ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGUYỄN THỊ MỸ DIỆU ĐẢNG BỘ TỈNH NINH THUẬN LÃNH ĐẠO THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH DÂN TỘC THỜI KỲ 2000 – 2010 LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ TP HỒ CHÍ MINH – 2010 ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN NGUYỄN THỊ MỸ DIỆU ĐẢNG BỘ TỈNH NINH THUẬN LÃNH ĐẠO THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH DÂN TỘC THỜI KỲ 2000 – 2010 LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ Chuyên ngành: Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam Mã số : 60.22.56 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS HÀ MINH HỒNG TP HỒ CHÍ MINH – 2010 MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 1 Lý chọn đề tài Tình hình nghiên cứu đề tài 3 Mục đích nhiệm vụ luận văn Đối tượng phạm vi nghiên cứu luận văn Cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu luận văn nguồn tư liệu 6 Đóng góp mặt khoa học luận văn Kết cấu luận văn Chương 1: Tình hình dân tộc thiểu số q trình thực sách dân tộc Ninh Thuận trước năm 2000 1.1 Tình hình dân tộc thiểu số Ninh Thuận 1.1.1 Điều kiện tự nhiên – xã hội tỉnh Ninh Thuận 1.1.2 Đặc điểm tình hình dân tộc thiểu số Ninh Thuận 12 1.2 Chính sách dân tộc Đảng Nhà nước Việt Nam 25 1.2.1 Quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin vấn đề dân tộc 25 1.2.2 Tư tưởng Hồ Chí Minh phát triển dân tộc thiểu số miền núi 29 1.2.3 Chính sách dân tộc Đảng Nhà nước Việt Nam 33 1.3.Q trình thực sách dân tộc Ninh Thuận trước năm 200041 Chương 2: Đảng tỉnh Ninh Thuận lãnh đạo thực sách dân tộc giai đoạn 2000 – 2005 50 2.1 Chính sách dân tộc Đảng thập niên kỷ XXI 50 2.2 Chủ trương Đảng tỉnh Ninh Thuận thực sách dân tộc giai đoạn 2000 – 2005 56 2.3 Quá trình Đảng tỉnh Ninh Thuận lãnh đạo thực sách dân tộc giai đoạn 2000 – 2005 62 Chương 3: Đảng tỉnh Ninh Thuận lãnh đạo phát triển kinh tế xã hội vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2005 – 2010 72 3.1 Đại hội Đảng lần thứ XI yêu cầu sách dân tộc Ninh Thuận giai đoạn 72 3.2 Những nhiệm vụ chủ yếu công tác dân tộc Ninh Thuận giai đoạn 2005 – 2010 75 3.3 Đảng tỉnh Ninh Thuận cụ thể hóa lãnh đạo phát triển kinh tế xã hội vùng dân tộc giai đoạn 2005 – 2010 83 KẾT LUẬN 105 TÀI LIỆU THAM KHẢO 113 PHỤ LỤC 117 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Việt Nam quốc gia đa dân tộc thống Theo tài liệu thức nước ta có 54 dân tộc sinh sống Trong đó, dân tộc Việt chiếm 86,2% số dân, 53 dân tộc lại chiếm 13,8% số dân Cùng với người Việt, đồng bào dân tộc thiểu số có vai trị vơ quan trọng trình xây dựng bảo vệ Tổ quốc Lịch sử dân tộc Việt Nam chứng minh có đồn kết, dân tộc Việt Nam tạo sức mạnh để bảo vệ phát triển Chính sách dân tộc nội dung quan trọng hệ thống sách Nhà nước quốc gia đa dân tộc, góp phần vào phát triển kinh tế - văn hóa – xã hội toàn thể dân tộc đất nước nói chung tộc người nói riêng Đối với Đảng Cộng sản Nhà nước Việt Nam, việc giải vấn đề dân tộc nhiệm vụ có tính chất chiến lược cách mạng Việt Nam Tiếp thu, kế thừa vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin vấn đề dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh Đảng Cộng sản Việt Nam đề quan điểm đắn giải vấn đề phát triển dân tộc thiểu số theo phương châm đoàn kết dân tộc đại gia đình Việt Nam dựa nguyên tắc “bình đẳng, đồn kết, tương trợ, giúp phát triển” Trong Cương lĩnh Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam (1930), vấn đề bình đẳng, đoàn kết dân tộc đề cập, trải qua kỳ đại hội, hội nghị, vấn đề ngày cụ thể hóa, bổ sung phát triển, đáp ứng nguyện vọng tha thiết cộng đồng dân tộc phấn đấu độc lập, tự chủ nghĩa xã hội Thực tiễn chứng minh đắn, quán đường lối, chủ trương Đảng sách, pháp luật Nhà nước vấn đề dân tộc thực sách dân tộc Đặc biệt từ thực công “Đổi mới” nay, đạt thành tựu đáng ghi nhận việc phát triển kinh tế, xã hội, trị, văn hóa, giáo dục vùng dân tộc thiểu số miền núi Tất góp phần quan trọng vào ổn định trị xã hội đất nước Đại đoàn kết toàn dân đã, mãi đường lối chiến lược, động lực to lớn công xây dựng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa Ninh Thuận tỉnh dân số khơng đơng có nhiều dân tộc sinh sống – 27 dân tộc anh em, đông dân tộc Việt chiếm 78,02% Ngồi ra, địa bàn tỉnh tập trung đơng dân tộc thiểu số khác như: dân tộc Chăm (11,31%) - chiếm 43,0% tổng số người Chăm nước, dân tộc Raglai (9,42%) - chiếm 49,1% nước, dân tộc Hoa (0,49%), dân tộc Cơho (0,48%) Trong độ tuổi lao động có 22% người dân tộc thiểu số [49, tr.1] Việc đầu tư toàn diện triển khai thực tốt sách dân tộc thiểu số nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên cấp ủy, quyền cấp tỉnh Sau tỉnh nhà giải phóng (16/4/1975), từ có Chỉ thị Ban Bí thư Trung ương Đảng đồng bào Chăm, Nghị Bộ Chính trị số chủ trương, sách lớn phát triển kinh tế - xã hội miền núi, Chương trình dự án 135 (năm 1998) hỗ trợ cho 1.700 xã đói nghèo, Quyết định 134 (năm 2004) hỗ trợ cho hộ theo điểm, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần VI, VII, VIII, IX, X Nghị Đảng cơng tác dân tộc người, phát triển kinh tế - xã hội miền núi thời gian gần đây, Đảng tỉnh Ninh Thuận vận dụng vào điều kiện cụ thể địa phương, lãnh đạo phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số, góp phần đáng kể vào nghiệp phát triển kinh tế - xã hội tỉnh nhà Khi đánh giá tác dụng chương trình, dự án Chính phủ cho vùng đất cực Nam Trung này, Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Thuận khẳng định: “Nếu khơng có Chương trình 134, 135 hỗ trợ khác từ Chính phủ đồng bào dân tộc thiểu số Ninh Thuận khó mà thấy đường mới, nhà mới, giống để vươn lên sống ngày hơm nay”[52] Thập niên đầu kỷ XXI có ý nghĩa quan trọng, bối cảnh giới khu vực với nhiều thời thách thức đặt nhiều yêu cầu, nhiệm vụ phát triển nước nói chung, tỉnh Ninh Thuận nói riêng, đó, thực có hiệu sách dân tộc, mang lại sống ngày tốt đẹp cho đồng bào, thực quyền bình đẳng dân tộc có tầm quan trọng đặc biệt Vì vậy, tìm hiểu trình Đảng tỉnh Ninh Thuận lãnh đạo thực sách dân tộc Đảng vùng dân tộc thiểu số việc làm cần thiết Trên sở đánh giá thực trạng, thành tựu, hạn chế, từ rút học kinh nghiệm, đưa giải pháp làm sở cho giai đoạn tiếp sau Xuất phát từ lý cách đặt vấn đề trên, mạnh dạn chọn vấn đề “Đảng tỉnh Ninh Thuận lãnh đạo thực sách dân tộc thời kỳ 2000 – 2010” làm Luận văn Thạc sĩ sử học mình, chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam Tình hình nghiên cứu đề tài Về vấn đề dân tộc thiểu số văn hóa dân tộc thiểu số, sách dân tộc Đảng từ trước đến có nhiều viết, nhiều cơng trình nghiên cứu đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau, tiêu biểu là: Nguyễn Tuấn Triết (1991), Người Raglai Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội Phan Văn Dốp (1993), Tôn giáo người Chăm Việt Nam, Viện Khoa học xã hội thành phố Hồ Chí Minh Nơng Quốc Chấn (cùng nhiều tác giả) (1997), Văn hóa phát triển dân tộc Việt Nam, Nxb Văn hóa dân tộc, Hà Nội Phan Xuân Biên (Chủ biên) (1998), Văn hóa xã hội người Raglai Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội Ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương (2002), Vấn đề dân tộc sách dân tộc Đảng Cộng sản Việt Nam (Chương trình chuyên đề dùng cho cán bộ, đảng viên sở), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Lê Ngọc Thắng (2005), Hồ Chí Minh với vấn đề đoàn kết dân tộc, Nxb Văn hóa dân tộc, Hà Nội Viện Khoa học Xã hội Nhân văn qn (2005), Bình đẳng đồn kết dân tộc Việt Nam, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội Nghiên cứu văn hóa dân tộc sinh sống địa bàn tỉnh Ninh Thuận, có cơng trình tiêu biểu như: Bố Xn Hổ (Trung tâm nghiên cứu văn hóa Chăm – Ninh Thuận) (1995), Truyền thuyết tháp Chăm, Nxb Văn hóa dân tộc, Hà Nội Văn Món (Hội văn nghệ dân gian) (2001), Nghề gốm cổ truyền người Chăm Bàu Trúc – Ninh Thuận, Nxb Văn hóa thơng tin, Hà Nội Sakaya (2003), Lễ hội người Chăm, Nxb Văn hóa dân tộc, Hà Nội Sakaya (2003), Nghề dệt cổ truyền người Chăm, Nxb Văn hóa dân tộc, Hà Nội Ngồi cịn có số báo, tạp chí đề cập đến sách dân tộc, văn hóa dân tộc thiểu số nước nói chung, địa bàn tỉnh Ninh Thuận nói riêng Liên quan trực tiếp đến đề tài tơi thực có Luận văn Thạc sĩ lịch sử “Đảng tỉnh Ninh Thuận lãnh đạo thực sách dân tộc thời kỳ 1992 – 2000” tác giả Nguyễn Xuân Thắng thực Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội vào năm 2002 Nhìn chung, lịch sử nghiên cứu vấn đề phong phú Song, cơng trình nghiên cứu trước chủ yếu tập trung vào việc trình bày, mơ tả dân tộc thiểu số, văn hóa dân tộc thiểu số, đường lối, quan điểm dân tộc Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh dân tộc thiểu số miền núi vấn đề phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số nước nói chung địa bàn tỉnh Ninh Thuận nói riêng Cho đến nay, chưa có cơng trình đề cập cách toàn diện sâu sắc vấn đề Đảng tỉnh Ninh Thuận lãnh đạo thực sách dân tộc thời kỳ 2000 – 2010 Tóm lại, điều kiện phạm vi tiếp cận lịch sử vấn đề nghiên cứu, thời điểm chưa có cơng trình tập trung chun sâu nghiên cứu vấn đề Chúng tơi khơng dám nghĩ người tiên phong, nghiên cứu kế thừa phát triển thêm mà chúng tơi tiếp cận nêu Mục đích nhiệm vụ luận văn 3.1 Mục đích  Làm rõ quan điểm, chủ trương, sách dân tộc đại đoàn kết dân tộc Đảng Nhà nước Việt Nam thời kỳ “Đổi mới”, đặc biệt thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa - đại hóa đất nước  Làm sáng tỏ trình Đảng tỉnh Ninh Thuận vận dụng chủ trương, sách dân tộc Đảng vào điều kiện thực tế tỉnh nhà  Trên sở kết khả quan phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số, tăng cường niềm tin vào lãnh đạo Đảng, quản lý, điều hành Nhà nước dân tộc 3.2 Nhiệm vụ Để đạt mục đích trên, luận văn cần thực số nhiệm vụ sau:  Trình bày có hệ thống quan điểm, chủ trương, sách dân tộc Đảng Nhà nước  Mô tả trung thực q trình vận dụng sách dân tộc Đảng vào thực tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Ninh Thuận, thời kỳ 2000 – 2010  Nêu rõ thành tựu, hạn chế q trình thực sách dân tộc Ninh Thuận từ năm 2000 đến năm 2010  Rút kinh nghiệm từ thực tiễn lãnh đạo thực sách dân tộc Đảng tỉnh Ninh Thuận thập niên đầu kỷ XXI, sở đề xuất số giải pháp nhằm nâng cao hiệu công tác thời gian tới Đối tượng phạm vi nghiên cứu luận văn Luận văn tập trung tìm hiểu quan điểm, chủ trương, sách Đảng Nhà nước vấn đề dân tộc Trên sở sâu nghiên cứu vận dụng Đảng Ninh Thuận trình lãnh đạo phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số địa bàn tỉnh nhà Về thời gian, đề tài giới hạn nghiên cứu thời kỳ 2000 – 2010 Trong thời gian này, Đảng tỉnh Ninh Thuận tiến hành hai kỳ Đại hội X (2001 – 2005) Đại hội XI (2005 – 2010) Đồng thời, để tăng tính logic, tính thuyết phục, luận văn trình bày khái quát đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Ninh Thuận nói chung vùng dân tộc thiểu số nói riêng trước năm 2000 phương hướng công tác dân tộc thời kỳ 2011 – 2015 đề cập theo tinh thần Đại hội đại biểu Đảng tỉnh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2011 - 2015 Cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu luận văn nguồn tư liệu 5.1 Cơ sở lý luận Luận văn tìm hiểu dựa lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vấn đề dân tộc, quan điểm, đường lối Đảng Cộng sản Việt Nam, chủ trương, sách Nhà nước Cộng hịa xã hội 130 Lễ cầu đảo người Chăm Lễ tảo mộ 131 Mâm lễ Tết Ramưwan người Chăm Bà ni Người Chăm Bà ni đội mâm lễ đến Thánh đường Tết Ramưwan 132 Nghi thức tắm tượng thần Siva lễ hội Katê người Chăm Bàlamôn Múa quạt Tết Katê 133 Trống Ghi-năng – nhạc cụ độc đáo dân tộc Chăm Trống Paranưng - nhạc cụ độc đáo dân tộc Chăm 134 Hình ảnh huyện Bác Ái (Ninh Thuận) – nơi có 85% dân số người Raglai Trung tâm Hành huyện Bác Ái – huyện có 85% dân số 135 Lưới điện quốc gia với xã vùng dân tộc, miền núi Quốc lộ 27B qua huyện Bác Ái 136 Trường Trung học phổ thông Bác Ái xây dựng trung tâm huyện Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Pi Năng Tắc – nơi học tập sinh hoạt em đồng bào dân tộc 137 Cổng quang cảnh Đập hồ Sông Sắt – cơng trình thủy lợi trọng điểm đầu tư theo Chương trình 135 Chính phủ, hỗ trợ tưới, tiêu nước cho vùng dân tộc, miền núi huyện Bác Ái 138 Thư viện huyện Bác Ái – nơi góp phần quan trọng vào việc nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho đồng bào dân tộc, miền núi Ngân hàng Chính sách xã hội – Phịng giao dịch huyện Bác Ái 139 Khu định canh định cư vùng đồng bào dân tộc Raglai Cơng trình hỗ trợ nước cho sinh hoạt người dân tộc, miền núi 140 Kinh tế vườn rừng, vườn đồi đồng bào dân tộc, miền núi huyện Bác Ái 141 Rẫy mỳ, rẫy bắp – loại “xóa đói giảm nghèo” người dân tộc 142 Trung tâm dạy nghề nhà máy gạch nen huyện Ninh Sơn – nơi dạy nghề giải công ăn việc làm cho đồng bào dân tộc cư trú địa bàn 143 Người Raglai đánh Mả lả lễ hội Katê dân tộc Chăm 144 Những nhà tranh, tre tạm bợ người dân tộc, miền núi ... hình dân tộc thiểu số trình thực sách dân tộc Ninh Thuận trước năm 2000 Chương 2: Đảng tỉnh Ninh Thuận lãnh đạo thực sách dân tộc giai đoạn 2000 – 2005 Chương 3: Đảng tỉnh Ninh Thuận lãnh đạo. .. 2.1 Chính sách dân tộc Đảng thập niên kỷ XXI 50 2.2 Chủ trương Đảng tỉnh Ninh Thuận thực sách dân tộc giai đoạn 2000 – 2005 56 2.3 Quá trình Đảng tỉnh Ninh Thuận lãnh đạo thực sách dân tộc. .. 29 1.2.3 Chính sách dân tộc Đảng Nhà nước Việt Nam 33 1.3.Quá trình thực sách dân tộc Ninh Thuận trước năm 20004 1 Chương 2: Đảng tỉnh Ninh Thuận lãnh đạo thực sách dân tộc giai đoạn 2000 – 2005