BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG NGÔ MINH NHÀN THÀNH PHẦN XEN TRONG TIỂU THUYẾT DƯƠNG HƯỚNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN Đà Nẵng – Năm 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG NGÔ MINH NHÀN THÀNH PHẦN XEN TRONG TIỂU THUYẾT DƯƠNG HƯỚNG Chuyên ngành: Văn học Việt Nam Mã số: 60.22.34 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN Người hướng dẫn khoa học: TS Nguy n Khắc Sính Đà Nẵng – Năm 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các nội dung nêu luận văn trung thực chưa cơng bố cơng trình khác Tác gi luận văn Ngơ Minh Nhàn ỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Lý chọn đề t i Lịch sử nghiên cứu .2 Đối tượng nghiên cứu phạm vi khảo sát Phương pháp nghiên cứu .8 Nhiệm vụ nghiên cứu Đóng góp Cấu trúc ận văn ận văn CHƯƠNG 1: VỀ THÀN NAM VỀ T GI DƯƠNG H ẾT 1.1 GIỚI PHẦN XEN TRONG TIỂU THUYẾT VIỆT NG 10 ẬT NGỮ .10 1.1.1 Về thuật ngữ thành phần xen .10 1.1.2 Về dạng thức biểu 10 1.2 T ẦN N TRONG TIỂU T UYẾT VIỆT NA ỆN ĐẠI 13 1.2.1 Cốt truyện căng - c ng hợp ý “Lầm than” Lan hai14 1.2.2 ệ thống nhân vật miêu tả sinh động tiểu thuy t ẫn tôi” Phan Tứ 20 1.2.3 “Những câu chuyện nhỏ” ối hành ngôn đêm” 1.3 TIỂU P ẦN ười ẻ Anh Thái “Vân Vy” Thu n 31 ẾT DƯƠNG ƯỚNG VỚI BIỂU ỆN CỦA NH N 38 1.3.1 Cuộc đời hành tr nh sáng tác Dương ướng 38 1.3.2 Cái nhìn nghệ thuật Dướng ướng .39 CH ƠNG 2: THÀNH PHẦN XEN TRONG TIỂU THUYẾT DƯƠNG HƯỚNG VỚI N LỰC LÀM PHONG PHÚ HÓA CỐT TRUYỆN VÀ MỜ HÓA NHÂN VẬT 43 2.1 N GĨC ÌN CỦA SỰ NỖ LỰC LÀM P ưới c P t g Đ ng v đời tầng trời sơ đồ cốt truyện Dương ướng 43 ưới ch 2.1.2 Cốt truyện “Bến kh ng chồng v s ƯỚNG TỪ ÓA CỐT TRUYỆN43 ến kh g chồng 2.1.1 C u chuyện người ẾT DƯƠNG TRONG TIỂU tầng trời Dương ướng ần x n hai tiểu thuyếtDương ướng 2.1.3 tr th ẦN 2.2 ẾT DƯƠNG TRONG TIỂU SỰ NỖ LỰC LÀM MỜ TÍ CÁC ƯỚNG TỪ VẬT 60 2.2.1 Thế giới nh n vật đ g đảo đa dạng “Bến kh ng chồng v ưới ch tầng trời 2.2.2 hc trời từ g c nh nh n vật “Bến k vai tr th g chồng v ưới ch n tầng ần x n 82 CHƯƠNG 3: THÀNH PHẦN XEN TRONG TIỂU THUYẾT DƯƠNG HƯỚNG NHÌN TỪ SỰ TÁC ĐỘNG ĐẾN NGƠN NGỮ VÀ CÁC YẾU TỐ KHÁC .89 3.1 I R CỦ ẦN EN TRONG VIỆC TỔ ỨC NGÔN NGỮ 89 3.1.1 Tổ chức ng n ngữ ời thoại nh n vật 89 3.1.2 ổ chức ng n ngữ mi u tả giới thiệu ch n dung nh n vật 93 3.1.3 ổ chức ng n ngữ mi u tả m trường sống kh thời gian hoạt động nh n vật 3.1.4 ổ chức ng n ngữ ời trữ t ngoại đề triết t giả11 3.2 I C A TÁC ọ N ọ nx n NG Y UT C ng c u chuyện nh nh m giải th ch cho chi ti t ho c nh n v t n o 3.2.2 Gia t ng th n h vật N M 114 3.2.1 Gia t ng th sun N 114 n x n nh m t i hi n trạng th i t m hồn nh n 115 3.2.3 ều ượng th n h “Bến k ng chồng v ần x n yếu tố n tiểu thuyết ưới ch n tầng trời Dương ướng 11 KẾT LU N 119 T I LI U THAM KH O QUY T ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (B N SAO) ĐẦU Lý chọn đề tài 1.1 D ng ng vị tr văn xu i Đ c ng n tiểu thuy t ng n thuộc v i độc gi v đ x nh v n kh ệt Nam đương đại ua ậ thể oại truyện ệt sau cu n tiểu thuyết Bến không ch ng i nhận Giải thưởng văn học ội nh văn năm 199 c ng với M nh đất người nhiều ma Nguy n Kh c ường Nỗi buồn chiến tranh Bảo Ninh) đ g y tiếng vang ớn t n văn đ n ệt Nam Ri ng Dương ướng tiểu thuyết Bến không chồng m t đưa ng n h ng ệt Nam đương đại mặt kh t n tuổi văn học ấ g ch ẩm kh t xuất v ại trở th nh i năm sau đ c n truyện ng n k v tiểu thuy t Trần gian đời người 1991) M i n tiểu thuyết đồ sộ Dưới chín tầng trời m t c g ch g th dường qu tr Dương ướng đ th nh c g “vượt dố 1.2 Cuốn tiểu thuyết Dưới chín tầng trời d viết đề t Dương ướng đ cố g ng tho đổi nội dung ẫn h k ng khỏi Bến không chồng ng nghi ng h n h a khẳng định th nh c g t người t t giả tiế cận thực ẩm ấy) Điều n cho thấy đ y dư uận ẩm ản nh số ệt Nam sau ối viết m thành phần xen ng xứng đ ng h thức thể V số phận ban đầu n k ng su n sẻ may m n Bến không chồng c ng ng đ ng g ng ận yếu tố nh văn c g s ng t c đối tượng nghi n cứu văn học ệt Nam sau thời k Đổi 1.3 Thành phần xen phổ biến t kh ni m yếu tố cốt truyện vốn phẩm văn học Nhưng thời k c tr khoa học kh m i v n học niệm n y di n đạt b ng ật ngữ khác n cho vi c hi u s dụng khơng gi ng nhau, t ó gây nên tình trạng khó nhận diện, thậ có người ti cơng trình ược ộọ nh n Vì th , có khái niệ khảo sát ộọ ệ ọ ọ ệọ a ọ ệ ọ thành ượ ương tiểu thuyết Dương hiểu ần xen ă ọ ận văn c g ng t ó ứng dụng lý thuy t vào ần xen ọ ụọ ể ủ ộ ọ ọ ả ụọ ểọ ộọ ệ ề ă i u t hát t lý trên, chúng tơi ch n tì n thành l n không nhiều người v n không gọi úng tên ho c lý giải ụọ ểọ tường cậ chí lầ ướng ượ tài Thành ph n xen luận văn tốt nghiệ để có điều kiện sâu ă ọ ọ ịọ ă đ ă ọ ọ ệọ a sau thời k đổi Lịch sử nghiên cứu 2.1 Các nghiên cứu lý luận thành phần xen rong giáo trình Lý lu n v n học, Phương ựu G thuật đ cho r ng ủ tậ , ĐH P N ội ên , tác giả trình bày trần Nhưng tr n thu t bao g m thành ph n có tính ch t t nh t i đoạn giới thiệu lai lịch nhân vật trình bày tình trạng miêu tả chân dung ngoại cảnh đồ vật môi trường tái tâm trạng hồi tưởng đoạn đối thoại có tính chất kịch truyện n hệ thống trần thuật coi đ yếu tố ngồi cốt ực yếu tố sau xế thuật ngữ thành phần xen lý luận văn học, cịn lúc xế chung yếu tố cốt truyện G văn học, G Poxpe ov Giáo dục, Hà ủ ên , ội, ụ ọCác thành dùng thuật ngữ khác để gọi thành t tác áo trình Dẫn luận nghiên cứu ần cốt truyện, ông ần ng hạn, l y ví dụ Roméo uliete, ông sử dụng thuật ngữ thắt nút di n x g x g t t rong trườ hợ 28 t 247 ; t th xu ọ ọ ọ ề trướ t ọ t ạọ ọ ẫ ọ trướ đ ọ ộ i ố trọng t ốọ ẩ ọ ọ ủ vật hậu sử ốọ ọ ệ ọ ỗọ ậ ự trầ thuật ệ ọ ề ộ ọ ọ ọởọ ý nghĩa trực tiế ại ạt thườ ọng t ại ế ọ ọ ọ c y u th ự tả đời ố ầ qu n qu đoạn kết th n nh n h h độ đ ầ kết th Posp tr đị ủaọ ủaọ ọ ư r tố tr v ốọ boedov Người mẹ ẩ đ pgheni ọ ớọ vật c ẩ ă ọ t ậ tr ếọ t trần t ẩ ọ Nh thơ tự ự ể ềọ Posp tự ựọ viết Sự trần thuật chặt chẽ việc lời xẩy lần Nó khắc họa vận động đời Posp ov d ẫ ầ th t r ẫ tươ tiền sử thuật v miêu tả ự ọ ọ h a hai họ ọ ệ ủ h ố t ả ộ ệ ọ ưọkhai đoạn tiết đầu ti 28 tr ự ọ Posp ầ th mào đầu t ẩ ệ ẳề trướ th t vật thời h iể ổ trí tuệ v ữ thời ọ ui t ậ ếọ tr h ủ ủ Roméo uliete th Gorki hay Chiến bại Fadeev …c tố ọ thuật bỏ xung đột t ọ ọ ọ v tứ Onneghie th ti ều ố ế Ứủ ont gui v ọ ọ tr 248 Poxpe ov c ng ch r ng h ọ ụ qu ọ ọ mở nút ọ ưọ s phát triển c a hành động ể thể vị tr tả thi 28 tr ạnh trần thuật yếu tố miêu tả t i hiệ tả ề i vật v vật thể tr ểu i h sử thi tiểu thuyết truyện vừa truyện ngắn miêu tả đóng vai trị khơng nh 28 tr.265 Ngo ố truyệ vấ đềọ ữ đế yếu tố Posp lời bình lu n c a tác gi lời nói nhân vậ t độ t ại đối t ại r đ hướ ề ươ ệ tự ự Nhậ p mơn phân tích c u trúc truyện kể ấọ ứ ọ ă ọ ọ ọọ rth ế ốọ ọ ọ ứọ ấ ọ ệ ọ ă ệ ươ c ọ cấ độ c thể ả ệ ọ ọ ự ựọđề ọ tiết yếu tố đ kể từ chi tiết nhỏ c ốọ ốọ tr ố g trị ưu PGS S tr ận Thành phần xen cốt truyện trường lực đại kiến tạo tiểu thuyết đ gọi th ng b ng thuật ngữ “thành phần xen”và ã trình bày y u tố thành tác ẩ tự “ nhân vật, ần xen tả ngoại cảnh, trường, đồ vật, giới thiệu lai lịch tả chân dung, tái tâ trạng, độc thoại nội tâ , hồi tưởng, đoạn đối thoại, lời trữ tình ngoại đề, đánh giá, nhận xét tính chất triết lí, bình ẩ sát nhân vật, biểu tượng ho c câu chuyện nhỏ b sung hay giải thích cho [ ộọ ọ , nhân vật , tr goài ra, ộ ốọ ọ ệ ọ , thuật ngữ gọi yếu tố cốt truyện, chất xúc tác, thành phần tĩnh tại, ỗi cách gọi tên thể ợọ ộọ ọ ệ có tên gọi PGS S ê ềọđố ượ đượ ọ ọ ọ ở, để uy nhiên, tán thành cách tiế cận vấn đề ưu anh, cần thiết ải gọi yếu tố b ng thuật ngữ “Thành phần xen , l thuật ngữ yếu tố ngồi cốt truyện, chất xúc tác,…nó khơng tính chất “thê ải “thê , “đệ vào , “đệ vào vào cốt truyện cho có nhà văn có ý thức sử dụng nó, xen ( t, chê thành ần giữ vai trị “xen , tức vào ch có ý ... VỀ T GI DƯƠNG H ẾT 1.1 GIỚI PHẦN XEN TRONG TIỂU THUYẾT VIỆT NG 10 ẬT NGỮ .10 1.1.1 Về thuật ngữ thành phần xen .10 1.1.2 Về dạng thức biểu 10 1.2 T ẦN N TRONG TIỂU T... trị ưu PGS S tr ận Thành phần xen cốt truyện trường lực đại kiến tạo tiểu thuyết đ gọi th ng b ng thuật ngữ ? ?thành phần xen? ??và ã trình bày y u tố thành tác ẩ tự “ nhân vật, ần xen tả ngoại cảnh,... ươ làm Thành ần xen t ong tiểu thuyết Dương ướng với nỗ lực ong hú hóa cốt t uyện mờ hóa nhân vậ ươ Thành ần xen t ong tiểu thuyết Dương ướng nhìn từ ự tác động đến ngôn ngữ thành tố khác 10