ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA Y DƯỢC HỒ THỊ HỒNG TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ HÌNH ẢNH DỊ DẠNG ĐỘNG TĨNH MẠCH NÃO VỠ TRÊN MÁY CHỤP CẮT LỚP VI TÍNH ĐA DÃY TẠI BỆNH VIỆN BẠCH MAI NĂM 2019 - 2020 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH Y ĐA KHOA Hà Nội – 2020 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA Y DƯỢC Người thực hiện: Hồ Thị Hồng TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ HÌNH ẢNH DỊ DẠNG ĐỘNG TĨNH MẠCH NÃO VỠ TRÊN MÁY CHỤP CẮT LỚP VI TÍNH ĐA DÃY TẠI BỆNH VIỆN BẠCH MAI NĂM 2019 - 2020 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH Y ĐA KHOA Khóa: QH.2014.Y Người hướng dẫn: TS BS Trần Anh Tuấn TS BS Doãn Văn Ngọc Hà Nội – 2020 LỜI CẢM ƠN Để hồn thành đề tài khóa luận kết thúc khóa học, với tình cảm chân thành, tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Khoa Y Dược – Đại học Quốc gia Hà Nội tạo điều kiện cho tơi có mơi trường học tập tốt suốt thời gian học tập, nghiên cứu trường Tôi xin chân thành cảm ơn TS BS Trần Anh Tuấn, Phó giám đốc Trung tâm Điện Quang - Bệnh viện Bạch Mai, giảng viên môn Kỹ thuật Y học, Khoa Y Dược - Đại học Quốc gia Hà Nội, người thầy trực tiếp bảo, giúp đỡ, hướng dẫn tận tình, cho tơi kinh nghiệm quý báu, động viên tạo điều kiện cho tơi hồn thành tốt khóa luận Tơi xin chân thành cảm ơn TS BS Dỗn Văn Ngọc, Phó chủ nhiệm môn Kỹ thuật Y học, Khoa Y Dược – Đại học Quốc gia Hà nội, bác sĩ khoa Chẩn đốn hình ảnh – Bệnh viện E giúp từ định hướng nghiên cứu, tận tâm hướng dẫn tơi hồn thành khóa luận Tơi xin chân thành cảm ơn PGS TS Vũ Đăng Lưu, Giám đốc Trung tâm Điện Quang – Bệnh viện Bạch Mai tồn thể thầy cơ, anh chị làm việc Trung tâm Điện Quang - bệnh viện Bạch Mai tận tình giúp đỡ tạo điều kiện cho tơi thu thập số liệu hồn thành khóa luận Tôi xin cảm ơn ban chủ nhiệm khoa, phịng quản lý đào tạo, phịng cơng tác sinh viên Khoa Y Dược- Đại học Quốc gia Hà Nội giúp đỡ tơi q trình học tập hồn thành khóa luận Cuối tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến gia đình, bạn bè, người bên cạnh động viên tôi, giúp đỡ tơi q trình học tập, nghiên cứu hồn thành khóa luận Hà Nội, ngày 10 tháng 06 năm 2020 Sinh viên Hồ Thị Hồng LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan kết nghiên cứu trung thực, kết chưa cơng bố cơng trình nghiên cứu nào, tài liệu liên quan đến đề tài, trích dẫn đề tài cơng bố Nếu có sai trái với quy định tơi hồn tồn chịu trách nhiệm trước hội đồng chấm khóa luận tốt nghiệp Sinh viên Hồ Thị Hồng DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT AVM : Ateriovenous Malformation BN : Bệnh nhân CHT : Cộng hưởng từ CLVT : Cắt lớp vi tính DDĐTMN : Dị dạng động - tĩnh mạch não ĐM : Động mạch ĐMN : Động mạch não DSA : Digital subtraction angiography (Chụp mạch số hoá xoá nền) TM :Tĩnh mạch MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ Chương TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1 Sơ lược lịch sử nghiên cứu 1 Trên giới 1 Trong nước Nhắc lại giải phẫu - chức hệ thống mạch máu não Hệ động mạch 2 Hệ tĩnh mạch Phân loại dị dạng mạch máu não Đại cương bệnh học dị dạng động - tĩnh mạch não Định nghĩa Giải phẫu bệnh Bệnh sinh, di truyền học diễn biến tự nhiên DDĐTMN Đặc điểm dịch tễ dị dạng động - tĩnh mạch não 10 Vị trí, kích thước, mức độ chảy máu DDĐTMN vỡ 10 Vị trí 10 Kích thước 11 Số lượng tổn thương DDĐTMN 12 Triệu chứng lâm sàng 12 Các phương pháp chẩn đốn hình ảnh 13 Cắt lớp vi tính 13 Phân độ tổn thương 15 10 Điều trị quản lý dị dạng động tĩnh mạch não 16 Chương 18 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 18 Đối tượng nghiên cứu 18 1 Tiêu chuẩn lựa chọn 18 2 Tiêu chuẩn loại trừ 18 2 Phương pháp nghiên cứu 18 2 Thời gian địa điểm nghiên cứu 18 2 Thiết kế nghiên cứu 18 2 Mẫu nghiên cứu 18 2 Các biến số, số nghiên cứu 18 2 Kỹ thuật công cụ thu thập thông tin 20 2 Quản lý phân tích số liệu 22 2 Đạo đức nghiên cứu 22 2 Sơ đồ thiết kế nghiên cứu 22 Chương 24 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 24 Đặc điểm chung đối tượng nghiên cứu 24 1 Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi 24 Phân bố bệnh nhân theo giới 25 3 Triệu chứng lâm sàng: 25 Đặc điểm DDĐTMN vỡ cắt lớp vi tính đa dãy 27 Vị trí ổ DDĐTMN vỡ theo giải phẫu 27 2 Vị trí ổ dị dạng vỡ theo vùng chức phim chụp CLVT 28 3 Kích thước ổ DDĐTMN vỡ phim CLVT 29 Đặc điểm động mạch nuôi ổ DDĐTMN vỡ CLVT 30 Đặc điểm phân bố tĩnh mạch dẫn lưu DDĐTMN vỡ CLVT 31 Phình mạch kèm với DDĐTMN vỡ CLVT phân loại theo vị trí phình 32 Đặc điểm chảy máu DDĐTMN vỡ CLVT đa dãy 32 Phân loại dị dạng động - tĩnh mạch não theo Spetzler-Martin phim chụp CLVT 36 Chương 37 BÀN LUẬN 37 Một số đặc điểm chung đối tượng nghiên cứu 37 1 Đặc điểm phân bố theo nhóm tuổi 37 Đặc điểm phân bố theo giới 37 Triệu chứng lâm sàng 38 Đặc điểm dị dạng động - tĩnh mạch não vỡ phim chụp cắt lớp vi tính 39 Đặc điểm ổ DDĐTMN phim CLVT trước tiêm 39 2 Vị trí ổ dị dạng 39 Kích thước ổ dị dạng 40 4 Đặc điểm động mạch nuôi 41 Đặc điểm tĩnh mạch dẫn lưu ổ dị dạng 42 Mức độ chảy máu vỡ ổ DDĐTMN CLVT đa dãy 44 Phân loại DDĐTMN CLVT theo Spetzler-Martin 46 KẾT LUẬN 47 Đặc điểm lâm sàng DDĐTMN vỡ: 47 Đặc điểm hình ảnh DDĐTMN vỡ chụp CLVT: 47 TÀI LIỆU THAM KHẢO TIẾNG VIỆT DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH ẢNH BẢNG Bảng 1 Tỷ lệ máu tụ não vỡ khối DDĐTMN theo vị trí [31] 10 Bảng Mối tương quan kích thước khối dị dạng kích thước khối máu tụ [31] 11 Bảng Phân độ tổn thương dị dạng động - tĩnh mạch não theo Spetzler R F Martin N A [30] 16 Bảng Triệu chứng lúc nhập viện 25 Bảng Tình trạng lúc nhập viện 26 Bảng 3 Các hội chứng lâm sàng 26 Bảng Tiền sử xuất bệnh 26 Bảng Vị trí ổ dị dạng vỡ theo giải phẫu 27 Bảng Vị trí ổ dị dạng vỡ theo vùng chức 28 Bảng Kích thước ổ dị dạng 30 Bảng Đặc điểm phân bố động mạch nuôi 30 Bảng Số lượng cuống mạch nuôi 31 Bảng 10 Đặc điểm phân bố tĩnh mạch dẫn lưu ổ dị dạng 31 Bảng 11 Phình mạch kèm với DDĐTMN vỡ 32 Bảng 12 Vị trí chảy máu 32 Bảng 13 Kích thước khối máu tụ 34 Bảng 14 Mối liên quan kích thước ổ dị dạng kích thước khối máu tụ 34 Bảng 15 Hậu chảy máu vỡ DDĐTMN 35 Bảng 16 Phân loại dị dạng động - tĩnh mạch não theo Spetzler-Martin 36 BIỂU ĐỒ Biểu đồ Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi 24 Biểu đồ Phân bố bệnh nhân theo giới 25 HÌNH ẢNH Hình 1 Dị dạng động - tĩnh mạch não, ảnh vẽ minh họa [44] Hình Dị dạng động - tĩnh mạch não, ảnh mổ Lưu ý ổ dị dạng có ranh giới rõ, có nhiều cuống mạch ngoằn ngoèo [44] Hình Hình ảnh khối DDĐTMN: (A,B) Chụp CLVT khơng tiêm thuốc cản quảng (C,D) CLVT đa dãy có tiêm thuốc: Ổ dị dạng (mũi tên xanh) (E) CHT diffusion: Hình ảnh can xi hóa (mũi tên xanh) (F,G) Ổ dị dạng nhìn thấy T2 Flair (mũi tên xanh) T2 thường (H,I) Tĩnh mạch dẫn lưu T1 có thuốc (mũi tên vàng) (J,K,L,M) Phình ĐMN khối (mũi tên xanh), tĩnh mạch dẫn lưu (mũi tên vàng) [31] 15 Hình Sơ đồ thiết kế nghiên cứu… 23 Hình Hình ảnh ổ DDĐTMN thùy Thái Dương Phải vỡ bệnh nhân N Đ H 62 tuổi ( Mã bệnh án: 190318597)… 28 Hình Hình ảnh ổ DDĐTMN vỡ hố sau bệnh nhân D N A 15 tuổi (Mã bệnh án: 190903956) 28 Hình 3 Hình ảnh ổ DDĐTMN vỡ nằm vùng sâu: đồi thị Trái (vùng nhiều chức năng) bệnh nhân Đ H G 23 tuổi (Mã lưu trữ: 33941460) 29 Hình Hình ảnh ổ dị dạng thùy đỉnh Phải vỡ nằm vùng chức bệnh nhân P T B 43 tuổi (Mã lưu trữ: 1248) 29 Hình Hình ảnh ổ DDĐTMN thùy Thái Dương – Đỉnh P vỡ gây chảy máu nhu mô đơn bệnh nhân Đ T X 18 tuổi (Mã bệnh án: 190907265) 33 ... Bệnh vi? ??n Bạch Mai năm 2019-2020” với hai mục tiêu sau: Mô tả đặc điểm lâm sàng dị dạng động - tĩnh mạch não vỡ Mô tả đặc điểm hình ảnh dị dạng động - tĩnh mạch não vỡ phim chụp cắt lớp vi tính. .. thay cho chụp mạch số hố xoá chẩn đoán định hướng trước cho vi? ??c điều trị, thực đề tài “ Tìm hiểu đặc điểm lâm sàng hình ảnh dị dạng động tĩnh mạch não (AVM) vỡ máy chụp cắt lớp vi tính (CLVT)... KHOA Y DƯỢC Người thực hiện: Hồ Thị Hồng TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ HÌNH ẢNH DỊ DẠNG ĐỘNG TĨNH MẠCH NÃO VỠ TRÊN MÁY CHỤP CẮT LỚP VI TÍNH ĐA DÃY TẠI BỆNH VI? ??N BẠCH MAI NĂM 2019 - 2020 KHÓA LUẬN