MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Hơn 80 năm qua, cách mạng Việt nam lãnh đạo Đảng giành nhiều thắng lợi, Đảng Cộng sản Việt Nam trở thành nhân tố hàng đầu định thắng lợi cách mạng Việt Nam, góp phần vào đấu tranh hịa bình, độc lập dân tộc, dân chủ tiến xã hội phạm vi giới Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: "Đảng ta đạo đức, văn minh, Là thống nhất, độc lập, hịa bình, ấm no!”1 Trong điều kiện Đảng cầm quyền, Chủ tịch Hồ Chí Minh cảnh báo: “Một dân tộc, Đảng người, ngày hơm qua vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không định hôm ngày mai người yêu mến ca ngợi, lịng khơng sáng nữa, sa vào chủ nghĩa cá nhân" Theo Người, Đảng phải xây dựng “là đạo đức, văn minh”, trở thành “đội tiên phong dũng cảm tham mưu sáng suốt giai cấp vô sản, nhân dân lao động dân tộc”3 để lãnh đạo thực thắng lợi nhiệm vụ cách mạng điều kiện “giành quyền khó, giữ quyền cịn khó hơn” Đó yêu cầu tự thân, phương thức tồn Đảng; mong mỏi nhân dân; yêu cầu nghiệp cách mạng; nghĩa cử thiêng liêng hệ trước Sự nghiệp đổi đất nước thử thách lớn Đảng Nó khơng diễn từ thúc bách thực tiễn khủng hoảng, mà từ trăn trở trọng trách Đảng tiền đồ cách mạng Với nỗ lực phấn đấu toàn Đảng, tồn dân, tồn qn, cơng đổi nước ta đạt thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử, song cịn khơng khó khăn, thử thách, nguy Phát huy thành tựu, khắc phục khó khăn, vượt qua thử thách, loại trừ nguy u cầu Hồ Chí Minh: Tồn tập, tập 10, Nxb CTQG, H, 2000, tr Hồ Chí Minh: Tồn tập, tập 12, Nxb CTQG, H, 2000, tr 557 Hồ Chí Minh: Tồn tập, tập 11, Nxb CTQG, H, 2000, tr 493-494 cấp thiết cách mạng đặt cho Đảng Từ thực tiễn hai mươi năm đổi mới, Đảng đề năm học lớn, “nâng cao lực lãnh đạo sức chiến đấu Đảng” xem nhiệm vụ then chốt Công tác xây dựng Đảng thời gian qua bên cạnh thành tựu đạt cịn có hạn chế Trong nhận thức, nhiều vấn đề lý luận lãnh đạo Đảng công tác xây dựng Đảng chậm làm sáng tỏ Trong thực tiễn, “năng lực lãnh đạo sức chiến đấu Đảng cịn nhiều mặt chưa đáp ứng u cầu tình hình mới;… chậm cụ thể hóa, thể chế hóa số quan điểm lớn, đắn lãnh đạo Đảng công tác xây dựng Đảng đề Cương lĩnh Nghị Đại hội Đảng; tổ chức thực khâu yếu”1 Việc quán triệt, vận dụng, bổ sung phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác Lênin chưa ngang tầm yêu cầu đặt ra; nguyên tắc tổ chức sinh hoạt đảng có biểu chưa thực tốt; phận không nhỏ cán bộ, đảng viên suy thoái đạo đức, lối sống; “quan hệ Đảng nhân dân có lúc, có nơi bị xói mịn”, “cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng… chưa đạt yêu cầu đề ra, chưa tạo chuyển biến bản”2 Khắc phục hạn chế tất yếu để nâng cao lực lãnh đạo sức chiến đấu Đảng Tuy nhiên, hiểu thấu nguyên nhân đề giải pháp điều giản đơn Điều lần đặt yêu cầu Đảng nghiên cứu, vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh xây dựng Đảng, để định hướng đạo hành động đắn trình thực nhiệm vụ then chốt Với cần thiết đó, việc lựa chọn nghiên cứu đề tài “Những cống hiến sáng tạo Hồ Chí Minh xây dựng Đảng “là đạo đức, văn minh” vấn đề có ý nghĩa mặt lý luận thực tiễn sâu sắc Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích nghiên cứu: Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện ĐHĐB toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H, tr.262 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện ĐHĐB toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H, tr 268 Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh xây dựng Đảng “là đạo đức, văn minh” vận dụng tư tưởng thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, đại hóa nước ta - Nhiệm vụ nghiên cứu: Trình bày có hệ thống nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh xây dựng Đảng “là đạo đức, văn minh Trên sở đó, đề xuất số giải pháp nâng cao hiệu xây dựng Đảng “là đạo đức, văn minh” Đối tượng phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Tư tưởng Hồ Chí Minh xây dựng Đảng “là đạo đức, văn minh” thể qua nói, viết hoạt động thực tiễn cách mạng Người Quá trình vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh xây dựng Đảng “là đạo đức, văn minh” Đảng Cộng sản Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, đại hóa - Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh xây dựng Đảng “là đạo đức, văn minh” Phương pháp luận phương pháp nghiên cứu - Phương pháp luận: Phương pháp luận vật biện chứng vật lịch sử sở để nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh xây dựng Đảng “là đạo đức, văn minh” Vận dụng phương pháp luận Hồ Chí Minh như: Lý luận gắn với thực tiễn; Quan điểm thống lập trường giai cấp với lập trường dân tộc, dân tộc với thời đại; Quan điểm phát triển, sáng tạo, đổi mới; Quan điểm tồn diện có trọng tâm, trọng điểm cụ thể - Phương pháp nghiên cứu: Luận văn tuân thủ nguyên tắc thống tính Đảng tính khoa học Luận văn sử dụng kết hợp chặt chẽ phương pháp lơgíc phương pháp lịch sử Vận dụng phương pháp liên ngành như: tổng hợp, phân tích, thống kê, so sánh, hỏi ý kiến chuyên gia, Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận danh mục tài liệu tham khảo, đề tài kết cấu gồm chương Chương Tư tưởng Hồ Chí Minh xây dựng Đảng “là đạo đức, văn minh” Quan niệm Đảng “là đạo đức, văn minh” Trong diễn văn Lễ kỷ niệm 30 năm thành lập Đảng (01-1960), Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định "Đảng ta đạo đức, văn minh" Quan niệm "Đảng ta đạo đức, văn minh" phận hệ thống quan niệm Hồ Chí Minh Đảng Cộng sản Việt Nam Vì đạo đức văn minh có quan hệ mật thiết với nhau, quan niệm Hồ Chí Minh nhìn nhận Đảng, nên tiếp cận nội dung quan niệm không theo lát cắt thuật ngữ mà theo yếu tố Đảng thể đặc điểm đạo đức, văn minh 1.1 Đảng sản phẩm tất yếu yêu cầu sáng tạo văn hóa Đảng Cộng sản Việt Nam đời từ nhu cầu đời sống đòi hỏi sinh tồn dân tộc, kết sáng tạo văn hóa diễn tất yếu bối cảnh nửa cuối kỷ XIX đầu kỷ XX Những năm cuối kỷ XIX, đầu kỷ XX giai đoạn mà vấn đề đạo đức, văn minh trở thành quan tâm chung dân tộc Chế độ phong kiến tồn hàng ngàn năm đến giai đoạn lạc hậu độ, ngăn trở tiến lên giai đoạn văn minh cao vốn diễn nhiều khu vực giới - văn minh cơng nghiệp Chính sách bế quan tỏa cảng triều đình nhà Nguyễn điển hình cho tính chất phản động, lạc hậu quân chủ Bánh xe văn minh nhân loại lăn đất nước ta, dù chiến tranh xâm lược thực dân Pháp Những biểu bạc nhược triều đình nhà Nguyễn chống ngoại xâm, cấu kết sau thực dân Pháp thiết lập ách thống trị, mặt cho thấy qn chủ khơng cịn đủ tư cách đại diện cho dân tộc, mặt khác đặt yêu cầu lực lượng lãnh đạo Thực dân Pháp thống trị vô tàn bạo, biến nước ta từ nước phong kiến độc lập thành nước thuộc địa nửa phong kiến Về trị, thực dân Pháp thực sách “chia để trị”, dùng người Việt trị người Việt, nhằm phá hoại khối đoàn kết nhân dân, thống lãnh thổ đất nước Nền độc lập dân tộc, thống Tổ quốc “lẽ sinh tồn mục đích sống” cao dân tộc ta Truyền thống dựng nước giữ nước hào hùng dân tộc từ nguyên tắc mà có Văn hóa cao văn hóa giữ nước, giữ vững thống tồn vẹn lãnh thổ dân tộc Đó yêu cầu, giá trị đạo đức cao nhân dân ta Xét sách cai trị trị, thực dân Pháp tay sai phong kiến nhà Nguyễn vi phạm nghiêm trọng truyền thống văn hóa, đạo đức dân tộc Về kinh tế, chất phi văn minh, đạo đức thể trì phương thức sản xuất phong kiến với du nhập cách hạn chế phương thức sản xuất tư chủ nghĩa Đây hành động phản bội lại truyền thống vẻ vang đại cách mạng Pháp, ngược lại tiến trình phát triển văn minh nhân loại vốn diễn trước lâu Khẩu hiệu vĩ đại cách mạng Pháp “Tự - Bình đẳng - Bác ái” bị vi phạm nghiêm trọng phương thức cai trị kinh tế Việt Nam Thực chất sách kinh tế thực dân Pháp ăn cướp, bóc lột, cưỡng bức,… theo kiểu vắt chanh bỏ vỏ, nhất quan tâm đến quyền lợi mình, khơng đếm xỉa đến tình cảnh người dân thuộc địa Chính sách thống trị kinh tế kìm hãm sức sản xuất - yếu tố quan trọng văn minh Nền sản xuất tạo điều kiện vật chất mà thiếu văn minh đạo đức khó đời phát triển Bản thân sản xuất biểu tượng văn minh Về văn hóa, người Pháp thực sách văn hóa giáo dục thực dân, dung túng, trì hủ tục lạc hậu đầu độc nhân dân ta thuốc phiện, rượu cồn; tuyên truyền tâm lý tự ti, vong bản…, hủy hoại giá trị truyền thống tốt đẹp dân tộc Việt Nam Chế độ thuộc địa Pháp Việt Nam tượng phản văn hóa, chà đạp, thủ tiêu văn hóa, đầu độc giết dần giết mịn dân tộc ta sách cai trị Dân ta muốn sống phải làm cách mạng lật đổ chế độ thống trị thực dân Pháp tay sai - “cách mạng sống, khơng cách mạng chết” Để cách mạng thành cơng “trước hết phải có đảng cách mệnh” Như vậy, Hồ Chí Minh khởi xướng đường cách mạng dân tộc dân chủ lên chủ nghĩa xã hội Việt Nam sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo đường cách mạng “vì lẽ sinh tồn” dân tộc ta Đó tượng văn hóa Đảng Cộng sản Việt Nam sản phẩm sáng tạo văn hóa nước thuộc địa Với tư cách tổ chức trị tiên tiến có tính vượt trội so với tổ chức trị thời kỳ, Đảng đẻ vận động lịch sử, xuất đáp ứng yêu cầu khách quan lịch sử dân tộc, gánh vác sứ mệnh dẫn dắt nhân dân đoàn kết đứng lên đấu tranh tự giải phóng khỏi đời nô lệ, giành lấy chủ quyền Đảng tự nguyện nhận làm tham mưu tối cao đội tiền phong dũng cảm đấu tranh nhân dân Chỉ Đảng Cộng sản đời, sau với thắng lợi Cách mạng tháng Tám năm 1945, lẽ sinh tồn mục đích sống dân tộc đáp ứng Cũng cách mạng đặt lãnh đạo Đảng Cộng sản, dân tộc ta hòa vào dòng chảy phát triển văn minh nhân loại góp phần vào xu Đảng đời từ nhu cầu văn hóa đáp ứng tiêu chí tiến bộ, nhân văn yêu cầu 1.2 Đảng sản phẩm hợp thành yếu tố mang giá trị đạo đức, văn minh Khái quát quy luật đặc thù đời Đảng Cộng sản Việt Nam, Hồ Chí Minh viết: "Chủ nghĩa Mác - Lênin kết hợp với phong trào công nhân phong trào yêu nước dẫn tới việc thành lập Đảng Cộng sản Đơng Dương vào đầu năm 1930" Đó kết hợp giá trị đạo đức, văn minh - Chủ nghĩa Mác - Lênin: Chủ nghĩa Mác - Lênin hệ thống có khoa học quan điểm triết học, kinh tế, trị - xã hội; học thuyết nhận thức cải tạo giới, quy luật phát triển xã hội, tự nhiên tư người, đường cách mạng lật đổ chế độ bóc lột xây dựng chủ nghĩa cộng Hồ Chí Minh: Tồn tập, tập 10, Nxb CTQG, H, 2000, tr sản; giới quan giai cấp cơng nhân đội tiên phong đảng cộng sản công nhân Xét giác độ đạo đức, văn minh, Hồ Chí Minh nhận định chủ nghĩa Mác - Lênin sau: Thứ nhất, chủ nghĩa Mác - Lênin lý luận khoa học nhiều lĩnh vực Hồ Chí Minh đồng tình với quan niệm Ăngghen: "Lý luận tổng kết kinh nghiệm loài người, tổng hợp tri thức tự nhiên xã hội tích trữ lại trình lịch sử Lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin tổng kết kinh nghiệm phong trào công nhân từ trước đến tất nước Nó là: "Khoa học quy luật phát triển tự nhiên xã hội; khoa học cách mạng quần chúng bị áp bị bóc lột; khoa học thắng lợi chủ nghĩa xã hội tất nước; khoa học xây dựng chủ nghĩa cộng sản" (Stalin)" Vì khoa học đắn tồn diện khái quát từ đúc kết kinh nghiệm, chủ nghĩa Mác Lênin kết tinh trí tuệ nhân loại Thứ hai, chủ nghĩa Mác - Lênin khoa học giải phóng tồn diện người; mang chất sáng tạo, đổi Đây giá trị đạo đức, văn minh cao chủ nghĩa Mác - Lênin Hồ Chí Minh xem chủ nghĩa Mác - Lênin "con đường giải phóng chúng ta" "Chủ nghĩa Mác - Lênin xây dựng lý luận đắn toàn diện cho cách mạng dân tộc chống đế quốc" ; "chủ nghĩa Mác - Lênin chúng ta, người cách mạng nhân dân Việt Nam, "cẩm nang" thần kỳ, kim nam, mà mặt trời soi sáng đường tới thắng lợi cuối cùng, tới chủ nghĩa xã hội chủ nghĩa cộng sản"2 Tổng kết kinh nghiệm thắng lợi cách mạng Việt Nam, Hồ Chí Minh rõ: Chúng ta giành thắng lợi nhiều nhân tố, cần phải nhấn mạnh giành thắng lợi trước hết nhờ vũ khí khơng thay chủ nghĩa Mác - Lênin Hồ Chí Minh: Tồn tập, tập 8, Nxb CTQG, H, 2000, tr 497 Hồ Chí Minh: Tồn tập, tập 10, Nxb CTQG, H, 2000, tr 128 Hồ Chí Minh khẳng định phát huy chất sáng tạo, đổi chủ nghĩa Mác - Lênin Với Hồ Chí Minh, lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin khơng phải khơng có chỗ trống biến đổi thời gian hoàn cảnh Người điển hình vận dụng phát triển sáng tạo lý luận Mác - Lênin phù hợp với thực tiễn cách mạng Thứ ba, chủ nghĩa Mác - Lênin sáng lập vĩ nhân kiệt xuất, bảo vệ phát triển nhân dân tiến bộ, tạo dựng nên người đạo đức, văn minh Mác, Ăngghen, Lênin ln Hồ Chí Minh ca ngợi trí tuệ, đạo đức Sống thời đại chịu ảnh hưởng trực tiếp Lênin phương diện lý luận thành thực tiễn, Hồ Chí Minh ca ngợi: "Khơng phải thiên tài Người, mà tính coi khinh xa hoa, tinh thần yêu lao động, đời tư sáng, nếp sống giản dị, tóm lại đạo đức vĩ đại cao đẹp người thầy, ảnh hưởng lớn lao đến dân tộc châu Á, khiến cho trái tim họ hướng Người, không ngăn cản nổi" Chủ nghĩa Mác - Lênin để phụng cho cách mạng, cho Tổ quốc nhân dân Hết lòng, phục vụ nhân dân, phụng Tổ quốc, việc to, việc nhỏ nhằm mục đích Nếu khơng hết lịng, phụng nhân dân, tự kiêu, tự đại, tự tư, tự lợi, trái với chủ nghĩa Mác - Lênin Chủ nghĩa Mác - Lênin không lý trí mà cịn tình cảm Nếu thuộc sách mà sống khơng có tình có nghĩa gọi hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin Hồ Chí Minh ln qn chủ nghĩa Mác - Lênin tảng tư tưởng kim nam cho hành động Đảng Lý tưởng vạch chủ nghĩa Mác - Lênin Đảng trung thành, phấn đấu thực Các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác Lênin người thầy vĩ đại, gương sáng dẫn dắt cán bộ, đảng viên toàn Đảng Giá trị đạo đức, văn minh chủ nghĩa Mác - Lênin vốn quý Đảng, góp phần quan trọng để Đảng ta đạo đức, văn minh Trung thành vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin trình Đảng củng cố không ngừng vươn lên thành đạo đức, văn minh - Phong trào công nhân: Là sản phẩm văn minh công nghiệp, phong trào công nhân phong trào giai cấp tiến đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến, giai cấp gắn liền giải phóng thân với giải phóng nhân loại Đây môi trường thực chủ nghĩa Mác - Lênin, tiền đề thực tiễn Đảng Cộng sản Phong trào công nhân Việt Nam phong trào cách mạng xuất phát từ thực tiễn, hoạt động cơng nhân với tính cách giai cấp Tính chất phong trào xuất phát từ chất giai cấp công nhân Việt Nam Chủ tịch Hồ Chí Minh ra: “Đặc tính cách mạng giai cấp công nhân là: kiên quyết, triệt để, tập thể, có tổ chức, có kỷ luật” 1; “dũng cảm nhất, cách mạng nhất, ln gan góc đương đầu với bọn đế quốc thực dân” Phong trào công nhân có sức lơi cuốn, định chiều hướng phát triển phong trào dân tộc theo tư tưởng cách mạng vô sản Sau Đảng đời, phong trào công nhân đặt lãnh đạo Đảng, hòa chung dịng chảy đấu tranh tồn dân tộc nhân loại tiến bộ, mục tiêu giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng người Từ chất giai cấp chủ thể thể thực tiễn, phong trào cơng nhân nói chung, đấu tranh giai cấp công nhân Việt Nam nói riêng, phong trào cách mạng mang giá trị đạo đức văn minh - Chủ nghĩa yêu nước Việt Nam: Lênin nêu luận điểm Đảng Cộng sản sản phẩm kết hợp chủ nghĩa Mác với phong trào cơng nhân Trên bình diện văn hóa, kết hợp tri thức văn hóa cao với khát vọng hành vi sơi sục mang tính nhân văn sâu đậm nhân dân Do vậy, Đảng biểu trưng văn hóa, biểu trưng văn hóa cao - văn minh, văn hóa nhân văn - đạo đức Xuất phát từ tình hình nước thuộc địa nửa phong kiến, Hồ Chí Minh nhận thấy đời Đảng Cộng sản Việt Nam kết hợp chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào cơng nhân chưa đủ, giai cấp cơng nhân cịn nhỏ bé, phong trào cơng nhân cịn non yếu Do đó, phải kết hợp với phong trào u Hồ Chí Minh: Tồn tập, tập 7, Nxb CTQG, H, 2000, tr 212 10 ... khơng ngừng vươn lên thành đạo đức, văn minh - Phong trào công nhân: Là sản phẩm văn minh công nghiệp, phong trào công nhân phong trào giai cấp tiến đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến, giai... đạo ho? ?n bị tiến tới văn minh - văn minh cộng sản chủ nghĩa Vì vậy, thân Đảng lực lượng tiên tiến, phận tinh hoa xã hội, tập thể đại diện cho văn minh nhân danh văn minh để chống dã man, tàn... độ lý luận tiên phong đủ sức làm đảng tiên phong dẫn đường cho quần chúng giai đoạn phát tri? ??n lịch sử 1.6 Đảng tổ chức ho? ??t động theo nguyên tắc tích hợp giá trị đạo đức, văn minh; tự đổi mới,