1 ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KHOA LỊCH SỬ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Đề tài: Hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam Campuchia (1979 - 2014) Sinh viên thực : Mai Thị Minh Lý Chuyên ngành : Sư phạm Lịch sử Lớp : 11SLS Người hướng dẫn : PGS.TS Lưu Trang LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành tốt đề tài này, lời tơi xin tỏ lịng biết ơn chân thành đến quý thầy cô giáo khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Đà Nẵng tận tâm bảo, giúp đỡ Đặc biệt muốn gửi lời cảm ơn sâu sắc đến thầy giáo PGS.TS Lưu Trang, người trực tiếp hướng dẫn giúp đỡ tơi suốt thời gian thực khóa luận Do thời gian nghiên cứu tìm hiểu kiến thức cịn hạn chế, khóa luận khơng tránh khỏi thiếu sót, tơi mong nhận góp ý, nhận xét thầy để khóa luận hồn thiện Tơi xin chân thành cảm ơn! Đà Nẵng, ngày tháng năm Sinh viên Mai Thị Minh Lý MỤC LỤC MỞ ĐẦU……………………………………………………………………… 1 Lý chọn đề tài…………………………………………………………… Lịch sử nghiên cứu vấn đề.………………………………………………… Đối tượng phạm vi nghiên cứu…………………………………………… Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………… Phương pháp nghiên cứu…………………………………………… …… Đóng góp đề tài………………………………………………………… Bố cục đề tài………………………………………………………………… NỘI DUNG CHƯƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG…………………………………………………………… 1.1 Khái niệm an ninh, an ninh truyền thống, an ninh phi truyền thống………6 1.2 Nội dung nguồn gốc an ninh phi truyền thống………………………8 1.2.1 Nội dung vấn đề an ninh phi truyền thống……………………………8 1.2.2 Nguồn gốc mối đe doạn an ninh phi truyền thống…………………12 CHƯƠNG HỢP TÁC AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM – CAMPUCHIA 1979 – 2014…………… ………………………………… 17 2.1 Vài nét tình hình hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam Campuchia trước năm 1979…………… …………………………………… 17 2.2 Những nhân tốt tác động tới hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam – Campuchia giai đoạn 1979 – 2014…………… …………………………… 20 2.2.1 Tác động tình hình giới khu vực…………………………… 20 2.2.2 Nhân tố lịch sử, văn hóa địa chiến lược……………… ………… 26 2.2.3 Nhu cầu sách hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam – Campuchia………………….………………………………………………… 28 2.3 Hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam – Campuchia (1979 – 2014) 31 2.3.1 An ninh trị - xã hội……………………… …………………… 31 2.3.2 An ninh kinh tế, tài chính…………………… ……………………… 44 2.3.3 Các vấn đề an ninh phi truyền thống khác…………………………… 51 2.4 Tác động hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam – Campuchia…… 59 2.4.1 Đối với Việt Nam Campuchia……………………………………… 59 2.4.2 Đối với khu vực ASEAN……………………………………………… 64 2.4.3 Những thách thức triển vọng hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam – Campuchia……………………… ……………………………… … 65 KẾTLUẬN…….…………… ……………………………………………… 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO…… ……………………………… ………… MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Trong trình tồn quốc gia hay dân tộc quan tâm đến an ninh quốc gia nước nhằm giữ gìn trật tự an tồn, ổn định phát triển bền vững Theo tiến trình phát triển xã hội định nghĩa an ninh khơng bó hẹp xung quanh lĩnh vực trị qn mà cịn bao hàm nhiều lĩnh vực khác, khái niệm an ninh phi truyền thống đời bối cảnh tồn cầu hóa trình hội nhập quốc tế ngày sâu rộng An ninh phi truyền thống vấn đề ảnh hưởng lớn, không đe dọa đến an ninh quốc gia, đến cộng đồng người phạm vi nước mà đe dọa đến cộng đồng quốc tế tồn thể nhân loại Những vấn đề thể nhiều lĩnh vực nằm bối cảnh liên kết quốc tế, vấn đề bao gồm: cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, thảm họa thiên tai, dịch bệnh, khủng bố, ma túy, tội phạm xuyên quốc gia, buôn bán phụ nữ trẻ em, bn lậu vũ khí, rửa tiền, tội phạm kinh tế quốc tế, tội phạm công nghệ cao… Như an ninh phi truyền thống quan niệm mới, phản ánh thay đổi nhận thức người an ninh mở rộng nội hàm khái niệm an ninh quốc gia Nếu an ninh truyền thống coi an ninh quốc gia bảo vệ đất nước trước mối đe dọa cơng trị, qn từ bên ngồi bên an ninh phi truyền thống không bảo vệ chủ quyền quốc gia mà bảo vệ người, bảo vệ cộng đồng, mang tính xun quốc gia gắn liền với sinh tồn phát triển cộng đồng xã hội công dân quốc gia mối quan hệ chặt chẽ với khu vực giới Vậy nên việc ngăn chặn ứng phó với nguy không giới hạn phạm vi quốc gia mà đòi hỏi chủ động tích cực hợp tác chặt chẽ tất nước, tổ chức quốc tế khu vực, cá nhân cộng đồng xã hội Đứng trước yêu cầu mới, đáp ứng ổn định phát triển bền vững Việt Nam có biện pháp hợp tác an ninh phi truyền thống với nước khu vực, đặc biệt Campuchia Là hai quốc gia có nhiều nét tương đồng vị trí địa lý lịch sử văn hóa, việc hợp tác nhiều phương diện đặc biệt hợp tác an ninh phi truyền thống ngày trở nên cần thiết, địi hỏi phải có quan tâm nhằm giữ vững an ninh, chủ quyền quốc gia để đảm bảo ổn định thịnh vượng chung toàn khu vực giới Tình hình trị giới khu vực phức tạp, việc quan hệ ngoại giao nước cần khéo léo linh hoạt, hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam Campuchia vấn đề chiến lược Đảng nhà nước quan tâm, tiếp tục diễn nhằm củng cố, phát triển mối quan hệ hợp tác, hữu nghị tốt đẹp vốn có hai dân tộc, nhân dân hai nước anh em Việt Nam - Campuchia Vì với mong muốn xem xét đánh giá cách lôgic tổng thể hợp tác an ninh phi truyền thống hai nước giúp ta có nhìn tồn diện, khách quan mối quan hệ giai đoạn định-giai đoạn 1979 - 2014 Đó lí em chọn thực đề tài: “Hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam - Campuchia (1979 - 2014)” Lịch sử vấn đề “An ninh phi truyền thống” khái niệm xuất từ năm 90 kỉ XX, tức sau Chiến lạnh kết thúc, học giả giới đề xuất khái niệm bàn nhiều thời gian gần Đây mối quan tâm lớn dân tộc giới, chủ đề quan trọng nhiều nhà khoa học học giả quan tâm nghiên cứu Sau số cơng trình viết có liên quan đến hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam - Campuchia, xem tư liệu quý giá phục vụ cho tìm hiểu: Biến đổi khí hậu - vấn đề lớn an ninh phi truyền thống PGS TS Phan Văn Rân Trong tham luận này, ông nhấn mạnh tới quan trọng vấn đề mơi trường, biến đổi khí hậu coi đáng lo ngại Biểu rõ rệt tình trạng nóng lên trái đất với thảm họa thiên tai hạn hán, lũ lụt, bão sạt lở đất… Biến đổi khí hậu coi vấn đề tồn cầu quy mơ, tác động khả giải diễn quy mơ giới mà quốc gia riêng lẻ giải “Một số nguyên nhân ổn định an ninh lượng Việt Nam bối cảnh hội nhập quốc tế” Thạc sĩ Đinh Thị Xuân Tươi cho thấy bối cảnh toàn cầu hóa nay, an ninh lượng vấn đề an ninh phi truyền thống lên vấn đề thiết, vai trị quan trọng việc cải thiện chất lượng sống người, phát triển bền vững quốc gia Hay tham luận PGS.TS Thái Văn Long “Bàn khái niệm An ninh người biện pháp bảo vệ điều kiện nay”, ông sâu làm rõ nhân tố cấu thành an ninh người, mối đe dọa toàn cầu biện pháp bảo vệ an ninh người điều kiện Tác giả Trần Xuân Hiệp với viết “Quan hệ Việt Nam - Campuchia giai đoạn 1993 - 2008”, nêu lên đầy đủ tác động, thành vấn đề an ninh phi truyền thống, xu hướng giải Theo tác giả giai đoạn nay, Việt Nam Campuchia có hợp tác chặt chẽ nhằm đối phó với thách thức an ninh phi truyền thống ngày xuất trội an ninh kinh tế, an ninh lương thực, an ninh môi trường, an ninh người, an ninh tiền tệ, an ninh thông tin Đây vấn đề mà hai nước cần tiếp tục tăng cường hợp tác lĩnh vực trao đổi thông tin, kinh nghiệm, đào tạo, phối hợp bảo vệ biên giới, ngăn chặn xâm nhập phá hoại lực thù địch, chống âm mưu diễn biến hồ bình, phịng chống tội phạm… Bài viết tập trung phân tích tác động, thành hợp tác hai nước Việt Nam - Campuchia việc đối phó với thách thức an ninh phi truyền thống để thấy tầm quan trọng trình hợp tác Ngồi cịn có viết khác đề cập đến hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam - Campuchia báo điện tử như: tapchicongsan; truongchinhtriyenbai.org.vn; conganbinhthuan.org.vn… Đề cập đến vấn đề an ninh phi truyền thống cách khắc phục nhằm giải vấn đề phi truyền thống Đối tượng phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu đề tài: Đề tài nghiên cứu hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam - Campuchia, để từ phân tích, rút tác động triển vọng hợp tác hai nước tương lai Thời gian: từ năm 1979 - 2014, với mốc thời gian tình hình an ninh hai nước Việt Nam, Campuchia khu vực giới có nhiều biến động ảnh hưởng đến hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam Campuchia Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu Đề tài nghiên cứu nhằm trả lời cho câu hỏi: + Thứ nhất: An ninh phi truyền thống gì? (Nguồn gốc, khái niệm nội dung khái niệm này) + Thứ hai: Thuật ngữ an ninh phi truyền thống có vị trí hệ thống thuật ngữ khái niệm an ninh an ninh truyền thống Nhiều nhà nghiên cứu khai thác hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam - Campuchia, nhiên chưa có cơng trình khái qt làm bật đặc điểm, vai trò tác động triển vọng hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam-Campuchia giai đoạn 1979 - 2014 Vì việc nghiên cứu, lí giải, phân tích hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam - Campuchia giai đoạn 1979 - 2014 có nhìn khoa học khách quan đắn Phương pháp nghiên cứu Khi nghiên cứu đề tài này, sử dụng số phương pháp sau: Trên sở tổng hợp tất nguồn tư liệu có liên quan đến đề tài sử dụng phương pháp đối chiếu, so sánh, phân tích, tổng hợp nguồn tư liệu để tìm xác nguồn tư liệu Đồng thời tơi sử dụng phương pháp sử học phương pháp logic, phương pháp luận Mác - Lê Nin để làm sâu sắc sáng tỏ vấn đề, lí giải cách khoa học, rút kết luận nhận xét hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam - Campuchia (1979 – 2014) Về phương pháp luận: Tôi đứng quan điểm lập trường Đảng nhà nước quan hệ trị, ngoại giao để nhìn nhận vấn đề, với mục đích hướng Đảng phủ ta Đóng góp đề tài Tìm hiểu phân tích cách có hệ thống hợp tác an ninh phi truyền Việt Nam - Campuchia giai đoạn 1979 - 2014 Đưa nhận xét tổng quan hợp tác hai nước, từ có nhận xét đánh giá vấn đề tồn quan hệ hai nước, tác động mối quan hệ khu vực quốc tế Đồng thời từ vấn đề đưa nhận định xu hướng triển vọng phát triển quan hệ, hợp tác hai nước thời gian tới Cuối nguồn cung cấp thông tin, nguồn tư liệu phong phú cho quan tâm đến vấn đề Bố cục đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phần nội dung bao gồm hai chương: Chương 1: Cơ sở lí luận thực tiễn an ninh phi truyền thống Chương 2: Hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam - Campuchia (1979 2014) DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Từ viết đầy đủ ACMESC Tổ chức chiến lược hợp tác kinh tế AyeyarwadyChao Phraya - Mê Kông ANNDVN An ninh nhân dân Việt Nam ANPTT An ninh phi truyền thống ANQG An ninh quốc gia ANTT An ninh truyền thống AFTA Khu vực mậu dịch tự APEC Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương ARF Diễn đàn khu vực ASEAN ASEAN Hiệp hội quốc gia Đông Nam Á 10 ASEM Tiến trình hợp tác Á-Âu 11 CHND Cộng hịa nhân dân 12 CHXHCN Cộng hòa xã hội chủ nghĩa 13 EU Liên minh châu Âu 14 EURO Liên minh tiền tệ châu Âu 15 GMS Tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng 16 NAFTA Khu vực mậu dịch tự Bắc Mĩ 17 WTO Tổ chức thương mại giới 18 XK Xuất 10 19 XNK Xuất nhập NỘI DUNG Chương 1: Cơ sở lí luận thực tiễn an ninh phi truyền thống 1.1 Khái niệm an ninh, an ninh truyền thống, an ninh phi truyền thống AN NINH QUỐC GIA: ổn định phát triển bền vững chế độ xã hội, độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ lợi ích quan trọng khác quốc gia Theo Luật an ninh quốc gia Việt Nam, Quốc hội khóa XI thơng qua ngày 3.12.2014, ANQG ổn định, phát triển bền vững chế độ xã hội chủ nghĩa Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bất khả xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc ANQG bao gồm an ninh lĩnh vực: trị, kinh tế, tư tưởng-văn hóa, xã hội, quốc phịng, đối ngoại… đó, an ninh trị cốt lõi, xuyên suốt Luật an ninh quốc gia quy định cụ thể sách ANQG Nhà nước Việt Nam; nguyên tắc, nhiệm vụ, biện pháp bảo vệ ANQG; quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm quan, tổ chức, công dân bảo vệ ANQG [43;tr54] AN NINH NHÂN DÂN VIỆT NAM lực lượng vũ trang trọng yếu Đảng Cộng Sản Việt Nam Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, làm nịng cốt, xung kích nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia ANNDVN thuộc hệ thống tổ chức Cơng an Nhân dân Việt Nam, có chức năng: tham mưu cho Đảng Nhà nước đề chủ trương, sách, biện pháp bảo vệ an ninh quốc gia; quản lí nhà nước an ninh quốc gia phạm vi nước; đấu tranh làm thất bại âm mưu hành động xâm phạm an ninh quốc gia , 71 có lợi ích đất nước Tình hình giới ngày phức tạp, bối cảnh liên kết quốc tế ảnh hưởng, tranh giành ngày sâu nước lớn Mỹ, Trung Quốc quốc gia Đông Nam Á nói chung với Campuchia nói riêng Để tăng cường ảnh hưởng cường quốc không ngần ngại viện trợ kinh tế cho Campuchia với điều kiện khác để ràng buộc an ninh trị, rào cản khiến cho Campuchia gặp nhiều khó khăn việc thực thi sách ngoại giao bên ngồi Thực sách ngoại giao trung lập, đa dạng hóa, đa phương hóa mối quan hệ chủ trương sách Campuchia, nhằm tranh thủ nguồn lực giảm thiểu phụ thuộc từ bên Có chủ trương đất nước cịn nhiều khó khăn, nhỏ yếu kinh tế lẫn trị Do đó, thực tế, tăng cường hợp tác với Việt Nam giúp cho Campuchia hạn chế ảnh hưởng chi phối từ phía nước lớn, muốn biến Campuchia thành khu vực ảnh hưởng họ Có thể nói rằng, việc tận dụng lợi hai nước nhằm tăng cường hợp tác mối quan hệ hợp tác an ninh phi truyền thống Campuchia với Việt Nam nhận nhiều lợi ích thiết thực, đặc biệt việc phát triển kinh tế xã hội, nâng cao vai trò vị đất nước trường quốc tế Song song với q trình đó, hợp tác với Việt Nam góp phần giúp cho Campuchia bước hội nhập vào đời sống khu vực quốc tế, trước hết tham gia vào tổ chức ASEAN chương trình hợp tác tiểu khu vực Đồng thời, tăng cường mối quan hệ vốn có với Việt Nam, Campuchia thực thi sách ngoại giao đa phương mình, thực chiến lược tận dụng cân lực lượng quốc tế diện ngày lớn đất nước 2.4.2 Đối với khu vực ASEAN Thứ nhất, khẳng định thành đạt quan hệ an ninh phi truyền thống Campuchia - Việt Nam có tác động tích cực đến phát triển hịa bình thịnh vượng chung khu vực Đông Nam Á hầu hết lĩnh vực từ kinh tế, trị đến an ninh, quốc phịng, văn hóa, giáo dục… sở góp phần vào việc phát triển kinh tế, xã hội khu 72 vực, nâng cao đời sống nhân dân, bước thu hẹp khoảng cách phát triển nước (kể Campuchia Việt Nam) với quốc gia khu vực Thứ hai, phát triển quan hệ an ninh phi truyền thống Campuchia Việt Nam góp phần tạo nên khu Đơng Nam Á hịa bình, ổn định phát triển bền vững Đặc biệt vấn đề Campuchia trước năm 1993 làm cho tình trạng khu vực căng thẳng Với ý thức trách nhiệm hịa bình an ninh khu vực, từ sau khủng hoảng Campuchia tiếp tục tăng cường hợp tác chặt chẽ với nước khu vực Đông Nam Á, Việt Nam quốc gia láng giềng, việc hợp tác hai quốc gia nhằm tiến tới, kiềm chế kiềm chế nguy gây căng thẳng xung đột quan hệ hai nước Vấn đề biên giới bước giải việc phân định cắm mốc, đồng thời vấn đề người Việt Campuchia đạt kết bước đầu làm cho hai nước ngày gắn kết với nhau, chung sống hịa bình hợp tác hữu nghị Đồng thời việc đưa tất quốc gia Đông Nam Á vào chung tổ chức hợp tác khu vực chung chấm dứt phân chia Đông Nam Á thành hai khu vực riêng rẽ, đối lập trị, kinh tế Trước đó, với giúp đỡ tích cực từ phía Việt Nam nhằm đưa Campuchia gia nhập ASEAN góp phần thực hóa mục tiêu chung ASEAN phát triển kinh tế văn hóa thơng qua nỗ lực hợp tác chung thành viên, tinh thần trì hịa bình ổn định khu vực Thứ ba, hợp tác Việt Nam - Campuchia góp phần tạo dựng cho ASEAN có vị vai trị định trường quốc tế Trước năm 1999, ASEAN tổ chức chưa hồn tất q trình thể hóa Năm 1999 Campuchia gia nhập ASEAN, với hợp tác với Việt Nam thực biến ASEAN thành tổ chức hợp tác tất quốc gia Đông Nam Á, khối trị - kinh tế lớn Bên cạnh hợp tác quốc gia khu vực nói chung Việt Nam với Campuchia nói riêng với tính pháp lý việc thơng qua Hiến chương ASEAN xây dựng góp phần làm cho ASEAN có tiếng nói ảnh hưởng lớn tổ chức quốc tế với tư cách đại diện cho Đông Nam Á Hiện tất nước lớn cạnh tranh ảnh hưởng để giành 73 ủng hộ ASEAN sách họ Đơng Nam Á, Châu Á - Thái Bình Dương Thực tế tạo hội cho ASEAN giữ vai trò đầu tàu định hình khu vực 2.4.3 Những thách thức triển vọng hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam - Campuchia Những thách thức: Trước hết, Campuchia Việt Nam hai nước láng giềng có mối quan hệ lâu đời, có điểm gần gũi, tương đồng địa lý, lịch sử, văn hóa, xã hội, đặc biệt nhân dân hai nước có truyền thống hợp tác chặt chẽ lâu dài lịch sử Hiện Campuchia Việt Nam có độc lập, chủ quyền, xây dựng phát triển đất nước điều kiện hịa bình Đồng thời lãnh đạo nhân dân hai nước hiểu thấy rõ tầm quan trọng việc tăng cường củng cố mối quan hệ hữu nghị hợp tác Campuchia Việt Nam mục tiêu chung xây dựng phát triển đất nước hịa bình, phồn vinh, với xu hịa bình, hợp tác ngày phát huy, mơi trường hợp tác thân thiện tạo điều kiện tốt cho phát triển quan hệ Bên cạnh thuận lợi, quan hệ Việt Nam với Campuchia gặp khơng khó khăn, thách thức Thứ nhất, Campuchia Việt Nam bắt tay xây dựng đất nước điều kiện thiếu thốn nhiều mặt, hai nước kinh tế nghèo nàn lạc hậu, sở hạ tầng, dịch vụ cịn nhiều yếu kém, phía Campuchia Mặc dù hai đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế tương đối cao xuất phát điểm, hai quốc gia nước có kinh tế thấp so với nước khu vực, có nguy tụt hậu so với giới Trình độ phát triển Campuchia với Việt Nam khơng q chênh lệch điều có tác động không thuận chiều mối quan hệ toàn diện hai nước bối cảnh hội nhập quốc tế Đặc biệt giai đoạn nay, triển khai chương trình dự án hợp tác hai nước cần phải có nguồn vốn lớn nguồn nhân lực có trình độ cao mà vấn đề khó khăn, khơng phải mạnh sẵn có hai nước gây nên trở ngại cho liên kết mang tính song phương đa phương 74 Thứ hai, khác biệt số yếu tố văn hóa vấn đề lịch sử để lại hai nước trở ngại cho phát triển quan hệ hợp tác Campuchia - Việt Nam Những vấn đề biên giới biển, Việt kiều… vấn đề chưa giải triệt để khứ rào cản cho phát triển quan hệ hợp tác hai quốc gia Đặc biệt lực phản động với số đảng đối lập khơng muốn có quan hệ thân thiết với Việt Nam, lợi dụng vấn đề nhạy cảm để kích động chống phá nghiệp xây dựng phát triển nước hợp tác hai bên, gây nên tình trạng chia rẽ quan hệ Việt Nam - Campuchia Song song với khó khăn trên, khác biệt hệ thống trị, luật pháp hành hai nước nhân tốt tác động không tốt đến q trình hợp tác tồn diện Việt Nam - Campuchia Về góc độ trị, quan hệ Việt Nam Campuchia mối quan hệ hai Đảng cầm quyền mà mối quan hệ Đảng Cộng sản Việt Nam với đảng phái trị Campuchia Đảng CPP, Đảng FUNCINPEC… Nội đất nước Campuchia tương đối ổn định, nhiên bên ẩn chứa mâu thuẫn bất ổn, quyền ln phải chịu tác động đấu tranh nội bộ, phe phái nước, chịu chi phối lớn từ bên Vì quan hệ Việt Nam Campuchia chịu tác động từ nhiều phía bắt nguồn từ điều kiện chủ quan khách quan Thứ ba, dựa vào đặc điểm vị trí địa lý, vùng biên giới hai nước có phức tạp khó khăn, người xấu dùng để hoạt động, hành động trái pháp luật dựa vào để thực chiến lược biến đổi chế độ, lật đổ quyền Việt Nam, kích động làm bất ổn tình hình nội Campuchia Thứ tư, tranh giành ảnh hưởng, lợi ích nước lớn khu vực bên cạnh mặt tích cực nước nhân tố tiêu cực, phá hoại quan hệ tốt đẹp vốn có Campuchia Việt Nam Thái độ cạnh tranh ngầm nước lớn Mĩ, Trung Quốc, làm gia tăng thêm khó khăn, trở ngại quan hệ an ninh phi truyền thống Việt Nam Campuchia 75 Triển vọng hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam - Campuchia: Quan hệ hợp tác Việt Nam Campuchia triển khai nhiều lĩnh vực thực cấp độ khác Để đáp ứng nhu cầu quan hệ Việt Nam - Campuchia hai bên tập trung ưu tiên hợp tác số lĩnh vực liên quan tới tỉnh biên giới như: tăng cường xúc tiến đầu tư thương mại, thực chế ưu đãi thuế hải quan, tăng cường biện pháp kiểm sốt chống bn lậu hàng giả qua biên giới, nâng cấp cửa biên giới, xây dựng tuyến đường nối tỉnh hai nước, tăng cường trao đổi đồn văn hóa, nghệ thuật… Để hợp tác thực có hiệu vấn đề Việt Nam Campuchia cần phải có hợp tác chặt chẽ hai bên, việc không giải tốt vấn đề làm ảnh hưởng đến mối quan hệ hữu nghị hai nước thời gian tới Việc ổn định tình hình an ninh - trị điều kiện tiên đảm vảo cho phát triển bền vững kinh tế - xã hội nước Vì vậy, hồn cảnh tăng cường an ninh trị Việt Nam với Campuchia điều quan trọng liên quan đến tồn phát triển hai dân tộc Lãnh đạo hai quốc gia tăng cường thỏa thuận, phối hợp chặt chẽ vấn đề trọng điểm, tiếp tục trì thường xuyên tiếp xúc trao đổi đoàn cấp cao hai nước hình thức khác nhằm làm tăng thêm tin cậy, hiểu biết lẫn để kịp thời khắc phục vấn đề nảy sinh quan hệ hai nước Đối với tỉnh có chung biên giới, cần tăng cường việc hợp tác hỗ trợ lẫn lĩnh vực đối ngoại, chia sẻ thông tin tham khảo ý kiến lẫn diễn đàn quốc tế khu vực, khuôn khổ nhà tổ chức mà hai bên thành viên Ngoài Việt Nam Campuchia cịn trí tăng cường phối hợp an ninh, thường xuyên trao đổi thông tin cho nhau, phối hợp chặt chẽ việc trì an ninh khu vực biên giới Đồng thời mở rộng công tác tuần tra chung biển, phòng chống tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm khủng bố khu vực biên giới, giáo dục tuyên truyền cho nhân dân hai nước hiểu rõ 76 sách nhà nước mối quan hệ hữu nghị Việt Nam với Campuchia Việt Nam Campuchia khơng hợp tác với mà cịn phối hợp với nước bạn Lào nước khu vực, triển khai cam kết liên quan nhằm thực thỏa thuận Tam giác phát triển Lào - Việt Nam Campuchia, hợp tác liên kết với nước liên quan GMS, phát triển sử dụng sông Mê Kông nhằm tăng cường liên kết nước khu vực với nhau, tạo mơi trường hịa bình, hữu nghị phát triển Cùng với xu hợp tác hịa bình phát triển xu chủ đại quan hệ quốc tế thời đại ngày Các quốc gia vùng lãnh thổ ngày xích lại gần lợi ích chung phát triển kinh tế ổn định đất nước Không loại trừ khả xuất chiến cục bộ, quy mô vừa số khu vực, điều khơng ảnh hưởng đến q trình tồn cầu hóa, khu vực hóa diễn mạnh mẽ Mặt khác, cách mạng khoa học công nghệ diễn phạm vi toàn cầu kết nối hầu hết quốc gia thông qua hệ thống tinh vi, rộng khắp Đặc biệt, Việt Nam Campuchia trở thành thành viên tổ chức quốc tế, khu vực như: WTO, APEC, ASEAN… Đã tạo điều kiện cho hai nước có liên kết chặt chẽ hợp tác đa phương Nói cách khác điều khoản cam kết trình hợp tác đa phương khu vực giới nhiều mang tính chất ràng buộc cao kí kết mang tính song phương Vì bối cảnh hội nhập khu vực giới, Việt Nam Campuchia cần quan hệ hợp tác gắn bó để phát triển hội nhập thành công Mối quan hệ nhìn chung tốt đẹp, hai nước ln dành cho vị trí xứng đáng sách đối ngoại nước, thường dành nhiều điều kiện ưu đãi cho mang tính chiến lược Khơng thể phủ nhận thời gian qua, hợp tác xuyên quốc gia việc giải vấn đề an ninh phi truyền thống có nhiều tiến triển tích cực Tuy nhiên, đường tới thiết lập chế hợp tác đa phương toàn khu vực để đối phó với mối 77 đe doạ trước mắt hai quốc gia Việt Nam Campuchia cịn phải đối mặt với nhiều thách thức Trước hết, thiếu thống nước khu vực khái niệm an ninh phi truyền thống Cho đến nay, tranh luận nhiều khái niệm “an ninh phi truyền thống” mơ hồ danh sách vấn đề coi thuộc phạm vi “an ninh phi truyền thống” không quán Nguyên nhân chủ yếu điều nước có mối quan tâm mục tiêu khác nên vấn đề nước coi thuộc phạm vi vấn đề an ninh phi truyền thống nước khác lại cho khơng phải Kết ý thức chung phải đối phó với vấn đề an ninh phi truyền thống quốc gia có biện pháp giải khác nhau, dẫn đến khó lịng đến hợp tác chung toàn khu vực Thứ hai, không đồng hợp tác an ninh phi truyền thống nhóm nước Đơng Á Có thể thấy, hợp tác an ninh phi truyền thống Đông Nam Á tiến triển nhanh Đông Bắc Á Ngun Đơng Nam Á có mức tăng trưởng kinh tế nhanh chóng, đồng xu hướng hội nhập tất yếu, nên thuận lợi việc đến thống chung để giải vấn đề an ninh đe dọa quốc gia khu vực Trong đó, Đơng Bắc Á ln bất ổn với xung đột căng thẳng lịch sử để lại khủng hoảng hạt nhân Bán đảo Triều Tiên, quan hệ hai bờ eo biển Đài Loan Thêm vào vấn đề an ninh phi truyền thống Đông Bắc Á liên quan đến vấn đề an ninh truyền thống chạy đua vũ trang, vũ khí cơng nghệ hạt nhân Ví dụ việc bn lậu vũ khí Đơng Bắc Á có mối liên quan với việc phổ biến vũ khí khu vực, hay tội phạm có tổ chức liên quan đến việc vận chuyển vũ khí bất hợp pháp sang thị trường Hàn Quốc Nhật Bản Chính mà hợp tác Đơng Bắc Á diễn chậm khó khăn Đơng Nam Á Đây điều bất lợi cho việc tiến hành hợp tác chung phạm vi toàn khu vực Đông Á 78 Thứ ba, nay, thấy hầu hết nỗ lực hợp tác đa phương an ninh phi truyền thống khu vực tập trung vào việc thiết lập chế mềm, tuyên bố, tổ chức đối thoại mà cịn vào tăng cường thi hành luật hợp tác pháp lý Điều mức độ làm cho Việt Nam Campuchia cịn thiếu thiện chí trị, khả tổ chức yếu thiếu luật để đối phó hiệu với vấn đề an ninh phi truyền thống nhóm tội phạm có tổ chức, bn người trái phép Thứ tư, ý thức chủ quyền quốc gia phát triển mạnh mẽ thách thức việc phát triển chế hợp tác đa phương toàn khu vực Do khứ thực dân thiếu kinh nghiệm việc xây dựng cộng đồng nên hầu phát triển đặt chủ quyền quốc gia làm ưu tiên hàng đầu chương trình nghị an ninh lợi ích quốc gia Nếu tham gia hợp tác tức quốc gia phải chấp nhận có can thiệp bên vào thân nước giải hiệu vấn đề an ninh phi truyền thống hay lộn xộn nội gây ảnh hưởng rộng toàn khu vực Đây điều mà quốc gia dễ dàng chấp nhận làm hạn chế nhiều nỗ lực hợp tác hai nước Việt Nam Campuchia nói riêng khu vực nói chung 79 KẾT LUẬN Việt Nam Campuchia có hợp tác chặt chẽ nhằm đối phó với thách thức an ninh phi truyền thống ngày xuất trội với khái niệm an ninh toàn diện an ninh kinh tế, an ninh lương thực, an ninh môi trường, an ninh người, an ninh tiền tệ, an ninh thông tin Hai nước tiếp tục tăng cường hợp tác lĩnh vực trao đổi thông tin, kinh nghiệm, đào tạo phối hợp bảo vệ biên giới, ngăn chặn xâm nhập phá hoại lực thù địch, chống âm mưu diễn biến hồ bình, phịng chống tội phạm Hai bên Campuchia Việt Nam hiểu thấy rõ tầm quan trọng việc tăng cường củng cố mối quan hệ hữu nghị hợp tác với lĩnh vực an ninh phi truyền thống quan trọng Nhằm mục tiêu chung xây dựng phát triển đất nước hịa bình, phồn vinh, với xu hịa bình, hợp tác ngày phát huy, mơi trường hợp tác thân thiện tạo điều kiện tốt cho phát triển quan hệ 80 Bên cạnh thuận lợi, quan hệ hợp tác Việt Nam với Campuchia phải đối mặt với nhiều thách thức, cần phải đẩy mạnh mối quan hệ tốt đẹp sẵn có hai nước khẳng định tâm củng cố tăng cường quan hệ hợp tác láng giềng tốt đẹp, đoàn kết hữu nghị truyền thống, ổn định lâu dài nhằm phát triển Đồng thời hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam với Campuchia góp phần khơng nhỏ việc ổn định an ninh trị - kinh tế - xã hội mở rộng quan hệ hợp tác với quốc gia Đông Nam Á, bước khẳng định vai trị vị trí khu vực, trì phát triển quan hệ đối ngoại, mở rộng bên Hiện nay, vấn đề “an ninh phi truyền thống” vượt qua khỏi phạm vi lợi ích an ninh quốc gia nước không việt Nam Campuchia mà trở thành thách thức mang tính tồn cầu, hoạt động tội phạm xuyên quốc gia, khủng bố quốc tế khủng bố vũ khí sinh, hóa học, bệnh dịch khơng biên giới Chính vậy, đấu tranh với vấn đề địi hỏi phải có nỗ lực chung cộng đồng quốc tế, có giải pháp bước hài hòa kết hợp kinh tế, trị, ngoại giao, pháp luật, khoa học - kỹ thuật mặt khác 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO Huỳnh Công Bá (2011), Lịch sử Việt Nam cổ trung đại, Nxb Thuận Hóa Nguyễn Minh Cảnh (chủ biên) (2012), Giáo trình lịch sử Việt Nam tập từ nguyên thủy đến đầu kỉ X, Nxb Đại học Sư phạm Vương Nhật Châu (2006), An ninh quốc tế thời đại tồn cầu hóa, NXB Chính trị quốc gia Hà Nội Nguyễn Duy Chiến- Vụ trưởng, Ủy ban Biên giới quốc gia, Bộ Ngoại giao, Công ước năm 2007 ASEAN chống khủng bố tham gia Việt Nam, Tạp chí nghiên cứu lập pháp tháng 4/2009 Nguyễn Trọng Chuẩn (2006), Những vấn đề toàn cầu hai thập niên đầu kỉ XXI, NXB Trẻ Nguyễn Duy Dũng (2010), Tam giác phát triển kinh tế Việt Nam – Lào Campuchia: từ lý thuyết đến thực tiễn, Nxb Khoa học Xã hội Nguyễn Văn Hà (2010), “Đầu tư trực tiếp nước Campuchia thập kỉ qua”, Tạp chí nghiên cứu Đơng Nam Á, tr.30 - 37 82 Trần Xuân Hiệp (2014), Quan hệ Việt Nam - Campuchia từ sau chiến tranh lạnh đến nay, Nxb Khoa học xã hội Trần Xuân Hiệp (2009), Quan hệ an ninh trị Việt Nam Lào Campuchia (1991 - 2007) Luận văn thạc sĩ, ĐHSP Huế 10 Trần Xuân Hiệp (2014), Quan hệ Việt Nam - Campuchia từ sau chiến tranh lạnh đến nay, Nxb KHXH 11 Hoàng Thị Hoa (chủ biên) (2010), Nhật Bản với phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam - Lào - Campuchia giai đoạn nay, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 12 Nguyễn Văn Hoàn (2014), Lịch sử giới cách tiếp cận, Nxb Khoa học xã hội 13 Nguyễn Mạnh Hưởng (2011), An ninh phi truyền thống - vấn đề mang tính tồn cầu, Tạp chí Cộng sản điện tử 14 Trần Khánh (2007), “Những thách thức xây dựng cộng đồng an ninh ASEAN”, Tạp chí nghiên cứu Đơng Nam Á, tr.10 - 17 15 Phan Ngọc Liên (chủ biên) (2002), Lược sử Đông Nam Á, Nxb Giáo dục, Hà Nội 16 Phan Ngọc Liên (chủ biên) (2005), Lịch sử giới cận đại - giáo trình cao đẳng sư phạm, Nxb Sư phạm 17 Phạm Nguyên Long (1997), ASEAN vấn đề xu hướng, Nxb Khoa học Xã hội 18 Nguyễn Cảnh Minh (chủ biên) (2012), Giáo trình lịch sử Việt Nam tập từ nguyên thủy đến đầu kỉ XX, Nxb Đại học sư phạm 19 Nguyễn Thu Mỹ (2006), “Quan hệ ASEAN - Trung Quốc 15 năm nhìn lại, Tạp chí nghiên cứu Trung Quốc”, Tạp chí nghiên cứu Trung Quốc, tr.28 41 20 Đỗ Hồi Nam (2002), Hướng tới cộng đồng Đơng Nam Á, Nxb Thế giới 21 Nguyễn Nhâm (2011), Châu Á - Thái Bình Dương: “Điểm nóng” an ninh phi truyền thống, Petro Times 22 Hứa Ninh Ninh (2007), “Tổng kết 15 năm hợp tác kinh tế thương mại Trung Quốc ASEAN”, Tạp chí nghiên cứu Trung Quốc, tr38 - 46 83 23 Vũ Dương Ninh (chủ biên) (2003), Việt Nam - ASEAN quan hệ song phương đa phương, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 24 Vũ Dương Ninh (2007), Việt Nam - giới hội nhập (Một số cơng trình tuyển chọn), Nxb Giáo dục 25 Lương Ninh - Vũ Dương Ninh (chủ biên) (2008), Tri thức Đơng Nam Á, Nxb Chính trị Quốc gia 26 Lương Ninh (chủ biên) (2005), Lịch sử Đông Nam Á, Nxb Giáo dục Hà Nội 27 Đỗ Tiến Sâm (2007), “Hợp tác Trung Quốc - ASEAN tác động đến tiến trình xây dựng cộng đồng ASEAN”, Tạp chí nghiên cứu Trung Quốc, tr.35 28 Kong Sokea (2009), “Campuchia với Diễn đàn khu vực ASEAN(ARF)”, Tạp chí nghiên cứu Đơng Nam Á, tr.50 - 54 29 Nguyễn Hồng Sơn (chủ biên) (2009), Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) nội dung lộ trình, Nxb Khoa học Xã hội 30 Khắc Thành (2001), Lịch sử nước ASEAN, Nxb Trẻ 31 Nguyễn Anh Thái (chủ biên) (2002), Lịch sử giới đại, Nxb Giáo dục 32 Phạm Đức Thành (2005), “Đông Nam Á: Hiện trạng vấn đề”, Tạp chí nghiên cứu Đơng Nam Á, tr.3 - 11 33 Phạm Đức Thành (2006), “Campuchia gia nhập WTO”, Tạp chí nghiên cứu Đơng Nam Á, tr11 - 15 34 Lê Văn Toàn (1992), Kinh tế ASEAN khả hội nhập Việt Nam, Nxb Thống kê Hà Nội 35 Tạp chí Đơng Nam Á số - 2000, Hội nghiên cứu khoa học Đông Nam Á Việt Nam 36 Tạp chí Đơng Nam Á số - 2000, Hội nghiên cứu khoa học Đông Nam Á Việt Nam 37 Tạp chí Đơng Nam Á số - 2005, Hội nghiên cứu khoa học Đông Nam Á Việt Nam 38 Tập thể tác giả, An ninh quốc gia vấn đề an ninh phi truyền thống, NXB Chính trị - hành 84 39 Tổng cục thống kê - Vụ tổng hợp thông tin (1999), Tư liệu kinh tế nước thành viên ASEAN, Nxb Thống kê, Hà Nội 40 Một số quy định pháp luật quan hệ hợp tác Việt Nam nước ASEAN, (2002), Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội 41 Việt Nam-Những chặng đường lịch sử 1954 - 2005, (2005), Nxb Giáo dục Thành phố Hồ Chí Minh - Trường đại học Sư phạm 42 Phòng thương mại công nghiệp Việt Nam ban ASEAN: Việt Nam hội nhập ASEAN hợp tác phát triển, Nxb Hà Nội 43 Hội đồng quốc gia đạo biên soạn từ điển bách khoa Việt Nam: TỪ ĐIỂN BÁCH KHOA VIỆT NAM A-Đ NHÀ XUẤT BẢN TỪ ĐIỂN BÁCH KHOA (2007) Và số tài liệu website: 44 Quan hệ Trung Quốc - Campuchia tác động đến Việt Nam, trang http://nghiencuubiendong.vn/tin-ncbd/2005-quan-h-trung-quc-campuchiava-tac-ng-n-vit-nam (truy cập ngày 15/1/2015) 45 Việt Nam – Lào - Campuchia thắt chặt hợp tác chống ma túy, trang http://www.mofahcm.gov.vn/vi/mofa/nr040807104143/nr040807105001/ns 050824144944 (truy cập ngày 25/1/2015) 46 Xây dựng biên giới Việt Nam - Campuchia hợp tác phát triển, trang http://www.vietnamplus.vn/xay-dung-bien-gioi-viet-namcampuchia- hop-tac-cung-phat-trien/298118.vnp (truy cập ngày 2/3/2015) 47 Hiệp định quy chế biên giới Việt Nam Campuchia, trang http://thuvienphapluat.vn/archive/Hiep-dinh-ve-quy-che-bien-gioi-giuaViet-Nam-va-Cam-pu-chia-vb146478.aspx (truy cập ngày 3/3/2015) 48 An ninh phi truyền thống - vấn đề mang tính tồn cầu, trang http://www.hvcsnd.edu.vn/vn/Acedemy/Phap-luat/84/2282/An-ninh-phitruyen-thong-van-de-mang-tinh-toan-cau.aspx (truy cập ngày 22/3/2015) 85 49 “An ninh phi truyền thống” khái niệm hướng hợp tác mới, trang http://www.conganbinhthuan.gov.vn/index.php?id=1078%3Aan-ninhphi-truyn-thng-mt-khai-nim-mi-va-hng-hp-tac-mi-&option=com_content (truy cập ngày 1/4/2015) 50 Hội thảo khoa học “An ninh phi truyền thống tác động Việt Nam”, trang http://www.tapchicongsan.org.vn/Home/Thong-tin-ly- luan/2013/22790/Hoi-thao-khoa-hoc-An-ninh-phi-truyen-thong-va-tacdong.aspx (truy cập ngày 1/4/2015) 51 Đào Minh Hồng - Lê Hồng Hiệp (chủ biên), (2013), Sổ tay Thuật ngữ Quan hệ Quốc tế, Đại học KHXH&NV TPHCM, An ninh phi truyền thống (Nontraditional security), trang http://nghiencuuquocte.net/2014/11/16/an-ninh-phi-truyen-thong/ (truy cập ngày 27/3/2015) ... hai: Thuật ngữ an ninh phi truyền thống có vị trí hệ thống thuật ngữ khái niệm an ninh an ninh truyền thống Nhiều nhà nghiên cứu khai thác hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam - Campuchia, nhiên... nét tình hình hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam Campuchia trước năm 1979…………… …………………………………… 17 2.2 Những nhân tốt tác động tới hợp tác an ninh phi truyền thống Việt Nam – Campuchia giai... THỰC TIỄN VỀ AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG…………………………………………………………… 1.1 Khái niệm an ninh, an ninh truyền thống, an ninh phi truyền thống? ??……6 1.2 Nội dung nguồn gốc an ninh phi truyền thống? ??……………………8