ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ************ BÙI XUÂN TIẾN PHẢN BIỆN XÃ HỘI CỦA BÁO IN VỀ DỰ ÁN NHÀ Á THỦ ĐIỆN S N A UẬN VĂN THẠC S H N - 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ************ BÙI XUÂN TIẾN PHẢN BIỆN XÃ HỘI CỦA BÁO IN VỀ DỰ ÁN NHÀ Á THỦ ĐIỆN S N A Chuyên ngành: B o c ọc ã số : 60.32.01.01 UẬN VĂN THẠC S Ngườ ướng dẫn k oa ọc: PGS.TS VŨ DU THÔNG H N - 2014 ỜI CA T i u v tr g u ĐOAN g tr h ủ ri g t i C s iệu ều tru g th , gu g r r g Nh g s iệu, v ộ ti , h h T c g ả uận v n Bùi Xuâ Tiế u tr g g ỜI CẢ N Lời ầu tiên, xin chân thành ế thầ tr g kh B h v Tru ề th g, Tr g ĐHKHXH NV, Đ i họ Qu gi H Nội Nhờ s hỉ ỗt t h ủ thầ , tr g su t qu tr h họ t p, r u ệ t thời si h vi i họ h ế Qu tr h họ t p, r u ệ gi p t i ắ ợ h g kiế thứ hu g h Đâ ề t g h t iv ụ g ểh thiệ u v , g thời gi p t i h g kiế thứ v g hắ h g việ viết hiệ Qu â , t i i gửi ời sâu sắ tới thầ gi h g PGS.TS V Du Th g, g ời p t g th hiệ ề t i, h g t i t t h, u qu tâ , ộ g vi t i r h t i h g kiế gg p g tr g su t qu tr h u v S u ù g, t i i gửi ời kiệ gi p t i h th h u v v T i i v t t Tr s t, r t gi ể h, vệ tr hội t g th h k h tri â tới t t s qu tâ v hỗ trợ g qu tr h th hiệ u g h ợ h g kiế v , hắ hắ s g g p ủ thầ , ộ g vi , t g kh họ thầ , gi h v Xin chân thành cảm ơn! H Nội, th g T c g ả uận v n Bùi Xuâ Tiế iều h g thiếu ỤC ỤC MỞ ĐẦU CHƯƠNG : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHẢN BIỆN XÃ HỘI VÀ DỰ ÁN NHÀ MÁY THỦY ĐIỆN SƠN LA Ph iệ iệ hội v v i tr ủ h tr g th hiệ g ph hội 111 h i ni m phản i n phản i n 1.1.2 Vai trò phản i n 1 Vai trò B h i 11 o chí thực hi n hoạt đ ng phản i n i tr g h t ộ g ph Đặc trưng vai trò 122 h i qu t c c D 131 Nh h i thủ iệ h i 14 hội 18 o in hoạt đ ng phản i n h i 18 o in khảo s t 23 iệ S L 28 h i qu t Dự n Nhà m y thủy n Sơn La 28 Vai trò Nhà m y thủy n Sơn La 30 Tiểu kết ch g 35 CHƯƠNG : NỘI DUNG VÀ CÁCH THỨC PHẢN BIỆN XÃ HỘI CỦA CÁC BÁO ĐƯỢC KHẢO SÁT 37 Chủ thể ủ h t ộ g ph iệ hội tr i 37 1 Đại iểu Quốc h i phản i n 38 2 Nhà o phản i n 41 2.1 Giới trí thức phản i n 44 Đ c giả phản i n 46 215 ết phản i n 47 C h thứ v ội u g ph 2 Số lượng tin ài phản i n 2 N i dung phản i n iệ hội tr i 49 h i 50 h i 53 2 C ch thức đưa tin, ài phản i n h i 66 2 Những kết đạt từ phản i n h i 71 Tiểu kết ch g 75 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ ĐỂ NÂNG CAO TÍNH PHẢN BIỆN XÃ HỘI CỦA BÁO CHÍ 77 Nh g gi i ph p ể ph t hu v i tr ph 1 Giải ph p ph t huy vai trò quan Để phản i n Nh g khu ế iệ hội ủ h 77 o chí 77 h i trở thành m t thói quen thường trực 80 ghị ể â g t h ph iệ hội ủ h 85 Đảm ảo quyền dân chủ tự ngôn luận 85 2 Đảm ảo quyền tiếp cận thông tin 86 3 Nâng cao mặt ằng dân trí 88 Xây dựng văn hóa phản i n Tiểu kết h h i 89 g 911 KẾT LUẬN 922 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 944 PHỤ LỤC 977 MỞ ĐẦU ý c ọn đề t B r h ời i h h h t ộ g th g ti h t ộ g kh h qu h t ị h, s g h iệ D qu g hội Một tr g h ị h v ph t L iệ S th g g g p kiế v ph iệ Th tr h Kh g hỉ h v ủ , thẩ iệ g h u ợ g khổ g ế tr phâ t h r t sâu sắ Đ s h ủ Đ g v Nh S â g v iệ g h s th L h t gi , iệ S L t h hỉ g g h h g ét t Việ phâ t h ếu t t p thủ i â t i ị h g ột g h v ề việ hộ… t gg p r tt h Tâ Bắ h g the s t ợ g â h, g u h L th p, v ợ iệ , với s h h u , ti , tru ề t i hủ tr g, h h , ị hh g iệ S L ợ báo chí kịp thời ph h iệ S ộv h g v ph t triể Nhà máy thủ t p gu ầu t qu , iệt, việ u g hội ủ g th g ti ph h g tầ hiều h L ủ i với ời ề phứ t p ầ p ứ g tiế t t i khu v ph t triể g tr h gt việ ề ộ g â hiệ g tr h Nhà máy thủ kỹ thu t h S ột Nhà máy thủ h phâ t h, hế ủ ột tr h ộ s t qu ề gt tế, tr g h phầ kh g h v hu g, ế gt : gi L g ph g ủ D ới th i ghé g hiều v Báo chí - với g h g ph t triể g h t tr g tr g qu tr h â h h h g Nhà máy thủ hội hội, hội gi , gi vị tr the h ủ g t h h h trị - u tr g việ g h g, phù hợp u nh Ch h v v họ ề t i “P ản b ện xã Dự n Nhà máy t ủy đ ện Sơn a” (kh v N g th v i tr g i â thủ v th qu gi hiệ h ột L g tr h trọ g iể tế h i với việ tr p â t ợ iệ hội t Nh iệ , khách g tr h trọ g iể h Qu việ phâ t h iệ hội tr g h t ộ g hủ ếu ủ tru ề th g ột tr g báo in, i h g ịc sử ng ên cứu vấn đề Nghi ứu ph báo chí nói riêng h ủ Đ g, Nh , h iệ hội i hu g v ph g gầ â ế h kh T h ế thời iể sách, h g kh h g u , u u từ cu c sống” (N tr iệ h Đ Nẵ g, hội hiệ iệ hi , t h ph tiếp tr g u t iệ 6) Cu iệ i hội ủ hiều s qu i ghi ứu, h hội tr tâ h i – câu hỏi đặt ế i viết ều u i u h h gầ g u h Tiế s h i viết ầu v i hội tr họ , giới tr thứ i v hầu hết hội, iệ ợ s h “Phản i n hội sâu sắ Ng i ế ph h v , viết ph sĩ Trầ Đ g Tu ề g hiểu gi (ở â i h i ph g ph ph qu ột g h ộ g kh i th , t t p tru g v L ) với hi vọ g u g thể hiểu r h iệ S g iệ S qu : Th h i , L ), g ời viết kh g hỉ i v ủ Nhà máy thủ ủ s t b o n g hiều v g t h ph s h kh kỹ i ủ t h kh g ợ gi ề Tu p tr s h S u Đ i hội Đ g t qu ầ thứ X, u s h “Tìm hiểu m t số thuật ngữ Văn ki n Đại h i đại iểu toàn quốc lần thứ X Đảng” (N Ch h trị qu gi i th h gi , kh i iệ hội ủ M t tr ph Tổ qu 6) ợ iệ , ph Việt N h h Cu iệ s h hội, v i tr ủ ph ầu iệ T gi Ngu ễ H u H e u thiên nhiên môi trường” (N 75 tr g, tr h tr ủ tr g ề ph iệ ợ Một s Kh i ề hi i n V iệ Quâ ; “B o chí phản i n u h h trị) ủ t h i” (T p h Ng ời h i” ủ GS T Thọ; “Bốn đề uất nhằm khơi thông phản i n iệt, hàng) ủ t â gi Trầ B Du g – Hội Nh h tr g việ th hiệ trọ g ủ ph iệ g h tầ qu h t, TS Đ g Thị Thu H Đ i họ Kh g L i (T p h Ti họ hội v Nhâ v gi H u h i” (T p h Ti s g) ủ Cộ g s ) B i viết thể hiệ r qu s t, ph iệ h Đ iệt, hiệ t t g ph iệ , gi ột s kh B i với qu i viết st u , u Ngâ t ợ tầ s t v ph iệ gi , â tộ Gầ h v Tru ề th g (Tr g h i h, u g gi hội iể hội ủ hội ủ Cù g với – Đ i họ Qu h i phản i n th gi ) ủ t Việt N g – Kh “Về vai trò gi m s t iệ ) ủ t i viết “Phản i n phải lợi ích quốc gia” (Thời trọ g ủ g gi gi Đỗ Du Nghĩ Đ hội v hội h : “Phản i n sáng); “Phản i n văn hóa phản i n” (T p h Tu qu hội v vị i tr g… h i Vi t Nam hi n nay” (T p h L gi Ph s h gi Trầ Đ g Tu ; “Vai trò phản gi Ngu ễ Qu g A; “Phản i n t iệ s h hủ ếu v p hiều ế ph h i” (T p h Cộ g s ) ủ t 9) Cu ề kh sâu ph hi , ội u g u vệ thi h i ảo v họ v Kỹ thu t, hiều v hội Tu hội s h “Phản i n ủ t gi H Nội) i viết o chí Vi t Nam” (T p h gi u t ợ hế v gu tắ gi ur ợ gi i ph p ể s t, ph h hội v , u i qu ế ề t i ủ Khoa Báo ch v Tru ề th g, Tr g Đ i họ K H X H v N V (Đ i họ Qu gi H Nội) h : “Tính phản i n h i t c phẩm chí Vi t Nam qua loạt ài vấn đề trùng tu c c di sản o o Tuổi trẻ TP.HCM” ủ T Thị Th N ; “Tính phản i n t c phẩm báo chí Vi t Nam qua loạt ài Đêm trước đổi 2005” ủ t gi Ph V o Tuổi trẻ TP HCM năm Kiề ; “Ý nghĩa phản i n luận ngắn trang h i ài ình o Thanh niên, Tuổi trẻ” ủ t Giang; “Phản i n h i đổi gi o dục tiểu học Nam hi n nay” ủ t gi Trầ Thị H … Tu o in Vi t hi , ề t i “Phản biện xã hội báo in Dự án thủ điện Sơn La” ứu kh gi H Lệ họ , kh g tr h ầu ti , h u t t ghiệp i họ h h má ột cơng trình nghiên u v th sỹ ghi ứu Một s t i iệu ủ g h Điệ h : “ hoa học công ngh Đi n lực tảng cho ph t triển ền vững”, N Việt N ( tin”, T p – Điệ Việt Nam (2012); “Thủy n Sơn La – kỳ tích Điệ Nh g ề t i, t i iệu ợ t h ph hệ ụ Điệ u h h ội ộ); “Thủy n Sơn La - trọn vẹn niềm 1.800 ngày đêm”, T p r Th h Ni , T p Đ Việt N u tr iệ (2010 – t h h t th hội qu ể i ầ gi i qu ết th kh gi p h i h g hiệ D u h h ội ộ)… ghi tt h Nh thủ ứu , ti u iệ S L iệ hội ục đ c , n ệm vụ ng ên cứu a) Mục đích nghiên cứu Tr ủ sở ghi i D tr g, ề u t ủ ứu Nh ph v kh s t th tiễ Ph thủ iệ S L , u v g h g ụ thể hằ h tr g việ ph La nói riêng v u iệ t g hội D g tr h trọ g iể Việt Nam b) Nhi m vụ nghiên cứu qu ợ th g v i tr , t Nh gi hỉ r thủ i hu g tr ộ g iệ S t P ụ ục 6: t số v n p p quy ên quan đến Dự n N t ủy đ ện Sơn La từ n m 2001 đến n m 2005 STT K hiệu Ngày Tr h ếu Nghị qu ết Qu 44/2001/QH10 29/6/2001 m y t D thủ hội hủ tr iệ S g ầu L L i: Nghị qu ết Nghị qu ết Qu g 13/2002/QH11 16/12/2002 hội ph g tr h thủ iệ S g â La L i: Nghị qu ết Kết u 84-TB/TW 22/10/2002 iệ S ủ Bộ Ch h trị thủ L L i: Qu ết ị h Qu ết ị h ủ Thủ t g Ch h phủ /QĐ-TTg việ ph 15/1/2004 S u ệt ầu t D thủ iệ L L i: Qu ết ị h Qu ết ị h ủ Thủ t g Ch h phủ việ 59/QĐ-TTg 12/5/2004 h h Qu i â ,t i ị h ị h D thủ i th g, iệ S La L i: Qu ết ị h Qu ết ị h ủ Thủ t g Ch h phủ /QĐ-TTg 23/11/2004 sử ổi ổ su g ị h 127 ộ s iều ủ Qu i th g, i â , t i ị h D thủ iệ Qu ết ị h s S L k the 59/QĐ-TTg ngày 12 th g ủ Thủ t g Ch h phủ L i: Qu ết ị h Qu ết ị h ủ Thủ t g Ch h phủ 96/QĐ-TTg ph 29/11/2004 u ệt Qu h t i ị h D h tổ g thể i â , thủ iệ S L L i: Qu ết ị h Qu ết ị h ủ Thủ t g Ch h phủ 7/QĐ-TTg việ 11/12/2004 h h hiệ D hế qu thủ iệ S v th L L i: Qu ết ị h C gv ủ Bộ N g ghiệp v Ph t triể N g th g h g 2592/BNNHTX ội u g Qu h 27/10/2004 ị h D 10 5/QĐBNN iệ S ị h ủ Bộ NN PTNT qu 7/7/2005 gi L iều h h kh Qu ết 39/ h hi tiết i â , t i thủ L i: V tr h t v p qu h ị h tr g Bộ ị h p ụ g h hi tiết khu ( iể ) t i thủ iệ S L L i: Qu ết ị h 11 44/2003/TTBTC Th 15/5/2003 qu s 128 gt ủ Bộ T i h h h g , th h t ghiệp v ầu t v v t h h t ầu t v â g thuộ gu v Ngâ s h Nh L i: Th g t Th 12 45/2003/TTBTC 15/5/2003 gt th h t gt qu 13 BTC v ầu t L i: Th g t Th 98/2003/TT- ủ Bộ T i h h h g , sử ụ g hi ph qu ầu t 14/10/2003 ủ Bộ T i h h h g t gu v Ngâ s h Nh L i: Th g t Th gt việ qu 14 100/2003/TTBTC 24/10/2003 t v ủ Bộ T i h h h g , pt ầu t , th h t t gu , qu ết tr i phiếu Ch h phủ L i: Th g t Th g t h g 15 70/2004/TTBTC 14/7/2004 v ủ việ qu ầu t t t i ị h L i: Th g t 129 Bộ T i h h việ v th h t i th g, i â , thủ iệ S L Th gt th hiệ Nghị ị h 97/ g 16 116/2004/TTBTC 7/12/2004 ủ Bộ T i h h h g /NĐ-CP th g phủ Nh ủ Ch h i th g, hỗ trợ v t i ị h thu h i t L i: Th g t Th gt ủ Bộ T i h h h g việ qu 17 104/2005/TTBTC v th h t v i th g, i â , t i ị h 25/11/2005 thủ iệ S L i: Th g t 130 L ầu t