1 Mở đầu 1.1 Đặt vấn đề Rau tơi đóng vai trò đặc biệt quan trọng dinh duỡng Nó cung cấp cho thể nhiều muối khoáng, vitamin, chất pectin acid hữu Nhu cầu vitamin C, caroten cịng chđ u rau qu¶ cung cấp Ngoài rau có loại đờng tan nớc cellulose giúp ngời chống đợc lÃo hoá, tiết chất độc khỏi thể Chính tơi thiếu phần ăn hàng ngày ngời Việt Nam nằm khu vực nhiệt đới gió mùa, trải dài 15 vĩ độ, với địa hình độ cao so với mặt biển khác nên rau nớc ta phong phú, đa dạng Riêng ăn nớc ta có 39 họ, 120 loài hàng trăm giống ăn khác Nớc ta có 580.000 ăn với sản lợng ớc tính 4,2 triệu tấn, riêng tỉnh đồng sông Cửu Long có khoảng 240.000 Dự tính đến năm 2010 diện tích ăn nớc 750.000 sản lợng 426.744 Bên cạnh miền Nam nơi tập trung nhiều loại ăn có giá trị nh mÃng cầu, sầu riêng, măng cụt, xoài cát Hoà Lộc, long Bình Thuận, Huế miền Bắc có vùng tập trung trồng ăn có giá trị nh vải thiều Lục Ngạn (Bắc Giang) vải thiều Thanh Hà (Hải Dơng) hay cam sành Tuyên Quang, Hà Giang cam Vinh Văn Giang (Hng Yên) Đặc biệt, theo thống kê năm 2004 [8], diện tích trồng vải thiều nớc 62.000 với diện tích cho đạt 42.000 45.000 với sản lợng 150 000 tấn/năm Mặc dù sản lợng gia tăng với nhu cầu thị trờng, song tơi nói chung Việt Nam gặp phải nhiều trở ngại việc cạnh tranh thị trờng nớc Theo ngn tin cđa Vneconomy 2004 [15] kim ng¹ch xt khÈu trái Việt Nam giảm mạnh từ 330 triệu USD năm 2001 xuống 150 triệu USD năm 2003 Dự tính vào năm 2004 số đạt mức 120 triệu USD Ngoài nguyên nhân trở ngại sách, chế vấn đề trở ngại công nghệ sau thu hoạch cha ổn định với tổn thất cao (20-30%) Ngoài trái Việt Nam đợc biết đến với chất lợng bảo quản vệ sinh Hàng năm, nớc xuất đợc khoảng 3,8 triệu tơi triệu rau, chiếm 15-20% tổng sản phẩm không đạt tiêu chuẩn chất lợng Trớc tình hình này, nhiều công trình nghiên cứu bảo quản tơi sau thu hoạch đà xuất có nghiên cứu đợc tiến hành hàng chục năm, nhng có nghiên cứu đợc tiến hành vài năm gần Tất nhằm mục đích kéo dài thời gian bảo quản loại tơi, đảm bảo chất lợng dinh dỡng cho ngời tiêu dùng Một thực trạng đáng báo động công nghệ bảo quản tơi nớc ta việc sử dụng hoá chất độc hại tiêu chuẩn cho phép nhằm mục đích giữ cho tơi lâu nhng đà đem lại hậu đáng tiếc cho ngời tiêu dùng Để góp phần khắc phục hạn chế trên, đà tiến hành thực đề tài: Nghiên cứu khả ứng dụng hợp chất hữu không độc N kết hợp bao gói túi HDPE để bảo quản cam (Citrus sinensis) vải thiều (Litchi sinensis) 1.2 Mục đích yêu cầu đề tài 1.2.1 Mục đích Bằng cách sử dụng hợp chất hữu không độc N kết hợp bao gói túi HDPE với độ dày khác để bảo quản cam Vinh vải thiều nhằm tìm phơng pháp bảo quản tốt nhất, trì đợc giá trị dinh dỡng nhng lại đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm 1.2.2 Yêu cầu - Theo dõi ảnh hởng hợp chất hữu N túi HDPE đến biến đổi cảm quan cam Vinh vải thiều trình bảo quản - Theo dõi ảnh hởng hợp chất N túi HDPE đến tỷ lệ hao hụt khối lợng tự nhiên, tỷ lệ thối hỏng hàm lợng số thành phần hoá học loại nh vitamin C, đờng tổng số, acid hữu tổng số, chất rắn hoà tan chất khô trình bảo quản - Theo dõi ảnh hởng yếu tố thí nghiệm đến biến đổi độ cứng, nồng độ khí CO2 tạo túi HDPE qúa trình bảo quản vải biến đổi màu cam trình bảo quản - Xây dựng quy trình bảo quản thích hợp cho loại đợc nghiên cứu Tổng quan tài liệu 2.1 Phân loại vai trò tơi dinh dỡng sức khoẻ ngời 2.1.1 Phân loại Quả tơi không để tạo hơng sắc cho bữa ăn hàng ngày mà đợc coi nh nguồn lợng, vitamin, chất khoáng, chất xơ chất chống ô xi hoá cho thể ngời Có tới 100 loại đợc trồng khắp giới Kader [46] đà tập hợp tài liệu nhiều tác giả cho ăn đợc phân loại theo vùng trồng nh sau: * Cây ăn vùng ôn đới: + Các loại ăn nh táo, lê châu á, lê châu âu, mộc qua + Các loại hạch nh: mận, đào, anh đào, mơ + Những nhỏ mọng nh nho, dâu tây, mâm xôi, việt quất * Cây ăn vùng nhiệt đới: + Quả hä cam quýt nh−: b−ëi, chanh, cam, chanh, b−ëi chïm, + Quả không thuộc họ cam quýt nh: bơ, kiwi, ôliu, sung * Cây ăn nhiệt đới + Những nhiệt đới chiếm đa số nh: chuối, xoài, đu đủ, dứa + Những nhịêt đới chiếm thiểu số nh: khế, sầu riêng, ổi, vải, nhÃn, măng cụt, chôm chôm Ngoài phân loại theo vùng trồng, số tác giả thống với việc phân loại theo phân loại thực vật (bảng 2.1 xem chi tiết phần phụ lục 1); hay phân loại dựa khả hô hấp (bảng 2.2 xem phần phụ lục 1) phân loại dựa nhiệt độ bảo quản khả tồn chúng điều kiện nhiệt độ (bảng 2.3 xem phần phụ lục 1) 2.2.2 Vai trò tơi dinh dỡng sức khoẻ ngời Hàng ngày ngời cần tiêu thụ lợng rau tơi định phần ăn rau tơi đóng vai trò quan trọng dinh d−ìng cđa ng−êi Theo tµi liƯu cđa USDA [88] cịng cho thÊy rau qu¶ cung cÊp tíi 91% vitamin C, 48% vitamin A, 27% vitamin B6, 17% vitamin B1, 15% acid nicotinic, 16% magiê, 19% sắt 9% calo bữa ăn ngời Những loại hạch cung cấp nguồn acid béo cần thiết cho thể với lợng prôtêin cao, chất xơ, vitamin E chất khoáng Nguồn dinh dỡng quan trọng khác đợc cung cấp loại rau bao gồm vitamin B2, kẽm, canxi, kali phốt Kết nghiên cứu tác giả Prior Cao [69] Wargovich [90] cho có rau bữa ăn hàng ngày giảm rủi ro mắc bệnh nh ung th, bệnh tim, đột quỵ bệnh kinh niên khác Một số thành phần rau có tác dụng chống ôxi hoá lớn có chức chuyển hoá trao đổi chất, giải độc chất gây ung th, chí ảnh hởng đến tiến trình chuyển đổi phát triển tế bào khối u gây ung th Theo dẫn USDA [89] phần ăn uống, đà khuyến khích ngời tiêu dùng nh sau: - ăn phần rau ngày; ví dụ phần phần rau - Chọn rau tơi nhiều loại màu khác - Chọn rau xanh tơi, cam, loại rau họ đậu Một số nớc khuyến khích ngời tiêu dùng ăn 10 phần rau ngày Sự kết hợp loại có ảnh hởng đến sức khoẻ ngời nhờ hoạt động chống ôxi hoá hợp chất có qu¶ nh−: - Vitamin C (cam chanh, ỉi, kiwi, dứa, dâu tây) - Vitamin E (quả hạnh, hạt điều, hạt phỉ, hồ đào, óc chó) - Tiền vitamin A (carotenoids) (quả mơ, xoài, cam, đu dủ, đào, hồng, dứa) - Flavonoids (táo, nho, đào, mận, dâu tây, xuân đào, mâm xôi) Đây tiêu chí hàng đầu cho ngời tiêu dùng đánh giá chất lợng Nhiều kết cho thấy chế độ ăn đợc cung cấp nhiều rau chống lại bệnh kinh niên thờng thấy nớc phơng Tây, đặc biệt bệnh ung th bệnh tim mạch, đột quỵ Ferguson Boy [34], sau tổng hợp kết nhiều tác giả cho dẫn chế độ ăn uống nhiều nớc khuyến khích ngời tiêu dùng ăn phần phần rau ngày Theo khảo sát dinh dỡng thấy số lợng lớn rau đợc tiêu dùng hàng ngày Mỹ Ví dụ, kết Thompson cộng [80], cho thấy Mỹ khoảng 17 - 20 ngời đạt mục tiêu cho việc tiêu thụ nhiều phần rau ngày Trong lý sức khoẻ yếu tố thúc đẩy cho việc tiêu thụ có nhiều lý mà ngời không đáp ứng đủ lợng rau hàng ngày Đó lý vỊ vÊn ®Ị kinh tÕ x· héi Trong mét x· hội mà thời gian để chuẩn bị phần thích hợp, ngời tiêu dùng cho nguyên nhân tơi không đáng tin tởng chất lợng Hay lý khác ngời tiêu dùng đợc khuyên không nên mua ăn loại mẫu mÃ, hơng vị đặc biệt không chắn đà chín theo cách nào, có an toàn không Theo thống kê Viện Nghiên cứu Chính sách Lơng thực Quốc tế [14], có tới 1.400 vụ bùng phát ngộ độc thực phẩm thời kú 1997 - 2000 víi 25 500 ng−êi bÞ ngé độc 217 ngời tử vong Việt Nam Các chuyên gia dinh dỡng cho mức sống tăng lên Việt Nam đà làm tăng chất lợng ăn uống nâng cao hiểu biết ngời dân vấn ®Ị dinh d−ìng Mét x· héi víi nỊn kinh tÕ ngày phát triển vấn đề dinh dỡng từ rau tơi đợc đặt lên hàng đầu, chí yếu tố thay sống lo ngại chất lợng vệ sinh an toàn thực phẩm cần đợc khắc phục 2.2 Những yếu tố ảnh hởng đến sau thu hoạch 2.2.1 Nhiệt độ môi trờng bảo quản Nhiệt độ yếu tố quan trọng tác động đến chất lợng Nó ảnh hởng đến cây, đến suốt trình sinh trởng phát triển chí sau đà thu hoạch rời khỏi để tiếp tục sống sau thu hoạch Theo tác giả Susan Lurie [78] suốt trình sinh trởng cây, nhiệt độ có ảnh hởng trực tiếp tới hình dạng kích cỡ cuối Nhiệt độ gần thời điểm thu hoạch ảnh hởng đến phát triển Nhiệt độ cao thúc đẩy chín dẫn tới việc thu hoạch sớm Nếu nhiệt độ kéo dài 30oC kìm hÃm phát triển màu Caroten tạo màu đỏ cà chua, tích luỹ caroten chậm nhiệt độ cao Việc tích luỹ sắc tố giảm điều kiện nhiệt độ cao Màu đỏ táo đợc trồng vùng khí hậu nóng, có nhiệt độ cao vào ban đêm Nh nhiệt độ cao thúc đẩy trình chín có trạng thái chín khác chịu ảnh hởng nhiệt độ, cờng độ chiếu sáng, vận chuyển chất dinh dỡng mối quan hệ nớc ngỡng khác Một nghiên cứu Klein cộng [50] so sánh táo mọc dới tán với táo bên đợc chiếu sáng thấy có khác độ chín lúc thu hoạch sau thu hoạch Quả táo ánh nắng cứng có hàm lợng chất rắn hoà tan cao so với táo bóng dâm mà sản xuất nhiều etylen có hàm lợng tinh bột cao táo bóng dâm thời điểm thu hoạch Sự khác độ cứng loại táo đà đợc trì suốt trình chín Nghiên cứu bơ Woolf cộng [92], cho thấy Quả bơ đợc chiếu nắng cứng chín chậm bơ nằm vị trí tán [92] Woolf cộng [91], [92] cho thấy cây, sống điều kiện nhiệt độ cao tạo sức chịu đựng nhiệt độ thấp trình bảo quản sau thu hoạch Nhiều quả, không nhiệt đới cận nhiệt đới mà đợc trồng điều kiện nhiệt độ không khí thấp nóng (nhiệt độ thịt cao) phơi dới ánh nắng mặt trời Quả bơ bị phơi dới nhiệt độ cao trớc thu hoạch bị sốc lạnh bảo quản nhiệt độ thấp Ngợc lại Nordby McDonald [62] ; McDonald cộng [55] nghiên cứu họ cam quýt thấy thu hoạch bên tán dễ bị sốc lạnh so với đợc thu hoạch phía tán Quản lý nhiệt độ công cụ hiệu việc kéo dài sống sản phẩm nông nghiệp tơi Lý cho sống sau thu hoạch đợc bảo quản điều kiện lạnh, trao đổi chất diễn chậm Larrigaudiere cộng [51] cho rằng: Lợi ích khác việc bảo quản nhiệt độ thấp giảm s¶n sinh ethylen Enzym Ethylen synthetase, 1-aminocyclopropan carboxylic acid (ACC) oxidase ACC synthase nhạy cảm với nhiệt độ thấp nhiệt độ thấp lợng ethylen tạo Điều quan trọng cho hô hấp bột phát tiếp tục chín sau thu hoạch Trong suốt trình chín hàm lợng đờng tăng, hơng vị phát triển Thịt mềm liền với chín thay đổi mức ổn định đợc đa thị trờng Nhiệt độ thấp dễ làm cho ẩm độ cao hao hụt khối lợng thấp nhiệt độ cao Nhiệt độ ảnh hởng đến tỷ lệ sinh trởng phát sinh nguồn bệnh, thối hỏng quả; nhiệt độ thấp trao đổi chất chậm hơn, nấm bệnh thờng không phát triển điều kiện nhiệt độ thấp Nghiên cứu Dennis vµ Cohen [30] ; Sommer [76] cho thÊy Rhizopus stolonifera ngừng phát triển 5oC bào tử bị chết 0oC; Botrytis cinerea tồn 0oC nhng phát triển chậm chạp Sommer [76] cho 2oC thấp hơn, bào tử nấm xâm nhập vào sợi nấm không lan rộng từ thối hỏng sang khoẻ mạnh xung quanh Nh theo kết luận Susan Lurie [78] việc quản lý nhiệt độ tốt quan trọng cho việc giảm tỷ lệ thối hỏng thu hoạch Nhiệt độ phòng bảo quản nên giữ xung quanh 1oC để bảo quản Bảo quản gần dới 0oC ngỡng nhiệt độ cần thiết Nhiệt độ bảo quản dới ngỡng thích hợp cho tạo lạnh cóng; nhiệt độ cao ngỡng thích hợp lại rút ngắn thời gian sống Hơn nữa, dao động lớn nhiệt độ tạo đọng nớc sản phẩm bảo quản làm hao hụt khối lợng nhanh chóng Tác giả đà thu thập kết nghiên cứu quan hệ số ngỡng nhiệt độ thích hợp với thời gian bảo qu¶n mét sè qu¶ (b¶ng 2.4 phơ lơc 1) NhiƯt độ ôn hoà để bảo quản gần 0oC thích hợp cho quả: táo, hồng, kiwi Những cận nhiệt đới đợc bảo quản khoảng 13oC, phụ thuộc vào thân điều kiện canh tác đặc thù vùng Với điều kiện nhiệt độ nh vậy, tiến trình chín thối hỏng diễn chậm nhng không kết thúc thời gian bảo quản có giới hạn Dới ngỡng nhiệt độ định khác chịu ảnh hởng khác song xung quanh 10oC vết thơng cóng lạnh phát triển Để ngăn chặn, làm chậm phát triển vết thơng cóng lạnh này, cần kéo dài giai đoạn bảo quản tối đa mà không ảnh hởng đến chất lợng quả, tất nhiên khác đợc đặt mức nhiệt độ khác Bên cạnh điều khiển nhiệt độ thấp để bảo quản, ngời ta có biện pháp sử dụng nhiệt độ cao thông qua hình thức nh xử lý nớc nóng, khí nóng nớc nóng Nớc nóng ban đầu đợc sử dụng để tiêu diệt nấm bệnh sau đợc áp dụng cho việc tiêu diệt côn trùng sâu bọ Hơi nớc nóng đợc phát triển việc điều khiển côn trùng khí nóng đợc sử dụng cho diệt nấm bệnh côn trùng ẩm độ tỷ lệ lu thông khí thay đổi mức khác phụ thuộc vào tỷ lệ di chuyển nóng, thời gian xử lý đặc tính sinh lý Theo Fallik cộng [32] ngời ta đà phát minh loại máy phun nớc nóng Quả dây chuyền phân loại đợc chuyển vào đợc phun nớc nóng thông qua áp lực phun Quả đợc đặt ngỡng nhiệt độ 50-60oC 10-20 giây Loại máy đợc sử dụng cho việc làm giảm nguồn bệnh rau quả, ví dụ nh áp dụng Prusky cộng sự, [70] xoài Fallik cộng [33] da Porat cộng [67] ứng dụng cam quýt Tác giả Porat cộng [68] cho rằng: Mặc dù xử lý nhiệt độ cao thời gian ngắn nhng xử lý giúp cho tồn lâu nhiệt độ thấp [68] Tóm lại nhiệt độ có ý nghĩa lớn trình bảo quản quả, không ảnh hởng đến từ cây, trớc thu hoạch, thời điểm thu hoạch mà môi trờng bảo quản, thời điểm sau thu hoach Việc quản lý tốt nhiệt độ thời điểm cho đem lại hiệu cao công tác bảo quản sau thu hoạch 2.2.2 Độ ẩm không khí bao quanh khối Độ ẩm không khí liên quan đến hao hụt khối lợng tự nhiên Sau thu hoạch bị nớc lợng nớc đợc thay từ lúc bị hao hụt khối lợng Theo Mitchell [57] nhiều loại thấy rõ đợc héo bị giảm - 5% so với khối lợng ban đầu chúng nghiên cứu vải Scott cộng [74] tìm qủa vải đợc giữ túi polyethylen 20oC sau 10 ngày hao hụt 2% so với khối lợng tơi, đối chứng hao hụt 18 đến 30% Tỷ lệ nớc liên quan đến không khí xung quanh, nhiệt độ, ẩm độ thân không khí ấm giữ nhiều nớc không khí lạnh Nhiệt độ thấp dễ làm cho ẩm độ cao hao hụt khối lợng thấp nhiệt độ cao Thông thờng để tránh nớc bảo quản hầu hết loại rau đòi hỏi phải giữ môi trờng có độ ẩm không khí từ 90-95% [65] Độ ẩm xung quanh có tác dụng giữ cho tơi lâu hơn, làm chậm nớc bề mặt từ làm chậm tiến trình biến nâu 10 10 Đặng Xuyến Nh, Hoàng Thị Kim Hoa (1993), Những biến đổi hô hấp thành phần sinh hoá cam (Citrus nobilis Lour) sau thu hoạch, TC Sinh học 15,(3),pp.38-41 11 Lại Quang Phóng (2003), Nghiên cứu phơng pháp bảo quản vải thiều, Luận văn thực tập tốt nghiệp, Đại học Nông nghiệp I, Hà Nội 12 Trịnh Thanh Sơn (1996), ảnh hởng chất SH tự tổng hợp lên số tiêu sinh lý, sinh hoá cam trình bảo quản sau thu hoạch, Thông báo khoa học trờng đại học: Sinh học-Nông nghiệp-Y học,1996, 21-24 13 Trần Minh Tâm (1997), Bảo quản chế biến nông sản sau thu hoạch, NXB Nông nghiệp, Tp Hồ Chí Minh 14 Viện nghiên cứu sách lơng thực quốc tế (2003), Ngành rau Việt Nam, Báo cáo dự án phát triển hoạt động sau thu hoạch công nghiệp nông nghiệp, chiến lợc để cải thiện đời sống nông thôn Việt Nam, Hà Nội 15 Vneconomy (2004), Phát triển thị trờng trái Việt Nam: Xuất phải đôi với nội địa, Sài Gòn tiếp thị, http://www.vneconomy.com.vn TiÕng Anh 16 Anna L Snown (1990), A colour Atlas of Post-Harvest Diseases and Disorders of Fruits and Vegetables, Wolfe Scientific Ltd, Spain 17 Batten, D J (1989), “Maturity criteria for litchis (lychees)” Food Quality Preference, (1), pp.149-55 18 Boonyakiat D, Spotts, R.A., and Richardson, D.G (1986), “Effects of chlorogenic acid and arbutin on growth and spore germination of decay fungi”, HortScience, (21),309-310 83 19 Bramlage,W.J., Drake,M and Lord,W.J (1980), “The influence of mineral nutrition on the quality and storage performance of pome fruits grown in North America”, Mineral Nutrition of Fruit and Trees, London,pp.29-39 20 Brown.W (1922), “On the germination and growth of fungi at various temperatures and in various concentrations of oxygen and carbon dioxide”, Annals of Botany, (36), pp.257-283 21 Ceponis M.J,Cappellini R.A (1985), “Reducing decay in fresh blueberries with controlled atmosphere”, HortScience, (20), pp.228-229 22 Chan, H T Jr., Kwok, S C M and Lee, C W O (1975), “ Sugar composition and invertase activity in lychee” Journal of Food Science (40),pp 772-774 23 Chen, W., Wu, Z., Ji, Z and Su, M (2001), “Post-harvest research and handling of litchi in China - a review”, Acta Horticulturae (558),pp 321329 24 Coates, L (1995), “ Sulphur dioxide fumigation for disease control in lychee”, Lychee post-harvest handling and marketing (G N Greer, Editor), Rural Industries Research and Development Corporation, Canberra (postharvest disease control section, pp 1-11 25 Coates, L and Gowanlock, D (1993), “Infection processes of Colletotrichum species in sub-tropical and tropical fruits”, Proceedings of the Post-harvest Handling of Tropical Fruits (B R Champ, E Highley and G I Johnson, Editors) Australian Centre for International Agricultural Research pp 162-168 26 Conway,W.S (1984), “Preharvest factors affecting postharvest losses from disease”, Postharvest Pathology of fruits and vegetables, ed.H.E Moline,California,pp.11-16 84 27 Conway,W.S, Sam C.E and Kelman,A (1994), “Enhancing the natural resistance of plant tissues to postharvest disease though calcium applications”, HortScience, (29),pp.751-759 28 Donglin Zhang, Peter C.Quantick, John M.Grigor (2000), “ Changes in phenolic compounds in Litchi (Litchi sinensis Sonn.) fruit during postharvest storage”, Postharvest Biology and Technology (19), pp.165-172 29 David Sugar (2000) “ Management of postharvest diseases” Fruit quality and its biological basis ,(9),pp.225-239 30 Dennis.C and Cohen.E (1976), “ The effect of temperature on strains of soft fruit spoilage fungi”, Annals of Applied Biology, (79), pp 141-147 31 Edna P, Orit, D., Oleg F., Rosa, B.A et al (2002), “Production of acetaldehyde and ethanol during maturation and modified atmosphere storage of litchi fruit”, Postharvest Biology and Technology,(26), pp.157165 32 Fallik E, Grinberg, S., Alkalai,S Yekutieli, O., et al (1999), “A unique rapid hot water treatment to improve storage quality of sweet pepper”, Postharvest Biology and Technology, (15),pp.25-32 33 Fallik E, Aharoni,Y, Copel,A., Rodov,V et al (2000) “Reduction of postharvest losses of Galia melon by a short hot-water rinse” Plant Pathology, (49),pp.333-338 34 Ferguson I.B, Boyd L.M (2000), “Inorganic nutrients and fruit quality”, Fruit quality and its biological basic,(2),pp.17-38 35 Greer, G N (1990), Growing Lychee in South Queensland Queensland Department of Primary Industries, Nambour, Queensland 36 Holcroft, D M and Mitcham, E J (1996), “Post-harvest physiology and handling of litchi (Litchi chinensis Sonn.)”, Post-harvest Biology and Technology, (9), pp.265-281 85 37 Huang, X., Li, J., Wang, H., Huang, H and Gao, F (2001), “The relationship between fruit cracking and calcium in litchi pericarp” Acta Horticulturae, (558) 209-211 38 Hui, Stephen (1999) Sweet oranges: The biogeography of Citrus sinensis http://www.aquapulse.net/knowledge/orange 39 James P.Mattheis, John K.Fellman (1999), “Preharvest factors influencing flavor of fresh fruit and vegetables”,Postharvest Biology and Technology (15), pp 227-232 40 Jiang, Y M and Chen, F (1995), “A study on polyamine change and browning of fruit during cold storage of litchi (Litchi chinensis Sonn.)”, Post-harvest Biology and Technology (5), pp 245-250 41 Jiang, Y M and Fu, J R (1999), “Post-harvest browning of litchi fruit by water loss and its prevention by controlled atmosphere storage at high relative humidity”, Lebensmittel-Wissenschaft Technologie (32), pp.278283 42 Johnson, G I and Sangchote, S (1993), “Control of post-harvest diseases of tropical fruits: challenges for the 21st century” Proceedings of the Postharvest Handling of Tropical Fruits (B R Champ, E Highley and G I Johnson, Editors) Australian Centre for International Agricultural Research, pp 140-161 43 Johnson, G I., Cooke, A W and Sardsud, U (2002), “Post-harvest disease control in lychee” Acta Horticulturae (in press) 44 Kader A.A (1992) Postharvest Technology of Horticultural Crops, 2ndedn University of California Division Resources,Publication 3311 86 of Agriculture and Natural 45 Kader A.A (1994), “Modified and controlled atmosphere storage of tropical fruits”, Postharvest Handling of Tropical Fruits, Thai Lan, (50), pp 239-249 46 Kader A.A (2002), “Fruits in the global market”, Fruit quality and its biological basic, (1), pp.1-38 47 Kaiser, C (1994), “Litchi (Litchi chinensis Sonn.) pericarp colour retention”, Yearbook of the South African Litchi Growers' Association (6), pp 32-35 48 Kays S.J (1997), Postharvest Physiology of Perishable Plant Products, Van Nostrand Reinhold, New York 49 Kidd F, West C (1927), “ A relation between the concentration of oxigen and cacbon dioxide in the atmosphere, rate of respiration, and length of storage of apples”, Food Investigation Board Report of London for 1925, pp 41-42 50 Klein J.D., Dong, L., Zhou,HW et al (2001), “Ripeness of shade and sun grown apples”, Acta Horticulture (401), pp.135-138 51 Larrigaudiere, C., Salas J, and Vendrell M et al (1997), “ Cultivar diffirences in the fluence of a short period of cold storage on ethylene biosynthesis in apples”, Postharvest Biology and Technology, (10), pp 2127 52 Li, J., Huang, H., Gao, F., Huang, X and Wang, H (2001), “An overview of litchi fruit cracking”, Acta Horticulturae (558), pp 205-208 53 Maria T Lafuente, Jose’ M.Sala (2002),“Abscisis acid levels and the influence of ethylene, humidity and storage temperature on the incidence of postharvest rindstaning of ‘Navelina’ orange (Citrus sinensis L.Osbeck) fruit”, Postharvest Biology and Technology (25), pp 49-57 87 54 Mary Lu Arpaia and Adel Akader, (2000) Orange-Recommendations for Maintaining Postharvest Quality, http://www.ethylenecontrol.com/technical/uc402.htm 55 McDonald, R.E , Nordby, H.E and Mc Collum, T.G (1993), “Epicuticular wax morphology and composition are related to grapefruit chilling inrury”, HortScience, (28), pp.131-132 56 Michael knee, A.Raymond Miller (2000), “ Mechanical injury”, Fruit quality and it is biological basis ,(7), pp.157-173 57 Mitchell,F.G (1992), “Cooling horticultural commodities”, Postharvest Technology of Horticultural Crops (ed.A.A.Kader),University of California Press,CA, pp.53-78 58 Mitcham.E, Zhou S and Kader.A (1997), “Potential of CA for postharvest insect control in fresh horticultural perishables”, CA Technologies and Disinfestation Studies, Postharvest Horticulture, (15),pp.78-90 59 Morton, J (1987), “Orange”, Fruits of warm climates, Julia F Morton, Miami, FL,pp.134–142 www.sardi.sa.gov.au/pages/horticulture/citrus/hort_citp_poststorage.htm:se ctID=306&tempID=99 60 Nazir Mir, Randolph Beaudry (2000), “ Atmosphere control using oxygen and carbon dioxide”, Fruit quality and it is biological basis ,(6), pp.122149 61 Ndubizu,T.O.C(1976), “Relation of phenolic inhibitors to resistance of immature apple fruit”, Journal of Horticultural Science, (51),311-319 62 Nordby,H.E and McDonald,R.E (1995), “Variations in chilling injury and epicuticular wax composition of white grapefruit with canopy position and 88 fruit development during the season”, Journal of Agricultural and Food chemistry, (43), pp.1823-1833 63 Olesen, T., Nacey, L., Wiltshire, N and O'Brien, S (2001), “The use of hot water dips and sprays for the control of rots in lychee”, Proceedings of the Australasian Post-harvest Conference, Adelaide 64 Paull, R E., Chen, N J., Deputy, J., Huang, H., Cheng, G and Gao, F (1984), “Litchi growth and compositional changes during fruit development”, Journal of the American Society for Horticultural Science (109), pp 817-821 65 Paull, R.E (1999), “ Effect of temperature and relative humidity on fresh commodity quality”, Postharvest Biology and Technology, (15), pp.263277 66 Paull, R E and Chen, N J (1987), “Effect of storage temperature and wrapping on quality characteristics of litchi fruit” Scientia Horticulturae (33), pp.223-236 67 Porat,R., Daus,A., Weiss,B., Cohen, L, et al (2000a), “Reduction of postharvest decay in organic citrus fruit by a short water brushing treatment”, Postharvest Biology and Technology, (18), pp.151-157 68 Porat,R., Pavoncello,D., Peretz,J Lurie, S., et al (2000b), “Effects of various heat treatments on the induction of cold tolerance and on the postharvest qualities of Star Ruby grapefruit”, Postharvest Biology and Technology, (18), pp.159-166 69 Prior,RL and Cao,G (2000), “Antioxidant phytochemicals in fruits and vegatables: diet and health implications”, HortScience,(35), pp 588-592 70 Prusky,D, Fuchs,Y., Kobiler,I et al (1999), “The effect of hot water brushing, prochloraz treatment and waxing on the incidence of black spot 89 decay caused by Alternaria alternata” Postharvest Biology and Technology, (15), pp.165-174 71 Ratajczak, R and Wilkins, T A (2000) , “Energizing the tonoplast”, Vacuolar Compartments, D G Robinson and J C Rogers, Editors, Sheffield Academic Press, pp 133-173 72 Robert L Shewfelt, Bernhard Bruckner (2000), Fruit and Vegetable quality, Technomic Publishing company, USA 73 Sadhu, M K and Chattopadhyay, G (1989), “ Effect of a post-harvest fruit dip in ethephon on the ripening of litchi fruits” Journal of Horticultural Science (64), pp 239-242 74 Scott, K J and K J., Brown, B I., Chaplin, G R., Wilcox, M E and Bain, J M (1982), “The control of rotting and browning of litchi fruit by hot benomyl and plastic film”, Horticultural Science, (16), pp 253-262 75 Schulman.Y and Monselise S.P (1970), “Some studies on the cuticular wax of citrus fruits”, Horticultural Science, (45), pp.471-478 76 Sommer,N.F.(1985), “ Role of controlled environments in suppression of postharvest diseases, Canadian Journal of plant Pathology, (7),pp 331-339 77 Sugar,D.,Powers,K.A and Hilton,R.J (1991), “Enhanced resistance to side rot in pears treated with calcium chloride during the growing season”, Plant Disease, (75), pp 212-214 78 Susan Lurie (2000), “ Temperature management”, Fruit quality and it is biological basis, (5), pp.107-117 79 Taiz.L, Zeiger.E (1998), Plant Physology, 2ndEd, Sinauer Associates,Inc, Sunderland Massachusetts 80 Thompson A.K (1999), Controlled Atmosphere Storage of Fruits and Vegetables, Ca Bi publishing, UK 90 81 Thu Vu Thy (2003), “Method of storage some fruits for domestic consumption and export” Proceeding of the 8th Asian Food Conference, 811 October, Ha Noi, (volume 1), pp 373-377 82 Tomos, A D., Leigh, R A and Koroleva, O A (2000), “Spatial and temporal variation in vacuolar contents”, Vacuolar Compartments, D G Robinson and J C Rogers, Editors, Sheffield Academic Press, pp 174-198 83 Tongdee, S C (1998), “ Post-harvest technology of fresh lychee: commercial perspectives from Thailand” Yearbook of the South African Litchi Growers' Association (9), pp.37-43 84 Tongdee, S C and , Sarpetch, C., Roe, D J., Suwanagul, A and Neamprem, S (1998), “Effect of heat-acid treatment on quality of lychee fruit”, Yearbook of the South African Litchi Growers' Association (9), pp.44-46 85 Tyas, J A., Hofman, P J., Underhill, S J R and Bell, K L (1998), “Fruit canopy position and bagging affect yield and quantity of 'Tai So' lychee” Scientia Horticulturae, (72), 203-213 86 Underhill, S J R and Critchley, C (1995), “ Cellular localisation of polyphenol oxidase and peroxidase activity in Litchi chinensis Sonn Pericarp”, Australian Journal of Plant Physiology, ( 22), pp 627-632 87 Underhill, S J R and Simons, D H (1993), “Lychee (Litchi chinensis Sonn.) pericarp desiccation and the importance of post-harvest microcracking”, Scientia Horticulturae (54), pp.287-294 88 USDA (1983), Composition of Fruit Juices, Raw, Processed, Prepared http://www.nal.usda.gov/fnic/foodcomp 89 USDA (2000) Nutrition and Your Health: Dietary Guidelines for Americans Home and Garden Bulletin 232, US Department of Agriculture, Washington, DC http://www.usda.gov/cnpp 91 90 Wargovich,MJ (2000), “Anticancer properties of fruits and vegetables”, HortScience,(35), pp 573-575 91 Woolf,A.B, Bowen, J.H and Ferguson I.B (1999), “Preharvest exposure to the sun influences postharvest responses of Hass avocado fruit”, Postharvest Biology and Technology, (15), pp.143-153 92 Woolf,A.B , Weksler,A,Prusky,D, Kobiler E and Lurie S (2000), “ Direct sunlight influences postharvest temperature responses and ripening of five avocado cultivars”, Journal of the American Society of Horticultural Science, (125), pp 370-376 93 Wong, L S., Jacobi, K K and Giles, J E (1991), “The influence of hot benomyl dips on the appearance of cool stored lychee (Litchi chinensis Sonn.).” Scientia Horticulturae (46),pp 245-251 94 Zhang, D and Quantick, P C (1997), “ Effects of chitosan coating on enzymatic browning and decay during post-harvest storage of litchi (Litchi chinensis Sonn.) fruit” Post-harvest Biology and Technology, (12), pp.195202 Phô lôc Phô lục 1: Các bảng phân loại Bảng 2.1 Bảng phân loại thực vật nguồn gốc loại ăn Họ Giống loài Tên gọi chung Nguồn gốc Một mầm Bromeliaceae Ananas comosus Dứa Nam Mỹ Musaceae Musa paradisiaca Chuối, chuối Đông Nam Cocos nucifera Palmaceae Dừa Phoenix dactylifera Chà 92 Nam Thái Bình Dơng Bắc Phi Hai mầm Actinidiaceae Actinidia deliciosa Quả lý gai Trung Quèc Trung Quèc, qu¶ kiwi Anacardiaceae Anacardium Đào lộn hột Nam Mỹ Xoài Đông Nam Pistacia vera Quả hồ trăn Đông Nam Corylus avellana Cây phỉ Châu Âu occidentale Mangifera indica Betulaceae Caricaceae Carica papaya Cây đu dủ Trung Mỹ Ebenaceae Diospyros kaki Cây hång NhËt B¶n, Trung Qc Ericaceae Vaccinium spp ViƯt qt Mỹ Castanea sativa Hạt dẻ Châu Châu Âu Âu Fagaceae Cây hồ đào Carya illinoensis Đông Nam Mỹ Bắc Mê hi cô Juglandaceae Juglans regia Cây óc chó Đông Nam á, Châu Âu, Tây Nam á, Trung Quốc, Nhật Bản Lauraceae Persea americana Cây bơ Trung Mỹ Moraceae Ficus carica Quả sung Tây Nam Oleaceae Olea europea Quả ôliu Tây Nam Puniceae Punica granatum Cây lựu đạn Tây Nam 93 Cydonia oblonga Rotaceae Malus pumila Mộc qua Châu Táo Đông Nam á, Châu (pome fruits) Rotaceae Âu, Tây Nam á, Pyrus communis Lê Châu Âu Châu Âu Tây Pyrus pyrifolia Lê Châu Trung Quốc Prunus avium Cây anh đào Châu Âu Tây Nam Cây anh đào Châu Âu Tây chua Nam Prunus armeniaca Mơ Trung Quốc Prunus domestica Mận Châu Âu, Tây Nam á, (stone fruits) Prunus cerasus mËn ®á Prunus salicina Prunus dulcis Prunus persica MËn Nhật Bản Trung Quốc Quả hạnh Tây Nam á, Đào Trung Quốc xuân đào Rotaceae Fragaria x ananassa Dâu tây Mỹ, Chi Lê Rubus spp Mâm xôi Mỹ, Châu Âu Chanh vàng Đông Nam (berries) Rutaceae Citrus aurantifolia Đông ấn Độ Bởi Citrus grandis Đông Nam Đông ấn Độ Chanh Citrus limon Đông Nam Đông ấn Độ 94 Cam chùm Citrus paradisi Đông Nam Đông ấn Độ Citrus reticulata Quýt Citrus sinensis Cam Saxifragaceae Ribes hirtellum Cây lý gai Đông Nam Đông ấn Độ Đông Nam Đông ấn Độ Mỹ, Châu Âu Nho Hy Lạp phía Tây Châu Âu Ribes sativum Vitaceae Vitis labrusca đỏ Vitis rotundifolia Vitis vinifera Cây nho Mỹ Đông Mỹ Cây nho xạ Đông Nam Mỹ Nho Châu Âu Tây Nam Nguån: Brouk,1975; Mitra,1997; Morton,1987; Ryall and Pentzer, 1982 B¶ng 2.2: Bảng phân loại dựa vấn đề hô hấp Mức độ phân Ngỡng tỷ lệ hô hấp loại Các loại (mlCO2/kg h 5oC) Hô hấp bột phát Không hô hấp bột phát Rất thấp 30 Mít, sầu riêng, mÃng cầu xiêm Nguồn: Hardenburg cs.1996; Kader.1992; Ryall Pentzer,1982 Bảng 2.3: Phân loại dựa nhiệt độ bảo quản khả tồn chúng điều kiện nhiệt độ Thời gian bảo Ng-ỡng nhiệt độ thích hợp quản 0-2oC 4-6oC 10-14oC 8 Táo, kiwi, lê, chà Táo Chanh Nguồn: Hardenburg cs.1996; Kader.1992; Ryall Pentzer,1982 Bảng 2.4: nhiệt độ thời gian bảo quản thích hợp cho loại Tên Nhiệt độ Thời (oC) gian Tên Nhiệt độ Thời (oC) (tuần) gian (tuần) 96 Quả mơ 2-3 Quả chanh 0-2 Quả táo 0-3 16 - 20 Quả cam 4-6 4-8 Quả bơ - 10 4-6 Quả đu đủ 12 - 14 Qu¶ chuèi 12 - 14 4-6 Qu¶ đào 2-4 Quả vải 0-2 Quả lê 16 - 20 Qu¶ nho - 12 Qu¶ hång 0-1 12 - 16 Qu¶ b−ëi 10 – 13 4-8 Qu¶ mËn 3-6 Qu¶ ỉi – 12 Qu¶ lùu - 10 - 12 Qu¶ kiwi 16 - 20 Qu¶ quýt 5-8 2-6 97 ... 4.1 Nghi? ?n cứu khả ứng dụng hợp chất hữu không độc N kết hợp bao gói túi HDPE để bảo qu? ?n cam 4.1.1 ảnh hởng yếu tố thí nghiệm đ? ?n chất lợng cảm quan cam Trong nhiều loại cam, cam Vinh đợc ngời... phục h? ?n chế tr? ?n, đà ti? ?n hành thực đề tài: Nghi? ?n cứu khả ứng dụng hợp chất hữu không độc N kết hợp bao gói túi HDPE để bảo qu? ?n cam (Citrus sinensis) vải thiều (Litchi sinensis) 1.2 Mục đích... phòng bảo qu? ?n n? ?n giữ xung quanh 1oC để bảo qu? ?n Bảo qu? ?n g? ?n dới 0oC ngỡng nhiệt độ c? ?n thiết Nhiệt độ bảo qu? ?n dới ngỡng thích hợp cho tạo lạnh cóng; nhiệt độ cao ngỡng thích hợp lại rút ngắn