu hàng đầu Tập đọc lớp Khi đọc cách có định hướng rèn đọc hay quan trọng Bởi lẽ thấy rằng: Đọc văn phải đọc hiểu văn muốn nói với ta Và đọc văn bản, không để hiểu mà để cảm nhận, chia sẻ, bộc lộ cảm xúc thân, từ mà em “tự lớn lên” Tuy nhiên, với thực tế nay, việc dạy Tập đọc trường Tiểu học đạt kết chưa mong muốn Bởi lẽ: - Còn nhiều em chưa phân biệt cách đọc thơ, cách đọc văn xuôi - Học sinh đọc diễn tả ngữ điệu kiểu câu -3- Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp - Các em chưa biết thay đổi giọng theo tính cách nhân vật, đặc biệt chỗ ngắt, nghỉ, nhấn giọng từ gợi tả, gợi cảm… Từ vướng mắc, hạn chế cách đọc dẫn đến tình trạng em rụt rè, thiếu tự tin đọc trước lớp Vậy làm để chất lượng đọc em ngày nâng cao ? Làm để học sinh thích đọc? …Những suy nghĩ, trăn trở thơi thúc tơi mạnh dạn tìm tịi: Một số biện pháp rèn kĩ đọc cho học sinh lớp 2” làm đề tài nghiên cứu II MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: Biết đọc người nhân khả tiếp nhận lên nhiều lần, từ họ biết tìm hiểu, đánh giá sống, nhận thức mối quan hệ tự nhiên xã hội Biết đọc, đặc biệt đọc hay giúp học sinh hình thành kĩ cần thiết, phát triển nhận thức, cịn làm rung động tình cảm, nảy nở ước mơ tốt đẹp cho học sinh, góp phần giáo dục học sinh phát triển tồn diện, đáp ứng với yêu cầu đổi giáo dục nay, phù hợp với nhu cầu phát triển đất nước Trên sở kết hợp với nghiên cứu lý luận, nghiên cứu tài liệu có liên quan đến dạy Tập đọc nói chung, đặc biệt dạy Tập đọc lớp nói riêng, với khảo sát thực trạng, tìm hiểu nội dung phương pháp dạy, kinh nghiệm thân, nắm bắt nội dung, chương trình dạy Tập đọc lớp với yêu cầu nhiệm vụ giảng dạy Q trình nghiên cứu nhằm giúp tơi tìm tịi để có biện pháp rèn đọc hay nhất, ngắn gọn nhất, hiệu giúp học sinh hình thành kĩ năng, kĩ xảo đọc đúng, đọc nhanh tiến tới đọc hay văn xi, thơ chương trình học Từ nâng cao chất lượng đọc cho học sinh, giúp học sinh học tập đạt hiệu cao hình thành phẩm chất nhân cách tốt, lực trí tuệ người phát triển tồn diện như: Tính kỉ luật, tính cẩn thận, óc thẩm mĩ, ý thức tôn trọng người khác tự trọng với thân III ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: Kĩ năng, kĩ xảo đọc hình thành, thể đọc đọc hay Đọc bao gồm đọc âm, vần, tiếng, từ cao đọc câu, đoạn, bài, biết ngắt, nghỉ văn cụ thể Đọc hay tức học sinh biết đọc thể rõ giọng đọc, lời nhân vật, biết lên giọng, xuống giọng từ gợi tả, gợi cảm, từ giữ vai trò chủ đạo chứa đựng nội dung học để thể hồn tác phẩm.Vì phạm vi đề tài -4- Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp sâu nghiên cứu số biện pháp tích cực để giúp học sinh lớp có kĩ đọc đúng, đọc hay IV ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT, THỰC NGHIỆM: Để đạt mục đích nâng cao chất lượng đọc cho học sinh lớp 2, với kinh nghiệm thân nghiên cứu thực đề tài thực nghiên cứu, khảo sát, thực nghiệm đối tượng học sinh lớp Sau tơi phổ biến áp dụng toàn khối với cộng tác viên đồng chí giáo viên tổ chun mơn V PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: Để đúc rút kinh nghiệm rèn đọc cho học sinh, kết hợp sử dụng số phương pháp sau: Phương pháp nghiên cứu tài liệu có liên quan đến đề tài: Tìm hiểu kĩ lưỡng hệ thống ngữ âm chuẩn Tiếng việt, chế phát âm để áp dụng vào dạy cụ thể Tìm hiểu sách giáo khoa, sách giáo viên Tiếng việt tư liệu khác Phương pháp điều tra: Kiểm tra khảo sát chất lượng đầu năm việc đọc học sinh, phân loại đối tượng học sinh, ghi chép lại điều cần thiết để tìm biện pháp thích hợp áp dụng trình rèn đọc * Học sinh đọc giỏi (đọc lưu loát, dọc hay) *Học sinh đọc (đọc đúng, rõ ràng) *Học sinh đọc trung bình (Đọc cịn ngắc ngứ) Phương pháp quan sát: Thông qua việc dự giờ, thăm lớp, trực tiếp nghe, quan sát trình đọc học sinh Phương pháp đàm thoại, động não: Tổ chức trò chuyện, giao lưu với học sinh dựa hệ thống câu hỏi chuẩn bị Học sinh thảo luận, trao đổi, bày tỏ ý kiến vấn đề đưa Hoặc đưa câu hỏi để học sinh độc lập suy nghĩ nêu ý kiến, phát huy tính tư sáng tạo học sinh Phương pháp tổng kết kinh nghiệm dạy học: Nghiên cứu rút biện pháp cần thiết Phương pháp thực nghiệm dạy học VI PHẠM VI VÀ KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU: -5- Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp Để có biện pháp thiết thực rèn kĩ đọc đúng, đọc hay cho học sinh lớp có hiệu tốt nhất, tơi có dự định lập kế hoạch tiến hành nghiên cứu năm gần đây: Năm học: 2015 - 2016; 2016 - 2017 đến thu kết đáng khích lệ -6- Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp B NỘI DUNG SÁNG KIẾN I CƠ SỞ LÝ LUẬN: (Những vấn đề có liên quan đến đề tài) Hệ thống ngữ âm chuẩn Tiếng Việt: Tiếng Việt ngơn ngữ chung tồn dân tộc Việt Nam Nhưng ngôn ngữ khác, phát triển theo chiều dài lịch sử từ xưa đến nay, ngữ âm Tiếng Việt khơng phải hồn tồn thống từ Bắc chí Nam Hiện Tiếng Việt có ba phương ngữ: miền Bắc (ở Bắc Bộ Thanh Hoá), miền Trung (từ Nghệ An đến Huế) miền Nam (từ Quảng Nam trở vào) Trong nhiều phương ngữ lại có nhiều thổ ngữ khác nhau: phương ngữ Miền Bắc có thổ ngữ Hà Nội, thổ ngữ Hải Phịng…, phương ngữ miền Trung có thổ ngữ Huế… phương ngữ miền Nam có thổ ngữ Quảng Nam, thổ ngữ Bình Định… Bức tranh thổ ngữ Tiếng Việt thực phức tạp nhiều Trong thổ ngữ cịn có thổ ngữ nhỏ, đảo ngữ mà danh giới chúng đan xen đến chưa xác định đầy đủ - Dẫu có khác biệt địa phương vậy, Tiếng Việt ngôn ngữ thống tồn dân Bởi phương ngữ thổ ngữ ta tìm thấy nét chung làm cho người ba vùng giao tiếp với dễ dàng ngữ Tuy nhiên phải thấy rằng, khác biệt ngữ âm, từ vựng phương ngữ thổ ngữ đưa tới hiểu lầm không lợi giao tiếp Huống chi quan hệ quốc tế, cần phải giới thiệu thứ Tiếng Việt tiêu biểu Vì vậy, vấn đề cần đặt xây dựng hệ thống ngữ âm tiêu biểu làm chuẩn cho Tiếng Việt - Quan niệm hệ thống ngữ âm chuẩn Tiếng Việt: Từ trước đến có nhiều ý kiến tranh luận vấn đề âm Tiếng Việt Những ý kiến có điểm khác nhau, song mức độ tán thành hệ thống ngữ âm chuẩn sau: + Số lượng thành phần vị âm kết cấu âm tiết dạng đầy đủ (chưa kể điệu ) + Số lượng điệu + Có hệ thống phụ âm đầu, phụ âm cuối Cơ chế phát âm: Đặc điểm chế phát âm tiếng động Song phát âm số phụ âm, dây hoạt động cung cấp thêm tiếng Tuỳ theo tỉ lệ tiếng động tiếng mà người ta chia phụ âm thành loại khác Phụ âm vô cấu tạo tiếng động mà thơi ( ví dụ: /p/, /t/, /d/ củaTiếng Việt) Loại phụ âm gọi phụ âm ồn, đối lập với loại thứ ba -7- Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp vốn có đặc trưng cấu tạo mà tỷ lệ tiếng lớn tiếng động gọi phụ âm vang ( ví dụ: /m/, /n/ Tiếng Việt) - Khoang miệng khoang mũi hai cộng minh trường máy phát âm Khoang miệng khoang mũi ngăn cách vách ngăn gọi ngạc Những phận khoang miệng khoang mũi có ảnh hưởng đến cấu tạo âm - Các phận máy phát âm người chia làm hai loại + Loại hoạt động được: lưỡi con, nắp họng, lưỡi, môi + Loại không hoạt động được: răng, lợi, ngạc Khoang miệng khoang mũi nhờ cộng hưởng lưỡi mơi thay đổi thể tích lúc nào, nhờ tạo nên âm có âm sắc khác Ý nghĩa dạy Tập đọc: Mơn Tiếng Việt bậc Tiểu học có vai trị đặc biệt việc hình thành lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh Năng lực thể bốn hoạt động tương ứng bốn kĩ năng: nghe, nói, đọc, viết Như vậy, đọc dạng hoạt động ngơn ngữ, q trình chuyển dạng chữ viết sang lời nói Tập đọc cách đọc văn từ đọc đúng, đọc nhanh, đọc hiểu đến đọc hay Tâm lý học cho thấy muốn có kĩ năng, kĩ xảo người phải trải qua luyện tập, thực hành phải luyện tập, thực hành học Dựa vào đặc điểm tâm lý học sinh lớp 2, tư cụ thể chiếm ưu thế, tư trừu tượng chưa phát triển mạnh, khả tập trung yếu nên q trình học, giáo viên cần phải ln ln chuyển đổi hoạt động để em đỡ mệt mỏi, học theo tinh thần: “ học mà chơi, chơi mà học” từ trì hứng thú cho học sinh.Vì việc dạy Tập đọc có ý nghĩa lớn lao Đọc trở thành nhu cầu, đòi hỏi trẻ từ học Đầu tiên, trẻ phải học đọc, sau biết đọc để học Đọc tốt công cụ hữu hiệu để em học tập tốt môn học khác Nhiệm vụ môn Tập đọc lớp 2: Phân môn Tập đọc lớp tiếp nối nhiệm vụ đặt từ lớp 1, song mức độ yêu cầu có cao việc dạy học gắn với hệ thống văn đề cập đến vấn đề rộng rãi sâu sắc hơn, độ dài văn lớn Nhiệm vụ cụ thể phân môn Tập đọc lớp là: a Phát triển kĩ đọc nghe cho học sinh b Trau dồi vốn Tiếng Việt, vốn văn học, phát triển tư duy, mở rộng hiểu biết học sinh sống c Bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm tâm hồn lành mạnh, sáng -8- Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp Cơ sở việc dạy Tập đọc: Tập đọc phân môn thực hành Nhiệm vụ quan trọng hình thành lực đọc cho học sinh Năng lực thể bốn yêu cầu: Đọc đúng, đọc nhanh, đọc có ý thức (đọc hiểu) đọc hay Đọc việc tiếp nhận thông tin chữ viết dựa vào hoạt động quan thị giác Đọc bao gồm yếu tố tiếp nhận mắt, hoạt động quan phát âm, quan thính giác thơng hiểu đọc Các nhà nghiên cứu chia việc hình thành kĩ đọc làm ba giai đoạn: Phân tích, tổng hợp tự động hố * Q trình đọc bao gồm bước sau: - Luyện đọc đúng: Bao gồm luyện phát âm ngắt, nghỉ chỗ - Luyện đọc hay: Là cách đọc làm rõ sắc thái biểu cảm từ, câu văn, văn Tùy thuộc vào nội dung văn bản, thể loại văn phong tác giả mà người đọc sử dụng ngữ diệu phù hợp, diễn tả sinh động điều mà tác giả muốn nói văn Bên cạnh sở ngơn ngữ học, phương pháp dạy học cịn dựa lí thuyết văn học Việc đọc văn, thơ Tiểu học xây dựng sở qui luật chung tác phẩm văn học tác động đến người đọc II CƠ SỞ THỰC TIỄN: Chương trình sách giáo khoa lớp Chương trình sách giáo khoa phân mơn Tập đọc bố trí sau: Có 93 tiết chia làm 31 tuần, tuần tiết 93 tiết xoay quanh chủ điểm: Em học sinh - Bạn bè - Trường học - Thầy - Ơng bà - Cha mẹ - Anh em - Bạn nhà - Bốn mùa - Chim chóc -Mng thú - Sông biển - Cây cối - Bác Hồ - Nhân dân Trong chủ điểm có 85 văn, lại thơ Ở Tập đọc sách giáo khoa trình bày gồm phần: Văn đọc, giải, câu hỏi tìm hiểu bài, riêng Tập đọc - Học thuộc lịng có thêm u cầu học thuộc lịng Nhìn chung, văn đọc lớp đoạn trích, thơ có nội dung phong phú, có giá trị nghệ thuật đặc sắc song nhiều có nội dung gắn với đời sống trẻ, rèn khả giao tiếp Quy trình dạy Tập đọc: Khi dạy tập đọc, giáo viên thường tiến hành theo bước sau: 2.1 Kiểm tra cũ 2.2 Bài a Giới thiệu b Luyện đọc -9- Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp b1 Giáo viên đọc mẫu (hoặc học sinh giỏi đọc mẫu) b2 Giáo viên hướng dẫn học sinh luyện đọc, kết hợp giải nghĩa từ - Đọc câu + Học sinh đọc nối tiếp câu + Giáo viên lưu ý cách đọc câu dài, ý cách ngắt, nghỉ cho hợp lí - Đọc đoạn trước lớp + Giáo viên chia đoạn yêu cầu học sinh đọc nối đoạn + Giáo viên hỏi để học sinh giải nghĩa từ phần giải giải nghĩa thêm số từ khác - Đọc đoạn nhóm - Đọc đoạn trước lớp - Đọc (tuỳ văn có yêu cầu đọc ĐT) c Hướng dẫn tìm hiểu d Luyện đọc lại Giáo viên đọc diễn cảm đoạn (bài), sau hướng dẫn học sinh đọc hay Hoặc cho học sinh luyện đọc phân vai hay luyện học thuộc lòng tùy 2.3 Củng cố - dặn dò Thực trạng việc dạy - học Tập đọc trường Tiểu học: a Việc dạy * Qua nghiên cứu dự đồng nghiệp, nhận thấy việc dạy Tập đọc bên cạnh thành cơng cịn có hạn chế sau: - Nhiều giáo viên coi trọng dạy Tập đọc song cịn có đồng chí ngại dạy Tập đọc so với môn học khác nên chưa thực quan tâm đến dạy, mà thường dạy cho quy trình, đủ bước lên lớp, chưa trọng để dạy cho hay - Trong dạy cịn có giáo viên phân bố thời gian luyện đọc chưa hợp lý, có đặt yêu cầu kiến thức lên trên, thời gian giành cho luyện đọc cịn - Đơi giáo viên cịn q lệ thuộc vào sách hướng dẫn câu hỏi sách giáo khoa mà chưa ý đến trình độ học sinh lớp mình, địa phương Chẳng hạn địa phương học sinh đọc sai tiếng có phụ âm đầu l/n giáo viên lại yêu cầu học sinh luyện phát âm tiếng có âm đầu tr/ch hướng dẫn SGK Bởi vậy, chất lượng đọc học sinh chưa cao b Việc học Nhìn lại năm vừa qua, học sinh lớp phụ trách tồn khối nói chung, tơi nhận thấy hành trang trẻ em bước vào lớp hoàn tồn khơng giống nhau: Cịn số em nói ngọng dẫn đến đọc ngọng, số - 10 - Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp GV chốt nội dung bài: Hình ảnh trời) dừa thật đáng yêu người ung dung , cao biết gắn bó với đất trời , với thiên nhiên • Đây nội dung tập đọc hôm GV : Gọi HS đọc nội dung HSTL : Nhẹ nhàng , tình cảm +Hỏi: Theo cần đọc với giọng để thơ hay + Để thể nhẹ nhàng, tình cảm cần nhấn giọng, số từ ngữ gợi tả , gợi cảm + Đưa số từ ngữ cần nhấn giọng - Gọi HS đọc - Gọi HS nối tiếp đọc Rèn kĩ đọc qua trò chơi học tập: Mục đích Để học sơi nổi, hút em củng cố kĩ đọc nhằm nâng cao chất lượng học, tơi cịn thay đổi hình thức luyện đọc cách tổ chức trò chơi học a Trò chơi “Thả thơ”: Ví dụ: Khi dạy “Bé nhìn biển” sau em nắm nội dung bài, xác định cách đọc đoạn cách đọc tồn bài, tơi cho em luyện đọc luyện học thuộc lòng cách chơi trị “Thả thơ” sau: - Cách tiến hành: Tơi chọn em, chia thành nhóm, lên xếp thành hàng ngang trước lớp Mỗi nhóm cử em làm nhóm trưởng lên bốc thăm giành quyền chơi trước Nhóm thả thơ trước, em cầm bơng hoa giấy, hoa ghi câu đầu khổ thơ (4 khổ thơ tất cả) Sau có hiệu lệnh chơi, bạn đưa (thả) bơng hoa cho bạn nhóm Bạn nhận hoa phải đọc thuộc khổ thơ có ghi câu đầu khổ thơ hoa, đọc tốt nhận hoa Sau thả hết phiếu, tính hoa nhóm đọc nhận - 28 - Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp - Thể lệ thi: Nhóm thả thơ thả phiếu thả cho bạn nhóm đối diện lần Không thả liền lúc, không thả nhiều lần cho bạn Người nhận hoa phải tự đọc, khơng hỏi người khác Nếu khơng đọc khơng có điểm, đọc sai ngắc ngứ, đọc khơng giọng điệu bị trừ điểm Cuối chơi cho học sinh tự tổng kết, chọn nhóm có số điểm cao để khen thưởng tặng hoa cho em Qua cách tổ chức này, nhận thấy em hào hứng chơi trò chơi kết nhiều em có kĩ đọc đúng, đọc hay nhanh chóng thuộc tiết học b Trị chơi “Truyền điện”: Ví dụ: Khi dạy “Cây dừa’ cuối học cho em chơi trò: “truyền điện” để củng cố cho học sinh thuộc lòng thơ cách đọc đúng, đọc hay lớp - Cách tiến hành: Chọn tổ chơi lần Một người tổ bên đứng lên đọc câu đầu bài, đọc xong người định bạn tổ bên đọc tiếp (truyền điện) Bạn định phải đứng lên đọc thật nhanh câu Nếu bạn đọc lại truyền điện sang tổ bên Cịn bạn khơng đọc phải đứng nguyên chỗ (bị điện giật) Em thuộc câu thơ trước lại truyền điện (chỉ định) sang em tổ lần nữa, tiếp tục hết thơ Nếu tổ có nhiều học sinh đứng (bị điện giật) tổ bị thua Kết thúc trị chơi, tơi cho em tổng kết cà tuyên dương tổ thắng Kết học sinh ham thích đọc thuộc nhanh Các trò chơi chủ yếu sử dụng Tập đọc - Học thuộc lòng c.Trò chơi “Tặng hoa cho bạn”: Trước chơi, chuẩn bị sẵn từ 10 đến 20 bơng hoa, bơng hoa có ghi câu hỏi như: - Bạn đọc câu sau: + Lúa nếp lúa nếp nương Lúa lên lớp lớp lòng Niềm thấy vui + Lúa làng ta năm bị lụt lội + Lúc lên núi lấy nứa làm lán, nên lưu ý nước lũ - Bạn đọc diễn cảm câu thơ lục bát mà bạn biết - Bạn đọc diễn cảm câu thơ có tiếng “mẹ”… Tiến hành chơi: Tơi chọn em có giọng đọc hay, diễn cảm lên làm người dẫn chương trình đến em để chơi Người dẫn chương trình tặng hoa cho bạn, em tặng hoa trả lời câu hỏi ghi hoa trả lời giữ lại hoa lấy hoa khác tặng cho bạn - 29 - Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp nhóm thi Cứ hết hoa Em không trả lời bị loại khỏi chơi thay em khác Cuối chơi, em giành nhiều hoa em thắng tặng thưởng bút chì, nhãn thước kẻ… Những trò chơi giúp em củng cố, rèn luyện cách đọc mà rèn luyện cho em trí nhớ tốt Thơng qua trị chơi thế, học sinh tơi trở nên mạnh dạn, tự tin hơn, đọc, nói trơi chảy hơn, hoạt bát nhanh nhẹn Các em hào hứng, thích thú tham gia Hoạt động vui chơi bổ ích giúp em “Học mà chơi - Chơi mà học”, phù hợp với tâm sinh lí em, giúp em học tốt môn Tiếng Việt Hơn nữa, cịn để lại tâm trí em kỉ niệm sâu sắc, khó quên Rèn đọc qua phân môn khác Tiếng việt: 9.1 Rèn đọc qua phân môn “Luyện từ câu”: Trong số Luyện từ câu thường có đoạn văn đoạn thơ hay có chứa đựng nội dung kiến thức “từ” “câu”cần cung cấp Song bên cạnh đó, có tác dụng rèn đọc cho học sinh muốn học sinh phát kiến thức cần cung cấp “từ” “câu’ bắt buộc học sinh phải đọc đoạn văn đoạn thơ Việc nắm kiến thức “từ” “câu” giúp cho học sinh biết cách đọc từ, câu từ có kĩ đọc tốt * VD 1: Khi học Luyện từ câu tuần 8: Từ hoạt động, trạng thái Bài tập 2: yêu cầu học sinh: Chọn từ thích hợp ngoặc đơn điền vào chỗ trống: (giơ, đuổi, chạy, nhe, luồn) Con mèo, mèo … theo chuột … vuốt, … nanh Con chuột chạy quanh Luồn hang … hốc Đây đồng giao, để làm này, yêu cầu học sinh đọc đoạn thơ, tự tìm lựa chọn từ thích hợp với chỗ trống để điền Khi điền thành đoạn thơ hồn chỉnh lại yêu cầu học sinh đọc kĩ lại đoạn thơ để tìm hiểu nội dung đoạn thơ muốn nói điều Sau hồn thành nhiệm vụ từ câu, hỏi thêm: Để thể nội dung đoạn thơ cần đọc nào? Từ học sinh phải tìm hiểu thêm cách đọc đoạn thơ như: Cách ngắt nhịp 2/2, cách nhấn giọng vào từ hoạt động trạng thái… để - 30 - Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp thấy hay cách gieo vần nhạc điệu đồng dao Những việc làm khơng giúp học sinh biết cách sử dụng từ hoạt động, trạng thái mà phần giúp học sinh nắm cách gieo vần, cách ngắt nhịp thể thơ bốn chữ, củng cố kĩ đọc đúng, đọc hay thể thơ bốn chữ * VD 2: + Khi dạy luyện từ câu tuần 10: Mở rộng vốn từ: Từ ngữ họ hàng Dấu chấm, dấu chấm hỏi Có tập 4: Điền dấu chấm hay dấu chấm hỏi vào ô trống? Nam nhờ chị viết thư thăm hỏi ơng bà em vừa vào lớp 1, chưa biết viết Viết xong thư, chị hỏi: - Em cịn muốn nói thêm khơng Cậu bé đáp: - Dạ có Chị viết hộ em vào cuối thư: “Xin lỗi ơng bà chữ cháu xấu nhiều lỗi tả.” + Bài Luyện từ câu tuần 20, tập 3: Chọn dấu chấm hay dấu chấm than để điền vào trống? a) Ơng Mạnh giận, quát: - Thật độc ác b) Đêm ấy, Thần Gió lại đến đập cửa, thét: - Mở cửa - Không Sáng mai ta mở cửa mời ông vào + Bài Luyện từ câu tuần 28, tập 3: Điền dấu chấm hay dấu phẩy vào ô trống? Chiều qua Lan nhận thư bố Trong thư, bố dặn dò hai chị em Lan nhiều điều Nhưng Lan nhớ điều bố dặn riêng em cuối thư: “Con nhớ chăm bón cam đầu vườn để bố bố có cam ăn nhé!” Cũng VD1, qua tập này, để giúp học sinh làm tốt bài, yêu cầu học sinh đọc kĩ nội dung suy nghĩ lựa chọn dấu để điền vào ô trống cho Sau chữa, chốt ý đúng, không quên yêu cầu học sinh đọc lại đoạn văn để tìm hiểu nội dung tác giả muốn nói Ngồi ra, tơi đưa thêm câu hỏi để hướng dẫn em biết cách đọc ngắt nghỉ dấu câu, biết cách đọc kiểu câu (Mặc dù học không yêu cầu) cụ thể như: Khi đọc đến dấu chấm, dấu phẩy đọc nào? Khi đọc đến câu hỏi, câu cảm cần đọc với giọng nào? Việc xác định dấu câu để điền vào trống thích hợp khơng giúp học sinh biết cách sử dụng dấu câu mà giúp em biết cách đọc - 31 - Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp dấu câu như: biết ngắt ngắn dấu phẩy, nghỉ dài dấu chấm, hay biết đọc cao giọng cuối câu hỏi câu cảm, biết nhấn giọng vào từ để hỏi từ thể tình cảm… Vậy tiết Luyện từ câu ta cung cấp cho học sinh kiến thức “từ” “câu” mà ta cịn giúp học sinh hình thành củng cố kĩ đọc giúp em ngày nâng cao chất lượng đọc 9.2 Rèn đọc qua phân mơn Chính tả: Các viết tả hầu hết đoạn văn hay đoạn thơ Trong trình học, để giúp em viết đúng, ngồi u cầu học sinh phải có kĩ nghe (với tả Nghe - viết), kĩ nhìn (với tả Tập chép), bắt buộc em phải có kĩ đọc Việc viết lại có tác dụng củng cố thêm cho em kĩ đọc Đặc biệt phần tập tả, có nhiều đưa dạng đoạn thơ hay đoạn văn để yêu cầu học sinh thực hành Đây dịp để giáo viên có hội để rèn đọc cho học sinh Nhận thấy rõ nên tả nào, tơi tận dụng triệt để đoạn thơ, đoạn văn để rèn kĩ đọc cho học sinh Chẳng hạn, tiết tả (tuần 28) có tập điền l hay n vào đoạn thơ sau: Ơn trời mưa …ắng phải …ơi bừa cạn, …ơi cày sâu Công lênh chẳng quản bao …âu, Ngày …ay …ước bạc, ngày sau cơm vàng Ai đừng bỏ ruộng hoang, Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng nhiêu Sau giúp học sinh làm bài, giúp em đọc lại từ vừa điền để củng cố kĩ đọc l/n Sau tơi cho học sinh đọc đoạn thơ để thấy học q báu nhà nơng… Bằng cách làm đó, phần tơi giúp em có ý thức đọc ngày ngày, em tiến nhiều khả đọc 9.3 Rèn đọc qua phân môn Tập làm văn: Cũng giống Luyện từ câu, Chính tả, phân mơn Tập làm văn giúp tơi nhiều q trình rèn đọc cho học sinh Tùy vào cụ thể mà vừa đảm bảo dạy kiến thức trọng tâm theo yêu cầu vừa kết hợp rèn đọc cho học sinh VD: Tiết Tập làm văn tuần 2, tập 3: Đọc văn sau làm tập Bài đọc: Chim chích bơng - 32 - Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp Chích bơng chim bé xinh đẹp giới loài chim …………………… …… ………………………… bạn bà nơng dân a Tìm câu tả hình dáng chim chích bơng b Tìm câu tả hoạt động chích bơng c Viết 2,3 câu lồi chim em thích Để giúp học sinh hiểu trả lời câu hỏi mà yêu cầu, việc yêu cầu học sinh phải đọc từ, câu đọc, đọc phải biết ngắt, nghỉ dấu câu để tìm ý trả lời xác Ngồi tơi cịn hướng dẫn học sinh cách đọc hay văn, hướng dẫn cách nhấn giọng vào từ gợi tả, gợi cảm, tìm hiểu giọng đọc để từ giúp học sinh cảm nhận hay đẹp văn, giúp em bắt chước tác giả cách dùng từ, cách viết câu, vận dụng để viết đoạn văn riêng Việc làm chứng tỏ: qua tiết Tập làm văn ta dạy cho học sinh cách cảm nhận hay đẹp văn thơ, bồi dưỡng khả viết văn cho em mà ta kết hợp hình thành rèn rũa kĩ đọc đúng, đọc hay, giúp em ngày nâng cao chất lượng đọc nói riêng, chất lượng học mơn Tiếng việt nói chung Rèn đọc qua sách báo, truyện qua tổ chức câu lạc bộ: Mục đích : Sách báo, truyện có vai trị vơ to lớn Nó ăn tinh thần cho người, có hiệu tốt việc rèn kĩ đọc cho học sinh Cách tiến hành : Nhận thấy tầm quan trọng đó, tơi phát động phong trào rèn thói quen đọc thơng qua đọc sách báo, truyện Tơi khuyến khích em đặt mua báo thiếu niên, nhi đồng để đọc đọc sách báo, truyện thư viện nhà trường… Nắm bắt tâm lí em thích đọc truyện tranh, truyện thiếu nhi, kết hợp với hội phụ huynh học sinh lớp xây dựng tủ sách nhỏ lớp Tôi trang bị cho tủ sách nhiều truyện thiếu nhi có tranh ảnh đẹp cho học sinh sưu tầm thêm sách báo, văn, thơ hay viết thiếu nhi văn hay bạn lớp viết Tôi tổ chức cho em đọc vào tiết đọc truyện, vào chơi nghỉ… Để theo dõi việc đọc sách báo, truyện em, tơi giao cho nhóm trưởng quản lí bạn nhóm đọc Mỗi em nhóm trưởng có sổ theo dõi số lần đọc bạn tổ hàng ngày đôn đốc nhắc nhở bạn tham gia đọc Cuối tuần cho em sơ kết báo cáo kết đọc bạn tổ có phần thưởng xứng đáng cho bạn chăm đọc sách báo, truyện - 33 - Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp Công việc này, lúc đầu em cịn để phải đơn đốc nhắc nhở, lâu sau động viên, khen thưởng kịp thời với trí tị mị, ham hiểu biết, em có thói quen thích đọc hàng ngày em ham đọc sách báo, truyện Qua chất lượng đọc lớp tăng lên trông thấy Bên cạnh việc mở tủ sách lớp, tổ chức câu lạc để phục vụ cho việc rèn đọc học sinh Cụ thể câu lạc “Em yêu Tiếng Việt”, tháng lần, lớp vào tiết sinh hoạt cuối tuần Trong sinh hoạt tơi cho em kê bàn ghế thành hình chữ U, lớp đặt hoa Trên có bơng hoa Trong hoa ghi câu hỏi Các câu hỏi có nội dung phong phú đa dạng rút từ đọc, ví dụ như: - Con đọc thơ học mà thích - Trong “Bé nhìn biển” thích khổ thơ nhất? Vì sao? - Con nêu cách đọc “Quả tim Khỉ”? - Hãy nêu cách ngắt nhịp đoạn thơ sau thể cách đọc giọng đọc Cây dừa xanh tỏa nhiều tàu, Dang tay đón gió, gật đầu gọi trăng Thân dừa bạc phếch tháng năm, Quả dừa – đàn lợn nằm cao …………… Tiến hành sinh hoạt: Tôi cho lớp hát hát, vừa hát vừa chuyền tay kẹo hoa Khi hát kết thúc, kẹo (bông hoa) chuyển đến tay người lên hái bơng hoa trả lời câu hỏi ghi hoa Trong q trình trả lời, em vướng mắc, tơi gợi ý giúp em trả lời được, cuối lấy ý kiến nhận xét bạn khác để đánh giá kết Để buổi sinh hoạt thêm sơi nổi, vui tươi sau em trả lời xong lớp động viên khuyến khích tràng pháo tay rịn rã Những buổi sinh hoạt này, nhận thấy em tham gia hào hứng sôi thích thú Hoạt động đem lại khơng điều bổ ích, lí thú việc khắc sâu kiến thức, vốn hiểu biết em, làm cho em trở nên mạnh dạn, tự tin nói trước đám đông, hoạt bát nhanh nhẹn rèn kĩ đọc thành thạo, diễn cảm Qua việc làm trên, thấy: Kết đáng mừng em rèn kĩ phát âm rõ ràng, tượng em nói ngọng, nói lắp giảm hẳn đi, số em đọc hay ngày tăng lên rõ rệt Nếu trước lớp tơi cịn nhiều em đọc ngắc ngứ, hay vấp váp, đọc thiếu thừa tiếng… có nhiều em đọc đúng, đọc hay, đọc diễn cảm Những hình thức chẳng - 34 - Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp mang lại hiệu cao cho việc rèn đọc, mà giúp em học tập cách dùng từ giàu hình ảnh, chọn lọc chi tiết tiêu biểu, đặc sắc viết văn, vốn hiểu biết giới xung quanh em phong phú nhiều, điều cịn giúp cho em học tốt môn học khác IV KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC: Kết Lớp Lớp 2A5 Cuối năm học 2015-2016 Lớp 2A6 Cuối năm học 2016-2017 Điểm – 10 Điểm - Điểm -6 SL % SL % SL % SL % 60 38 63,3 16 26,7 10 0 58 54 93,2 6,8 0 Sĩ số Điểm Trên kinh nghiệm mà tơi tích luỹ được, áp dụng dạy phân môn Tập đọc Với việc làm, biện pháp vậy, kĩ đọc đúng, đọc hay học sinh lớp nâng lên rõ rệt qua tiết học, ngày học Từ lớp có nhiều học sinh ngại đọc, đọc chậm, đọc ngọng, lẫn lộn phụ âm đầu l - n; tr - ch; r - d - gi; s - x,… ngại giao tiếp với người khác em Quang Hà, Đức Minh , Minh Hiếu , Thiện Nhân đến em sửa ngọng, tốc độ đọc nhanh Và cịn có thêm nhiều em khác mạnh dạn, tự tin đọc, em đọc trơi chảy, lưu lốt, có nhiều em đọc hay hơn, tự nhiên nhiên em An Phương, Hoàng, Tùng Chi, Xuân Bách, Việt Anh, Hiền Nhi…Các em thích học Tập đọc Trong học em chăm nghe cô bạn đọc, sơi tích cực xung phong đọc phát biểu xây dựng làm cho học sôi động hẳn lên hiệu học nâng cao rõ rệt.Ngoài em cịn thích đọc truyện, đọc báo, thích đọc thơ, văn hay học cho người khác nghe Sự tiến thể rõ rệt qua đợt kiểm tra đọc sau: * Kĩ đọc học sinh: Kĩ Đọc hay Đọc đúng, Đọc Đọc ngắc Thời lưu loát ngứ SL % SL % SL % SL % - 35 - Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp điểm kiểm tra Đầu năm học Cuối học kì I Cuối học kì II 10 25 8,6 17,3 43,2 19 21 29 32,8 36,2 50 22 25 37,9 43,1 6,8 12 20,7 3,4 Sự tiến khẳng định rõ lần qua kết kiểm tra đọc cuối kì I lớp tơi (lớp 2A6) năm học này, áp dụng biện pháp rèn đọc so với kết kiểm tra đọc cuối kì II lớp tơi (lớp 2A5) năm học trước, chưa áp dụng đầy đủ biện pháp rèn đọc nêu Cụ thể sau: Trên kết đọc mà học sinh lớp đạt qua đợt kiểm tra Với kết đó, tơi thấy việc áp dụng biện pháp rèn luyện kĩ đọc thực cần thiết bổ ích em Điều khiến thấy phấn khởi tự tin cách dạy V NHỮNG BÀI HỌC KINH NGHIỆM: Qua thực tế giảng dạy, để có thành tốt đẹp việc rèn kĩ đọc cho học sinh, tự rút học kinh nghiệm sau: Một là: Mỗi giáo viên cần phải tâm huyết với nghề: Thể tinh thần, trách nhiệm, lòng yêu nghề, mến trẻ đặc biệt cần thương yêu, tôn trọng, gần gũi với học sinh, coi học sinh Có đầu tư thời gian, đầu tư trí thức để trang bị cho em hành trang kiến thức mới, mang lại cho em hạnh phúc lớn lao Bởi lẽ hạnh phúc lớn trẻ học đọc, học viết, học kiến thức Mà biết đọc, biết viết giới mở trước mắt em Hai là: Muốn thực mục đích giúp học sinh có kĩ đọc tốt, tơi tự nhận thấy người giáo viên phải không ngừng học tập nâng cao trình độ chun mơn, hiểu biết xã hội thân Trước đến lớp giáo viên phải nghiên cứu kĩ dạy chuẩn bị chu đáo cho giảng mình, lựa chọn, sử dụng kết hợp phương pháp dạy học phù hợp để dạy có hiệu cao Giáo viên nên dự đốn tình xảy học để xử lí tốt tình trước học sinh Giáo viên có ý thức tự điều chỉnh, rèn đọc để đọc hơn, hay Tự quan sát cách đọc dự tính lỗi học sinh mắc phải để có biện pháp sửa kịp thời cho em Trong trình rèn đọc, giáo viên phải biết xây dựng nếp học cho học sinh từ buổi đầu vào lớp, dạy cho em biết cách học có khoa học, - 36 - Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp phải quan sát khả đọc học sinh, “biết nghe” học sinh đọc, hướng dẫn em biết quan sát lời đọc mình, bạn cách xác, khách quan từ rút cách đọc cho thân Kiên trì, chịu khó trước khó khăn giảng dạy ( gặp học sinh chậm hiểu, lười học) phải hướng dẫn cặn kẽ, tỉ mỉ, từ kiến thức đơn giản, dễ hiểu đến kiến thức khó Khuyến khích, giúp đỡ cá nhân học sinh để nâng dần chất lượng đọc em Động viên kịp thời tiến rèn đọc đúng, đọc hay em, giúp em thực tốt nhiệm vụ Ba là: Bên cạnh việc nỗ lực thân, cần có quan tâm giúp đỡ Ban giám hiệu nhà trường, đồng tình ủng hộ tổ chuyên môn, bạn đồng nghiệp Biết kết hợp chặt chẽ giáo dục gia đình, nhà trường xã hội thúc đẩy tới trình hình thành nhân cách hệ trẻ Bốn là: Trong trình giảng dạy, tuỳ thực tế lớp mà lựa chọn phương pháp hình thức dạy học thích hợp Chúng ta phải ln ý quan tâm đến đối tượng học sinh để phát mặt mạnh, mặt yếu em từ lựa chọn biện pháp rèn phù hợp với em Nếu đảm bảo yêu cầu vững tin vào hành trang hệ trẻ bước tới tương lai - 37 - Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp C KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ I KẾT LUẬN: Như biết dạy ngơn ngữ tiếng mẹ đẻ có vai trị vơ quan trọng đời sống cộng đồng đời sống người Dạy tiếng mẹ đẻ coi thành cơng học sinh có đầy đủ kĩ nghe, nói, đọc, viết Trong kĩ đọc coi then chốt Rèn cho em có kĩ đọc đúng, đọc nhanh giúp em hiểu văn, thơ, toán… hơn, tiếp thu cách chủ động hơn, nhanh Các em ham thích học tập Khi em ham thích học tập việc truyền thụ kiến thức dễ dàng hơn, học sinh động hấp dẫn từ phát triển lực học Tiếng Việt em Dạy em đọc tốt, người giáo viên tiếp thêm số phương tiện, công cụ giúp em học tốt môn học khác, khám phá hay, đẹp văn chương sống Như góp phần giáo dục khiếu thẩm mĩ cho em Văn thơ làm giàu giới tinh thần em, dạy cho em thấy đẹp thiên nhiên, lao động trí tuệ người Văn thơ đem lại cho em nhạy bén tình cảm, kì diệu âm nhạc, tinh hoa tiếng mẹ đẻ Trên vài kinh nghiệm nhỏ việc rèn kĩ đọc cho học sinh lớp mà đúc rút qua trình giảng dạy Vừa làm, vừa bước rút kinh nghiệm, ngày qua ngày nhận thấy đàn lớp tiến dần Và nhờ kinh nghiệm mà kết đọc lớp đạt hiệu đáng khích lệ Tơi thiết nghĩ biện pháp dễ thực “yêu nghề, mến trẻ”, tâm huyết với nghề nghiệp với say mê đổi phương pháp dạy học chắn thành công Tôi mong nhận góp ý chân thành Ban giám hiệu nhà trường, lãnh đạo cấp bạn bè đồng nghiệp để giúp tơi hồn thiện hơn, có thêm kinh nghiệm hay hơn, thành công nghiệp “trồng người” cho đất nước II KHUYẾN NGHỊ: Là giáo viên Tiểu học, qua nhiều năm giảng dạy lớp 2, để tạo điều kiện tốt cho việc rèn kĩ đọc cho học sinh lớp 2, tơi xin có vài khuyến nghị sau: Đối với Bộ Giáo dục, Sở Giáo dục: Tiếp tục đăng tải viết, kinh nghiệm hay rèn kĩ đọc cho học sinh, đặc biệt học sinh lớp Bổ sung - 38 - Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp thêm tranh ảnh, đồ dùng giảng dạy môn Tiếng việt nói chung, phân mơn Tập đọc nói riêng Cung cấp thêm tài liệu, sách tham khảo đổi phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực học sinh để giáo viên chúng tơi có điều kiện trau dồi, tích lũy thêm kinh nghiệm cho thân Đối với Phòng Giáo dục nhà trường: Thường xuyên tổ chức buổi hội thảo, chuyên đề, phổ biến kinh nghiệm hay rèn kĩ đọc cho học sinh trường bạn để học tập Tôi xin chân thành cảm ơn ! XÁC NHẬN CỦA BAN GIÁM HIỆU ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… ……………………………………… - 39 - Hà Nội, ngày 14 tháng 04 năm 2017 Tôi xin cam đoan sáng kiến kinh nghiệm viết Tôi không chép nội dung người khác Người viết SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO - Đề tài: MỘT SỐ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN VIỆC RÈN ĐỌC CHO HỌC SINH LỚP Lĩnh vực : Tập đọc Cấp học : Tiểu học Năm học: 2016 – 2017 SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO - Mã SKKN Đề tài: MỘT SỐ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN VIỆC RÈN ĐỌC CHO HỌC SINH LỚP Lĩnh vực : Tập đọc Cấp học : Tiểu học Năm học: 2016 – 2017 ... nếp học cho học sinh từ buổi đầu vào lớp, dạy cho em biết cách học có khoa học, - 36 - Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp phải quan sát khả đọc học sinh, “biết nghe” học sinh đọc, .. .Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp II Khuyến nghị 31 -2- Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp A PHẦN MỞ ĐẦU I LÝ DO CHỌN... - 35 - Một số biện pháp thực việc rèn đọc cho học sinh lớp điểm kiểm tra Đầu năm học Cuối học kì I Cuối học kì II 10 25 8,6 17,3 43 ,2 19 21 29 32, 8 36 ,2 50 22 25 37,9 43,1 6,8 12 20,7 3,4 Sự tiến