BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC MỎ - ðỊA CHẤT - NGUYỄN THỊ THOA ðÁNH GIÁ TÍNH BỀN VỮNG CỦA TÀI NGUYÊN NƯỚC TRONG TẦNG CHỨA NƯỚC PLEISTOCEN VÙNG PHÍA NAM SƠNG HỒNG THUỘC CÁC QUẬN CẦU GIẤY, TÂY HỒ VÀ HUYỆN TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT HàNội – 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC MỎ - ðỊA CHẤT - NGUYỄN THỊ THOA ðÁNH GIÁ TÍNH BỀN VỮNG CỦA TÀI NGUYÊN NƯỚC TRONG TẦNG CHỨA NƯỚC PLEISTOCEN VÙNG PHÍA NAM SÔNG HỒNG THUỘC CÁC QUẬN CẦU GIẤY, TÂY HỒ VÀ HUYỆN TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Ngành: Kỹ thuật ñịa chất (ðCTV) Mã số: 60520501 LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS ðOÀN VĂN CÁCH HàNội – 2014 LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam đoan cơng trình riêng tơi chưa cơng bố cơng trình khác Các số liệu ñược sử dụng luận văn hoàn toàn trung thực Tác giả Nguyễn Thị Thoa MỤC LỤC Trang MỞ ðẦU ………………………………………………………………………… CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ TÍNH BỀN VỮNG CỦA VIỆC KHAI THÁC SỬ DỤNG NƯỚC DƯỚI ðẤT …………………….……….……… 1.1 Trên Thế giới 1.2 Ở Việt Nam CHƯƠNG 2: ðẶC ðIỂM VÙNG NGHIÊN CỨU 2.1 ðặc ñiểm ñịa lý tự nhiên, kinh tế - xã hội 2.1.1 Vị trí địa lý 2.1.2 ðặc điểm địa hình 2.1.3 ðặc điểm khí hậu 2.1.4 Thủy văn 2.1.5 ðặc ñiểm dân cư 2.1.6 ðặc ñiểm kinh tế - xã hội 2.2 ðặc ñiểm ñịa chất - ñịa chất thủy văn 2.2.1 ðặc ñiểm ñịa chất 2.2.2 ðặc ñiểm ñịa chất thủy văn CHƯƠNG 3: TIỀM NĂNG NƯỚC DƯỚI ðẤT VÙNG NGHIÊN CỨU 3.1 Hiện trạng khai thác sử dụng nước ñất 3.1.1 Khai thác nước tập trung 3 12 14 14 14 15 15 16 16 17 18 18 19 24 24 24 3.1.2 Khai thác nước ñơn lẻ 26 3.1.3 Khai thác nước nông thôn 27 3.2 Chất lượng nước ñất ………………………… 28 3.2.1 Tầng chứa nước lỗ hổng trầm tích Holocen (qh) … 28 3.2.2 Tầng chứa nước lỗ hổng trầm tích Pleistocen (qp) … 29 3.2.3 Tầng chứa nước khe nứt trầm tích Neogen (n) … 31 3.3 Trữ lượng nước ñất 31 3.3.1 Trữ lượng khai thác xác ñịnh theo tài liệu khảo sát trạng 31 3.3.2 Xác ñịnh trữ lượng khai thác tiềm PP cân … 32 CHƯƠNG 4: ðÁNH GIÁ TÍNH BỀN VỮNG CỦA TÀI NGUYÊN NƯỚC TRONG TẦNG CHỨA NƯỚC PLEISTOCEN VÙNG NGHIÊN CỨU … 38 4.1 Tổng quan số NDð 38 4.2 Chọn lựa số NDð 38 4.2.1 Nhóm số tình trạng NDð so với xã hội phát triển 40 4.2.2 Nhóm số tình trạng NDð …………… ………… 40 4.2.3 Nhóm số chất lượng NDð ……………………….… 41 4.3 Phân tích, tổng hợp thống kê số liệu phục vụ tính tốn số 42 4.3.1 Chỉ số lượng NDð ñầu người 42 4.3.2 Chỉ số nước cho sinh hoạt 43 4.3.3 Chỉ số sử dụng NDð so với lượng bổ cập 44 4.3.4 Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm 45 4.3.5 Chỉ số cạn kiệt NDð 45 4.3.6 Chỉ số khả tổn thương NDð 47 4.4 ðánh giá tính bền vững tài nguyên nước TCN Pleistocen theo số ………………………………………………… 4.4.1 Chỉ số lượng NDð ñầu người 49 4.4.2 Chỉ số nước cho sinh hoạt 51 4.4.3 Chỉ số sử dụng NDð so với lượng bổ cập 52 4.4.4 Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm 54 4.4.5 Chỉ số cạn kiệt NDð 55 4.4.6 Chỉ số khả tổn thương NDð 57 4.5 ðánh giá tính bền vững tài nguyên nước TCN Pleistocen theo tổng hợp số ………………………………………………… 4.5.1 Phân nhóm số theo mức quan trọng …………………… 4.5.2 ðiểm số trọng số …………………………………………… CHƯƠNG 5: ðỀ XUẤT GIẢI PHÁP KHAI THÁC NƯỚC TRONG TẦNG CHỨA NƯỚC PLEISTOCEN VÙNG NGHIÊN CỨU 5.1 Giải pháp quản lý ………………………………………………… 5.2 Giải pháp công nghệ ………………………………………… … KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kết luận Kiến nghị TÀI LIỆU THAM KHẢO 49 59 59 59 62 62 63 65 65 65 66 CÁC CHỮ VIẾT TẮT BTNMT Bộ Tài nguyên Môi trường ðCTV ðịa chất thủy văn ðC-ðCTV ðịa chất - ðịa chất thủy văn NDð Nước ñất QCVN Quy chuẩn Việt Nam Qð-BTNMT Quyết định - Bộ Tài ngun Mơi trường Qð-TTg Quyết ñịnh - Thủ tướng TCCP Tiêu chuẩn cho phép TCN Tầng chứa nước TN Tài nguyên TN&MT Tài nguyên Môi trường UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG TT Tên bảng Trang Bảng 1.1 Bộ số NDð & thang phân cấp theo Bang SãoPaulo Brazil Bảng 1.2 Bộ số NDð thang phân cấp theo UNESCO thường áp dụng …………………………………………………… 11 Bảng 2.1 Tổng lượng bốc lượng mưa hàng năm …….……… 15 Bảng 2.2 Quy mô mật ñộ dân số vùng nghiên cứu ………………… 17 Bảng 3.1 Lưu lượng khai thác giếng đường kính lớn vùng nghiên cứu theo tài liệu năm 2011 ………… ………….… 24 Bảng 3.2 Tổng hợp giếng khai thác ñơn lẻ vùng nghiên cứu 27 Bảng 3.3 ðánh giá chất lượng nước TCN qh ………………………… 28 Bảng 3.4 ðánh giá chất lượng nước TCN qp ………………………… 30 Bảng 3.5 Trữ lượng khai thác theo kết khảo sát trạng NDð vùng nghiên cứu ……………………………………………… Bảng 3.6 32 Kết tính trữ lượng tĩnh tự nhiên TCN qh qp vùng nghiên cứu …………………………………………………… 33 Bảng 3.7 Kết tính trữ lượng động tự nhiên NDð ………………… 35 Bảng 3.8 Trữ lượng theo (Qct) theo vị trí bãi giếng vùng Cáo ðỉnh 36 Bảng 3.9 Kết tính trữ lượng theo từ sơng Hồng …………… 36 Bảng 3.10 Kết tính trữ lượng khai thác tiềm NDð ……… … 37 Bảng 4.1 Bộ số NDð thang phân cấp số …………… 39 Bảng 4.2 Thống kê dân số vùng nghiên cứu năm 2010 …… …… 43 Bảng 4.3 Thống kê tổng lượng nước hồi phục theo quận, huyện 43 Bảng 4.4 Thống kê nhu cầu sử dụng nước theo quận, huyện ……… 44 Bảng 4.5 Thống kê số liệu phục vụ tính Chỉ số nước cho sinh hoạt … 44 Bảng 4.6 Thống kê số liệu phục vụ tính Chỉ số sử dụng NDð so với lượng bổ cập ………………………………………………… Bảng 4.7 45 Thống kê số liệu phục vụ tính Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm …………………………………………………… 45 Bảng 4.8 Thống kê lỗ khoan quan trắc số liệu tốc ñộ suy giảm mực nước ………………………………………………… …… Bảng 4.9 46 Thống kê diện tích vùng có vận tốc hạ thấp mực nước khác …………………………………………………… … 47 Bảng 4.10 ðánh giá thông số theo DRASTIC …………………… 48 Bảng 4.11 ðánh giá thông số (độ sâu mực nước, mơi trường lớp phủ, hệ số thấm) theo DRASTIC …………………………… Bảng 4.12 Thống kê diện tích vùng có mức độ nhạy cảm nhiễm bẩn NDð khác ………………………………………… Bảng 4.13 48 49 Kết tính tốn Chỉ số sử dụng NDð đầu người theo quận, huyện ………………………………………………… … 50 Bảng 4.14 Kết tính tốn Chỉ số nước cho sinh hoạt ……………… 51 Bảng 4.15 Kết tính tốn Chỉ số sử dụng NDð so với lượng bổ cập 53 Bảng 4.16 Kết tính tốn Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm … 54 Bảng 4.17 Kết tính toán Chỉ số cạn kiệt NDð …………………… 56 Bảng 4.18 Kết tính tốn Chỉ số khả tổn thương NDð ……… 58 Bảng 4.19 ðiểm số trọng số ñánh giá tính bền vững tài nguyên nước TCN Pleistocen vùng nghiên cứu ……………………… Bảng 4.20 ðánh giá tính bền vững tài nguyên nước TCN Pleistocen theo tổng hợp số ……………………………………… Bảng 4.21 59 60 ðánh giá tính bền vững tài nguyên nước TCN Pleistocen vùng nghiên cứu …………………………………………… … 60 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ TT Tên hình Trang Hình 2.1 Bản đồ vị trí khu vực nghiên cứu ………………………… … 14 Hình 2.2 Biểu ñồ biểu diễn lượng mưa, bốc khu vực Hà Nội … 16 Hình 3.1 ðồ thị dao ñộng mực nước trạm quan trắc P.81, P.82 bãi giếng Cáo ðỉnh …………………………………………….… Hình 3.2 25 ðồ thị dao động mực nước cơng trình quan trắc Q.63a bãi giếng Mai Dịch ………………………………………………… 26 Hình 3.3 Sơ đồ modun dịng chảy nước đất thành phố Hà Nội 34 Hình 4.1 Bản ñồ Chỉ số sử dụng NDð ñầu người …………….… 50 Hình 4.2 Bản đồ Chỉ số nước cho sinh hoạt ………………………… 52 Hình 4.3 Bản đồ Chỉ số sử dụng NDð so với lượng bổ cập ………… 53 Hình 4.4 Bản đồ Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm …………… 55 Hình 4.5 Bản ñồ Chỉ số cạn kiệt NDð ………………………………… 57 Hình 4.6 Bản ñồ Chỉ số khả tổn thương NDð ……………….… 58 Hình 4.7 Bản đồ đánh giá tổng hợp tính bền vững tài nguyên nước TCN Pleisctocen toàn vùng nghiên cứu …………… 61 MỞ ðẦU Tính cấp thiết đề tài Trong q trình xây dựng phát triển Thành phố, việc khai thác nguồn tài nguyên nước ngày tăng, ñặc biệt nguồn tài nguyên nước ñất Việc khai thác nguồn nước ñất với cường ñộ ngày gia tăng cộng với việc quy hoạch, quản lý chưa ñồng bộ, chưa thống ñã dẫn tới ảnh hưởng ñến nguồn cấp, dòng chảy, mực nước, chất lượng, trữ lượng, xâm nhập mặn, quan hệ nước mặt nước ñất, suy thoái, cạn kiệt nguồn nước, nhiễm bẩn, sụt lún mặt ñất,… ðể khai thác sử dụng cách bền vững nguồn tài nguyên quý giá này, năm qua, ðảng, Nhà nước, UBND thành phố Hà Nội ñã quan tâm ñến vấn ñề quy hoạch khai thác, sử dụng bảo vệ nguồn tài nguyên nước ñất Nhiều văn pháp quy ñã ñược ban hành, nhiều ñề tài khoa học, dự án liên quan ñến khai thác, sử dụng bảo vệ tài nguyên nước cấp Nhà nước, Bộ Thành phố thực ñịa bàn Thành phố ñã ñược triển khai Việc triển khai thực văn pháp luật, ñề tài, dự án ñã ñem lại nhiều hiệu thiết thực có ý nghĩa to lớn việc phát triển Thủ Hà Nội Mặc dù vậy, với tốc độ phát triển thị nay, nguy tiềm ẩn suy thoái nguồn tài nguyên nước mối quan tâm xúc cấp lãnh ñạo cộng ñồng dân cư Xuất phát từ thực tế nêu tác giả ñã ñề xuất lựa chọn ñề tài làm luận văn tốt nghiệp: “ðánh giá tính bền vững tài nguyên nước tầng chứa nước Pleistocen vùng phía Nam sơng Hồng thuộc quận Cầu Giấy, Tây Hồ huyện Từ Liêm, thành phố Hà Nội” Mục đích đề tài + ðánh giá chất lượng, trữ lượng nước tầng chứa nước Pleistocen vùng nghiên cứu + ðánh giá tính bền vững tài nguyên nước tầng chứa nước Pleistocen theo số nước ñất (NDð) Nội dung nghiên cứu + Nghiên cứu ñặc ñiểm ðC-ðCTV + Nghiên cứu trạng khai thác sử dụng nước ñất vùng nghiên cứu 53 Bảng 4.15 Kết tính Chỉ số sử dụng NDð so với lượng bổ cập TT Quận, Tổng thoát Tổng lượng bổ Chỉ số huyện (m3/ngày) cập (m3/ngày) (%) Cầu Giấy 66.315 63.000 105,3 Không bền vững Tây Hồ 10.895 125.000 8,7 Bền vững Từ Liêm 185.530 393.000 47,2 Bền vững 262.740 518.000 45,2 Tổng ðánh giá Vùng nghiên cứu có Chỉ số sử dụng NDð so với lượng bổ cập trung bình 45,2% xếp vào loại bền vững ðối với số này, giải pháp cho quản lý tài nguyên NDð vùng nghiên cứu: - Tiếp tục khai thác nguồn nước đất có kiểm sốt cho hoạt ñộng phát triển kinh tế - xã hội quận Tây Hồ huyện Từ Liêm - Hạn chế khai thác NDð bổ sung thêm nguồn nước mặt quận Cầu Giấy Hình 4.3 Bản đồ Chỉ số sử dụng NDð so với lượng bổ cập 54 4.4.4 Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm Chỉ số xác định theo cơng thức: Tổng lượng khai thác NDð Trữ lượng khai thác tiềm NDð x 100% Thang ñánh giá số này: - Thấp: < 25% (Bền vững) - Trung bình: 25 - 40% (Kém bền vững) - Cao: ≥ 40% (Không bền vững) Sử dụng ký hiệu màu xanh, vàng ñỏ tương ứng mức bền vững, bền vững khơng bền vững Bảng 4.16 Kết tính Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm TT Quận, huyện Tổng lượng khai thác NDð (m3/ngày) Trữ lượng khai thác tiềm (m3/ngày) Chỉ số (%) ðánh giá Cầu Giấy 66.315 250.000 26,5 Kém bền vững Tây Hồ 10.895 542.000 2,0 Bền vững Từ Liêm 185.530 927.000 20,0 Bền vững 262.740 1.719.000 15,3 Tổng Vùng nghiên cứu có Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm trung bình 15,3% xếp vào loại bền vững Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm dao ñộng khoảng 2,0% - 26,5% thể tính bền vững mức độ khác nhau, cụ thể: - Bền vững: Quận Tây Hồ huyện Từ Liêm - Kém bền vững: Quận Cầu Giấy Như vậy, tiếp tục khai thác nước đất cho hoạt ñộng phát triển kinh tế - xã hội 55 ðối với số này, giải pháp cho quản lý tài nguyên nước ñất vùng nghiên cứu là: - Tiếp tục phát triển khai thác nguồn nước đất có kiểm sốt quận Tây Hồ huyện Từ Liêm - Khai thác có kiểm sốt chặt chẽ hoạt ñộng khai thác nước ñất quận Cầu Giấy Kém bền vững Hình 4.4 Bản ñồ Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm 4.4.5 Chỉ số cạn kiệt NDð Chỉ số ñược xác định theo cơng thức: Tổng diện tích có vấn ñề cạn kiệt NDð Tổng diện tích Thang ñánh giá số này: x 100% 56 - Thấp: < 10% (Bền vững) - Trung bình: 10 - 25% (Kém bền vững) - Cao: ≥ 25% (Không bền vững) Sử dụng ký hiệu màu xanh, vàng ñỏ tương ứng mức bền vững, bền vững không bền vững Bảng 4.17 Kết tính Chỉ số cạn kiệt NDð TT Quận, huyện Diện tích vùng có vận tốc hạ thấp Diện tích mực nước khác (km2) (km ) Cao Trung bình Thấp Chỉ số (%) Cầu Giấy 12,04 0,70 5,22 6,12 5,81 Tây Hồ 24 - - 24 - Từ Liêm 75,32 - - 75,32 - 111,36 0,70 5,22 105,44 5,81 Tổng Vùng nghiên cứu có Chỉ số cạn kiệt NDð trung bình 5,81%, nên xếp vào loại bền vững Chỉ số khơng thể dấu hiệu cạn kiệt nguồn NDð khai thác chỗ mà ñược ảnh hưởng khai thác xung quanh Do đó, quy hoạch khai thác cần có phối hợp ñịa phương liên quan ñến nguồn nước Như vậy, số NDð ñã thể ñược trạng cạn kiệt nguồn nước ñất ñịa phương chung quanh ðiều gợi ý tốt cho người làm công tác quy hoạch quản lý nguồn nước cần xem xét xây dựng sách phát triển kinh tế - xã hội Bảng 4.17 cho thấy, giá trị Chỉ số cạn kiệt NDð dao ñộng khoảng 0,0% ñến 5,81% ðối với số này, giải pháp cho quản lý tài nguyên nước ñất vùng nghiên cứu tiếp tục phát triển khai thác NDð có kiểm sốt hoạt động khai thác NDð 57 Hình 4.5 Bản đồ Chỉ số cạn kiệt NDð 4.4.6 Chỉ số khả tổn thương NDð Chỉ số xác định theo cơng thức: Tổng diện tích dễ bị tổn thương nhiễm x 100% Tổng diện tích Thang đánh giá số này: - Thấp: < 25% (Bền vững) - Trung bình: 25 - 50% (Kém bền vững) - Cao: ≥ 50% (Không bền vững) Sử dụng ký hiệu màu xanh, vàng ñỏ tương ứng mức bền vững, bền vững không bền vững 58 Bảng 4.18 Kết tính Chỉ số khả tổn thương NDð TT Huyện Diện tích (km2) Diện tích vùng có mức độ nhạy cảm nhiễm khác (km2) Trung bình Thấp Chỉ số (%) Cầu Giấy 12,04 0,92 11,12 7,64 Tây Hồ 24 3,64 20,36 15,17 Từ Liêm 75,32 15,80 59,52 20,98 111,36 20,36 91,00 18,28 Tổng Vùng nghiên cứu có giá trị Chỉ số khả tổn thương NDð 18,28% ñược xếp vào mức ñộ tổn thương thấp Như hệ thống NDð vùng ñược xếp vào loại bền vững ðối với số này, giải pháp cho quản lý tài nguyên NDð vùng nghiên cứu tiếp tục phát triển khai thác NDð vùng nghiên cứu có kiểm sốt hoạt ñộng xả thải hoạt ñộng phát triển xã hội Hình 4.6 Bản đồ Chỉ số khả tổn thương NDð 59 4.5 ðánh giá tính bền vững tài nguyên nước TCN Pleistocen theo tổng hợp số 4.5.1 Phân nhóm số theo mức quan trọng Nhóm - Các số quan trọng nhất, gồm 02 số: + Chỉ số lượng NDð ñầu người + Chỉ số nước cho sinh hoạt Nhóm - Các số quan trọng hơn, gồm 02 số: + Chỉ số cạn kiệt NDð + Chỉ số khả tổn thương NDð Nhóm - Các số quan trọng, gồm 02 số: + Chỉ số sử dụng NDð so với lượng bổ cập + Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm 4.5.2 ðiểm số trọng số - ðiểm số ñược gán theo thang 0,5 ñiểm, ñiểm 1,5 điểm tương ứng với mức khơng bền vững, bền vững bền vững - Trọng số cho nhóm 1, tương ứng 1, Bảng 4.19 ðiểm số trọng số ñánh giá tính bền vững tài nguyên nước TCN Pleistocen vùng nghiên cứu TT Chỉ số Trọng số ðiểm số đánh giá số Khơng Kém bền vững bền vững 0,5 Bền vững 1,5 Chỉ số lượng NDð ñầu người Chỉ số sử dụng NDð so với lượng bổ cập 0,5 1,5 Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm 0,5 1,5 Chỉ số nước cho sinh hoạt 0,5 1,5 Chỉ số cạn kiệt NDð 0,5 1,5 Chỉ số khả tổn thương NDð 0,5 1,5 Như vậy, với cách cho điểm bảng 4.19 điểm số thay ñổi khoảng giới hạn ñến 18 (với cách tính lấy tổng trọng số nhân với điểm trung bình) Lúc đó, thang đánh giá số tổng hợp sau: 60 - Không bền vững: < - Kém bền vững: - 15 - Bền vững: ≥ 15 ðiểm số trọng số ñược xác ñịnh theo phương pháp thử dần sở ñối sánh với trạng tài nguyên nước tầng Pleistocen vùng Bảng 4.20 ðánh giá tính bền vững tài nguyên nước TCN Pleistocen theo tổng hợp số ðiểm số có trọng số số Chỉ số sử dụng NDð ñầu người Chỉ số nước cho sinh hoạt Chỉ số sử dụng NDð so với lượng bổ cập Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm Chỉ số cạn kiệt NDð Chỉ số khả tổn thương NDð Cầu Giấy 0,5 0,5 1,5 3 Tây Hồ 1,5 4,5 4,5 Từ Liêm 1,5 0,5 4,5 Toàn vùng 0,5 4,5 Vùng tính tốn Tổng ðánh giá 11,5 Kém BV 3 17,5 Bền vững 4,5 3 17 Bền vững 4,5 3 16,5 Bền vững Bảng 4.21 Kết đánh giá tính bền vững tài nguyên nước TCN Pleistocen vùng nghiên cứu ðánh giá theo số Vùng tính tốn Chỉ số sử dụng NDð ñầu người Chỉ số nước cho sinh hoạt Chỉ số sử dụng NDð so với lượng bổ cập Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm Chỉ số cạn kiệt NDð Chỉ số khả tổn thương NDð ðánh giá chung Cầu Giấy Cao Cao Không BV Kém BV Bền vững Bền vững Kém BV Tây Hồ Trung bình Thấp Bền vững Bền vững Bền vững Bền vững Bền vững Từ Liêm Thấp Cao Bền vững Bền vững Bền vững Bền vững Bền vững Toàn vùng Trung bình Cao Bền vững Bền vững Bền vững Bền vững Bền vững Như vậy, toàn vùng nghiên cứu có tổng điểm đánh giá 16,5 nên xếp vào loại bền vững 61 Hình 4.7 Bản đồ ñánh giá tổng hợp tính bền vững tài nguyên nước TCN Pleisctocen toàn vùng nghiên cứu 62 CHƯƠNG ðỀ XUẤT GIẢI PHÁP KHAI THÁC NƯỚC TRONG TẦNG CHỨA NƯỚC PLEISTOCEN VÙNG NGHIÊN CỨU 5.1 Giải pháp quản lý Phát triển bền vững tài nguyên nước bảo vệ mơi trường q trình tổng hợp tồn diện Giải pháp thành cơng gắn liền với sách, quy hoạch quản lý nước ảnh hưởng hạn chế kinh tế - xã hội Mục tiêu q trình ñể ñảm bảo số lượng, chất lượng, an toàn bền vững NDð Các số NDð xem cơng cụ hữu hiệu cơng tác quản lý, định hướng khai thác sử dụng bảo vệ tài nguyên nước ñất, phục vụ cơng tác nghiên cứu, đánh giá, tìm kiếm, thăm dị khai thác nước ñất Cụ thể, số NDð công cụ giao tiếp quan trọng cho nhà hoạch định sách, nhà quản lý cơng chúng đánh giá hiệu thực biện pháp xây dựng sách, quy hoạch giúp đỡ để triển khai/phát triển sách Các số NDð có khả trao đổi hai chiều thơng tin thành loại liệu cần phải thu thập liệu thu thập thành thơng tin phục vụ xây dựng sách liên quan ðể khai thác tài nguyên NDð tầng chứa nước Pleistocen: - Qua kết tính tốn vùng nghiên cứu có quận Tây Hồ huyện Từ Liêm xếp vào loại bền vững cịn quận Cầu Giấy xếp vào loại bền vững Như vậy, cần có biện pháp quản lý quận, huyện sau: + Tiếp tục phát triển khai thác nước đất có kiểm sốt quận Tây Hồ huyện Từ Liêm + ðối với quận Cầu Giấy cần kiểm sốt chặt chẽ hoạt động khai thác NDð, khoanh ñịnh vùng cấm, vùng hạn chế khai thác nước Cần có phương án sử dụng nguồn nước khác thay - Quản lý văn như: Luật Tài ngun nước Nghị định, Thơng tư, Quyết định, Chỉ thị, Quy ñịnh,… 63 - Quản lý nước theo ngành: + Quản lý nước nông nghiệp: Bao gồm quản lý bảo vệ nước cơng trình thủy cơng, hệ thống phục vụ cho nơng nghiệp tưới, tiêu; quản lý hệ thống, cơng trình cấp nước phục vụ sinh hoạt vùng nông thôn… + Quản lý nước công nghiệp: Bao gồm quản lý bảo vệ nguồn nước phục vụ cấp nước cho sản xuất công nghiêp, quản lý nguồn xả thải từ nhà máy, xí nghiệp… - Quản lý tầng chứa nước Pleistocen quan trắc ñộng thái nước ñất phương quản lý trực tiếp giúp ta kiểm sốt lượng chất Cơng tác quan trắc cần phải thực thường xuyên quan trắc 02 năm/lần - ðối với giếng Unicef cần tuyên truyền bổ biến bảo vệ giếng, bảo vệ mơi trường xung quanh, giếng hư hỏng, khơng sử dụng cần có biện pháp hướng dẫn hỗ trợ kinh tế, kỹ thuật ñể người dân trám lấp giếng khoan theo ñúng quy ñịnh Quyết ñịnh số 14/2007/Qð-BTNMT ngày 04/9/2007 Bộ Tài nguyên Mơi trường Quy định việc xử lý, trám lấp giếng khoan không sử dụng - Hàng năm cần phải thực việc kiểm kê tài nguyên nước ñịnh kỳ 5.2 Các giải pháp công nghệ Quy hoạch khai thác sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên NDð: Quy hoạch tài nguyên NDð nhiệm vụ ñặc biệt ñược quan tâm ñịa phương Hiện việc thực ñang ñược tổ chức thực nhiều nơi việc thiết kế quy hoạch nhiều nơi gặp khó khăn định xử lý thơng tin tài nguyên NDð Bộ số NDð công cụ hiệu giúp cho việc thiết kế quy hoạch tài nguyên NDð ñược thuận lợi nội dung: - ðịnh hướng nguồn nước nhu cầu phân bổ NDð cho sinh hoạt: Chỉ số lượng NDð ñầu người Chỉ số nước cho sinh hoạt - ðánh giá trạng khai thác sử dụng nguồn NDð: Chỉ số sử dụng NDð so với lượng bổ cập Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm - ðánh giá khả ñáp ứng nguồn nước kỳ quy hoạch xác ñịnh 64 ngưỡng giới hạn khai thác: Chỉ số sử dụng NDð so với lượng bổ cập Chỉ số sử dụng NDð so với tiềm thông tin tiềm nguồn NDð khả ñáp ứng ñối với nhu cầu phát triển xã hội Các số sở khoa học ñể xác ñịnh ngưỡng giới hạn khai thác sử dụng NDð - ðề xuất mạng quan trắc NDð: Chỉ số cạn kiệt NDð Chỉ số khả tổn thương NDð sở cho việc thiết kế mạng quan trắc ñịa phương nhằm giám sát hiệu việc cạn kiệt ô nhiễm nguồn NDð - Phân vùng cấm hạn chế khai thác NDð: Bộ số NDð, ñặc biệt Chỉ số cạn kiệt NDð Chỉ số khả tổn thương NDð sở ñịnh lượng cho việc phân vùng cấm hạn chế khai thác - ðề xuất vùng cần bảo vệ nguồn nước hạn chế ô nhiễm: Chỉ số khả tổn thương NDð Hiện ñể việc quản lý ñược ñảm bảo thành phố Hà Nội ñã ðịnh hướng phát triển cấp nước thị đến năm 2020, giúp cho Sở Tài nguyên Môi trường Hà Nội quản lý tài nguyên nước, việc cấp phép khai thác sử dụng tài ngun nước Kiểm sốt nhiễm nước: Giảm thiểu nước thải, có lộ trình khắc phục xây dựng hồn thiện cơng trình bảo vệ mơi trường, cơng trình xử lý nước thải Áp dụng cơng trình xử lý nước thải phương pháp học, hóa lý, hóa học sinh học 65 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kết luận ðề tài “ðánh giá tính bền vững tài nguyên nước tầng chứa nước Pleistocen vùng phía Nam sơng Hồng thuộc quận Cầu Giấy, Tây Hồ huyện Từ Liêm, thành phố Hà Nội” hồn thành, từ kết nghiên cứu cho phép ñi ñến kết luận sau: Kết đánh giá tính bền vững tài nguyên NDð tầng chứa nước Pleistocen vùng nghiên cứu cho thấy, tồn vùng xếp vào loại bền vững, có quận Cầu Giấy bền vững, ñiều cho thấy hoạt ñộng khai thác ñã có tác động xấu đến nguồn NDð Do đó, cần có sách quản lý hoạt động khai thác NDð hợp lý tăng cường nguồn nước mặt cho hoạt ñộng phát triển xã hội tăng trưởng kinh tế Ý nghĩa khoa học thực tiễn: Quản lý tổng hợp tài nguyên nước phương pháp tiếp cận toàn diện, bao gồm yếu tố tình trạng kinh tế, xã hội sinh thái, tài nguyên nước ñất nước mặt mối quan hệ chúng Quản lý tổng hợp tài ngun nước giúp nhà hoạch định sách đưa định, quy định, quy hoạch quản lý có hiệu Chỉ số NDð giúp đơn giản hóa thông tin quản lý tổng hợp tài nguyên NDð nói chung nước tầng chứa nước Pleistocen vùng nghiên cứu nói riêng với thơng số số ñơn giản dễ hiểu Các số NDð ñược dùng để so sánh đối chiếu tình hình nước đất vùng miền khác Vì số NDð phải ñảm bảo cung cấp ñược thơng tin xác đánh giá trạng tài nguyên nước ñất vùng quan tâm ðiều quan trọng giúp cho việc định hướng nhiều mục tiêu sách liên quan đến tài ngun nước nhờ khả đánh giá tốt tình hình tài ngun nước Nghĩa thơng qua số NDð, người ta dễ dành nhận biết vấn ñề quan trọng nguyên nhân gây cách so sánh số NDð với khu vực tương tự 66 Từ số này, cấp quản lý tài nguyên NDð tiếp cận thông tin tài ngun NDð dễ dàng Từ đó, đưa định sách hợp lý nhằm thỏa mãn nhu cầu dùng nước toàn xã hội tiến trình tăng trưởng kinh tế Kiến nghị - Kết nghiên cứu đề tài cho thấy có khả áp dụng vào thực tiễn ñiều kiện ðây thơng tin mang tính tổng hợp cao, dẽ sử dụng có ys nghĩa thiết thực Sở TN&MT cấp quản lý khác - ðây hướng nghiên cứu có khả áp dụng vào ñiều kiện thực tiễn cao, dễ sử dụng nên cần ñầu tư nghiên cứu, ñề xuất lựa chọn số UNESCO ñể áp dụng phù hợp Việt Nam phát triển thành Quy chuẩn ngành Tác giả chân thành cám ơn thầy, cô mơn ðCTV, bạn đồng nghiệp đặc biệt PGS.TS ðồn Văn Cánh tận tình hướng dẫn q trình thực đề tài 67 TÀI LIỆU THAM KHẢO ðoàn Văn Cánh (2010), Nghiên cứu sở khoa học ñề xuất giải pháp thu gom nước mưa đưa vào lịng đất phục vụ chống hạn bổ sung nhân tạo nước ñất, Báo kết thực ñề tài ñộc lập mã số ðTðL.2007G/44 Trung tâm thông tin KHKT Quốc gia Hà Nội, 2010 204 trang Ngô ðức Chân (2012), Báo cáo kết nghiên cứu, đánh giá tính bền vững tài ngun nước đất thành phố Hồ Chính Minh, Bình Dương ðồng Nai, Hà Nội Cục ðịa chất Khoáng sản Việt Nam (2000), Nước ñất ñồng Bắc Bộ, 111 trang Bùi Học (2005), ðánh giá tính bền vững việc khai thác sử dụng tài nguyên nước ñất lãnh thổ Việt Nam ðịnh hướng chiến lược khai thác sử dụng hợp lý bảo vệ tài nguyên nước ñất ñến năm 2020, TT thông tin Khoa học Công nghệ Quốc gia, 250 trang Lê Huy Hoàng, ðặng Hữu Ơn, Trần Văn Minh, ðặng ðình Phúc, ðặng Trần Bảng (1997), ðánh giá tiềm năng, trạng khai thác sử dụng nước đất tác động đến môi trường Hà Nội, Bộ KHCN & MT, 127 trang Nguyễn Văn Lâm (2011), Báo cáo tổng kết ñề án ñiều tra, ñánh giá khoanh ñịnh vùng cấm, vùng hạn chế vùng cho phép khai thác sử dụng nước ñịa bàn thành phố Hà Nội, Lưu trữ sở TN MT Hà Nội Nguyễn Văn Lâm (2012), ðịa chất thủy văn mơi trường, Giáo trình dành cho học viên cao học ngành ñịa chất thủy văn Nhà xuất Xây dựng Hà Nội (1998), ðịnh hướng phát triển cấp nước thị đến năm 2020, 74 trang Sở Tài nguyên Môi trường Hà Nội (2011), Báo cáo xây dựng sở liệu nguồn tài nguyên nước ñịa bàn thành phố Hà Nội mở rộng giai ñoạn 10 Trung tâm quan trắc phân tích TNMT Hà Nội (2011), Kết qủa quan trắc ñộng thái nước ñất thành phố Hà Nội năm 2011 ... chọn ñề tài làm luận văn tốt nghiệp: “ðánh giá tính bền vững tài nguyên nước tầng chứa nước Pleistocen vùng phía Nam sơng Hồng thuộc quận Cầu Giấy, Tây Hồ huyện Từ Liêm, thành phố Hà Nội? ?? Mục... cứu thuộc quận Cầu Giấy, Tây Hồ huyện Từ Liêm, thành phố Hà Nội Với tổng diện tích vùng nghiên cứu khoảng 111,36km2 Phía ðơng giáp với quận Long Biên, Ba ðình, ðống ða; phía Tây giáp với huyện Hồi... GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC MỎ - ðỊA CHẤT - NGUYỄN THỊ THOA ðÁNH GIÁ TÍNH BỀN VỮNG CỦA TÀI NGUYÊN NƯỚC TRONG TẦNG CHỨA NƯỚC PLEISTOCEN VÙNG PHÍA NAM SƠNG HỒNG THUỘC CÁC