3 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết đầy đủ Bảo hiểm y tế Chủ nghĩa xã hội Chính sách xã hội Chính trị quốc gia Cơng nghiệp hóa, đại hóa Dân số - Kế hoạch hóa gia đình Hội đồng nhân dân Kinh tế - xã hội Lao động - Thương binh Xã hội Tư liệu sản xuất Ủy ban nhân dân Xã hội chủ nghĩa Xóa đói giảm nghèo Chữ viết tắt BHYT CNXH CSXH CTQG CNH, HĐH DS - KHHGĐ HĐND KT - XH LĐ - TB&XH TLSX UBND XHCN XĐGN MỤC LỤC Tran g MỞ ĐẦU Chương 1.1 1.2 Chương TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN QUAN ĐỀN ĐỀ TÀI Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài Khái quát kết nghiên cứu cơng trình khoa học cơng bố vấn đề luận án tập trung giải 9 12 CHỦ TRƯƠNG VÀ SỰ CHỈ ĐẠO CỦA ĐẢNG BỘ TỈNH QUẢNG BÌNH VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÃ HỘI (2005 - 2010) 2.1 2.2 Chương 3.1 3.2 Chương 4.1 4.2 Những yếu tố tác động chủ trương Đảng tỉnh Quảng Bình thực sách xã hội Đảng tỉnh Quảng Bình đạo thực sách xã hội SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG BỘ TỈNH QUẢNG BÌNH VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÃ HỘI (2011 - 2015) Những yếu tố tác động chủ trương Đảng tỉnh Quảng Bình thực sách xã hội Đảng tỉnh Quảng Bình đạo thực sách xã hội NHẬN XÉT VÀ KINH NGHIỆM Nhận xét trình Đảng tỉnh Quảng Bình lãnh đạo thực sách xã hội (2005 - 2015) Kinh nghiệm từ trình Đảng tỉnh Quảng Bình lãnh đạo thực sách xã hội (2005 - 2015) KẾT LUẬN DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CƠNG BỐ CĨ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC MỞ ĐẦU 15 15 20 21 21 25 26 26 27 27 28 29 42 Lý chọn đề tài Chính sách xã hội giữ vai trị quan trọng hệ thống sách Đảng Nhà nước Việt Nam, góp phần thúc đẩy thắng lợi nghiệp cách mạng Mục tiêu CSXH nhằm xây dựng phát triển người, đem lại sống hạnh phúc cho người, góp phần lành mạnh hóa xã hội tạo động lực to lớn phát huy tiềm sáng tạo nhân dân nghiệp xây dựng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN Nghị Trung ương (khóa XI) rõ: “Chính sách xã hội có vai trị đặc biệt quan trọng, mục tiêu, động lực để phát triển nhanh bền vững giai đoạn phát triển” [25, tr.68] Hơn 30 năm đổi mới, Đảng Nhà nước Việt Nam quan tâm xây dựng tổ chức thực CSXH Thông qua CSXH mà quyền người, quyền nghĩa vụ công dân bảo đảm ngày đầy đủ, hồn thiện hơn, góp phần tạo động lực to lớn nghiệp xây dựng nước Việt Nam XHCN “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” Quảng Bình địa phương phải gánh chịu hậu nặng nề chiến tranh, địa phương ln phải đối phó với thiên tai khắc nghiệt, bão lũ Ngay sau ngày đất nước thống nhất, đặc biệt thời kỳ đổi mới, Tỉnh ủy, HĐND UBND tỉnh Quảng Bình tập trung nỗ lực giải vấn đề CSXH thu nhiều kết quan trọng Tuy nhiên, hậu nặng nề chiến tranh với bất cập đạo, điều hành, quản lý… việc thực CSXH tỉnh nhiều hạn chế Một số mặt yếu kéo dài, chậm khắc phục vấn đề giải việc làm cho người lao động trình hội nhập kinh tế quốc tế; giảm nghèo chưa bền vững, tỷ lệ hộ cận nghèo tái nghèo cao; chất lượng giáo dục chưa đồng miền núi với miền xuôi, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển; công tác đào tạo nghề nhiều bất cập; hệ thống chăm sóc sức khỏe dịch vụ y tế cho nhân dân miền núi thiếu thốn; phát triển kinh tế chưa kết hợp tốt với giải vấn đề xã hội Những hạn chế, bất cập cần nghiên cứu, nhìn nhận cách khách quan để tìm chủ trương, giải pháp mới, tạo động lực cho Quảng Bình phát triển Do tầm quan trọng CSXH tính phức tạp, nhạy cảm giải vấn đề này, từ nước bước vào công đổi đến nay, có nhiều cơng trình khoa học sâu nghiên cứu CSXH lãnh đạo Đảng Đảng địa phương thực CSXH cấp độ phạm vi khác Tuy nhiên, chưa có cơng trình sâu nghiên cứu cách độc lập, có hệ thống Đảng tỉnh Quảng Bình lãnh đạo thực CSXH góc độ chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam Từ lý trên, chọn đề tài “Đảng tỉnh Quảng Bình lãnh đạo thực sách xã hội từ năm 2005 đến năm 2015” làm luận án tiến sĩ lịch sử, chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Làm rõ q trình Đảng tỉnh Quảng Bình lãnh đạo thực CSXH từ năm 2005 đến năm 2015, sở đúc kết số kinh nghiệm nhằm góp phần thực có hiệu CSXH tỉnh Quảng Bình thời gian tới Nhiệm vụ nghiên cứu Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến luận án Làm rõ yếu tố tác động đến lãnh đạo Đảng tỉnh Quảng Bình CSXH từ năm 2005 đến năm 2015 Hệ thống hóa, phân tích làm rõ chủ trương đạo Đảng tỉnh Quảng Bình thực CSXH từ năm 2005 đến năm 2015 Nhận xét đúc kết kinh nghiệm từ trình Đảng tỉnh Quảng Bình lãnh đạo thực CSXH từ năm 2005 đến năm 2015 Đối tượng, phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Hoạt động lãnh đạo thực CSXH Đảng tỉnh Quảng Bình Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Nghiên cứu chủ trương đạo Đảng tỉnh Quảng Bình thực CSXH từ năm 2005 đến năm 2015, bốn lĩnh vực là: Giải việc làm; xóa đói giảm nghèo; đền ơn đáp nghĩa sách DS - KHHGĐ - Về thời gian: Từ năm 2005 đến năm 2015 Tuy nhiên, để bảo đảm tính hệ thống đạt mục đích nghiên cứu luận án có đề cập tới vấn đề có liên quan trước năm 2005 sau năm 2015 - Về không gian: Tập trung nghiên cứu địa bàn tỉnh Quảng Bình Cơ sở lý luận, thực tiễn phương pháp nghiên cứu Cơ sở lý luận Dựa sở lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối Đảng Cộng sản Việt Nam CSXH Cơ sở thực tiễn Đề tài dựa vào văn kiện nghị quyết, báo cáo tổng kết Đảng bộ, quyền cấp; số liệu có liên quan đến việc thực CSXH tỉnh Quảng Bình cơng bố niên giám thống kê, cơng trình, đề tài, đề án, báo khoa học… có liên quan đến hoạt động lãnh đạo thực CSXH Đảng tỉnh Quảng Bình từ năm 2005 đến năm 2015 Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng tổng hợp phương pháp nghiên cứu chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, chủ yếu sử dụng phương pháp lịch sử, phương pháp lơgíc Đồng thời, có kết hợp sử dụng phương pháp khác như: thống kê, phân tích, tổng hợp để làm sáng tỏ nội dung có liên quan Những đóng góp luận án Luận án hệ thống hóa chủ trương đạo Đảng tỉnh Quảng Bình thực CSXH từ năm 2005 đến năm 2015 Đưa nhận xét, đánh giá có sở trình Đảng tỉnh Quảng Bình thực CSXH từ năm 2005 đến năm 2015 hai bình diện ưu điểm hạn chế, làm rõ nguyên nhân ưu điểm, hạn chế Đúc kết kinh nghiệm chủ yếu từ trình Đảng tỉnh Quảng Bình thực CSXH từ năm 2005 đến năm 2015 Ý nghĩa lý luận thực tiễn luận án Góp phần vào việc tổng kết q trình Đảng lãnh đạo thực CSXH thời kỳ đổi hội nhập quốc tế (qua thực tiễn địa bàn tỉnh Quảng Bình) Góp thêm luận cho việc bổ sung, phát triển chủ trương, sách Đảng Đảng địa phương việc thực CSXH thời gian tới Luận án tài liệu tham khảo nghiên cứu, giảng dạy Lịch sử Đảng, lịch sử Đảng địa phương Kết cấu luận án Luận án gồm: Mở đầu, chương (8 tiết), Kết luận, Danh mục cơng trình khoa học tác giả cơng bố có liên quan đến luận án, Danh mục tài liệu tham khảo Phụ lục Chương TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CĨ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1.1 Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài 1.1.1 Các nghiên cứu chung sách xã hội Việt Nam Phạm Xuân Nam (1997), Đổi sách xã hội - Luận giải pháp, Nxb CTQG, Hà Nội Nội dung sách đề cập đến số vấn đề lý luận thực tiễn, mối quan hệ CSXH với chuyển đổi cấu xã hội kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, số kinh nghiệm giải pháp CSXH vấn đề dân số, lao động việc làm Chu Tiến Quang (2001), Việc làm nông thôn - Thực trạng giải pháp, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội Nội dung sách đề cập vấn đề lý luận lao động việc làm nông thôn nước ta, việc làm phi nông nghiệp nông thôn, việc di chuyển lao động tìm kiếm việc làm, định hướng giải pháp tạo việc làm cho lao động nông thôn kinh nghiệm giải vấn đề số nước khu vực Mai Ngọc Cường (2006), Chính sách xã hội nơng thơn: kinh nghiệm Cộng hoà Liên bang Đức thực tiễn Việt Nam, Nxb Lý luận trị, Hà Nội Cơng trình đề cập đến số vấn đề lý luận thực tiễn thực CSXH nông thơn; phân tích ngun nhân, thành tựu hạn chế, đưa quan điểm giải pháp số CSXH chủ yếu: vấn đề việc làm, vấn đề phân hố giàu nghèo cơng xã hội nông thôn nước ta điều kiện đổi Cơng trình đề cập đến phân tầng xã hội nông thôn, đặc biệt vùng sâu, vùng xa, miền núi đưa quan điểm giải vấn đề công xã hội nông thôn Nguyễn Thị Kim Ngân (2008), “Nỗ lực phấn đấu thực có hiệu sách an sinh xã hội”, Tạp chí Cộng sản, số 7-2008 Tác giả trình bày 10 sách an sinh xã hội Đảng Nhà nước, nêu lên thành tựu đạt khó khăn thách thức sách an sinh xã hội Mai Ngọc Cường (2013), Một số vấn đề sách xã hội Việt Nam nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Cuốn sách giới thiệu khái quát đặc điểm, mục tiêu, nguyên tắc trình thực CSXH, hệ thống CSXH phổ biến nước nội dung có khả ứng dụng Việt Nam Đồng thời, tác giả đề cập đến thực trạng, thành tựu, hạn chế CSXH Việt Nam nhiều lĩnh vực như: sách giảm nghèo; sách tạo việc làm Trên sở đó, tác giả đưa giải pháp số khuyến nghị xây dựng hệ thống CSXH Việt Nam năm tới 1.1.2 Các nghiên cứu sách xã hội địa phương Phạm Quang Nghị (2007), “Hà Nội làm tốt cơng tác thương binh, gia đình liệt sĩ, người có cơng”, Tạp chí Cộng sản, số 7-2007 Tác giả tóm lược thành tựu cơng tác thương binh, liệt sĩ người có cơng với cách mạng thành phố Hà Nội mặt như: Thực sách, chăm sóc người có cơng, hỗ trợ nhà ở, chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ, mộ liệt sĩ Trên sở đó, đề xuất số giải pháp để Hà Nội làm tốt cơng tác thương binh, gia đình liệt sĩ, người có cơng Phạm Văn Hồ (2012), Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo thực sách xã hội Tây Nguyên từ năm 1996 đến năm 2006, Luận án tiến sĩ Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, Học viện Chính trị - Hành quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội Luận án trình bày hệ thống chủ trương, sách Đảng lãnh đạo thực CSXH địa bàn có tính đặc thù Tây Nguyên thời kỳ đổi Từ đó, tác giả nêu lên trình vận dụng sáng tạo Đảng tỉnh Tây Nguyên thực CSXH Đảng; bước đầu 11 đúc kết số kinh nghiệm trình Đảng lãnh đạo thực CSXH Tây Nguyên thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH Nguyễn Thị Mai Chi (2014), Đảng tỉnh Nghệ An lãnh đạo thực sách xã hội huyện miền núi từ năm 2001 đến năm 2010, Luận án tiến sĩ Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, Học viện CTQG Hồ Chí Minh, Hà Nội Luận án đánh giá cách khách quan thành tựu, hạn chế, đồng thời đúc rút kinh nghiệm từ trình lãnh đạo thực CSXH huyện miền núi Đảng tỉnh Nghệ An từ năm 2001 đến năm 2010 Qua đó, khẳng định lãnh đạo đắn, sáng tạo Đảng tỉnh Nghệ An thực CSXH huyện miền núi tỉnh.v.v 1.1.3 Các nghiên cứu đề cập đến sách xã hội tỉnh Quảng Bình Trương Bảo Thanh (2002), Xố đói giảm nghèo tỉnh Quảng Bình Thực trạng giải pháp, Luận văn thạc sỹ Kinh tế, Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội Luận văn sâu tìm hiểu thực trạng nghèo đói tỉnh Quảng Bình, nguyên nhân sâu xa dẫn đến nghèo đói tỉnh Quảng Bình, từ đề giải pháp nhằm xố đói giảm nghèo tỉnh Quảng Bình Phan Nam (2013), Đánh giá công tác đào tạo nghề nông nghiệp cho lao động nơng thơn theo chương trình mục tiêu quốc gia dạy nghề địa bàn tỉnh Quảng Bình, Luận văn thạc sỹ Kinh tế, Đại học Kinh tế Huế Luận văn nêu rõ, đào tạo nghề cho lao động nông thôn CSXH lớn nhiệm vụ quan trọng Đồng thời, luận văn rõ cơng tác dạy nghề nói chung dạy nghề nơng nghiệp cho lao động nơng thơn nói riêng tỉnh Quảng Bình chưa đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN hội nhập quốc tế Trên sở đánh giá thực trạng, luận văn đề xuất số giải pháp nhằm tăng cường lực hoạt động sở dạy nghề, nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho lao động nông thôn, tạo việc làm ổn định lâu dài tỉnh Quảng Bình 12 Phan Văn Cầu (2014), Giải việc làm cho lao động nông thôn tỉnh Quảng Bình, Luận văn thạc sỹ Kinh tế, Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội Luận văn hệ thống hóa góp phần làm rõ nội hàm vấn đề việc làm nói chung việc làm người lao động nơng thơn nói riêng Phân tích, đánh giá thực trạng việc làm giải việc làm cho người lao động nông thôn tỉnh Quảng Bình từ 2008 đến năm 2013, rõ thành tựu, hạn chế vấn đề nguyên nhân Đề xuất số giải pháp chủ yếu nâng cao hiệu công tác giải việc làm cho người lao động nơng thơn tỉnh Quảng Bình đến năm 2020 UBND tỉnh Quảng Bình Hội Khoa học lịch sử Việt Nam (2014), “Báo cáo khoa học Hội thảo Quốc gia Quảng Bình 410 năm hình thành phát triển”, Nxb Chính trị - Hành Cuốn sách tuyển tập viết nhà khoa học miền Tổ quốc Quảng Bình viết trình hình thành phát triển vùng đất tỉnh Quảng Bình, chuyển biến KT - XH Quảng Bình thực đường lối đổi Các viết khái quát tình hình KT - XH tỉnh vấn đề giải việc làm tỉnh thời gian qua có nhiều chuyển biến Cùng với việc mở mang phát triển chương trình phát triển kinh tế trọng điểm, đa dạng hố ngành nghề, loại hình kinh tế, tỉnh ban hành sách tạo mơi trường để người lao động tự tạo việc làm Tuy nhiên, vấn đề giải việc làm cho lao động cịn nhiều khó khăn, cần phải tiếp tục tăng cường Trên sở đó, tác giả đề xuất giải pháp đưa Quảng Bình phát triển nhanh bền vững 1.2 Khái quát kết nghiên cứu cơng trình khoa học cơng bố vấn đề luận án tập trung giải 1.2.1 Khái qt kết nghiên cứu cơng trình khoa học cơng bố Qua khảo cứu cơng trình cơng bố thấy cơng trình phản ánh mức độ khác lãnh đạo Đảng CSXH nói ... động chủ trương Đảng tỉnh Quảng Bình thực sách xã hội Đảng tỉnh Quảng Bình đạo thực sách xã hội SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG BỘ TỈNH QUẢNG BÌNH VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH XÃ HỘI (2011 - 2015) Những yếu... tài luận án ? ?Đảng tỉnh Quảng Bình lãnh đạo thực sách xã hội từ năm 2005 đến năm 2015? ?? tập trung vào vấn đề sau: Một là, yếu tố tác động đến lãnh đạo Đảng tỉnh Quảng Bình thực CSXH từ năm 2005 đến. .. chủ trương Đảng tỉnh Quảng Bình thực sách xã hội Đảng tỉnh Quảng Bình đạo thực sách xã hội NHẬN XÉT VÀ KINH NGHIỆM Nhận xét trình Đảng tỉnh Quảng Bình lãnh đạo thực sách xã hội (2005 - 2015) Kinh