BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT NGUYỄN NGỌC DŨNG NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CẤP XÃ TẠI THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI - 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT NGUYỄN NGỌC DŨNG NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CẤP XÃ TẠI THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60340410 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS Bùi Thị Thu Thủy HÀ NỘI - 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT NGUYỄN NGỌC DŨNG NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CẤP XÃ TẠI THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60340410 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS Bùi Thị Thu Thủy HÀ NỘI - 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, công trình nghiên cứu khoa học độc lập riêng tơi Các tài liệu, kết nghiên cứu nêu luận văn trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, chưa cơng bố cơng trình khác trước Hà Nội, ngày 09 tháng năm 2013 Tác giả Nguyễn Ngọc Dũng MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục chữ viết tắt Danh mục bảng LỜI MỞ ĐẦU Chương 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP XÃ 1.1 Tổng quan lý luận quản lý ngân sách nhà nước cấp xã 1.1.1 Một số vấn đề chung ngân sách nhà nước 1.1.2 Quá trình hình thành phát triển ngân sách cấp xã 1.1.3 Cơ sở lý luận quản lý ngân sách cấp xã 1.1.4 Nội dung quản lý ngân sách cấp xã 16 1.2 Tổng quan thực tiễn quản lý ngân sách cấp xã 22 1.2.1 Thực tế vị trí, vai trị quản lý ngân sách cấp xã phát triển kinh tế - xã hội địa phương 22 1.2.2 Thực tế công tác quản lý Ngân sách xã địa phương Việt Nam 22 1.3 Tổng quan cơng trình nghiên cứu quản lý ngân sách cấp xã 24 Kết luận chương 29 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CẤP XÃ Ở THÀNH PHỐ MÓNG CÁI - TỈNH QUẢNG NINH - GIAI ĐOẠN 2008 - 2012 30 2.1 Những đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội tác động đến công tác quản lý ngân sách cấp xã 30 2.1.1 Lịch sử phát triển thành phố Móng Cái 30 2.1.2 Vị trí địa lý, đặc điểm tự nhiên 32 2.1.3 Điều kiện kinh tế - xã hội 33 2.2 Thực trạng quản lý ngân sách cấp xã địa bàn thành phố Móng Cái giai đoạn 2008 - 2012 41 2.2.1 Đặc điểm 41 2.2.2 Công tác quản lý thu chi ngân sáchcấp xã 42 2.2.3 Công tác quản lý tài sản 54 2.2.4 Công tác quản lý hoạt động nghiệp xã 54 2.2.5 Công tác quản lý tài thơn, khu phố 55 2.2.6 Chấp hành chế độ kế tốn, tốn, cơng khai dự tốn ngân sách 55 2.2.7 Thực trạng máy điều hành quản lý ngân sách xã 56 2.3 Đánh giá thực trạng công tác quản lý ngân sách cấp xã thành phố Móng Cái 58 2.3.1 Những thành tựu 58 2.3.2 Những hạn chế 59 2.3.3 Nguyên nhân tồn 59 2.3.4 Bài học kinh nghiệm 60 Kết luận chương 61 Chương 3: NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CẤP XÃ Ở THÀNH PHỐ MÓNG CÁI - TỈNH QUẢNG NINH 62 3.1 Định hướng phát triển kinh tế - xã hội thành phố Móng Cái năm tới 62 3.2 Phương hướng chung quản lý ngân sách cấp xã địa bàn thành phố Móng Cái 67 3.3 Những giải pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quản lý ngân sách hoạt động tài cấp xã 68 3.3.1 Về công tác thu ngân sách 68 3.3.2 Về công tác chi ngân sách 71 3.3.3 Tăng cường công tác quản lý tài sản địa bàn 73 3.3.4 Nâng cao hiệu hoạt động nghiệp 74 3.3.5 Nâng cao chất lượng máy cán quản lý ngân sách xã hoạt động tài địa bàn xã 74 3.3.6 Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm sốt, cơng khai dân chủ, động viên khen thưởng kịp thời, kỷ luật nghiêm minh 75 3.3.7 Ứng dụng tin học quản lý ngân sách xã 76 3.4 Một số giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quản lý ngân sách cấp xã thành phố Móng Cái 77 3.4.1 Các giải pháp tăng cường quản lý thu, chi ngân sách cấp xã thành phố Móng Cái 77 3.4.2 Các giải pháp đẩy mạnh phân cấp quản lý ngân sách cấp xã thành phố Móng Cái 81 3.4.3 Các giải pháp tăng cường công tác kiểm tra, tra tài quản lý ngân sách cấp xã thành phố Móng Cái 83 3.4.4 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cấp xã thành phố Móng Cái 84 3.4.5 Thực chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm quyền nhà nước cấp xã 85 3.4.6 Đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí sử dụng ngân sách cấp xã 87 3.4.7 Thực tốt quy chế dân chủ công khai, minh bạch quản lý ngân sách cấp xã 88 3.5 Một số kiến nghị, đề xuất nhằm nâng cao hiệu công tác quản lý ngân sách cấp xã 89 3.5.1 Đối với Trung ương 89 3.5.2 Đối với cấp Tỉnh 91 3.5.3 Đối với thành phố Móng Cái 91 Kết luận chương 91 KẾT LUẬN 93 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CNH-HĐH Cơng nghiệp hố, đại hoá CNXH Chủ nghĩa xã hội ĐT XDCB Đầu tư xây dựng HĐND Hội đồng nhân dân KBNN Kho bạc nhà nước KT-XH Kinh tế - xã hội NSNN Ngân sách Nhà nước NSX Ngân sách xã, phường TC-KH Tài - Kế hoạch UBND Uỷ ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG TT Nội dung Số trang Bảng 2.1 Số liệu thu ngân sách Nhà nước 17 xã, phường giai đoạn 2008 - 2012 44 Bảng 2.2 Số liệu chi ngân sách 17 xã, phường giai đoạn 2008-2012 49 Bảng 2.3 Định mức chi theo Quyết định 3868/QĐ-UBND ngày 17/12/2010 UBND tỉnh Quảng Ninh, thời kỳ ổn định ngân sách 2011-2015 50 Bảng 2.4 Thực trạng đội ngũ Trưởng ban tài - Chủ tài khoản xã, phường năm 2012 57 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Trong cơng xây dựng đất nước, đổi phát triển toàn diện kinh tế - xã hội, thực công nghiệp hoá đại hoá đất nước, đặc biệt thời kỳ hội nhập kinh tế Quốc tế Phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo chế thị trường có quản lý Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, Nhà nước quản lý kinh tế nhiều công cụ khác nhau, công cụ quan trọng tài nhà nước bao gồm: Ngân sách nhà nước, tín dụng Nhà nước quỹ tài trung gian Ngân sách Nhà nước khâu tài quan trọng, giữ vai trị chủ đạo hệ thống tài Ngày ngân sách Nhà nước không công cụ động viên, khai thác nguồn lực tài xã hội, tạo nên sức mạnh tài Nhà nước mà cịn công cụ quản lý, điều chỉnh hoạt động kinh tế xã hội quốc gia Chính mà tồn tại, phát triển ngân sách Nhà nước đòi hỏi khách quan, cần thiết Ngân sách xã, phường, thị trấn cấp ngân sách nằm hệ thống ngân sách nhà nước, ngân sách quyền sở có tầm quan trọng đặc biệt Ngân sách xã vừa phương tiện vật chất tiền, vừa công cụ tài quan trọng để quyền sở thực chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước phát triển kinh tế xã hội địa bàn Để quản lý sử dụng có hiệu ngân sách xã, phường, thị trấn, đòi hỏi trước hết phải nhận thức cách đầy đủ cấp ngân sách vai trị việc phát triển kinh tế xã hội Vì hoạt động thu chi ngân sách xã gồm nhiều nội dung phong phú, đa dạng biến động không ngừng theo phát triển kinh tế xã hội Tuỳ theo thời kỳ, ngân sách xã phân thêm khoản thu chi cho phù hợp với tình hình phát triển kinh tế xã hội xã Ngân sách xã gắn liền với quyền cấp xã, nơi trực tiếp quan hệ với dân, trực tiếp tổ chức thực chủ trương, đường lối sách Đảng đến với dân, việc làm tốt hay không tốt ảnh hưởng trực tiếp đến người dân Do ngân sách xã phải quản lý, điều hành 81 + Thực cơng khai giá trị tốn cơng trình mà ngân sách cấp xã đầu tư, chịu trách nhiệm quản lý; đặc biệt cơng trình có huy động đóng góp nhân dân để “dân biết, dân kiểm tra” Nhờ mà lịng tin người dân cơng tác quản lý tài cấp xã củng cố Đồng thời tạo điều kiện cho việc huy động sức người, sức của nhân dân kỳ sau tốt + Tiếp tục thực nghiêm Chỉ thị số 1792/CT-TTg; Chỉ thị số 27/CT-TTg; Chỉ thị số 14/CT-TTg ngày 28/6/2013 Thủ tướng Chính phủ tăng cường quản lý đầu tư xử lý nợ đọng xây dựng từ nguồn ngân sách nhà nước trái phiếu Chính phủ; Văn số 12067/BTC-HCSN ngày 10/9/2013 Bộ Tài điều hành chi ngân sách Nhà nước năm 2013 3.4.2 Các giải pháp đẩy mạnh phân cấp quản lý ngân sách cấp xã thành phố Móng Cái - Đẩy mạnh phân cấp ngân sách phân cấp quản lý thu ngân sách cho cấp xã nhằm huy động tối đa nội lực quyền cấp xã + Thực ủy nhiệm thu cho UBND cấp xã quản lý số khoản thu thuế, phí địa bàn thành phố Móng Cái nhằm phát huy nội lực quyền cấp sở quần chúng nhân dân tham gia giám sát công tác quản lý thu thuế, đồng thời nâng cao vai trị, trách nhiệm cấp quyền sở tổ chức đoàn thể xã hội việc tăng cường quản lý, khai thác khoản thu địa bàn, khuyến khích quyền sở quan tâm đạo phát triển kinh tế, khai thác nguồn thu, chống thất thu để tạo nguồn tăng thu ngân sách Phạm vi ủy nhiệm thu cho UBND cấp xã loại thuế, phí sau: Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp; thuế nhà đất; thuế hộ kinh doanh dịch vụ quốc doanh nhỏ (nộp thuế giá trị gia tăng thu nhập doanh nghiệp khoán ổn định từ tháng đến 12 tháng hộ kinh doanh vận tải tư nhân không tham gia hợp tác xã vận tải, hộ xây dựng nhà tư nhân, hộ cho thuê nhà trọ, thuê địa điểm kinh doanh, hộ khai thác tài nguyên đất, đá, cát, sỏi hộ kinh doanh thời vụ khác); khoản phí, lệ phí ngành Thuế trực tiếp thu địa bàn cấp xã (trừ khoản thu lệ phí trước bạ Chi Cục Thuế trực tiếp quản lý) Mức chi trả thù lao hàng tháng cho cán 82 hợp đồng thu, UBND cấp xã vào công việc giao (số đối tượng quản lý, số thuế thu hàng tháng đặc điểm địa bàn) khả kinh phí để chi trả, không thấp mức lương tối thiểu nhà nước quy định công chức nhà nước (đối với lao động hợp đồng chuyên trách thu) + Để củng cố cho phối kết hợp Chi Cục Thuế UBND cấp xã thêm chặt chẽ nhằm góp phần quản lý tốt nguồn thu thuế hộ kinh doanh thuộc lĩnh vực quốc doanh địa bàn, HĐND tỉnh Quảng Ninh nên quy định bổ sung tỷ lệ điều tiết cho ngân sách xã, phường loại thu thuế giá trị gia tăng thuế thu nhập doanh nghiệp để tạo chủ động cho sở đồng thời khai thác tốt nguồn thu - Xác định tiêu chí xây dựng định mức phân bổ dự toán ngân sách cho cấp xã cần kết hợp hệ số vùng với đặc điểm dân số, số lượng cán để đảm bảo định mức hài hòa cho xã + Đối với định mức chi cho nghiệp xã: định mức chi tính bình qn cho đơn vị cấp xã năm theo vùng khác (vùng có điều kiện phát triển kinh tế - xã hội thuận lợi: phường Trần Phú, Ka Long, Hoà lạc, Hải Hoà, Ninh Dương; vùng có điều kiện phát triển kinh tế - xã hội trung bình: Hải Yên, Trà Cổ, Bình Ngọc, Hải Xuân, Hải Tiến, Hải Đông, Vạn Ninh; vùng có điều kiện phát triển kinh tế - xã hội kém: Quảng Nghĩa, 02 xã đảo Vĩnh Trung, Vĩnh Thực; 02 xã vùng cao biên giới đặc biệt khó khăn Hải Sơn, Bắc Sơn ) + Đối với định mức chi quản lý hành chính: định mức chi tính theo biên chế cho nhóm xã phân theo vùng khác (vùng gồm xã có từ 17-19 cán bộ, cơng chức; vùng gồm xã có từ 20-22 cán bộ, cơng chức; vùng gồm xã có từ 23-24 cán bộ, công chức; vùng gồm xã có 25 cán bộ, cơng chức) - Đẩy mạnh phân cấp quản lý XDCB cấp xã Đề nghị phân cấp cho Chủ tịch UBND xã (Hải Sơn Bắc Sơn 02 xã vùng đặc biệt khó khăn địa bàn thành phố) định đầu tư dự án thuộc chương trình 134/2004/QĐ-TTg số sách hỗ trợ đất sản xuất, đất ở, nhà nước sinh hoạt cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số, đời sống khó khăn; 83 chương trình 135/1998/QĐ-TTg giai đoạn theo Quyết định số 07/2006/QĐ-TTg ngày 10/01/2006 Thủ tướng Chính phủ phát triển kinh tế - xã hội xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc miền núi; dự án đầu tư nguồn vốn chương trình mục tiêu có quy mơ nhỏ, kỹ thuật đơn giản có tổng mức đầu tư không tỷ đồng Các dự án đầu tư thuộc phạm vi phân cấp phải có quy hoạch cấp có thẩm quyền phê duyệt phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội cấp xã, có đầy đủ thủ tục đầu tư xây dựng theo quy định hành nhà nước 3.4.3 Các giải pháp tăng cường cơng tác kiểm tra, tra tài quản lý ngân sách cấp xã thành phố Móng Cái - Đối với Ban Thanh tra nhân dân cấp xã: Nâng cao ý thức, tinh thần trách nhiệm nhân dân việc lựa chọn đại biểu ưu tú để bầu vào Ban Thanh tra nhân dân cấp xã; thực việc bầu Ban Thanh tra nhân dân theo quy định, đảm bảo tốt nguyên tắc công khai dân chủ sở Bên cạnh cần tăng cường mối quan hệ phối hợp hoạt động Uỷ ban Mặt trận tổ quốc với UBND cấp xã nhằm tạo điều kiện cho Ban tra nhân dân cấp xã thực tốt chức năng, nhiệm vụ Tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho Ban Thanh tra nhân dân nói chung, Ban Thanh tra nhân dân cấp xã nói riêng để ngày nâng cao chất lượng thanh, kiểm tra - Đối với HĐND cấp xã: Tăng cường giám sát tình hình phân bổ dự tốn ngân sách, thực ngân sách toán ngân sách cấp xã hàng năm theo quy định Luật NSNN - Đối với Phòng TC - KH: Cán chuyên quản cấp xã Phòng TC - KH thành phố cần có hình thức chun mơn hóa, hạn chế dần tình trạng kiêm nhiệm thêm nhiều cơng việc khác Có đội ngũ có đủ thời gian tập tăng cường cơng tác kiểm tra, tập trung giúp đỡ cấp xã công tác lập, chấp hành, toán ngân sách kế toán ngân sách theo quy định 84 Công tác kiểm tra cấp thực nhiều hình thức: kiểm tra thường xuyên việc thực chế độ, sách nhà nước; phối hợp với ngành có liên quan thực kiểm tra theo chuyên đề kiểm tra đột xuất phát có dấu hiệu vi phạm pháp luật , chế độ, sách nhà nước 3.4.4 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cấp xã thành phố Móng Cái Nhân tố người yếu tố định, chủ thể chu trình ngân sách; đó, để quản lý tốt NSNN nói chung, ngân sách cấp xã nói riêng thiết phải có đội ngũ cán vững vàng quan điểm, lập trường trị, tinh thông nghiệp vụ quản lý, am hiểu công tác chun mơn đạo đức tốt Từ đảm nhận hồn thành tốt cơng việc Vì vậy, để đáp ứng nhu cầu đòi hỏi ngày cao công tác quản lý ngân sách cấp xã địa phương cần tiếp tục kiện toàn tổ chức máy quản lý ngân sách cấp xã đủ số lượng ngày nâng cao chất lượng, cụ thể là: - Lập kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán kế toán cấp xã để nâng cao trình độ văn hóa, chun mơn nghiệp vụ, quản lý nhà nước lý luận trị Việc đào tạo, bồi dưỡng phải có quy hoạch, có nhu cầu, gắn đào tạo với sử dụng Kế hoạch đào tạo phải phân theo nhóm: (1) Cán đủ điều kiện để bổ nhiệm kế toán trưởng theo quy định Luật Kế toán; (2) Cán phụ trách kế toán chưa đủ điều kiện để bổ nhiệm kế toán trưởng; (3) Cán dân tộc người (các xã vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn: 02 xã đảo Vĩnh Trung, Vĩnh Thực; 02 xã vùng cao biên giới đặc biệt khó khăn Hải Sơn, Bắc Sơn) để xác định mục tiêu, nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng cho phù hợp, đạt chất lượng Trong đó, ưu tiên đào tạo kỹ quản lý hành nhà nước trung cấp tài để có đủ điều kiện triển khai thực Luật NSNN Luật Kế toán - Các quan quản lý cấp tỉnh: Sở Kế hoạch Đầu tư, Sở Tài quan chun mơn có quản lý XDCB chuyên ngành Sở Xây dựng, Sở Nông nghiệp phát triển nông thôn, Sở Giao thông vận tải, cần thường xuyên tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức quản lý xây dựng cho chức danh Chủ tịch, cán phụ trách kế toán, cán kỹ thuật cán theo dõi công tác đầu tư xây 85 dựng xã trình tự thủ tục quy định hành xây dựng để công tác quản lý xây dựng xã theo phân cấp đảm bảo thực quy định đáp ứng yêu cầu sử dụng phát huy hiệu vốn đầu tư - Việc tuyển dụng cán kế toán phải vào u cầu nhiệm vụ trị, tính chất cơng việc phân công phải sở quy định; tuyển dụng phải thực tốt nguyên tắc tập trung dân chủ, nguyên tắc công khai, lấy tiêu chuẩn Kiên khơng tuyển dụng đối tượng chưa tốt nghiệp trung học phổ thông tốt nghiệp trung cấp chuyên môn, không đạt tiêu chuẩn theo quy định - Xây dựng chế độ, sách thu hút sinh viên tốt nghiệp từ trung cấp trở lên tình nguyện địa phương cơng tác lâu dài, dân tộc thiểu số Thực đầy đủ chế độ trợ cấp học theo quy định trung ương địa phương cán kế toán cử đào tạo, bồi dưỡng - Hàng năm, quyền cấp xã thực tốt việc kiểm điểm, đánh giá, phân loại cán bộ, công chức theo quy định Qua bước củng cố hồn thiện đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã nói chung, cán kế tốn cấp xã nói riêng đáp ứng yêu cầu ngày cao xã hội 3.4.5 Thực chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm quyền nhà nước cấp xã Ngày 17 tháng 10 năm 2005 Chính phủ ban hành Nghị định số 130/2005/NĐ-CP quy định chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm sử dụng biên chế kinh phí quản lý hành quan nhà nước Bộ Tài - Bộ Nội vụ có Thơng tư Liên tịch số 03/2006/TTLT-BTC-BNV ngày 17 tháng 01 năm 2006 hướng dẫn thực Nghị định số 130/2005/NĐ-CP; quy định việc thực chế độ tự chủ Uỷ ban nhân dân xã, phường (UBND cấp xã) Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh vào chế độ tự chủ quy định Nghị định số 130/2005/NĐ-CP ngày 17/10/2005 Chính phủ, hướng dẫn Thơng tư Liên tịch số 03/2006/TTLT-BTC-BNV điều kiện thực tế địa phương để định phân cấp cho Chủ tịch Uỷ ban nhân dân huyện, thành phố, thị xã định 86 Có thể thấy việc thực chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm sử dụng biên chế kinh phí quản lý hành quan nhà nước hướng phù hợp với yêu cầu tiến độ chương trình đổi chế quản lý tài quan hành nhà nước đơn vị nghiệp cơng lập giai đoạn Đây việc mở rộng quyền tự chủ quản lý sử dụng biên chế kinh phí quản lý hành tất quan hành nhà nước nhằm nâng cao hiệu hoạt động hệ thống quan hành nhà nước, đẩy mạnh việc thực Chương trình tổng thể cải cách hành Nhà nước Khác với quan hành cấp Trung ương, cấp Tỉnh Thành phố, quan hành cấp xã xuất phát từ tính chất đặc thù cấp thể qua công tác quản lý ngân sách; lực, trình độ phận chun mơn (Bộ phận Tài kế tốn cấp xã) q trình tiếp cận chế quản lý tài hồn tồn mới, mang tính đồng hệ thống quan hành nhà nước cấp để có bước phù hợp trình triển khai thực chế độ tự chủ áp dụng từ năm 2006 Xuất phát từ tình hình trên, từ năm 2008 thành phố Móng Cái thực thí điểm triển khai Nghị định số 130/NĐ-CP 02 phường (Ka Long, Hồ Lạc) điển hình cho mơ hình xã tự cân đối ngân sách Đến năm 2011 thực mở rộng tất 17/17 xã, phường địa bàn thành phố Trong công tác tổ chức triển khai, nhiệm vụ quyền cấp huyện cấp xã đỏi hỏi phải tiếp tục làm tốt nội dung sau: - Đối với quyền cấp xã + Bộ phận Tài kế tốn cấp xã tham mưu cho UBND cấp xã thực xây dựng quy chế chi tiêu nội (xây dựng cụ thể quy chế chi tiêu nội nội dung thực chế độ tự chủ phận Đảng, quyền, đồn thể), xây dựng giải pháp thực quyền tự chủ quản lý biên chế, kinh phí; đảm bảo hồn thành tốt nhiệm vụ UBND cấp xã phạm vi biên chế kinh phí giao; 87 + Đảm bảo quyền lợi hợp pháp cán bộ, công chức cấp xã theo chế độ tiêu chuẩn Nhà nước pháp luật; sử dụng hợp lý biên chế tiết kiệm kinh phí giao, xây dựng phương án trả thu nhập tăng thêm cho cán công chức cán không chuyên trách cấp xã; + Tạo điều kiện cho tổ chức cơng đồn cán bộ, cơng chức cấp xã tham gia thực giám sát thực giải pháp thực quyền tự chủ; + Thực báo cáo kết triển khai phương án tự chủ quản lý biên chế kinh phí quản lý hành UBND Phịng TC - KH thành phố - Đối với quyền thành phố Móng Cái Trong việc triển khai thực chế độ tự chủ, Chủ tịch UBND thành phố có trách nhiệm việc ban hành tiêu chí để làm đánh giá kết thực nhiệm vụ giao UBND cấp xã thể số nội dung sau: + Khối lượng, chất lượng làm việc xã cụ thể thực nghiệp vụ tài chính, thuế, tài vụ quản lý quỹ ngân sách, quản lý quỹ tiền mặt, quản lý quỹ vật tư - tài sản hoạt động kinh tế dịch vụ + Thời gian giải công việc công tác điều hành ngân sách, cơng tác kế tốn tốn ngân sách cấp xã + Tình hình chấp hành sách, chế độ quy định tài đánh giá qua việc chấp hành chế độ sách cán bộ, công chức cấp xã theo quy định Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22/10/2009 Chính phủ quy định chức danh, số lượng, số chế độ, sách cán cơng chức xã phường, thị trấn người hoạt động không chuyên trách cấp xã (thay Nghị định 121/2003/NĐ-CP ngày 21/10/2003 Chính phủ) 3.4.6 Đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí sử dụng ngân sách cấp xã Nguyên tắc tiết kiệm, hiệu cần đặc biệt quan tâm nhằm đảm bảo tài để trì hoạt động quyền cấp xã, phát triển kinh tế - xã hội, thực sách xã hội, giữ gìn an ninh trật tư địa bàn điều kiện nguồn lực ngân sách cấp xã có giới hạn 88 Chính quyền cấp xã cần trọng đến việc xây dựng triển khai chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí việc sử dụng ngân sách, tiền, tài sản nhà nước, tài nguyên thiên nhiên, quản lý sử dụng trụ sở, trang thiết bị làm việc, quản lý sử dụng lao động, thời gian lao động; nêu rõ cơng việc biện pháp thực hiện, phân công trách nhiệm thực Tăng cường công tác tự kiểm tra thực hành tiết kiệm, chống lãng phí Nội dung kiểm tra bao gồm: kiểm tra việc thực quy định quản lý quan nhà nước có thẩm quyền có liên quan đến thực hành tiết kiệm, chống lãng phí ; kiểm tra việc sử dụng ngân sách; kiểm tra việc thực mục tiêu, biện pháp, kế hoạch thực hành tiết kiệm, chống lãng phí chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí hàng năm dài hạn Thường xuyên thực việc sơ kết, tổng kết trình triển khai thực hành tiết kiệm, chống lãng phí địa bàn để kịp thời điều chỉnh, bổ sung quy trình tổ chức thực nhằm đảm bảo trình lập, phân bổ, chấp hành toán ngân sách cấp xã đạt hiệu cao 3.4.7 Thực tốt quy chế dân chủ công khai, minh bạch quản lý ngân sách cấp xã Nguyên tắc dân chủ, công khai, minh bạch tảng, chất mục đích chu trình ngân sách nói chung ngân sách cấp xã nói riêng Thực dân chủ thực tổ chức quyền cấp xã theo nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy quyền làm chủ nhân dân thơng qua hai hình thức dân chủ đại diện dân chủ trực tiếp, quy định cụ thể việc thực quyền giám sát nhân dân hoạt động tổ chức cán bộ, công chức cấp xã Tiếp tục thực cơng khai tài theo Pháp lệnh số 34/2007/PLUBTVQH11 Uỷ ban thường vụ Quốc hội quy định thực dân chủ xã, phường, thị trấn Một mặt tăng cường vai trị giám sát, kiểm sốt nhân dân hoạt động tài chính, ngân sách hoạt động cán bộ, công chức cấp xã; mắt khác giao quyền tự chủ, tự định theo hướng cơng việc có liên 89 quan đến dân dân bàn định, thơng qua cải thiện mối quan hệ quyền địa phương với dân góp phần vững để nâng cao hiệu quản lý ngân sách cấp xã Tiếp tục thực công khai, minh bạch hoạt động tài chính, phân bổ dự toán toán ngân sách cấp xã theo quy định Việc thực cơng khai tiến hành nhiều hình thức: niêm yết cơng khai trụ sở UBND cấp xã, thông báo Đài truyền địa phương, thông báo kỳ họp HĐND cấp xã họp tổ dân phố đồng thời gởi văn công khai dự toán, toán ngân sách cấp xã hàng năm đến ban ngành, đoàn thể cấp xã Triển khai quy chế dân chủ sở công khai, minh bạch tài q trình lâu dài, địi hỏi quyền cấp xã cần phải quan tâm để nâng cao ý thức làm chủ thông qua hoạt động giám sát, kiểm soát, trực tiếp tham gia ý kiến xây dựng nhân dân 3.5 Một số kiến nghị, đề xuất nhằm nâng cao hiệu công tác quản lý ngân sách cấp xã 3.5.1 Đối với Trung ương - Luật Ngân sách Quốc hội Nước Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam thơng qua 16/12/2002 có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2004 Hiện tình hình kinh tế xã hội phát triển, theo có nhiều nội dung khơng cịn phù hợp Đề nghị Nhà nước nghiên cứu để sửa đổi bổ sung cho phù hợp với tình hình nay, cụ thể như: + Khoản b mục điều 25 quy định thẩm quyền HĐND Cấp tỉnh “Quyết định tỉ lệ (%) phân chia ngân sách cấp quyền địa phương phần ngân sách địa phương hưởng từ khoản thu theo quy định khoản điều 30 khoản thu phân chia cấp ngân sách địa phương” Nay đề nghị phân cấp cho HĐND cấp huyện định tỉ lệ (%) phân chia ngân sách cấp huyện với cấp xã; phần ngân sách địa phương hưởng từ khoản thu theo Quyết định HĐND cấp tỉnh cho cấp huyện Có 90 tạo chủ động sát với tình hình quản lý địa phương điều kiện kinh tế xã hội có nhiều biến động; từ có ý nghĩa thiết thực khuyến khích xã thực phấn đấu tăng thu ngân sách + Khoản b, điểm 1, điều 34 “Trong nguồn thu ngân sách xã, thị trấn ngân sách xã thị trấn hưởng tối thiểu 70% khoản thu thuế chuyển quyền sử dụng đất, thuế nhà đất, thuế môn thu từ cá nhân hộ kinh doanh, thếuế sử dụng đất nơng nghiệp thu từ hộ gia đình; lệ phí trước bạ nhà đất” Việc quy định chưa sát với thực tế khoản thu thuế chuyển quyền sử dụng đất, lệ phí trước bạ nhà đất chi cục thuế thu không giao cho xã thu không khuyến khích địa phương quản lý nguồn thu gắn với chức quản lý nhà nước Đề nghị nên quy định phân cấp cho HĐND địa phương quy định phân cấp nguồn thu (%) phân chia khoản thu theo nguyên tắc nguồn thu phát sinh gắn với nhiệm vụ thu xã, phường; Có khuyến khích xã phường quản lý thu hưởng (%) điều tiết gắn với chức quản lý nhà nước địa bàn - Thông tư số 44/2005/TT-BTC ngày 03/6/2005 Bộ Tài hướng dẫn xây dựng dự toán nhà nước năm 2006 giai đoạn 2006-2010 Mục B điểm tiết 2.3 Quy định “ Các ngành quan trung ương, địa phương đơn vị sử dụng ngân sách xây dựng dự toán thực cải tiến tiền lương… Ngân sách địa phương sử dụng tối thiểu 50% dự toán nguồn tăng thu so với dự toán năm trước để tạo nguồn thực cải tiến tiền lương” Nếu khó thực được, hàng năm dự tốn chi ngân sách tăng theo chế độ sách nhà nước ban hành; Trong dự toán tăng trưởng thu ngân sách không đáp ứng thiếu nguồn bù đắp Đề nghị Bộ Tài hướng dẫn bổ sung Mục B điểm tiết 2.3 Quy định “Các ngành quan trung ương, địa phương đơn vị sử dụng ngân sách xây dựng dự toán thực cải tiến tiền lương… Dự toán nguồn tăng thu so với dự toán năm trước Ngân sách địa phương (Sau bố trí đủ nhiệm vụ chi theo sách chế độ nhà nước ban hành) lại để tạo nguồn thực cải tiến tiền lương” 91 - Đề nghị Bộ Tài nghiên cứu thống phần mềm kế tốn ngân sách xã, thống hệ thống tài khoản mẫu biểu kế tốn khớp với thơng tư hướng dẫn Bộ Tài Hiện số liệu kho bạc tài cấp huyện, xã chưa tương thích nên khơng sử dụng chung liệu mà quan tài cấp phải nhập lại thủ công số liệu kho bạc 3.5.2 Đối với cấp Tỉnh - Đề nghị xây dựng hướng dẫn liên ngành Sở Tài - Cục Thuế - Kho bạc nhà nước tỉnh hướng dẫn quản lý công tác thu, chi ngân sách xã địa bàn xã, phường, thị trấn toàn tỉnh - Cân đối ngân sách hỗ trợ xây dựng cơng trình phục vụ nhu cầu thiết yếu cho xã miền núi đặc biệt khó khăn xã đảo như: dự án nước sạch, đường giao thông, hệ thống hồ đập, kênh mương nội đồng, nhà sinh hoạt cộng đồng… Nhằm tạo điều kiện phát triển KT-XH đảm bảo quốc phòng an ninh địa bàn khó khăn - Tăng định mức chi cho nghiệp Y tế, Giáo dục, văn hoá thể dục thể thao, truyền thanh, nghiệp kinh tế, an ninh- quốc phòng chi khác ngân sách xã cho xã phường Hiện định mức chi thấp; số giá tăng nhanh, nhu cầu chi cho nghiệp ngày tăng 3.5.3 Đối với thành phố Móng Cái - Đề nghị mở lớp bồi dưỡng trang bị kiến thức quản lý Tài ngân sách cho Chủ tài khoản đại biểu HĐND cấp xã phường - Ban hành quy trình tiếp nhận, bổ nhiệm chức danh phó ban tài xã, phưịng (Trước tiếp nhận bổ nhiệm chức danh phụ trách kế tốn phải có có ý kiến nhận xét quan quản lý tài cấp trên) Kết luận chương Căn vào định hướng cơng tác tài - ngân sách ngành Tài định hướng phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 - 2015 để xây dựng phương hướng đổi hồn thiện cơng tác quản lý ngân sách cấp xã thành phố Móng Cái cơng tác lập, chấp hành toán ngân sách; phân cấp ngân sách định mức ngân sách giai đoạn 2011 - 2015 theo quy định 92 Luật NSNN tạo điều kiện cho cấp xã tăng khả tự cân đối ngân sách cấp xã hàng năm, chủ động thực nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương, khuyến khích địa phương tăng cường quản lý, khai thác đôi với nuôi dưỡng, phát triển nguồn thu, giảm dần khối luợng công việc quản lý từ cấp trên; đồng thời áp dụng định mức cụ thể phù hợp với yêu cầu thực tiễn khả đáp ứng tài địa phương Cơng tác hạch tốn kế tốn cơng cụ quan trọng hàng đầu công tác quản lý, điều hành tài - ngân sách nói chung ngân sách cấp xã nói riêng Việc tìm biện pháp nâng cao chất lượng công tác lập báo cáo đảm bảo đồng quan Tài quan KBNN tạo điều kiện thuận lợi đối chiếu, phân tích số liệu phê duyệt tốn ngân sách cấp xã Triển khai thực chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm quyền cấp xã tạo điều kiện thực hành tiết kiệm, chống lãng phí có hiệu Nhân tố quan trọng mang tính chất định người thực cơng tác quản lý ngân sách cấp xã Chiến lược đào tạo nguồn nhân lực cho cấp quyền sở yếu tố khơng thể thiếu q trình xây dựng chiến lược phát triển KT - XH giai đoạn 2011 - 2015 Bên cạnh giải pháp trung ương luật pháp, sách, chế mang tính định hướng lâu dài biện pháp địa phương quy trình cụ thể nhằm hồn thiện công tác quản lý ngân sách cấp xã thành phố móng Cái mang ý nghĩa quan trọng thời gian tới Nâng cao hiệu quản lý ngân sách cấp xã vấn đề cần thiết, liên quan đến nhiều phần hành qui định ngân sách, đồng thời mối quan tâm hàng đầu việc quản lý sử dụng hiệu ngân sách Mặc dù có Luật ngân sách, Luật kế toán văn qui định khác, song trình thực địa phương có nhiều cách vận dụng khác Trên sở đó, luận văn đưa số giải pháp có tính chất phù hợp với tình hình thực tiễn thành phố Móng Cái Những giải pháp hy vọng đóng góp phần q trình đổi mới, hồn thiện cơng tác quản lý, điều hành ngân sách cấp xã điều kiện kinh tế thị trường 93 KẾT LUẬN Ngân sách xã lực lượng vật chất đảm bảo phát triển công cụ quản lý kinh tế - xã hội địa bàn Luật Ngân sách Nhà nước đời khẳng định ngân sách xã cấp ngân sách hệ thống NSNN, đánh dấu bước chuyển quan trọng công tác quản lý thu chi ngân sách xã, góp phần thực nghiệp cơng nghiệp hố, đại hoá đất nước Ngân sách xã đảm bảo nguồn tài phục vụ hoạt động Chính quyền xã thực nhiệm vụ chức việc phát triển kinh tế xã hội, thực xây dựng kết cấu hạ tầng, chuyển dịch cấu kinh tế… thực dân giàu nước mạnh, xã hội cơng dân chủ văn minh Qua phân tích thực trạng công tác quản lý ngân sách xã thành phố Móng Cái - tỉnh Quảng Ninh thời gian vừa qua, đề tài phản ánh việc làm được, điểm mạnh, điểm yếu, vướng mắc tồn trình thực Luật ngân sách nhu cầu thực tế địi hỏi phải có giải pháp để nâng cao hiệu quản lý ngân sách xã thành phố Móng Cái nhằm nâng cao hiệu lực quản lý ngân sách xã từ đổi chế quản lý, điều hành cơng tác lập dự tốn, quy trình cấp phát, ln chuyển chứng từ, hạch tốn kế tốn…để từ nhằm củng cố hồn thiện cơng tác quản lý ngân sách xã, bước ổn định, phát triển ngân sách đáp ứng yêu Luật ngân sách thực tiễn đặt Tuy nhiên, ngân sách cấp xã thành phố Móng Cái đứng khó khăn, thử thách lớn Việc ổn định phát triển ngân sách cấp xã vấn đề nan giải Thực tế nguồn thu địa bàn cịn có chênh lệch vùng miền lớn, quản lý nguồn thu có mặt hạn chế, chưa trọng ni dưỡng nguồn thu, nhu cầu nhiệm vụ chi ngày tăng dẫn đến tình trạng cân đối thu chi… Vì sở điều tra, khảo sát thực tế đánh giá trung thực, khách quan đỏi hỏi cần có quan tâm mức đến công tác quản lý ngân sách cấp xã thành phố Móng Cái Thơng qua đề tài xin đưa số kiến nghị với cấp, ngành để công tác quản lý ngân sách cấp xã thành phố Móng Cái ngày hồn thiện hoạt động hiệu TÀI LIỆU THAM KHẢO Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh, Nghị số 11 -NQ/TU ngày 28/6/2010, xây dựng phát triển Móng Cái đến 2020 Bé tµi chính, Thông tư số 59/2003/TT-BTC ngày 23/6/2003 việc hướng dẫn thực Nghị định số 60/2003/NĐ-CP ngày 06/6/2003 Chính phủ quy định chi tiết hướng dẫn thi hành Luật Ngân sách Nhà nước B Chớnh tr, Ngh số 54 NQ/TW ngày 14 tháng năm 2005, phát triển kinh tế - xã hội bảo đảm quốc phịng, an ninh vùng đồng sơng Hồng đến năm 2010 định hướng đến năm 2020 Bộ Tài Bộ nội vụ, Thơng tư liên tịch số 05/2005/TTLT-BTC-BNV Ngày 15/6/2005, hướng dẫn tiêu chuẩn, thủ tục bổ nhiệm, bãi nhiệm, Bãi miễn thay xếp phục cấp kế toán trưởng, phụ trách kế toán đơn vị kế toán thuộc lĩnh vực kế tốn nhà nước Bộ Tài chính, Thơng tư 28/2012/TT-BTC ngày 24/02/2012, quy định quản lý vốn đầu tư thuộc nguồn vốn, xã, phường, thị trấn Bộ Tài chính, Thơng tư 60/2003 TT-BTC ngày 23/6/2003, Quy định quản lý ngân sách xã hoạt động tài khác xã, phường ,thị trấn Bộ Tài chính, Thơng tư số 44/2005/TT-BTC ngày 03/006/2005, hướng dẫn xây dựng dự toán nhà nước năm 2006 giai đoạn 2006-2010 BTV Thị ủy Móng Cái, Lịch sử Đảng Móng Cái - NXB lao động năm 2006 Chính phủ, Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22/10/2009, quy định chức danh, số lượng, số chế độ, sách cán công chức xã phường, thị trấn người hoạt động không chuyên trách cấp xã 10 ChÝnh phñ, Nghị định 121/2003/NĐ-CP ngày 21/10/2003, chế độ sách cán cơng chc xó phng, th trn 11 Chính phủ, Nghị định số 73/2003/NĐ-CP ngày 23/6/2003, Ban hnh quy ch xem xột , định dự toán phân bổ ngân sác địa phương; phê chuẩn toán ngân sách địa phương 12 Nghị định số 60/2003/NĐ-CP ngày 06/6/2003, Chính phủ quy định chi tiết hướng dẫn thi hành Luật Ngân sách Nhà nước 13 Quc hi khoỏ XI, k họp thứ II thông qua ngày 16/12/2002, Luật NSNN 14 T.P Móng Cái năm (2009), Niên giám Thống kê– Nhà xuất Thống kê 15 Thành uỷ Móng Cái, Báo cáo hai năm rưỡi thực Nghị Đại hội Đảng thành phố lần thứ XXII, nhiệm kỳ 2011 – 2015 16 Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số 19/2012/QĐ-TTg ngày 10/4/2012, việc thành lập khu kinh tế cửa Móng Cái - tỉnh Quảng Ninh có hiệu lực từ ngày 01/6/2012, bao gồm toàn thành phố Móng Cái (17 xã phường) 08 xã, 01 thị trấn thuộc huyện Hải Hà 17 Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số 191/2006/QĐ-TTg ngày 17/8/2006, việc ban hành Chương trình hành động Chính phủ triển khai thực Nghị số 54-NQ/TW ngày 14 tháng năm 2005 Bộ Chính trị phát triển kinh tế - xã hội bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng sông Hồng đến năm 2010 định hướng đến năm 2020; 18 UBND thành phố Móng Cái , Báo cáo tình hình kinh tế xã hội năm 2010 đến 2012 19 UBND tỉnh Quảng Ninh, Quyết định 3868/QĐ-UBND ngày 17/12/2010, phân cấp nguồn thu nhiệm vụ chi cấp ngân sách, tỷ lệ điều tiết nguồn thu cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách chi thường xuyên ngân sách địa phương năm 2011 thời kỳ ổn định ngân sách 20112015 20 UBND tỉnh Quảng Ninh, Quyết định 4168/2006/QĐ-UBND ngày 22/12/2006, phân cấp nguồn thu nhiệm vụ chi cấp ngân sách, tỉ lệ điều tiết nguồn thu cấp ngân sách Định mức phân bổ tách chi thường xuyên ngân sách địa phương năm 2007 thời kỳ ổn định ngân sách 2007-2010 21 Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Pháp lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11 quy định thực dân chủ xã, phường, thị trấn ... nâng cao hiệu quản lý ngân sách Nhà nước cấp xã thành phố Móng Cái - tỉnh Quảng Ninh 5 CHƯƠNG TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP XÃ 1.1 Tổng quan lý luận quản lý ngân sách nhà... ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT NGUYỄN NGỌC DŨNG NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH CẤP XÃ TẠI THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60340410 LUẬN VĂN THẠC... học quản lý ngân sách xã 76 3.4 Một số giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quản lý ngân sách cấp xã thành phố Móng Cái 77 3.4.1 Các giải pháp tăng cường quản lý thu, chi ngân sách