SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN Trường THPT Nguyễn Đức Mậu o0o SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Năm học 2020-2021 Tên đề tài: Phát triển lực tự học mơn Hố học cho học sinh lớp 11 trường THPT Nguyễn Đức Mậu thông qua hệ thống tập trắc nghiệm online Lĩnh vực: Hoá học Tác giả: Phan Hoài Thanh Số điện thoại: 0947.014.627 Đậu Thị Tu Số điện thoại: 0946.014.387 Nghệ An, 2021 MỤC LỤC Trang MỤC LỤC BẢNG BIỂU Trang MỤC LỤC HÌNH BẢNG GHI CHÚ VÀ CỤM TỪ VIẾT TẮT Stt Chữ viết tắt Viết đầy đủ CNTT Công nghệ thông tin ĐC Đối chứng GV Giáo viên HS Học sinh ICT Công nghệ thông tin và truyền thông NL Năng lực NLTH Năng lực tự học TH Tự học THPT Trung học phổ thông 10 TN Thực nghiệm 11 TNSP Thực nghiệm sư phạm ĐẶT VẤN ĐÊ Lí chọn đề tài Sự phát triển khoa học công nghệ ngày tạo vô số các sản phẩm chất lượng cao cho xã hội nói chung và giáo dục nói riêng, địi hỏi q́c gia phải ln sáng tạo, phải thích ứng kịp thời trước chuyển biến không ngừng sống và công nghệ Nhằm giải thách thức đó, ngành Giáo dục và Đào tạo cần đầu và đảm nhận sứ mệnh nâng cao dân trí, phát hiện và bồi dưỡng nhân tài theo định hướng nâng cao giá trị chất xám Phát triển lực (NL), đặc biệt là lực tự học (NLTH) trở thành xu hướng đổi dạy học nhiều nước giới có Việt Nam chung ta Lí thuyết này xuất hiện từ thời cổ đại với ông tổ Socrate và phát triển cực thịnh vào năm 90 kỉ XX, mang đến quan điểm việc thay đổi quan điểm dạy học, phát huy tới đa vai trị người học, góp phần chuyển dần từ đào tạo sang tự đào tạo giáo dục Như vậy, thấy NLTH là NL quan trọng nhiều nước giới tập trung chu ý phát triển cho người học, lẽ là sở, là tảng để phát triển NL sáng tạo Nghị Hội nghị Trung ương khóa XI Ban chấp hành Trung ương Đảng đổi bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế (Nghị số 29-NQ/TW) nhấn mạnh mục tiêu chiến lược phát triển giáo dục “tập trung phát triển trí ṭ, thể chất, hình thành phẩm chất, NL công dân, phát hiện và bồi dưỡng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh (HS) Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chu trọng giáo dục lí tưởng, truyền thớng, đạo đức, lới sớng, ngoại ngữ, tin học, NL và kĩ thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn Phát triển khả sáng tạo, tự học (TH), khuyến khích học tập śt đời” “Tiếp tục đổi mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt chiều, ghi nhớ máy móc Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích TH, tạo sở để người học tự cập nhật và đổi tri thức, kĩ năng, phát triển NL Chuyển từ học chủ yếu lớp sang tở chức hình thức học tập đa dạng, chu ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học Đẩy mạnh ứng dụng cơng nghệ thông tin và truyền thông (ICT) dạy và học” Mục điều 30 Luật Giáo dục sửa đởi bở sung có hiệu lực thi hành ngày 14 tháng năm 2019 ghi rõ: “Phương pháp giáo dục phở thơng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo HS phù hợp với đặc trưng môn học, lớp học và đặc điểm đối tượng HS; bồi dưỡng phương pháp TH, hứng thu học tập, kĩ hợp tác, khả tư độc lập; phát triển toàn diện phẩm chất và NL người học; tăng cường ứng dụng ICT vào quá trình giáo dục” Với sự phát triển vũ bão công nghệ thông tin (CNTT), các thiết bị số phần nào đáp ứng nhu cầu cho công tác dạy và học nói chung và mơn Hóa học nói riêng Trong chương trình giáo dục phở thơng NL tin học là mười NL cốt lõi mà HS cần phải có hoàn tất chương trình giáo dục phở thơng Chính lẽ mà giáo viên (GV) cần hình thành và phát triển NL ứng dụng ICT cho HS mơn Tuy nhiên việc ứng dụng CNTT vào công tác dạy và học đặc biệt là quá trình tự rèn luyện, phát triển tư HS hạn chế, chưa khai thác mạnh CNTT Hóa học là mơn khoa học với dung lượng kiến thức lí thuyết và các liệu thực nghiệm phong phu và đa dạng Việc học để hiểu, nhớ và vận dụng chung là áp lực đối với đa số HS trường trung học phổ thông (THPT) Nếu có website hỗ trợ cho HS phát triển NLTH thông qua hệ thống bài tập trắc nghiệm giup cho HS phát triển NLTH và tạo hứng thu cho HS việc học tập mơn Hóa học nhờ việc ứng dụng học liệu điện tử Trong thời gian phịng chớng đại dịch chủng virus Corona (COVID-19) diễn đến nay, hàng triệu HS cả nước và phải tạm ngừng đến trường và tiến hành học và TH online tại nhà, thiếu thốn tài liệu học tập khó khăn việc tương tác và kiểm tra lực lĩnh hội GV và HS tác động lớn tới sự phát triển và lĩnh hội tri thức khoa học Xuất phát từ lí trên, chung tơi thực hiện đề tài: “Phát triển lực tự học mơn Hố học cho học sinh lớp 11 trường THPT Nguyễn Đức Mậu thông qua hệ thống tập trắc nghiệm online” Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu, xây dựng hệ thống sở liệu đề thi trắc nghiệm hóa học online góp phần phát triển NLTH mơn Hóa học cho các HS lớp 11 trường THPT Nguyễn Đức Mậu Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu sở lí luận việc ứng dụng CNTT dạy học - Nghiên cứu sở lập trình Script - Xây dựng hệ thớng câu hỏi trắc nghiệm hóa học online - Thiết kế website hỗ trợ quá trình TH HS - Nghiên cứu thực trạng phát triển NLTH, NL ứng dụng CNTT HS - Thực nghiệm sư phạm (TNSP) Đối tượng, phạm vi nghiên cứu - Lập trình Script - Website học tập - NLTH mơn Hóa học HS lớp 11 Phương pháp nghiên cứu 5.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận - Nghiên cứu các văn bản, thị, nghị Đảng và Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo có liên quan đến ứng dụng CNTT dạy học - Nghiên cứu sở lí thuyết phát triển NLTH HS - Nghiên cứu sở lí thuyết lập trình Script và website 5.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bảng hỏi đối với GV và HS thực trạng ứng dụng CNTT dạy học và thực trạng phát triển NLTH Hóa học HS - Phương pháp TNSP để kiểm nghiệm giá trị thực tiễn, tính khả thi và hiệu quả các kết quả nghiên cứu 5.3 Nhóm phương pháp xử lí thơng tin Sử dụng phương pháp thớng kê toán học nghiên cứu khoa học giáo dục để xử lí, phân tích kết quả TNSP nhằm xác nhận giả thuyết khoa học và đánh giá tính hiệu quả, tính khả thi đề tài Những đóng góp mới đề tài - Về mặt lí luận: góp phần làm sáng tỏ sở lí ḷn NLTH, làm sở cho việc phát triển NLTH môn Hóa học cho HS lớp 11 trường THPT Nguyễn Đức Mậu - Về mặt thực tiễn: Điều tra thực trạng ứng dụng CNTT việc phát triển NLTH HS; xây dựng website, hệ thống bài tập trắc nghiệm online hỗ trợ cho quá trình phát triển NLTH HS NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Chương Cơ sở lí luận và thực tiễn việc ứng dụng công nghệ thông tin để phát triển lực tự học cho học sinh 1.1 Tổng quan vấn đề nghiên cứu Giáo dục dựa tảng phát triển NL (Competency-Based Education – CBE) đề cập đến nhiều từ năm 60 kỉ XX tại các nước phương Tây và Hoa Kỳ Tại các nước châu Á (Singapore, Ấn Độ, Philippines, Brunei, Malayxia, Hàn Quốc, Nhật Bản,…), phương thức giáo dục dựa định hướng phát triển NL phát triển rộng rãi và triển khai nhiều mức độ khác chu trọng đến việc hình thành kiến thức và kỹ để người học có NL vận dụng vào thực tiễn, luc người học biến tri thức loài người thành vốn tri thức, kinh nghiệm, kĩ bản thân chủ thể và cớt lõi là thái độ học tập tích cực học sinh biểu hiện chỗ học sinh chu ý, hứng thu và sẵn sàng gắng sức vượt khó khăn bản thân Tại Việt Nam, chương trình phở thơng tởng thể 2018 và triển khai kì vọng là sự đột phá cách tiếp cận nội dung khoa học tảng phát triển NL có cả NL ứng dụng CNTT Trong việc ứng dụng CNTT, GV có nhiều cách để sử dụng ICT hiệu quả, đó: sử dụng hợp lí ICT làm tăng giá trị các hoạt động học tập, liên kết ICT vào các hoạt động dạy và học, khuyến khích người học chia ý tưởng và tìm kiếm thông tin, Các nghiên cứu sử dụng ICT giáo dục hóa học mang lại nhiều lợi ích cho cả người dạy lẫn người học kể đến: tạo thư viện mô hỗ trợ học tập với mơi trường đa phương tiện cho mơn hóa học; mơ hình hóa phân tử máy tính; giới ảo; bảng tương tác Trước bới cảnh đó, việc xác định các khó khăn thách thức đới với quá trình ứng dụng CNTT dạy học là điều cần thiết, để từ đề các giải pháp nhằm tăng cường và cải thiện việc ứng dụng CNTT dạy học Nhiều cơng trình nghiên cứu phân loại rào cản này thành các nhóm điển hình Trong báo cáo tởng kết các rào cản việc ứng dụng CNTT GV đuc kết từ nhiều cơng trình nghiên cứu và quá trình khảo sát thực tế phân loại thành hai nhóm rào cản gồm: - Nhóm mức độ cá nhân GV thiếu thời gian, thiếu sự tự tin, thiếu NL cơng nghệ - Nhóm thuộc cấp độ quản lí thiếu khóa đào tạo huấn lụn hiệu quả, thiếu các phương tiện kĩ thuật,… Trong thời kì phát triển vũ bão CNTT và các thiết bị sớ, việc ứng dụng CNTT dạy học nói chung và dạy học mơn Hóa học nói riêng là vấn đề cấp thiết góp phần vào công đổi phương pháp và nội dung dạy học toàn giới nói chung và giáo dục Việt Nam nói riêng Việc ứng dụng và xâu kết các nội dung để truyền tải tới HS và HS tiếp cận nội dung kiến thức cách chủ động lại là việc cấp thiết phải trăn trở Giáo dục Việt Nam ta và có sự chuyển mạnh mẽ tất cả các cấp, bậc học đổi phương pháp từ việc dạy, việc học, việc kiểm tra đánh giá và đặc biệt là tự nghiên cứu và tự đánh giá kiến thức HS Với việc phát triển mạnh CNTT, hệ thống thiết bị sớ như: máy tính, điện thoại thơng minh, tivi thơng minh, máy tính bảng, việc tìm kiếm thơng tin khoa học các trang mạng khơng cịn khó khơng phải ai, khơng phải HS nào có khả làm tốt việc này Một mặt hạn chế lớn là đại đa số các phần mềm, website ứng dụng dạy và học ngày hạn chế các phiên bản mang tính Việt và thậm chí phải trả phí Dẫn đến rào cản lớn quá trình học tập HS và GV sử dụng CNTT ngoài yếu tớ cơng nghệ cịn là yếu tớ trình độ ngoại ngữ và vấn đề tài gia đình Ở Việt Nam, việc ứng dụng CNTT phổ biến dạng nghiên cứu ứng dụng, GV dựa tài liệu in để chuyển thể thành các tài liệu phục vụ cho quá trình dạy học Điển hình cho dạng nghiên cứu này là giáo trình đăng tải trang “Thư viện học liệu điện tử” Bộ Giáo dục và Đào tạo Bên cạnh các trang web hỗ trợ quá trình dạy học thức Bộ Giáo dục và Đào tạo, các trường đại học, các tổ chức giáo dục cả nước và xây dựng hệ thống thư viện điện tử và tích hợp hệ thớng quản lí học tập (LMS) để tạo các khóa học phục vụ cho quá trình dạy và học hiệu quả, đáp ứng tốt yêu cầu đào tạo Chẳng hạn như: thư viện trực tuyến Violet; hệ thống học trực tuyến các trường đại học như: Đại học Vinh; Đại học Cần Thơ; Đại học Sư phạm Thành phớ Hồ Chí Minh; các website dạy học online như: hocmai.vn; vungoi.vn; vietjack.com; Một số tác giả xuất bản các tài liệu ứng dụng ICT dạy và học hóa học cho GV và sinh viên Sư phạm Hóa học Cao Cự Giác; Trần Trung Ninh, Phạm Ngọc Bằng… Tuy là khác cách thức, khác nội dung tất cả các đề tài nghiên cứu chung mục đích là góp phần vào sự đổi và phát triển giáo dục nước nhà thời đại công nghệ số Như vậy, qua các cơng trình khoa học cơng bớ, các website hoạt động cho thấy việc phát triển NL việc sử dụng CNTT dạy học nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu Tuy nhiên, vấn đề nghiên cứu thiết kế website hỗ trợ cho quá trình phát triển NLTH Hóa học cho HS thơng qua hệ thống bài tập trắc nghiệm online hoàn toàn miễn phí các trường phở thơng vẫn cịn quan tâm và phát triển 1.2 Ứng dụng công nghệ thông tin dạy và học Trong lịch sử phát triển giáo dục học có nhiều định nghĩa khác phương tiện dạy học Phương tiện dạy học là tập hợp đối tượng vật chất GV sử dụng với tư cách là phương tiện để điều khiển hoạt động nhận thức HS Cịn đới với HS, là nguồn cung cấp tri thức cần lĩnh hội, thứ để tạo tri thức, kĩ năng, kỹ xảo và phục vụ mục đích giáo dục Phương tiện dạy học bao gồm tập hợp các khách thể vật chất, tinh thần đóng vai trị phụ trợ để giup cho thầy và trị thực hiện mục đích, nhiệm vụ và nội dung quá trình giáo dục Trong lí ḷn dạy học, thuật ngữ phương tiện dạy học dùng để thiết bị dạy học (như các loại đồ dùng trực quan, dụng cụ máy móc…), trang thiết bị, kỹ thuật mà thầy trò dùng giải nhiệm vụ dạy học, khơng dùng để các hoạt động GV và HS Phương tiện dạy học là công cụ tiến hành thực hiện nhiệm vụ hoạt động dạy và học, giup cho người dạy và người học tác động tới đối tượng nghiên cứu nhằm phát hiện logic nội tại, nắm bắt và nhận thức bản chất để tạo nên sự phát triển phẩm chất nhân cách cho người học Luc đó, CNTT với phần mềm, website giáo dục xây dựng nhằm mục đích hỗ trợ cho quá trình dạy và học, là tập hợp các câu lệnh viết theo ngơn ngữ lập trình nào đó, để yêu cầu máy tính thực hiện các thao tác cần thiết (cập nhật, lưu giữ, xử lí liệu và truy xuất thông tin) theo kịch bản (giải thuật) và yêu cầu định trước Bao hàm tri thức khoa học giáo dục và các kĩ thuật ICT Hay nói cách khác, CNTT giáo dục là sản phẩm kết tinh từ hai loại chuyên gia: sư phạm và tin học Mục tiêu ngành giáo dục là không ngừng đổi phương pháp dạy học và nâng cao chất lượng giáo dục tất cả các cấp học Trong đó, ứng dụng CNTT dạy học đẩy mạnh và nhân rộng toàn ngành hiện 10 Hình 2.6 Giao diện khai báo thông tin trước làm trắc nghiệm Hình 2.7 Giao diện làm trắc nghiệm 24 Hình 2.8 Giao diện kết làm trắc nghiệm 2.3 Đề xuất các bước sử dụng hệ thống bài tập trắc nghiệm online để phát triển lực tự học Để rèn luyện và phát triển NLTH cho HS thông qua hệ thống bài tập trắc nghiệm online, trước hết cần tạo dựng cho HS nắm các kiến thức bản nội dung học tập theo chương trình Hóa học THPT, tạo điều kiện cho HS dễ dàng tìm hiểu, nắm bắt các phương pháp giải toán bản trước áp dụng vào các bài tập thực nghiệm và từ HS tự kiểm tra NL học tập bản thân thông qua hệ thống bài tập trắc nghiệm,… Như vậy việc xây dựng tài liệu điện tử có nội dung các kiến thức bản, các phương pháp giải toán và đặc biệt HS tự kiểm tra NL học tập thông qua hệ thống câu hỏi liên quan đến các nội dung học tập phù hợp với chương trình hóa học phở thơng là cần thiết Website xây dựng với trọng tâm là hệ thống bài tập trắc nghiệm sử dụng cả 03 hình thức: trước, và sau lên lớp 2.3.1 Sử dụng trước lên lớp Theo hình thức này, website hỗ trợ cho HS tiến hành TH bài nhà Hoạt động TH trước tiến hành học tập, nghiên cứu bài lớp giup HS: - Tự hình thành cho kiến thức bản theo nội dung học tập - Tự nắm bắt định hướng và tự rèn kỹ giải toán 25 Với hình thức này, chúng đề xuất bước mà HS tiến hành TH trước lên lớp Bước Nghiên cứu nội dung kiến thức bản có website HS sử dụng website để TH nội dung bài học thư mục “Kiến thức lí thuyết” để từ nắm bắt nội dung bài học chuẩn bị tiến hành lớp Hình 2.9 Giao diện kiến thức lí thuyết nitơ Bước Tự học các bài học thông qua hệ thớng các bài giảng, video bài giảng có thư mục “Bài giảng điện tử” Bước Nghiên cứu nội dung các dạng toán thông qua thư mục “Định hướng bài tập” HS TH nội dung các dạng toán và định hướng, hướng dẫn giải toán “Định hướng bài tập” để từ nắm bắt nội dung các dạng toán, phương pháp giải các dạng toán tương ứng với nội dung kiến thức bản mà HS tự tiến hành nghiên cứu trước 26 Hình 2.10 Giao diện“Định hướng tập” Bước Tự kiểm tra kiến thức, kỹ TH thông qua hệ thống bài tập trắc nghiệm online có tảng website thư mục “Trắc nghiệm online” Quá trình này, HS cần phải khai báo thông tin cá nhân bản “họ tên, lớp” để lưu trữ và đồng thời kết nới với GV, admin Thơng qua có sự đới sánh sự tiến cá nhân HS và nhóm HS Quá trình này HS tiến hành làm làm lại nhiều lượt nhằm tăng khả ghi nhớ và kỹ làm trắc nghiệm cho bản thân Trong quá trình làm trắc nghiệm nội dung, đồng hồ đếm người kích hoạt và hiện thỉ nhằm quản lí thời gian làm bài HS giới hạn cho phép đề trắc nghiệm Khi kết thuc làm trắc nghiệm, HS nắm bắt điểm số và thời gian thực hiện bài trắc nghiệm mình, đồng thời xem lại các nội dung làm - câu đung và câu sai, với câu sai đáp án nào là đáp án đung - để từ tự rut bài học cho bản thân cho lần làm trắc nghiệm 2.3.2 Sử dụng lên lớp Đây là ưu điểm khơng phải trường phở thơng nào có đủ sở vật chất để đáp ứng cho nhu cầu học tập HS Theo hình thức này, website hỗ trợ cho HS: - Nhanh chóng tra cứu kiến thức bản là sách giáo khoa sớ hoá và nhiều kiến thức lí thuyết khác mà các tài liệu giáo khoa phổ thông hiện đáp ứng được; - Giảm thiểu thời gian tìm kiếm nội dung học tập các tài liệu giáo khoa, tài liệu 27 tham khảo phân loại và xác thực tính đung đắn các trang mạng có; - Rèn kỹ giải toán dạng vận dụng sau nắm bắt nội dung học tập mà GV truyền thụ cho HS Ngoài ra, website cịn hỗ trợ cho các GV ngoài việc xem website là tài liệu tham khảo điện tử cịn trợ giup cho GV quản lí NL học tập HS thơng qua kết quả các bài tập trắc nghiệm và đặc biệt là các bài kiểm tra định kì, giảm thiểu thời gian chấm bài kiểm tra HS Như vậy, ưu điểm lớn hình thức này thường diễn các tiết ôn tập, luyện tập và kiểm tra Với hình thức này, chúng đề xuất bước mà GV HS tiến hành TH lên lớp tiết ôn tập luyện tập Bước Kiểm tra kiến thức và NLTH HS nhà - kiểm tra bài cũ GV sử dụng đề trắc nghiệm mà GV chuẩn bị có website cho HS để kiểm tra NLTH trước vào nội dung bài học với trọng tâm nội dung bản bài học học trước Bước Giới thiệu các dạng toán định lượng bản GV củng cố lại lí thuyết, giới thiệu, hướng dẫn các dạng toán bản và nhấn mạnh điểm cần lưu ý cho HS các trường hợp giải nhanh vận dụng vào các bài tập trắc nghiệm Bước Thảo luận nhóm để giải các bài toán định lượng phần “Bài tập tự luyện” chuẩn bị sẵn có website Bước Củng cớ bài học GV tiến hành kiểm tra kết quả mà HS lĩnh hội tiết học cách GV cho HS làm bài tập trắc nghiệm theo nội dung bài học Đối với tiết kiểm tra, chúng đề xuất bước mà GV tiến hành đánh giá NL học tập HS Bước Chuẩn bị bài kiểm tra GV GV chuẩn bị bài kiểm tra theo ma trận đề đơn vị tảng Web Form để nhung vào website Bước Chuẩn bị trang thiết bị hệ thớng máy tính sử dụng phải kết nối mạng internet 28 Bước Tiến hành giờ kiểm tra GV tiến hành cho HS làm bài kiểm tra hệ thớng máy tính chuẩn bị trước thời gian tiết học Bước Trích xuất điểm kiểm tra GV tiến hành trích xuất điểm kiểm tra HS từ bảng điểm gsheet tạo tự động từ web form mà sử dụng Với HS, sau click vào nut nạp bài biết điểm sớ giớng tự làm trắc nghiệm nhà 2.3.3 Sử dụng sau lên lớp Quá trình TH sau lên lớp là quá trình HS tự ơn tập củng cố và kiểm tra kiến thức, kỹ học tập sau tiếp cận, nắm bắt nội dung bài học lớp Quá trình này các trường THPT thường diễn tại nhà sau môn học này lại chuyển tiếp sang môn học tiếp theo, vậy không đảm bảo cho HS cả thời gian lẫn trí lực để tiến hành TH nội dung vừa học xong vòng 05 phut nghỉ giải lao Với hình thức này, chung tơi đề xuất các bước TH hình thức TH trước lên lớp, đối với HS khá giỏi tiến hành thẳng vào các nội dung các bài trắc nghiệm và dùng nội dung các bài trắc nghiệm để tự ôn tập kiến thức trọng tâm cho bản thân 2.4 Phân loại hệ thống bài tập trắc nghiệm Hệ thống bài tập trắc nghiệm xây dựng theo hệ thống nội dung bài học bài, chương chương trình hoá học hiện hành Mỗi nội dung bài học chung xây dựng từ các câu hỏi định tính đến câu hỏi định lượng với mức độ từ biết vận dụng cao Hệ thống câu hỏi định lượng phân loại theo các dạng bản mà HS cần nắm bắt phát triển NL bản thân 29 Hình 2.11 Phân loại nội dung“trắc nghiệm onlien” chương điện li Chương Thực nghiệm sư phạm 30 3.1 Mục đích thực nghiệm Trên sở nội dung đề cập các chương trước, chung tiến hành TNSP nhằm kiểm tra giả thuyết khoa học đề tài nêu, cụ thể là: - Kiểm tra tính đung đắn giả thuyết khoa học đề trong; - Đánh giá tính khả thi và tính hiệu quả việc ứng dụng hệ thớng bài tập trắc nghiệm hoá học online cho HS lớp 11 việc phát triển NLTH HS xây dựng sở phân tích khách quan, khoa học các kết quả định tính, định lượng thu quá trình thực nghiệm (TN) và khảo sát 3.2 Nhiệm vụ thực nghiệm Với mục đích TNSP trên, chung xác định nhiệm vụ TNSP gồm: Nhiệm vụ Đánh giá hiệu quả, tính khả thi hệ thống bài tập trắc nghiệm online; Nhiệm vụ Đánh giá tác động hệ thống bài tập trắc nghiệm online việc hỗ trợ phát triển NLTH hóa học cho HS 3.3 Cách tiến hành thực nghiệm sư phạm - Đối với tất cả các HS học theo chương trình hóa học bản mà GV giảng dạy, tự ý thức học tập ôn luyện và rèn kỹ thông qua hệ thống kiến thức sách giáo khoa, sách bài tập hiện hành Tùy thuộc trình độ và NLTH HS mà tiến hành tham khảo và TH theo các nguồn tham khảo hiện có thị trường website giới thiệu đề tài tùy thuộc vào nhu cầu thực tế và NLTH HS - Ngoài ra, lớp TN, HS cịn TH và tự đánh giá thơng qua hệ thớng bài tập trắc nghiệm online có website ngoài các nguồn tài liệu tham khảo sẵn có HS - Lựa chọn các lớp TN và lớp đối chứng (ĐC) phải đạt yêu cầu tương đương các mặt: + Tổng số HS lớp, độ tuổi + Thực hiện khảo sát dựa các yếu tố khơng đởi như: thời lượng dạy học hóa học, mục tiêu, nội dung và GV dạy hóa học Kiểm tra theo hướng: chung đề kiểm tra và chung nội dung phiếu tự đánh giá Nội dung đề kiểm tra là bài tập hóa học dựa thực tế trường thực nghiệm và tổ môn xây dựng thông qua ma trận đề kiểm tra phù hợp mức độ nhận thức, có tính chất phát triển tư và định hướng phát 31 triển NL HS, rèn luyện các kiến thức kỹ thực hành hóa học Bảng 3.1 Danh sách lớp, số HS tham gia TNSP Loại lớp Lớp TN Mã loại Lớp học có tiết học tự chọn môn hoá Loại Lớp học tiết học tự chọn mơn hoá Loại Lớp ĐC Lớp số HS Lớp số HS 11A3 40 11A1 40 11A9 40 11A10 44 - Kết quả TN đánh giá sở các mặt: + NL học tập trước TN sư phạm đánh giá thông qua kết quả bài kiểm tra đánh giá chất lượng (Phụ lục 3.1 ) + NL học tập sau TN sư phạm đánh giá thông qua kết quả bài kiểm tra NL trước kết thuc kết thuc học kì I (Phụ lục 3.2; phụ lục 3.3 ) HS 3.4 Phân tích, xử lí và đánh giá kết thực nghiệm sư phạm 3.4.1 Đánh giá định tính Sau kết thuc đợt TNSP chung tơi cho HS nhận xét website và hệ thống bài tập trắc nghiệm online sử dụng thông qua phiếu khảo sát HS (Phụ lục 1.2) Kết quả đánh giá HS tởng hợp và xử lí theo sớ lượt và phần trăm khảo sát số HS đánh giá cho mức độ (Phụ lục 2.2) Kết quả đánh giá HS thể hiện Bảng 3.2 Bảng 3.2 Đánh giá HS website hệ thống tập trắc nghiệm online TIÊU CHI MỨC ĐỘ (%) Điểm trung bình Bớ cục website xếp hợp lí, khoa học, quán cách trình bày - - 10.00 90.00 3.90 Giao diện - - - 100.00 4.00 32 website gần gũi, dễ sử dụng Dễ dàng tra cứu các thơng tin có website - 2.50 10.00 87.50 3.85 Nội dung kiến thức có website phù hợp với chương trình hoá học phở thơng - 15.00 17.50 67.50 3.53 Hệ thống bài tập trắc nghiệm hỗ trợ tự học phân dạng chi tiết - - - 100.00 4.00 Thiết bị hỗ trợ sử dụng cho phần trắc nghiệm online đa dạng - - - 100.00 4.00 Phần trăm - 3.50 7.50 89.00 3.88 (*) Mức độ: [1] Không đồng ý, [2] Không ý kiến, [3] Đồng ý, [4] Rất đồng ý Qua Bảng 3.2 cho thấy, hầu kiến HS website và hệ thống bài tập trắc nghiệm mức đồng ý trở lên, trung bình các TC có 89,00% đánh giá mức độ đồng ý chứng tỏ website và hệ thống bài tập trắc nghiệm góp phần kích thích hứng thu học tập đới với mơn Hoá học Điểm trung bình các TC đạt 3,88 điểm (tối đa là điểm) cho thấy sự ghi nhận cao HS website và hệ thống bài tập trắc nghiệm online Như vậy, kết luận website TH Hoá học và hệ thống bài tập trắc nghiệm 33 online là đáp ứng tốt yêu cầu theo sự đánh giá HS HS đánh giá cao mức độ TC giao diện phần mềm gần gũi, dể sử dụng, chạy mọi máy vi tính, điện thoại thơng minh và máy tính bảng hiện 3.4.2 Đánh giá định lượng - Việc xử lí sớ liệu TN dựa vào thớng kê toán học, thơng thường sớ liệu trình bày các dạng: + Bảng phân phối tần số, phân phối tần suất; + Dùng đồ thị - Kết quả tổng kết dạy TN xử lí theo phương pháp thớng kê toán học theo trình tự sau + Lập các bảng phân phối: Tần số, tần suất, tần suất tích lũy; + Vẽ biểu đồ tần sớ, tần suất; + Vẽ đường tích lũy từ bảng phân phới tần suất tích lũy; + Tính các tham sớ thớng kê đặc trưng 3.5 Kết thực nghiệm sư phạm 3.5.1 Đánh giá lực học tập học sinh trước thực nghiệm Bảng 3.3 Kết kiểm tra trước TN (thống kê từ Phụ lục 4.1) xi 0-3,5 4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0 7.5 8.0 Số HS đạt điểm xi TN 11 8 17 10 ĐC 10 11 15 % số HS đạt điểm % số HS đạt điểm xi xi trở xuống TN ĐC 0.00 0.00 2.50 1.19 3.75 4.76 7.50 9.52 21.25 21.42 31.25 28.56 41.25 41.66 62.50 59.52 75.00 69.04 81.25 77.37 TN 0.00 2.50 1.25 3.75 13.75 10.00 10.00 21.25 12.50 6.25 34 ĐC 0.00 1.19 3.57 4.76 11.90 7.14 13.10 17.86 9.52 8.33 8.5 9.0 9.5 10.0 Trung bình 5 6.98 2 7.03 6.25 6.25 2.50 3.75 10.71 7.14 2.38 2.38 87.50 93.75 96.25 100.00 88.08 95.22 97.60 100.00 Rõ ràng ta thấy sự khác điểm trung bình cộng hai nhóm ĐC và TN khơng có ý nghĩa mặt thớng kê, tức là hai nhóm HS chọn tương đương mặt học tập điểm trung bình cộng lớp TN thấp so với lớp ĐC 3.5.2 Kết điểm thực nghiệm sư phạm Bảng 3.4 Bảng phân phối tần số, tần suất, tần suất tích lũy điểm lớp TN ĐC (Tổng hợp từ Phụ lục 4.2) xi 0-3,5 4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0 7.5 8.0 8.5 9.0 9.5 10.0 Trung bình Số HS đạt % số HS đạt điểm % số HS đạt điểm xi điểm xi TN ĐC 0 9 11 7 11 15 15 7.96 7.26 xi trở xuống TN ĐC 0.00 0.00 0.00 2.38 0.00 7.14 2.50 14.28 13.75 24.99 18.75 32.13 28.75 38.08 33.75 48.79 47.50 54.74 56.25 63.07 56.25 73.78 70.00 91.64 81.25 96.40 100.00 100.00 TN 0.00 0.00 0.00 2.50 11.25 5.00 10.00 5.00 13.75 8.75 0.00 13.75 11.25 18.75 ĐC 0.00 2.38 4.76 7.14 10.71 7.14 5.95 10.71 5.95 8.33 10.71 17.86 4.76 3.57 3.5.3 Phân tích kết định lượng thực nghiệm sư phạm Từ kết quả xử lí sớ liệu TNSP (phụ lục 4.1 4.1) cho thấy chất lượng học tập 35 HS các lớp TN cao so với các HS các lớp ĐC tương ứng sau chịu tác động đề tài, cụ thểể̀: - Điểm trung bình chung các lớp TN cao các lớp ĐC - Đồ thị đường lũy tích các lớp TN nằm cách biệt bên phải và phía so với các lớp ĐC nên khẳng định thành tích học tập các HS các lớp TN cao so với các HS các lớp ĐC - Giá trị p lớp TN và lớp ĐC (p < 0,05) cho thấy sự chênh lệch rõ rệt điểm số sau sử dụng website và hệ thống bài tập trắc nghiệm online các lớp TN và ĐC khơng có khả xảy ngẫu nhiên - Giá trị ES lớp TN và lớp ĐC tra theo bảng Cohen cho thấy quy mô ảnh hưởng nghiên cứu này mức lớn Trong đó: + Ở nhóm 1, giá trị ES ∈ [0,8;1,00], chứng tỏ sự tác động nằm ngưỡng lớn + Ở nhóm 2, giá trị ES ∈ [0,5;0,79], chứng tỏ sự tác động nằm ngưỡng trung bình 36 KẾT LUẬN, KHUYẾN NGHỊ VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐÊ TÀI Kết luận Sau thời gian nghiên cứu đề tài “Phát triển lực tự học mơn Hố học cho học sinh lớp 11 trường THPT Nguyễn Đức Mậu thông qua hệ thống tập trắc nghiệm online”, cơng trình có đóng góp lí ḷn và thực tiễn việc phát triển NLTH hóa học cho HS, hoàn thành các nhiệm vụ đề và rut sớ kết ḷn: 1.1 Về lí luận Hệ thớng hóa và góp phần làm sáng tỏ sở lí ḷn NLTH, làm sở cho việc phát triển NLTH hóa học cho HS các trường THPT 1.2 Về thực tiễn - Điều tra thực trạng ứng dụng CNTT HS trường THPT Nguyễn Đức Mậu, thông qua phiếu điều tra từ 352 HS Kết quả điều tra là sở để chung đề xuất biện pháp phát triển NLTH hóa học cho HS THPT - Thiết kế website và hệ thống học liệu đặc biệt là hệ thống bài tập trắc nghiệm online nhằm mục đích hỗ trợ cho việc phát triển NLTH hóa học cho HS lớp 11 trường THPT Nguyễn Đức Mậu (tại địa sau: https://tracnghiemhoahoconline.blogspot.com/) - Đề xuất các bước vận dụng website và hệ thống bài tập trắc nghiệm online vào quá trình phát triển NLTH hóa học cả ba hình thức: trước, và sau lên lớp - Tiến hành TNSP lớp thuộc lớp 11 trường THPT Nguyễn Đức Mậu Kết quả xử lí theo phương pháp thớng kê toán học nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng Từ kết quả phân tích định tính và định lượng chứng tỏ tính khả thi và hiệu quả việc sử dụng website và hệ thống bài tập trắc nghiệm online vào việc phát triển NLTH hóa học cho HS lớp 11 Khuyến nghị Trong thời gian nghiên cứu và hoàn thiện đề tài, chung xin đưa số 37 khuyến nghị: - Tiếp tục triển khai nghiên cứu sử dụng website và hệ thống bài tập cho các cấp, bậc học và môn học khác - Các trường THPT cần quan tâm, tạo điều kiện trang bị thêm sở vật chất (hệ thớng phịng máy) các thiết bị hiện đại hỗ trợ cho quá trình học tập đặc biệt là phát triển NLTH HS Hướng phát triển đề tài sau thực nghiệm Sau kết thuc TNSP, chung tiếp tục tiến hành phát triển đề tài theo lộ trình: - Cập nhật liệu Hoá học và hệ thớng bài tập trắc nghiệm online học kì lớp 11 - Cập nhật liệu Hoá học và hệ thống bài tập trắc nghiệm online lớp 10 và lớp 12 (dự kiến vào tháng năm 2021) - Phối kết hợp với các môn học khác để tiến hành cập nhật các nội dung tương ứng các môn các khối lớp - Hoàn thiện các nội dung học tập cho các khối lớp trước bắt đầu học kì năm học 2021 – 2022 38 ... trên, chung tơi thực hiện đề tài: ? ?Phát triển lực tự học môn Hoá học cho học sinh lớp 11 trường THPT Nguyễn Đức Mậu thông qua hệ thống tập trắc nghiệm online? ?? Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu,... PHÁT TRIỂN CỦA ĐÊ TÀI Kết luận Sau thời gian nghiên cứu đề tài ? ?Phát triển lực tự học mơn Hố học cho học sinh lớp 11 trường THPT Nguyễn Đức Mậu thông qua hệ thống tập trắc nghiệm online? ??,... Trường THPT Nguyễn Đức Mậu o0o SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Năm học 2020-2021 Tên đề tài: Phát triển lực tự học môn Hoá học cho học sinh lớp 11 trường THPT Nguyễn Đức Mậu thông qua hệ thống