9/17/2015 THANH TOÁN QUỐC TẾ Phạm Ngọc Dưỡng PhD, MBA, BE, BA TS Phạm Ngọc Dưỡng PHƯƠNG TIỆN THANH TỐN QUỐC TẾ 9/17/2015 MỤC TIÊU • Đọc hiểu, phân biệt biết cách sử dụng tất loại phương tiện toán quốc tế phù hợp với tình cụ thể • Sinh viên phát hành hối phiếu theo quy định tập quán quốc tế NỘI DUNG • Giới thiệu chung loại phương tiện TTQT • Hối phiếu (Draft/Bill of Exchange) • Lệnh phiếu (kỳ phiếu)- Promissory note • Séc (Cheque) • Thẻ tốn (Plasitc card) • Giấy chuyển tiền 9/17/2015 PHƢƠNG TIỆN THANH TOÁN QUỐC TẾ Hối phiếu Kỳ phiếu Séc Thẻ toán Giấy chuyển tiền GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CÁC PT TTQT Hối phiếu- Kỳ phiếu - Séc– Thẻ tốn Mức độ thường xuyện hay khơng Khối lượng hay qui mô GD Mức độ tin nhiệm Phƣơng tiện TTQT Tập quán kinh doanh Chỉ dấu hiệu tiền tệ (Phương tiện lưu thơng, phương tiện tốn) 9/17/2015 3.1 HỐI PHIẾU 3.1.1 Khái niệm Hối phiếu tờ mệnh lệnh yêu cầu trả tiền vô điều kiện, người ký phát cho người khác, yêu cầu người này:  Khi nhìn thấy phiếu  Đến ngày cụ thể tương lai  Tại ngày xác định tương lai Phải trả số tiền định cho người đó, theo lệnh người trả cho người khác trả cho người cầm phiếu Theo: Nguyễn Văn Tiến, 2009  Đặc điểm Hối phiếu  Tính trừu tƣợng  Ngun nhân (khơng ghi quan hệ tín dụng)  Nghĩa vụ trả tiền (khơng phụ thuộc vào hợp đồng TM)  Tính bắt buộc trả tiền  Phải trả theo nội dung ghi HP, không viện lý riêng để từ chối việc trả tiền  Trong trường hợp có vi phạm hợp đồng khơng ảnh hưởng đến nghĩa vụ trả tiền  Tính lƣu thơng  Tính chất có tính trừu tượng tính bắt buộc trả tiền tạo nên  Có thể dùng trong: TT tiền hàng, chuyển nhượng, cầm cố,… 9/17/2015 3.1.2 Cơ sở pháp lý Công ước GENEVA 1930 – 1931 Thương phiếu SÉC (Geneva Convention of 1930 – 1931), gồm luật chủ yếu: + Uniform Law for Bills of Exchange (ULB) + Uniform Law for Cheque (ULC) LuËt mang tÝnh chÊt quèc gia:  LuËt HP cña Anh 1882 BEA (Bill of Exchange Acts) -> áp dụng cho nớc Anh nc thuộc địa Anh Luật thơng mại thống Mỹ 1962 UCC (Uniform Commercial Code) áp dụng trọng phạm vi nớc Mỹ nớc châu Mỹ La tinh Luật công cụ chuyển nhợng: Quốc hội Khóa XI, kỳ họp thứ (từ ngày 18 tháng 11 đến ngày 29 tháng 11 năm 2005) có hiệu lực từ tháng năm 2006 9/17/2015 Luật mang tính chất khu vực: Công ớc Giơnevơ 1930 ULB (Uniform Law for Bill of Exchange) LuËt m¹ng tÝnh chÊt quèc tÕ: LuËt hèi phiÕu vµ kú phiÕu qc tÕ ủ ban Lt Thương m¹i qc tÕ cđa LHQ Kú häp thø 15 New York, ngày 26/07 đến 6/08/1982, tài liệu số A/CN 9/211 ngµy 18/02/1982 3.1.3 Các đối tƣợng tham gia Lập ký phát hối phiếu Drawer (là chủ nợ) Ngƣời ký phát Drawee Chịu trách nhiệm toán số tiền HP (con nợ) Ngƣời bị ký phát Acceptor Là người bị ký phát sau ký chấp nhận HP (chịu trách nhiệm toán HP đến hạn) Ngƣời chấp nhận 9/17/2015 Sở hữu hợp pháp HP (được nhận toán số tiền HP) Beneficiary Ngƣời thụ hƣởng Endorser Người chuyển nhượng HP Or (trao tay ký hậu) Assignor Ngƣời chuyển nhƣợng Avaliseur Ngƣời bảo lãnh Người bảo lãnh HP (ký tên vào HP mà người ký phát hay người bị ký phát)  Những nội dung bắt buộc hối phiếu  Hình thức: thể dạng văn Hình mẫu pháp nhân cá nhân tự định  Ngôn ngữ: sử dụng thứ tiếng định thống  Số lƣợng bản: lập thành hay nhiều (thường hai bản) đánh số thứ tự • Bản thứ ghi: second of the same tenor and date being unpaid” • Bản thứ hai ghi: first of the same tenor and date being unpaid 9/17/2015 Mẫu hối phiếu chuẩn (theo ULB 1930) BILL OF EXCHANGE No.:……………… For :………………… , At……………sight of this first Bill of exchange (second of the same tenor and date being unpaid) Pay to ……………….the sum of……………… To:……………………………… ………………………………… Place of Payment:…………… ………………………………… (Name and address of Drawer) …………(Signature) ………… 8 9/17/2015 Phải có chữ “Hối phiếu” ghi mặt trƣớc chứng từ  Tiếng Anh: Bill of Exchange, Draft  Tiếng Việt: Hối phiếu, Hối phiếu địi nợ Lệnh tốn chấp nhận tốn vơ điều kiện số tiền định  Vô điều kiện ( pay to… ) • Ngƣời Ký phát: khơng kèm theo điều kiện hay lý nào, đơn lệnh u cầu tốn/ chấp nhận • Ngƣời bị ký phát: 1) tốn/ chấp nhận; 2) khơng tốn/ chấp nhận Khơng kèm theo lý  Cách ghi số tiền: chữ số (theo ULB 1930) • Nếu khơng khớp nhau: số tiền chữ số tiền tốn • Ghi chữ hay số nhiều lần không khớp nhau: số tiền nhỏ số tiền tốn Ví dụ: Số tiền hối phiếu 46,560 USD Số tiền số: $ 46,560 Số tiền chữ:  US Dollars forty six thousand five hundred and sixty  Forty six thousand five hundred and sixty US Dollars only 9/17/2015 Tên địa ngƣời bị ký phát: Nhằm xác định (ở đâu) người chịu trách nhiệm toán/chấp nhận hối phiếu Phụ thuộc vào phương thức toán   • • Phương thức nhờ thu, ghi sổ, chuyển tiền: Là người nhập hàng hóa Phương thức L/C: Là ngân hàng mở L/C Ví dụ: Cơng ty ABC Corp địa XX Lê Duẩn, TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk mua hàng từ đối tác Nhật Bản Phƣơng thức nhờ thu, ghi sổ,… Phƣơng thức L/C To: ABC corp XX Le Duan Street, Buon Ma Thuot city, Dak Lak province, Viet Nam To: Joint Stock Commercial Bank For Foreign Trade of Viet Nam, Dak Lak Branch (mở L/C Vietcombank Đắk Lắk) XXXX…Company 10 9/17/2015 Mẫu séc BIDV 32 9/17/2015 (1) (2) (6) (5) (4) (3) 3.3.2 Cơ sở pháp lý Sự hình thành phát - ULC 1931 (Uniform Law of Check, Công ƣớc GENEVA 1931) - VN 1/7/2006 33 9/17/2015 3.3.3 Những ngƣời liên quan đến séc Người ký phát séc NH chi séc Người thụ hưởng Nội dung tờ séc Theo công ước séc quốc tế (ULC 1931), nội dung tờ séc bao gồm: Tiêu đề “Séc”  Một chứng từ coi Séc phải có tiêu đề “Séc” • • Tiếng Việt: Séc Tiếng Anh: Cheque Check  Tiêu đề phải có thứ ngôn ngữ với nội dung tờ Séc Ngày tháng nơi phát hành Séc: Nhằm xác định thời hạn hiệu lực tờ Séc  Phạm vi quốc gia: ngày  Phạm vi châu lục: 20 ngày  Khác châu lục: 70 ngày 34 9/17/2015 Ngân hàng trả tiền  Ngân hàng có nhiệm vụ thực việc trả tiền cho người hưởng lợi Đây “đặc quyền” ngân hàng  Giúp người hưởng lợi biết nơi cần xuất trình Séc Tên, địa chỉ, số hiệu tài khoản chữ ký ngƣời phát hành séc: xác định người ký phát  Tên, địa chỉ, số TK: NH in sẵn mẫu Séc  Chữ ký: (1) thực tay, (2) Giống với mẫu chữ ký đăng ký NH Số tiền ghi tờ Séc: Xác định giá trị tờ Séc  Số tiền ghi chữ số  Nếu có khác nhau: • • Số tiền chữ  số: Số tiền chữ số tiền TT Ghi chữ nhiều lần số nhiều lần không khớp nhau: số tiền nhỏ số tiền TT  Séc khống: để trống mục số tiền Ngƣời hƣởng lợi tờ Séc: Xác định người hưởng lợi số tiền ghi tờ Séc  Được người phát hành định  Người nhận chuyển nhượng thông qua thủ tục ký hậu 35 9/17/2015 a Căn vào tính chất chuyển nhƣợng  Séc đích danh: Ghi đích danh tên người hưởng lợi có người nhận tiền Loại chuyển nhượng  Séc theo lệnh: Khơng ghi đích danh người hưởng lợi mà ghi “pay to the order of Mr X” Chuyển nhượng cách ký hậu  Séc vô danh: Không ghi tên người hưởng lợi ghi câu “pay to the bearer” Chuyển nhượng cách trao tay Tính chuyển nhƣợng tăng dần 3.3.4 Phân loại Séc b Căn vào hình thức tờ Séc  Séc gạch chéo Dùng để toán chuyển khoản qua ngân hàng  Séc khơng gạch chéo Dùng để tốn tiền mặt 36 9/17/2015 c Căn vào công dụng Séc  Séc chuyển khoản: toán chuyển khoản cho người hưởng lợi  Séc rút tiền mặt: Người hưởng lợi rút tiền mặt NH phục vụ chủ tài khoản  Séc du lịch: NH phát hành rút tiền chi nhánh, đại lý NH Séc du lịch Séc xác nhận (certified cheque) gọi séc bảo chi, loại séc ngân hàng đứng xác nhận việc trả tiền Mục đích việc xác nhận nhằm đảm bảo khả chi trả tờ séc ngăn chặn tình trạng phát hành séc số dư tài khoản 37 9/17/2015 3.3.5 Quy trình lƣu thơng SÉC  Séc lưu thông qua NH: Ngân hàng Trong ®ã: (4) Người bán (5) (3) (1) (2) Phát hành séc toán Ngi mua (2) (3) §Õn NH lÜnh tiỊn sÐc (4) Gưi b¸o cã cho ngời bán (5) Gửi báo nợ cho ngời mua Sộc lưu thông qua hai NH: Ngân hàng người bán (5) (1) Giao hµng vµ bé chøng tõ (5) (4) Trong đó: (1) Giao hàng chứng từ (2) Phát hành séc toán (6) (3) Ngi bỏn Ngõn hng ngi mua (3) Nhờ ngân hàng thu hộ séc (4) Thu tiỊn (1) (2) (5) Gưi b¸o cã cho ngƣêi bán Ngi mua (6) Gửi báo nợ cho ngời mua 38 9/17/2015 Lƣu thông SÉC du lịch 39 9/17/2015 3.3.6 Các nghiệp vụ liên quan đến SÉC 3.4 THẺ THANH TỐN 3.4.1 Khái niệm “Thẻ tốn cơng cụ tín dụng tổ chức tài phát hành cấp cho khách hàng (gọi chủ thẻ), dành quyền cho khách hàng dùng nhiều lần để rút tiền mặt cho lệnh rút số tất số tiền có tài khoản mở tổ chức phát hành thẻ để tốn tiền hàng hóa, dịch vụ cho đơn vị chấp nhận thẻ (người cung ứng dịch vụ, hàng hóa)” 40 9/17/2015 Lịch sử  Tại Mỹ, xuất vào năm 1914, phổ biến vào năm 1920  Tại châu Âu, xuất vào năm 1965, phổ biến vào năm 1971  Tại Việt Nam, xuất năm 1989, phổ biến Mơ tả kỹ thuật Chất liệu: Nhựa cứng Kích thước: 86mm54mm0,76mm Mặt trƣớc:  Tên thẻ  Tên logo nhà phát hành  Số thẻ  Ngày bắt đầu có hiệu lực ngày hết hạn hiệu lực thẻ  Tên chủ thẻ (Các thông tin mặt trƣớc hầu hết đƣợc in thẻ) 41 9/17/2015  Mặt sau: Băng trắng: nơi chủ thẻ dùng để ký chữ ký mẫu Băng đen: băng từ tính chứa đựng nhớ thẻ, nhớ thẻ chứa đựng phần hay tồn thơng tin sau: Số thẻ Tên chủ thẻ Thời gian hiệu lực thời gian hết hiệu lực thẻ Lý lịch ngân hàng phát hành Mã số cá nhân (PIN) Mức rút tiền tối đa cho phép số dư thẻ Thẻ thơng minh (smart card) dùng chíp điện tử thay cho băng từ 3.4.2.Các loại thẻ thông dụng Thẻ ATM Giao dịch máy rút tiền tự động (ATM) dịch vụ: xem số dư tài khoản, chuyển khoản, rút tiền, in kê, xem thông tin quảng cáo,… Thẻ ghi nợ Khi chủ thẻ sử dụng dịch vụ ngân hàng thu tiền chủ thẻ cách ghi Nợ vào tài khoản tiền gửi toán chủ thẻ (giảm số dư tiền gửi chủ thẻ) Thẻ tín dụng (Credit Card) cho phép chủ thẻ nợ ngân hàng phát hành thẻ số tiền định không vượt số tiền ghi thẻ để toán hàng hóa, dịch vụ hay rút tiền mặt 42 9/17/2015 3.4.3 Quy trình phát hành tốn thẻ 43 9/17/2015 3.5 GIẤY CHUYỂN TIỀN 3.5.1 Khái niệm 3.5.2 Các loại giấy chuyển tiền 44 9/17/2015 45 9/17/2015 TÓM LẠI 1) Khái niệm Hối phiếu, séc, lệnh phiếu, thẻ toán? 2) Các bên liên quan HP, Séc, Lệnh phiếu? 3) Sự khác HP lệnh phiếu? 4) Các nghiệp vụ liên quan đến việc lưu thông HP? 46