BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM PHAN QUỐC THỊNH NGHIÊN CƯU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNGĐẾN LÀM VIỆC QUÁ GIỜ VÀ TÁC ĐỘNGCỦA LÀM VIỆC QUÁ GIỜ ĐẾN SỨC KHỎEVÀ HÀNH VI LỐI SỐNG CỦA TÀI XẾ NGÀNH DỊCH VỤ CHỞ KHÁCH TẠI TP HCM Chuyên ngành: Kinh tế phát triển Mã số : 60310105 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGUYỄN HOÀNG BẢO TP HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ T  PHAN QUỐC NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN LÀM VIỆC QUÁ GIỜ VÀ TÁC ĐỘNG CỦA LÀM VIỆC QUÁ GIỜ ĐẾN SỨC KHỎE VÀ Chuyên ngành : Kinh tế phát triển Mã số: 60310105 LUẬN VĂN THẠC S N T TP.HỒ CHÍ MINH – Mục lục Lời cam đoan Trang phụ bìa Mục lục Danh mục chữ viết tắt Tóm tắt luận văn Danh mục hình vẽ, bảng biểu, đồ thị Chương 1: Tổng quan nghiên cứu 1.1.Tầm quan trọng đề tài nghiên cứu .1 1.2.Ý nghĩa khoa học thực tiễn đề tài 1.3.Mục đích, đối tượng, khách thể, phạm vi nhiệm vụ nghiên cứu Chương 2: Cơ sở lý luận 2.1.Giới thiệu ngành vận chuyển hành khách 2.2.Giới thiệu công việc tài xế ngành dịch vụ vận chuyển khách .7 2.3.Đặc thù tiêu chuẩn dành cho tài xế vận chuyển hành khách 10 2.4 Những vấn đề sức khoẻ tài xế chở khách ngành dịch vụ 12 2.5 Các khái niệm liên quan đến sức khỏe làm việc 14 2.5.1 Các khái niệm liên quan đến sức khỏe 14 2.5.2 Làm việc 20 2.5.3.Hồi phục sức khỏe .22 2.6 Các khái niệm hành vi lối sống 23 2.6.1 Khái niệm hành vi lối sống 23 2.6.2 Hành vi sức khỏe tích cực tiêu cực 23 2.7 .Các yếu tố kinh tế xã hội ảnh hưởng đến định làm việc 24 2.8 Kết từ cơng trình nghiên cứu nước ngồi ảnh hưởng làm việc sức khoẻ hành vi sức khoẻ .28 Chương : Phương pháp nghiên cứu 33 3.1.Mơ hình nghiên cứu .33 3.2 Đo lường biến sức khoẻ hành vi lối sống 36 3.3 Đo lường biến yếu tố kinh tế - xã hội tác động đến làm việc 40 3.4.Phương pháp thu thập số liệu 41 3.5Phương pháp xử lý số liệu 42 Chương : Kết nghiên cứu 45 Phần nghiên cứu thứ nhất: Ảnh hưởng yếu tố kinh tế xã hội định làm việc tài xế 45 4.1 Mô tả mẫu nghiên cứu 45 4.2.Kết hồi quy theo mơ hình bình phương nhỏ 47 4.3 Ma trận hệ số tương quan biến độc lập 49 4.4Kiểm định dùng hệ số nhân tố phóng đại phương sai (variance inflation factor – vif) 50 4.5 Kiểm định phương sai thay đổi (Phụ lục 2) 51 4.6 .Kiểm định tự tương quan 51 4.7.Khắc phục tượng tự tương quan (Phụ lục 2) 51 4.8.Ý nghĩa kết hồi quy mơ hình chỉnh sửa .54 Phần nghiên cứu thứ hai: Tác động làm việc sức khoẻ hành vi lối sống 56 4.9.Mô tả số liệu nghiên cứu 56 4.10Ma trận tương quan biến thời gian làm việc với biến sức khoẻ hành vi sức khoẻ (ma trận hệ số tương quan Pearson) 57 4.11.Kiểm định biến có phân phối chuẩn hay không .58 Kiểm định tương quan biến đồ thị 58 4.12Giải thích ý nghĩa mơ hình tác động làm việc q đến sức khoẻ hành vi lối sống người tài xế 59 Chương 5: Kết luận kiến nghị 60 5.1 Tó m lược phương pháp nghiên cứu 61 5.2.Tổng hợp kết nghiên cứu 62 5.3.Kết luận 63 5.4.Hạn chế nghiên cứu 64 5.5Kiến nghị 64 Tài liệu tham khảo Phụ lục Phụ lục Phụ lục Phụ lục Lời cam đoan Tôi xin cam đoan luận văn: “Nghiên cứu yếu tố ảnh hưởng đến làm việc tác động làm việc đến sức khỏe hành vi lối sống tài xế ngành dịch vụ chở khách TP.HCM” kết trình tự nghiên cứu riêng Ngoại trừ nội dung tham khảo từ cơng trình khác nêu rõ luận văn, số liệu điều tra, kết nghiên cứu đưa luận văn trung thực chưa cơng bố cơng trình nghiên cứu có từ trước TP.HCM, ngày 25 tháng 04 năm 2017 Tác giả Phan Quốc Thịnh Danh mục chữ viết tắt CP: cổ phần TNHH: trách nhiệm hữu hạn VND: Việt Nam đồng THPT: Trung học phổ thông OT(overtime): thời gian làm việc OLS(Ordinary Least Square): phương pháp hồi quy bình phương nhỏ VIF(Variance inflation factor): hệ số phóng đại phương sai BMI(Body mass index): số khối thể ILO(International Labour Organization): Tổ chức lao động quốc tế WHO(World Health Organization): Tổ chức Y tế giới BGTVT: Bộ giao thông vận tải BYT: Bộ Y tế TCVN: tiêu chuẩn Việt Nam TP.HCM: Thành phố Hồ Chí Minh NĐ-CP: Nghị định Chính phủ Tóm tắt luận văn Làm việc tác động đến sức khoẻ nghiên cứu từ lâu nước giới Việt Nam chưa có cơng trình nghiên cứu vấn đề tính đến thời điểm Sức khoẻ vốn quý người nhiên ảnh hưởng vấn đề kinh tế xã hội mà người tài xế ngành dịch vụ chở khách (đối tượng luận văn) chấp nhận đánh đổi thời gian nghỉ ngơi để làm việc Nghiên cứu bao gồm sở lý thuyết, nghiên cứu trước số liệu thực tế làm tảng cho hai phần nghiên cứu sau • Mơ hình yếu tố kinh tế xã hội ảnh hưởng đến làm việc tài xế ngành dịch vụ chở khách • Mơ hình tác động làm việc sức khoẻ hành vi lối sống tài xế ngành dịch vụ chở khách Bài nghiên cứu có tất chương: Chương 1:Tổng quan nghiên cứu Chương 2: Cơ sở lý luận Chương : Phương pháp nghiên cứu Chương : Kết nghiên cứu Chương 5: Kết luận kiến nghị Danh mục hình vẽ, bảng biểu, đồ thị Hình 2.1 Tháp nhu cầu Maslow 12 Bảng 2.4.1 Nghiên cứu mối quan hệ làm việc đến số sức khoẻ bản, hành vi lối sống tích cực hành vi lối sống tiêu cực 21 Bảng 2.4.2 Nghiên cứu mối quan hệ làm việc đến bệnh tim mạch 25 Bảng 2.4.3 Nghiên cứu mối liên hệ làm việc suất lao động .27 Bảng 2.4.4 Nghiên cứu mối quan hệ làm việc căng thẳng thần kinh 29 Bảng 2.4.5 Nghiên cứu ảnh hưởng làm việc đến số khối thể(BMI) 30 Hình 3.1 Mơ hình nghiên cứu tổng thể 32 Bảng 4.1 Thống kê mẫu nghiên cứu thứ 44 Bảng 4.2 Kết hồi quy OLS nghiên cứu thứ 45 Bảng 4.3 Ma trận hệ số tương quan biến độc lập nghiên cứu thứ 46 Bảng 4.4 Kiểm định dùng hệ số vif 47 Bảng 4.5 Mơ hình OLS sau bỏ biến mrd 48 Bảng 4.6 Mơ hình OLS sau bỏ biến nuchld 49 -+ Total | 54.65 49 0.2686 Đồ thị phần dư Đồ thị ước lượng phần dư 10 80 60 O T 40 20 -40 -20 20 Residuals 40 Kiểm định hệ số tương quan Spearman Number of obs = Spearman's rho = 320 0.7336 Test of Ho: OT and u are independent Prob > |t| = 0.0000 Kiểm định tự tương quan đồ thị sau thay biến độc lập 60 80 60 O T 40 20 -40 -20 Residuals 20 40 Kiểm định hệ số tương quan Spearman sau thay biến độc lập Number of obs = Spearman's rho = 320 0.6537 Test of Ho: OT and u are independent Prob > |t| = 4.2 0.0000 Kiểm định biến có phân phối chuẩn hay không 4.2.1 Dùng đồ thị Bảng 4.12 Đồ thị xem xét OT BMI khơng có phân phối chuẩn 60 15 02 01 D en sit y D en sit y 01 05 00 0 20 40 60 OT 80 100 15 20 25 BMI 30 35 Nhìn vào đồ thị ta thấy OT BMI khơng có phân phối chuẩn, nhiên để chắn ta dùng kiểm định Skewness/Kurtosis 4.2.2 Kiểm định Skewness/Kurtosis Skewness/Kurtosis tests for Normality - joint -Variable | Obs Pr(Skewness) Pr(Kurtosis) adj chi2(2) Prob>chi2 -+ OT | 320 0.0088 Với mức ý nghĩa 5% ta có 0.0000 27.79 0.0000 nên bác bỏ giả thuyết H0 biến OT có phân phối chuẩn Skewness/Kurtosis tests for Normality - joint -Variable | Obs Pr(Skewness) Pr(Kurtosis) adj chi2(2) Prob>chi2 -+ BMI | 320 0.0196 0.0245 Với mức ý nghĩa 5% ta có của phân phối chuẩn 9.57 0.0083 nên bác bỏ giả thuyết H0 biến BMI có 10 Kiểm định tương quan biến đồ thị Bảng 4.13 Đồ thị phân tán thể tương quan biến 10 10 80 80 60 60 40 40 20 20 0 gene OT 10 bone Fitted values OT 10 10 10 10 Fitted values 10 80 80 60 60 40 40 20 20 0 back OT 10 ear Fitted values OT 10 Fitted values 10 80 80 60 60 40 40 20 20 0 eye OT Fitted values 10 stom OT Fitted values 10 10 80 80 60 60 40 40 20 20 0 nose OT 10 15 20 Fitted values 25 BMI OT 10 30 35 10 Fitted values 10 80 80 60 60 40 40 20 20 press 10 OT ctrl OT Fitted values Fitted values 10 10 80 80 60 60 40 40 20 20 0 exer OT Fitted values vege OT Fitted values 10 10 80 80 60 60 40 40 20 20 0 10 smoke OT 15 20 stim Fitted values OT Fitted values 10 80 60 40 20 0 10 drink OT 15 Fitted values 20 Phụ lục Điều 106 Bộ luật lao động Việt Nam Chương VII - Thời làm việc, thời nghỉ ngơi Mục THỜI GIỜ LÀM VIỆC Điều 104 Thời làm việc bình thường Thời làm việc bình thường khơng q 08 01 ngày 48 01 tuần Người sử dụng lao động có quyền quy định làm việc theo ngày tuần; trường hợp theo tuần thời làm việc bình thường không 10 01 ngày, không 48 01 tuần Nhà nước khuyến khích người sử dụng lao động thực tuần làm việc 40 Thời làm việc không 06 01 ngày người làm công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm theo danh mục Bộ Lao động - Thương binh Xã hội chủ trì phối hợp với Bộ Y tế ban hành Điều 105 Giờ làm việc ban đêm Giờ làm việc ban đêm tính từ 22 đến sáng ngày hôm sau Điều 106 Làm thêm Làm thêm khoảng thời gian làm việc ngồi thời làm việc bình thường quy định pháp luật, thỏa ước lao động tập thể theo nội quy lao động Người sử dụng lao động sử dụng người lao động làm thêm đáp ứng đủ điều kiện sau đây: a) Được đồng ý người lao động; b) Bảo đảm số làm thêm người lao động khơng q 50% số làm việc bình thường 01 ngày, trường hợp áp dụng quy định làm việc theo tuần tổng số làm việc bình thường số làm thêm không 12 01 ngày; không 30 01 tháng tổng số không 200 01 năm, trừ số trường hợp đặc biệt Chính phủ quy định làm thêm khơng q 300 01 năm; c) Sau đợt làm thêm nhiều ngày liên tục tháng, người sử dụng lao động phải bố trí để người lao động nghỉ bù cho số thời gian không nghỉ Điều 107 Làm thêm trường hợp đặc biệt Người sử dụng lao động có quyền yêu cầu người lao động làm thêm vào ngày người lao động không từ chối trường hợp sau đây: Thực lệnh động viên, huy động bảo đảm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh tình trạng khẩn cấp quốc phịng, an ninh theo quy định pháp luật; Thực cơng việc nhằm bảo vệ tính mạng người, tài sản quan, tổ chức, cá nhân phòng ngừa khắc phục hậu thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh thảm họa Mục THỜI GIỜ NGHỈ NGƠI Điều 108 Nghỉ làm việc Người lao động làm việc liên tục 08 06 theo quy định Điều 104 Bộ luật nghỉ 30 phút, tính vào thời làm việc Trường hợp làm việc ban đêm, người lao động nghỉ 45 phút, tính vào thời làm việc Ngoài thời gian nghỉ quy định khoản khoản Điều này, người sử dụng lao động quy định thời điểm đợt nghỉ ngắn ghi vào nội quy lao động Điều 109 Nghỉ chuyển ca Người lao động làm việc theo ca nghỉ 12 trước chuyển sang ca làm việc khác Điều 110 Nghỉ tuần Mỗi tuần, người lao động nghỉ 24 liên tục Trong trường hợp đặc biệt chu kỳ lao động khơng thể nghỉ tuần, người sử dụng lao động có trách nhiệm bảo đảm cho người lao động nghỉ tính bình qn 01 tháng 04 ngày Người sử dụng lao động có quyền định xếp ngày nghỉ tuần vào ngày chủ nhật ngày cố định khác tuần phải ghi vào nội quy lao động Điều 111 Nghỉ năm Người lao động có đủ 12 tháng làm việc cho người sử dụng lao động nghỉ năm, hưởng nguyên lương theo hợp đồng lao động sau: a) 12 ngày làm việc người làm công việc điều kiện bình thường; b) 14 ngày làm việc người làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm người làm việc nơi có có điều kiện sinh sống khắc nghiệt theo danh mục Bộ Lao động - Thương binh Xã hội chủ trì phối hợp với Bộ Y tế ban hành lao động chưa thành niên lao động người khuyết tật; c) 16 ngày làm việc người làm công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm người làm việc nơi có điều kiện sinh sống đặc biệt khắc nghiệt theo danh mục Bộ Lao động - Thương binh Xã hội chủ trì phối hợp với Bộ Y tế ban hành Người sử dụng lao động có quyền quy định lịch nghỉ năm sau tham khảo ý kiến người lao động phải thông báo trước cho người lao động Người lao động thoả thuận với người sử dụng lao động để nghỉ năm thành nhiều lần nghỉ gộp tối đa 03 năm lần Khi nghỉ năm, người lao động phương tiện đường bộ, đường sắt, đường thủy mà số ngày đường 02 ngày từ ngày thứ 03 trở tính thêm thời gian đường ngồi ngày nghỉ năm tính cho 01 lần nghỉ năm Điều 112 Ngày nghỉ năm tăng thêm theo thâm niên làm việc Cứ 05 năm làm việc cho người sử dụng lao động số ngày nghỉ năm người lao động theo quy định khoản Điều 111 Bộ luật tăng thêm tương ứng 01 ngày Điều 113 Tạm ứng tiền lương, tiền tàu xe đường ngày nghỉ năm Khi nghỉ năm, người lao động tạm ứng trước khoản tiền tiền lương ngày nghỉ Tiền tàu xe tiền lương ngày đường hai bên thoả thuận Đối với người lao động miền xuôi làm việc vùng cao, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo người lao động vùng cao, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo làm việc miền xi người sử dụng lao động toán tiền tàu xe tiền lương ngày đường Điều 114 Thanh toán tiền lương ngày chưa nghỉ Người lao động việc, bị việc làm lý khác mà chưa nghỉ năm chưa nghỉ hết số ngày nghỉ năm tốn tiền ngày chưa nghỉ Người lao động có 12 tháng làm việc thời gian nghỉ năm tính theo tỷ lệ tương ứng với số thời gian làm việc Trường hợp khơng nghỉ toán tiền Mục NGHỈ LỄ, NGHỈ VIỆC RIÊNG, NGHỈ KHÔNG HƯỞNG LƯƠNG Điều 115 Nghỉ lễ, tết Người lao động nghỉ làm việc, hưởng nguyên lương ngày lễ, tết sau đây: a) Tết Dương lịch 01 ngày (ngày 01 tháng 01 dương lịch); b) Tết Âm lịch 05 ngày; c) Ngày Chiến thắng 01 ngày (ngày 30 tháng dương lịch); d) Ngày Quốc tế lao động 01 ngày (ngày 01 tháng dương lịch); đ) Ngày Quốc khánh 01 ngày (ngày 02 tháng dương lịch); e) Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương 01 ngày (ngày 10 tháng âm lịch) Lao động cơng dân nước ngồi làm việc Việt Nam ngày nghỉ lễ theo quy định khoản Điều nghỉ thêm 01 ngày Tết cổ truyền dân tộc 01 ngày Quốc khánh nước họ Nếu ngày nghỉ theo quy định khoản Điều trùng vào ngày nghỉ tuần, người lao động nghỉ bù vào ngày Điều 116 Nghỉ việc riêng, nghỉ không hưởng lương Người lao động nghỉ việc riêng mà hưởng nguyên lương trường hợp sau đây: a) Kết hôn: nghỉ 03 ngày; b) Con kết hôn: nghỉ 01 ngày; c) Bố đẻ, mẹ đẻ, bố vợ, mẹ vợ bố chồng, mẹ chồng chết; vợ chết chồng chết; chết: nghỉ 03 ngày Người lao động nghỉ không hưởng lương 01 ngày phải thông báo với người sử dụng lao động ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh, chị, em ruột chết; bố mẹ kết hôn; anh, chị, em ruột kết Ngồi quy định khoản khoản Điều người lao động thoả thuận với người sử dụng lao động để nghỉ không hưởng lương Mục THỜI GIỜ LÀM VIỆC, THỜI GIỜ NGHỈ NGƠI ĐỐI VỚI NGƯỜI LÀM CÔNG VIỆC CĨ TÍNH CHẤT ĐẶC BIỆT Điều 117 Thời làm việc, thời nghỉ ngơi người làm công việc có tính chất đặc biệt Đối với cơng việc có tính chất đặc biệt lĩnh vực vận tải đường bộ, đường sắt, đường thuỷ, đường hàng không, thăm dị khai thác dầu khí biển; làm việc biển; lĩnh vực nghệ thuật; sử dụng kỹ thuật xạ hạt nhân; ứng dụng kỹ thuật sóng cao tần; cơng việc thợ lặn, cơng việc hầm lị; cơng việc sản xuất có tính thời vụ công việc gia công hàng theo đơn đặt hàng; cơng việc phải thường trực 24/24 bộ, ngành quản lý quy định cụ thể thời làm việc, thời nghỉ ngơi sau thống với Bộ Lao động - Thương binh Xã hội phải tuân thủ quy định Điều 108 Bộ luật Phụ lục Điều 25 Nghị định số 05/2015/NĐ-CP Điều 25 Tiền lương làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm Người lao động trả lương làm thêm theo Khoản Điều 97 Bộ luật Lao động quy định sau: a) Người lao động hưởng lương theo thời gian trả lương làm thêm làm việc thời làm việc bình thường người sử dụng lao động quy định theo quy định Điều 104 Bộ luật Lao động; b) Người lao động hưởng lương theo sản phẩm trả lương làm thêm làm việc ngồi thời làm việc bình thường để làm thêm số lượng, khối lượng sản phẩm, công việc ngồi số lượng, khối lượng sản phẩm, cơng việc theo định mức lao động theo thỏa thuận với người sử dụng lao động Tiền lương làm thêm theo Khoản Điều tính theo đơn giá tiền lương tiền lương thực trả theo công việc làm sau: a) Vào ngày thường, 150%; b) Vào ngày nghỉ tuần, 200%; c) Vào ngày nghỉ lễ, tết, ngày nghỉ có hưởng lương, 300%, chưa kể tiền lương ngày lễ, tết, ngày nghỉ có hưởng lương theo quy định Bộ luật Lao động người lao động hưởng lương theo ngày Người lao động làm việc vào ban đêm theo Khoản Điều 97 Bộ luật Lao động, trả thêm 30% tiền lương tính theo đơn giá tiền lương tiền lương thực trả theo công việc ngày làm việc bình thường Người lao động làm thêm vào ban đêm theo Khoản Điều 97 Bộ luật Lao động ngồi việc trả lương theo quy định Khoản Khoản Điều này, người lao động trả thêm 20% tiền lương tính theo đơn giá tiền lương tiền lương thực trả theo công việc làm vào ban làm việc bình thường ngày nghỉ tuần ngày lễ, tết Người lao động làm thêm vào ngày lễ, tết trùng vào ngày nghỉ tuần quy định Điều 110 Bộ luật Lao động trả lương làm thêm vào ngày nghỉ lễ, tết Người lao động làm thêm vào ngày nghỉ bù ngày lễ, tết trùng vào ngày nghỉ tuần theo quy định Khoản Điều 115 Bộ luật Lao động trả lương làm thêm vào ngày nghỉ tuần Tiền lương trả cho người lao động làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm quy định Khoản 2, 3, Điều tính tương ứng với hình thức trả lương quy định Điều 22 Nghị định ... GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ T  PHAN QUỐC NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN LÀM VIỆC QUÁ GIỜ VÀ TÁC ĐỘNG CỦA LÀM VIỆC QUÁ GIỜ ĐẾN SỨC KHỎE VÀ Chuyên ngành : Kinh tế phát triển. .. làm việc gây hậu sức khoẻ đe doạ an toàn tính mạng cho cộng đồng Nhận thức tầm quan trọng ảnh hưởng làm việc đến sức khoẻ người tài xế ? ?Nghiên cứu yếu tố ảnh hưởng đến làm việc tác động làm việc. .. trình phân tích 3.1 Mơ hình nghiên cứu Mơ hình nghiên cứu có phần  Phần thứ nghiên cứu tác động yếu tố kinh tế xã hội đến làm việc  Phần thứ hai nghiên cứu làm việc đến sức khoẻ hành vi lối sống