SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC VÀ ÔN THI “PHẦN I : LỊCH SỬ THẾ GIỚI HIỆN ĐẠI TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 2000” TH ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC (Chương trình Lịch sử lớp 12, THPT) Nhóm: Phương pháp dạy học Mơn: Lịch sử SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Một số phương pháp hướng dẫn học sinh tự học ôn thi “Phần 1: Lịch sử giới đại từ năm 1945 đến năm 2000” theo định hướng phát triển lực (Chương trình Lịch sử lớp 12, THPT) Nhóm: Phương pháp dạy học Môn: Lịch sử Tên tác giả: Nguyễn Thị Dung Tổ môn:Tổ Xã hội Năm thực hiện:2020 – 2021 Số điện thoại: Năm học: 2020 - 2021 MỤC LỤC NỘI DUNG TRANG PHẦN ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Lí chọn đề tài Mục đích nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu phạm vi đề tài Nhiệm vụ nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Đóng góp sáng kiến kinh nghiệm Cấu trúc sáng kiến kinh nghiệm PHẦN NỘI DUNG Chương Cơ sở lí luận thực tiễn vấn đề nghiên cứu 1.1 Cơ sở lí luận 1.2 Cơ sở thực tiễn 1.2.1 Lịch sử vấn đề nghiên cứu 1.2.2 Thực trạng ôn thi THPT môn Lịch sử trường THPT địa bàn Quỳnh Lưu – Hoàng Mai Chương Một số phương pháp hướng dẫn học sinh tự học ôn thi “Phần 1: Lịch sử giới đại từ năm 1945 đến năm 2000” 2.1 Nhận thức phương pháp thi trắc nghiệm môn Lịch sử 2.2 Hướng dẫn công thức tự học ôn thi nguyên nhân diễn kiện 11 2.3 Hướng dẫn công thức tự học ôn thi nội dung, diễn biến kiện 13 2.4 Hướng dẫn công thức tự học ôn thi kết ý nghĩa lịch sử 15 2.5 Hướng dẫn học sinh tự học ơn thi phân tích ngun thắng lợi thất bại, rút học kinh nghiệm, liên hệ thực tiễn vận dụng vào sống 16 2.6 Hướng dẫn công thức 5W1H 23 2.7 Hướng dẫn học sinh tự học ôn thi theo chủ đề kiến thức phần theo phiếu hướng dẫn học tập 25 2.8 Hướng dẫn học sinh ghi nhớ kiện lịch sử 34 2.8.1 Sử dụng bảng niên biểu 34 2.8.2 Sơ đồ tư 38 Chương Thực nghiệm sư phạm 41 3.1 Mục đích thực nghiệm sư phạm 41 3.2 Đối tượng nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm 41 3.3 Phương pháp thực nghiệm sư phạm 42 3.4 Nội dung thực nghiệm sư phạm 42 3.5 Kết thực nghiệm sư phạm 43 PHẦN KẾT LUẬN 46 TÀI LIỆU THAM KHẢO 48 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI Từ viết đầy đủ Từ viết tắt Chương trình CT Chủ nghĩa xã hội CNXH Chủ nghĩa tư CNTB Công nghệ thông tin CNTT Dạy học DH Đánh giá ĐG Đào tạo ĐT Giáo viên GV Giáo dục GD Học sinh HS Phương pháp PP Phương pháp dạy học PPDH Phụ lục P.Lục Thực nghiệm sư phạm TNSP Trung học phổ thông THPT Sách giáo khoa SGK Sơ đồ tư SĐTD PHẦN ĐẶT VẤN ĐỀ Lí chọn đề tài Lịch sử khơng đóng vai trị quan trọng đời sống xã hội mà thông qua môn học cịn góp phần giáo dục, hình thành phẩm chất, lịng yêu nước, yêu CNXH, biết suy nghĩ độc lập, hành động tập thể, có tổ chức, phát triển tối đa tinh thần chủ động đáp ứng yêu cầu xây dựng bảo vệ tổ quốc XHCN Dạy học tốt mơn Lịch sử nhằm góp phần vào thực mục tiêu chiến lược Đảng đào tạo hệ trẻ, tiếp tục nghiệp cách mạng cha anh, đưa đất nước phát triển hội nhập Xuất phát từ thực tế đó, Bộ Giáo dục Đào tạo, ban ngành liên quan có biện pháp để nâng cao hiệu dạy sử học sử trường phổ thông Từ năm học 2016 – 2017, mơn Lịch sử có thay đổi to lớn Bộ Giáo dục Đào tạo định thực đổi phương pháp kiểm tra đánh giá Theo đó, mơn Lịch sử kiểm tra, đánh giá theo hình thức trắc nghiệm khách quan nằm tổ hợp môn xã hội: Sử - Địa – Giáo dục công dân kỳ thi THPT Quốc gia cho học sinh lớp 12 Sự thay đổi Bộ giáo dục Đào tạo tạo nên chuyển biến việc ôn tập thi THPT Quốc gia nói chung mơn Lịch sử nói riêng Vấn đề đặt cần tìm cách dạy hướng dẫn học sinh cách tự học ôn tập theo phương pháp thi trắc nghiệm theo định hướng phát triển lực, không làm giảm giá trị mơn Lịch sử mà đạt mục tiêu “đổi - đại phù hợp” “truyền thống - giá trị lịch sử” giáo dục giáo dưỡng trường phổ thông Lịch sử giới đại, đặc biệt giai đoạn từ sau chiến tranh giới thứ hai đến phức tạp, chằng chéo, có nhiều kiện trọng đại tiếp diễn Đây nội dung quan trọng kỳ thi THPT Quốc gia hàng năm Tuy nhiên, học sinh chưa thể tìm cho phương pháp ơn tập hiệu Câu hỏi đặt là: Làm để em ơn tập tốt phần lịch sử giới đại theo phương pháp trắc nghiệm khách quan Là giáo viên trực tiếp dạy học lịch sử, tơi ln trăn trở tìm kiếm phương pháp để hướng dẫn học sinh phát huy vai trò tự học tự nghiên cứu phát triển tư duy, phát huy tính tích cực lực nhận thức độc lập Đó vừa mục đích vừa địi hỏi cấp thiết giáo dục Việt Nam theo tinh thần Nghị TƯ 29 “Đổi bản và toàn diện” chuyển dạy học từ truyền thụ kiến thức chiều sang phát triển phẩm chất kĩ người học, từ dạy truyền thụ kiến thức sang tổ chức hoạt động học hướng dẫn phương pháp tự học cho học sinh Thơng qua q trình học tập đạo giáo viên, học sinh tích cực, chủ động cải biến Trên sở kinh nghiệm giảng dạy, tham gia lớp tập huấn Sở giáo dục đào tạo, trình nghiên cứu đề thi Bộ, cách đề làm thi trắc nghiệm Trong thực tế q trình giảng dạy khối 12 tơi mạnh dạn lựa chọn đề tài: Một số phương pháp hướng dẫn học sinh tự học và ôn thi “Phần 1: Lịch sử giới đại từ năm 1945 đến năm 2000” theo định hướng phát triển lực (Chương trình Lịch sử lớp 12, THPT) để tổ chức cho học sinh hoạt động hình thành kiến thức hoạt động luyện tập, vận dụng kiến thức cách tích cực chủ động Gắn kiến thức với thực tiễn luyện tập làm thi trắc nghiệm, thực mục tiêu định hướng phát triển lực người học Qua thực tế kết học tập thi định kì, kiểm tra thường xuyên học sinh tiến đưa lại hiệu rõ rệt, tình cảm, nhận thức kết thi nâng cao Hy vọng, đề tài đóng góp phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng hiệu dạy học môn Lịch sử trường phổ thông Đồng thời giúp em học sinh 12 giảm áp lực học tập đạt kết cao kỳ thi THPT Quốc gia Mục đích nghiên cứu Đề tài lựa chọn thực nhằm chia sẻ kinh nghiệm dạy học thân đồng nghiệp Đồng thời giúp học sinh lớp 12 có kiến thức lịch sử định để trang bị cho kỳ thi THPT Quốc gia, hình thành phát huy tư tự học, tự ôn tập giải vấn đề liên quan đến lịch sử giới đại Xây dựng hệ thống tài liệu cho em q trình ơn tập cho kỳ thi THPT Quốc gia phần lịch sử giới đại xác, ngắn gọn, hiệu Đối tượng nghiên cứu phạm vi đề tài - Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 08 năm 2017 đến tháng năm 2021 - Địa điểm: Trường THPT Quỳnh Lưu 2, Nghệ An - Đối tượng nghiên cứu: Một số giáo viên học sinh khối 12 trung học phổ thông địa bàn huyện Quỳnh Lưu Thị xã Hoàng Mai, Nghệ An - Phạm vi nội dung thực nghiên cứu đề tài Lịch sử giới đại từ năm 1945-2000 nằm chương trình học thi THPT Quốc gia hành Nhiệm vụ nghiên cứu Đề thực mục đích đề tài, đề tài tập trung giải vấn đề sau : - Nghiên cứu đề thi minh họa thức THPT Quốc gia Bộ Giáo dục đào tạo qua năm - Nghiên cứu áp dụng số phương pháp tự học ôn thi: “Phần 1: Lịch sử giới đại từ năm 1945 đến năm 2000” theo định hướng phát triển lực - Xây dựng kế hoạch tổ chức ôn tập đề thi thử - Tổ chức dạy thực nghiệm, khảo sát sau đánh giá, rút kinh nghiệm tổ chuyên môn - Áp dụng giảng dạy, ơn tập rút kinh nghiệm hồn chỉnh, phát triển thêm Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp logic phương pháp lịch sử - Phương pháp thu thập, nghiên cứu tài liệu - Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh - Phương pháp quan sát - Phương pháp thực nghiệm sư phạm - Phương pháp điều tra, khảo sát Đóng góp sáng kiến kinh nghiệm Thực đề tài góp phần tháo gỡ khó khăn cho giáo viên học sinh cách dạy cách học, ôn tập phần lịch sử giới đại Về phía học sinh: công thức học lịch sử giúp học sinh vận dụng q trình học ơn tập dễ dàng phần lịch sử giới đại Các phương pháp giúp học sinh trút gánh nặng việc học ghi nhớ lịch sử cũ Đồng thời khơng cịn lúng túng bỡ ngỡ học làm thi trắc nghiệm Từ nâng cao chất lượng hiệu mơn học Về phía giáo viên, đề tài tài liệu hỗ trợ trình tổ chức dạy học, ôn tập đề thi trắc nghiệm thiết thực để nâng cao lực chuyên môn nghiệp vụ Cấu trúc sáng kiến kinh nghiệm Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo Phụ lục, Nội dung sáng kiến kinh nghiệm trình bày chương : Chương 1: Cơ sở lí luận thực tiễn vấn đề nghiên cứu Chương 2: Một số phương pháp hướng dẫn học sinh ôn tập “Phần 1: Lịch sử giới đại từ năm 1945 đến năm 2000” Chương 3: Thực nghiệm sư phạm PHẦN NỘI DUNG Chương Cơ sở lí luận thực tiễn vấn đề nghiên cứu 1.1 Cơ sở lí luận Đổi phương pháp dạy học truyền thụ truyền thống sang dạy học tích cực phát huy vai trị người học đổi hình thức thi truyền thống tự luận sang trắc nghiệm khách quan chất vấn đề phương pháp dạy học môn Lịch sử không thay đổi chất mà thay đổi hình thức cho phù hợp thực tiễn Vị trí giá trị giáo dục, giáo dưỡng môn Lịch sử trường phổ thông quan trọng phải giữ nguyên Thi trắc nghiệm khách quan theo tổ hợp môn thi xã hội môn sử khơng thể làm giảm thay đổi vai trị môn sử giáo dục phổ thông Với chức “ Truyền thụ cho học sinh ý nghĩa khứ và tiếp tục tại, dẫn dắt học sinh hiểu vai trò người cộng đồng và vai trị cộng đồng giới nói chung ” ( Unesco ) Vì thế, khóa trình lịch sử thể đầy đủ giúp học sinh nhận thức sâu sắc sống lao động đấu tranh nhân dân dân tộc giới khứ, phản ánh gương đạo đức , gương cao đẹp quần chúng nhân dân – chủ nhân lịch sử nhằm trang bị cho học sinh hệ thống kiến thức bản, cần thiết lịch sử dân tộc lịch sử giới để hình thành giới quan khoa học Để đạt mục tiêu đổi kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển lực cho học sinh, Bộ lựa chọn hình thức thi trắc nghiệm khách quan có nhiều lựa chọn yêu cầu học sinh phải có q trình tư phân tích để lựa chọn đáp án đảm bảo việc dạy- học – thi lịch sử giáo viên học sinh mang tính khái qt tư lơ gic, tn thủ quy luật vận động lịch sử giá trị học khứ phải thực hiệu theo hướng phát huy vai trò tự học học sinh Vấn đề tự học ôn thi phát huy tính tích cực học sinh vấn đề quan trọng khâu trình thống việc dạy – học tích cực , nhằm phát huy tối ưu lực tư em lớp nhà để hình thành phẩm chất lực tư hành động; Là yếu tố chủ yếu định để thực thành công đổi giáo dục “ Căn toàn diện” Đồng thời thực nguyên lí giáo dục gắn nhà trường với đời sống.Và làm cho môn Lịch sử trường phổ thông nâng cao chất lượng hiệu Tự học ôn thi học sinh học tập học sinh việc em độc lập hồn thành nhiệm vụ giao với giúp đỡ, hướng dẫn, kiểm tra giáo viên Việc tự học học sinh bao gồm việc tập dượt nghiên cứu (tìm tịi, nghiên cứu phần) Qua em tự nắm vững kiến thức lịch sử có hệ thống cách xác, vững chắc, suy nghĩ nhận thức sâu sắc và vận dụng cách thành thạo Hoạt động tự học ôn thi học sinh Lịch sử cần phải tiến hành sở khoa học có tính hệ thống phương pháp, có chủ đích đáp ứng mục tiêu giáo dưỡng giáo dục môn Lịch sử học sinh mục tiêu giáo dục nói chung vấn đề phù hợp với hình thức thi hành để em có kĩ học, ơn thi đạt kết cao Chất lượng giáo dục lượng hóa điểm số, phương pháp tốt hay không phù hợp thể rõ kết thi THPT quốc gia học sinh Vì cần có hướng dẫn tổ chức giáo viên bằng hệ thống phương pháp kĩ dựa sở khoa học lịch sử phương pháp luận môn Thông qua đó, trang bị cho học sinh phương pháp kĩ tự học, tự lĩnh hội kiến thức rèn luyện kĩ làm thi theo trắc nghiệm mục tiêu phát triển phẩm chất lực để có kết học tập hiệu dạy học cao Tránh sai lầm nhận thức cách học thi trắc nghiệm: việc giới hạn hoạt động nhận thức học sinh việc ghi nhớ số điểm bản, tóm tắt sơ lược nội dung sách giáo khoa, giải thích số kiện chung chung mà cụ thể kiện học cách thuộc lòng theo thầy cho sẵn rút đặc điểm quy luật học lịch sử Việc hướng dẫn tổ chức tự học ôn thi giáo viên cho học sinh hướng em trọng đến tinh thần, thái độ, ý chí, phương pháp làm việc em để nắm vững kiến thức vận dụng kiến thức vào đời sống Giúp em khơng cịn thụ động làm việc với sách giáo khoa nguồn sử liệu cách thụ động, thuộc lòng mà ngược lại biết cách đặt vấn đề, tìm hiểu sâu kiến thức sách Như học sinh có hoạt động tư độc lập để trình bày kiến thức thực làm chủ , biết sử dụng ngơn ngữ để diễn đạt kiến thức có ý kiến nhận xét, phán đoán riêng Hướng dẫn tổ chức cho học sinh phương pháp tự học ôn thi giúp học sinh tự tiến hành tổ chức học cách hứng thú say mê có ý thức trách nhiệm tinh thần lao động cần cù Giúp học sinh không nắm vững, hiểu sâu kiến thức mà cịn hình thành em tư cách phẩm chất người lao động, kiên nhẫn, tự tin sáng tạo 1.2 Cơ sở thực tiễn 1.2.1 Lịch sử vấn đề nghiên cứu Từ năm học 2016 – 2017 Bộ giáo dục thực đổi mạnh mẽ chuyển từ hình thức thi tự luận truyền thống sang thi trắc nghiệm khách quan môn 10 Hình ảnh : HS thảo luận và hoàn thành nội dung chủ đề (P.lục 2) Hình ảnh : HS làm câu hỏi trắc nghiệm theo chủ đề (P.lục 3) 2.8: Hướng dẫn học sinh ghi nhớ kiện lịch sử 2.8.1: Sử dụng bảng niên biểu a) Khái niệm bảng niên biểu Bảng niên biểu hay gọi bảng hệ thống hóa kiến thức Thực chất bảng hệ thống kiến thức theo thứ tự thời gian, nêu lên mối liên hệ kiện nước hay nhiều nước thời kì Hệ thống hóa kiến thức bằng bảng niên biểu giúp học sinh nắm kiến thức bản, tạo điều kiện cho tư logic, liên hệ tìm chất kiện, nội dung lịch sử Trên sở vận dụng làm tập đòi hỏi kĩ thực hành yêu cầu tồng hợp kiến thức b) Các loại bảng niên biểu Niên biểu chia làm loại chính: - Niên biểu tổng hợp: Bảng liệt kê kiện lớn xảy thời gian dài Loại niên biểu giúp học sinh không ghi nhớ kiện mà cịn nắm mốc thời gian đánh dấu mối quan hệ kiện quan trọng - Niên biểu chuyên đề: Niên biểu sâu trình bày nội dung vấn đề quan trọng bật thời kỳ lịch sử định; nhờ đó, học sinh hiểu chất kiện cách toàn diện, đầy đủ - Niên biểu so sánh: Dùng để đối chiếu, so sánh kiện xảy lúc lịch sử, thời gian khác có điểm tương đồng, dị biệt nhằm làm bật chất, đặc trưng kiện đó; để rút kết luận khái quát Bảng so sánh dạng niên biểu so sánh dùng số liệu tài 40 liệu kiện chi tiết để làm rõ chất, đặc trưng kiện loại khác loại c) Vai trò ý nghĩa Với phương pháp dạy học này, học sinh phát huy tính tích cực, chủ động trình học tập; rèn luyện cho học sinh kĩ cần thiết tổng hợp, phân tích, so sánh, tư ngôn ngữ, khả sáng tạo cho học sinh, sở đó, học sinh vận dụng để làm tập đòi hỏi kỹ thực hành yêu cầu tổng hợp kiến thức Do đặc thù mơn Lịch sử diễn khứ, nên học sinh không trực tiếp quan sát thực tế kiện lịch sử Do việc học tập, tiếp thu kiến thức mơn Lịch sử khó học sinh.Vì việc sử dụng phương pháp lập bảng niên biểu có ý nghĩa quan trọng em học sinh: Thứ giúp học sinh hệ thống kiến thức trọng tâm mục, bài, chương sau học xong Thứ hai, phương pháp học giúp em nhớ lâu, nhớ sâu kiến thức lịch sử Thứ ba, phương pháp giúp em phát triển khả tổng hợp, khả phân tích, so sánh Thứ tư, phương pháp phương tiện thay cho khối lượng lớn kiến thức từ ngữ, giúp em phát triển tư để học tập tốt môn Lịch sử Với tất ý nghĩa trên, việc sử dụng bảng hệ thống hoá kiến thức dạy học lịch sử góp phần to lớn việc nâng cao chất lượng môn hiệu học tập môn Lịch sử học sinh d) Cách bước lập bảng niên biểu: Niên biểu dùng để hệ thống hóa kiện lịch sử theo trình tự thời gian, đồng thời nêu mối liên hệ kiện nước hay nhiều nước thời kì lịch sử, - Các bước tiến hành: + Bước 1: Đặt tên niên biểu lịch sử + Bước 2: Lựa chọn số lượng cột dọc, ngang (theo yêu cầu, nội dung cụ thể dạng) + Bước 3: Đặt tiêu đề cho cột dọc, ngang + Bước 4: Lựa chọn nội dung phải ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu để hoàn thiện niên biểu 41 *Xác định thời điểm sử dụng: Niên biểu tổng hợp, so sánh chuyên đề thiết kế thành tập để sử dụng tất dạng học lịch sử Trong đề tài này, sử dụng dạng niên biểu lịch sử rèn kĩ lập bảng niên biểu cho học sinh vào thời điểm sau: - Truyền thụ tri thức - Trong củng cố nhận thức - Trong tiết ôn tập, làm tập, tổng kết - Trong khâu kiểm tra, đánh giá Như vậy, phạm vi sử dụng dạng niên biểu trình dạy học lịch sử rộng, qua thời điểm áp dụng, giáo viên kết hợp hướng dẫn, rèn kĩ lập bảng niên biểu cho học sinh hồn tồn linh hoạt q trình sử dụng nhằm rèn luyện tư cho học sinh e) Bài tập vận dụng (P.lục 4): Một số làm học sinh 42 43 2.7.2: Sơ đồ tư a) Khái niệm Sơ đồ tư (còn gọi đồ khái niệm) sơ đồ nhằm trình bày cách rõ ràng ý tưởng mang tính kế hoạch hay kết làm việc cá nhân hay nhóm chủ đề Lược đồ tư viết giấy, trong, bảng hay thực máy tính Trong q trình giảng dạy, tùy vào nội dung tính chất giảng, sau học, chương, giai đoạn giáo viên định hướng, hướng dẫn học sinh làm “sơ đồ tư duy” dựa nguyên lý từ “cây” đến “cành” đến “nhánh”, từ ý lớn sang ý nhỏ theo phương pháp “diễn dịch” : luận điểm, luận cứ, luận chứng Từ kiến thức, kiện, vấn đề bài, chương, phần sách giáo khoa hành, thông qua sơ đồ tư duy, em tự biết cách tổng hợp xâu chuổi kiến thức theo trình tự, trật tự kiến thức lý giải mối quan hệ tác động biện chứng, nhân vấn đề, kiện Từ em thấy học trở nên ngắn gọn hơn, súc tích dễ hiểu, dễ nhớ Lúc đó, kỹ tự học em trở nên bớt nhàm chán tự học nhà b)Phương pháp lập sơ đồ tư Việc lập sơ đồ tư trung tâm với hình ảnh chủ đề Nối nhánh (cấp một) đến hình ảnh trung tâm, nối nhánh cấp hai đến nhánh cấp một, nối nhánh cấp ba đến nhánh cấp hai bằng đường kẻ Các đường kẻ gần hình ảnh trung tâm tơ đậm hơn, dày Khi nối đường với nhau, bạn hiểu nhớ nhiều kiến thức não làm việc bằng liên tưởng Mỗi từ ảnh ý nên đứng độc lập nằm đường kẻ Nên cố gắng tạo kiểu đồ riêng cho (kiểu đường kẻ, màu sắc …) Nên dùng đường kẻ cong thay đường thẳng đường cong tổ chức rõ ràng thu hút ý mắt nhiều Cần bố trí thơng tin quanh hình ảnh trung tâm Với trợ giúp công nghệ thông tin việc tạo lập lược đồ tư thực nhanh chóng trực quan thơng qua phần mềm Mindmap c) Các bước dạy học lớp với SĐTD - Bước 1: HS lập SĐTD theo nhóm hay cá nhân với gợi ý GV - Bước 2: HS đại diện nhóm HS lên báo cáo, thuyết minh SĐTD mà nhóm thiết lập 44 - Bước 3: HS thảo luận, bổ sung, chỉnh sửa để hoàn thiện SĐTD kiến thức học GV người cố vấn, trọng tài giúp HS hồn chỉnh SĐTD, từ dẫn dắt đến kiến thức học - Bước 4: củng cố kiến thức bằng SĐTD mà GV chuẩn bị sẵn SĐTD mà lớp tham gia chỉnh sửa hồn chỉnh, cho HS lên trình bày, thuyết minh kiến thức Dạy học bằng SĐTD phương pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh, góp phần làm đổi phong phú PPDH góp phần nâng cao chất lượng giáo dục Sơ đồ tư có tác dụng cao ơn tập, hệ thống kiến thức từ giúp học sinh nhớ tốt hơn, trình bày kiến thức đầy đủ nâng cao hiệu ôn tập, luyện tập d) Hình thức áp dụng Sơ đồ tư hướng dẫn học sinh vẽ trường hợp: - Hướng dẫn học sinh lập kế hoạch học tập môn Lịch sử - Chuẩn bị - Luyện tập, củng cố kiến thức sau phần học, tiết học - Để học ôn tập tổng kết e) Bài tập vận dụng Sử dụng SĐTD thể nội dung II – Xu tồn cầu hóa ảnh hưởng (Bài 10 Cách mạng khoa học – cơng nghệ và xu toàn cầu hóa) 45 Hình ảnh : Sản phầm sơ đồ tư học sinh Chương 3: Thực nghiệm sư phạm 3.1 Mục đích thực nghiệm sư phạm Từ việc nghiên cứu lý luận thực tiễn việc đề xuất biện pháp sư phạm nói trên, chương tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm tra tính khả thi phương pháp hướng dẫn học sinh tự học ôn thi Thực nghiệm nhằm khẳng định tính khả thi phương pháp nhằm phát huy lực tự học ôn tập học sinh phần lịch sử giới đại từ năm 1945 đến năm 2000 3.2 Đối tượng nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm * Đối tượng - Tác giả lựa chọn học sinh lớp 12 đơn vị công tác để tiến hành thực nghiệm Lớp thực nghiệm lớp 12A5 đối chứng lớp 12A4 tương đương về: sĩ số, trình độ, lực nhận thức HS lớp thực nghiệm bao gồm đối tượng khác nhau: giỏi, khá, trung bình, yếu Mức độ điểm Trung bình Khá Giỏi Số HS Tỉ lệ % Số HS Tỉ lệ % Số HS Tỉ lệ % Lớp 11A5 (12A5) 20 50% 17 42,5% 7,5% Lớp 11A4 (12A4) 22 55% 16 40% 5% 46 Bảng thóng kê chất lượng học tập mơn Lịch sử năm lớp11 lớp 12A4 và 12A5 Biểu đồ so sánh chất lượng học tập môn Lịch sử lớp 12A4 và 12A5 năm lớp 11 * Nhiệm vụ: - Lớp thực nghiệm 12A5 tiến hành hướng dẫn công thức tự học ôn thi đề tài trình bày HS thực theo hình thức cá nhân, nhóm học tập Lớp đối chứng 12A4 tiến hành dạy học bằng phương pháp truyền thống - Sau tổ chức dạy học tiến hành đánh bằng kiểm tra 45 phút (giữa kỳ I), tổng hợp thống kê số liệu nhằm đánh giá hiệu phương pháp 3.3 Phương pháp thực nghiệm sư phạm - Tại trường đơn vị cơng tác, GV chọn hai lớp 12 có sĩ số, trình độ lực tương đương - Phương pháp: tiến hành dạy học đổi lớp thực nghiệm 12A5 Ở lớp đối chứng 12A4, GV dạy theo nội dung, PP thơng thường - Hình thức: Giao nhiệm vụ học tập, triển khai công việc, hướng dẫn phương pháp, cung cấp tài liệu cho lớp thực nghiệm 12A5, HS có thời gian chuẩn bị, luyện tập phương pháp Lớp đối chứng 12A4 chuẩn bị, lên lớp học bình thường - Đánh giá trình học: Lớp thực nghiệm đánh giá theo tiêu chí dạy học đổi mới, phát triển lực Lớp đối chứng đánh giá tiết học theo việc ghi chép xây dựng trình học - Đánh giá kết quả: Cả lớp đối chứng lớp thực nghiệm tiến hành làm kiểm tra 45 phút (xem P.lục 5) để xem hiệu phương pháp 47 - Khi tiến hành học thực nghiệm, GV quan sát Sau học, kiểm tra hoạt động nhận thức HS, thu thập số liệu, xử lý, nêu kết mặt định tính định lượng + Đánh giá mặt định tính: Dựa vào nguồn thơng tin có từ khảo sát thực tiễn, dự giờ, vấn, trao đổi, quan sát, ghi chép, thực nghiệm trình để đưa các kết luận có khoa học, khách quan + Đánh giá mặt định lượng:Để đánh giá tính trung thực kết thực nghiệm, GV sử dụng toán học thống kê xử lý kết thực nghiệm 3.4 Nội dung thực nghiệm sư phạm -Nghiên cứu chương trình, SGK, tài liệu tham khảo thiết kế giáo án Trên có sở điều tra, vấn, dự giờ, tham vấn ý kiến GV trường, tác giả tiến hành soạn giáo án thực nghiệm giáo án đối chứng -Trao đổi, bàn bạc thống ý tưởng, nội dung, PP, biện pháp, phương tiện dạy học với GV có kinh nghiệm -Lựa chọn lớp thực nghiệm lớp đối chứng -Kiểm tra khâu chuẩn bị cho học thực nghiệm -GV tiến hành hoạt động dạy học hai lớp thực nghiệm đối chứng theo giáo án thực nghiệm giáo án bình thường - Đánh giá kết 3.5 Kết thực nghiệm Qua tiến hành thực nghiệm với số biện pháp tiến hành song song trước sau thực nghiệm như: trao đổi, vấn, quan sát, dự giờ, phiếu hỏi ý kiến sau kết thúc thực nghiệm việc hướng dẫn phương pháp tự học ôn thi phần lịch sử giới đại từ năm 1945 - 2000 có số nhận xét sau: a Về mặt định tính: - Các phương pháp hướng dẫn học sinh tự học ôn thi phần lịch sử giới đại đạt mục tiêu dạy học a)Về kiến thức: Có khả củng cố, hệ thống hóa, khái quát hóa kiến thức lịch sử giới đại từ năm 1945 đến năm 2000.Biết phân kì hiểu nội dung giai đoạn phát triển Lịch sử thếgiới đại từ năm 1945 đến năm 2000.b) Kĩ năng: Rèn luyện kĩ phân tích, khái qt hóa vấn đề, nhận định đánh giá, kiện, tượng, nhân vật lịch sử lịch sử giới đại từ năm 1945 đến năm 2000.c) Thái độ, tư tưởng: Nhận thức được, học tập lịch sử cần thiết phải phân kì khái qt hóa nội dung giai đoạn phát 48 triển lịch sử Từ đó, hiểu rõ phát triển lịch sử Việt Nam luôn phận lịch sử giới, gắn liền với cách mạng giới, đặc biệt từ sau Chiến tranh giới thứ hai Hiểu rõ, bao trùm suốt thời kì lịch sử giới đại từ năm 1945 đến đấu tranh mục tiêu: hịa bình, ổn định, độc lập dân tộc, tiến xã hội hợp tác để phát triển - Các phương pháp thiết kế khả thi, thể tính đặc thù đổi dạy học môn Lịch sử THPT Các sản phẩm HS tự làm yêu cầu kiến thức bản, có sáng tạo, ứng dụng CNTT, trở thành tài liệu học tập, tham khảo cho HS GV, thể khả HS nhiều mặt: kiến thức, kĩ năng, tư duy, - Trong trình thực dự án, HS GV cung cấp tài liệu hỗ trợ như: tài liệu tham khảo, phiếu học tập, tài liệu phương pháp học, hệ thống câu hỏi theo chủ đề, hỗ trợ thường xuyên kịp thời hoạt động tự học ôn thi HS b Về mặt định lượng GV tiến hành kiểm tra 45 phút với nội dung đánh giá lớp thực nghiệm lớp đối chứng Hai lớp HS đơn vị trường GV công tác có sĩ số, trình độ nhận thức ngang 12A5 lớp thực nghiệm, 12A4 lớp đối chứng Cho bảng kết cụ thể sau: Lớp đối chứng 12A4 Lớp thực nghiệm 12A5 Sĩ số: 40 HS Sĩ số: 40 HS Số lượng Tỉ lệ % Số lượng Tỉ lệ % Điểm 20% 5% Điểm 12 30% 12,5% Điểm 10 25% 22,5% Điểm 20% 13 32,5% Điểm 5% 20% Điểm 0% 5% Điểm 10 0% 2,5% Bảng thống kê số lượng điểm sau thực nghiệm theo mức độ: Mức độ điểm