MỤC LỤC ` LỜI NÓI ĐẦU Những năm gần đầy, kinh tế Việt Nam phát triển mạnh Bên cạnh kỹ thuật nước ta bước tiến Trong phải nói đến ngành khí động lực sản xuất ơtơ, liên doanh với nhiều hãng ôtô tiếng giới sản xuất lắp ráp ôtô Để góp phần nâng cao trình độ kỹ thuật, đội ngũ kỹ thuật ta phải tự nghiên cứu chế tạo, yêu cầu cấp thiết Có ngành ôtô nước ta phát triển Trong đồ án em giao nhiệm vụ tính toán thiết kế hộp số xe tải Đây phận chính, khơng thể thiếu ơtơ Nó dùng để thay đổi số vịng quay mơmen động truyền đến bánh xe chủ động cho phù hợp với điều kiện làm việc ôtô, ngắt truyền động động khỏi hệ thống truyền lực thời gian lâu dài Đồ án phần quan trọng nội dung học tập sinh viên, nhằm tạo điều kiện cho sinh viên tổng hợp, vận dụng kiến thức học để giải vấn đề cụ thể ngành Trong trình thực đồ án này, em cố gắng tìm tịi, nghiên cứu tài liệu, làm việc cách nghiêm túc với mong muốn hoàn thành đồ án tốt Tuy nhiên, thân cịn kinh nghiệm nên việc hồn thành đồ án khơng thể khơng có thiếu sót Cuối cùng, em xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến thầy, cô tận tình truyền đạt lại kiến thức quý báu cho em Đặc biệt, em xin gởi lời cảm ơn đến thầy……… nhiệt tình hướng dẫn trình làm đồ án Em mong muốn nhận xem xét dẫn thầy Đà Nẵng, ngày 22 tháng 04 năm 2019 ` Chương I TỔNG QUAN VỀ HỘP SỐ Ơ TƠ 1.1.Cơng dụng, phân loại , u cầu 1.1.1.Công dụng Hộp số dùng để thay đổi số vịng quay mơ men động truyền đến bánh xe chủ động cho phù hợp với điều kiện làm việc luôn thay đổi ô tô mà tự động đáp ứng Ngồi hộp số cịn dùng để tách lâu dài động khỏi hệ thống truyền lực cần thiết khởi động, chạy không tải, chạy theo quán tính Dẫn động phận cơng tác xe chuyên dùng xe có tời kéo,tời đổ… 1.1.2 Yêu cầu - Có tỷ số truyền số lượng tay số thích hợp, đảm bảo chất lượng động lực tính kinh tế nhiên liệu cần thiết cho ô tô - Làm việc êm dịu, chuyển số nhẹ nhàng thuận tiện, khơng va đập - Có vị trí trung gian (số 0) để tách lâu dài động khỏi hệ thống truyền lực - Kết cấu đơn giản, làm việc tin cậy, bền vững - Hiệu suất cao, kích thước khối lượng nhỏ, giá thành rẻ 1.1.3.Phân loại - Theo phương pháp điều khiển chia loại : Điều khiển tay ; Điều khiển tự động bán tự động - Theo số cấp phân loại : 3, 4, nhiều cấp - Theo sơ đồ động, phân : - • Hộp số với trục cố định (2, hay nhiều trục ) • Hộp số hành tinh (1 dãy, dãy…) Theo số lượng phần tử điều khiển cần thiết để gài số truyền phân : một, hai hay - ba phần tử điều khiển Theo số lượng dòng lực phân : 1, hay dòng ` Tăng số lượng dòng lực làm phức tạp kết cấu, cho phép giảm tải trọng tác dụng lên bánh rang,trục ổ trục… 1.2 Loại sơ đồ động hộp số - Trên oto sử dụng chủ yếu loại hộp số có trục cố định,điều khiển tay Vì chúng có kết cấu đơn giản, hiệu xuất cao giá thành rẻ, kích thước trọng lượng nhỏ - Hộp số trục cố định, có trục sơ cấp thứ cấp đồng tâm sử dụng phổ biến Hộp số trục cố định thường sử dụng ô tô du lịch, thể thao máy kéo 1.2.1 Hộp số hai trục Loại hộp số hai trục gồm có: Trục sơ cấp gắn bánh chủ động số truyền, trục thứ cấp lắp bánh bị độngcủa cấp số truyền tương ứng Hộp số hai trục tạo truyền thẳng hộp số ba trục phải thơng qua cặp bánh ăn khớp (số nhau), hiệu suất hộp số hai trục ln bé • Ưu điểm: Kết cấu đơn giản, làm việc êm dịu có hiệu suất cao tay số trung gian Dễ bố trí đơn giản kết cấu hệ thống truyền lực xe đặt động cầu chủ động • Nhược điểm: Khơng có số truyền thẳng bánh răng, ổ trục khơng giảm tải số truyền cao làm tăng mài mòn tiếng ồn Kích thước theo chiều ngang lớn hộp số ba trục tỷ số truyền ` Hình 1.1.Sơ đồ hộp số trục Chú thích: I: Trục sơ cấp hộp số; II: Trục thứ cấp hộp số; 1: Số cấp số hộp số; 2: Số cấp số hộp số; 3: Số cấp số hộp số; 4: Số cấp số hộp số; L: Số cấp số lùi hộp số - Trục thứ cấp hộp số thường chế tạo liền với bánh rang côn hay hypobit truyền lực bánh rang trụ tạo điều kiện đơn giản kết cấu dễ bố trí - Các phương án bố trí số lùi, số tiến đồng tốc hộp số Đồng tốc số cao đặt trục chủ động để giảm momen quán tính quy dẫn - Một số trường hợp đồng tốc đặt trục chủ động lẫn bị động để rút ngắn chiều dài hộp số 1.2.2.Hộp số trục • Ưu điểm: Có khả tạo số truyền thẳng nên hiệu suất cao nhất; làm việc số truyền thẳng, bánh răng, ổ trục trục trung gian giảm tải hồn tồn nên giảm mài mịn, tiếng ồn mát công suất ` Ở số truyền khác, mô men truyền qua cặp bánh rang, tạo tỷ số truyền lớn (7-9) với kích thước nhỏ gọn Nhờ giảm trọng lượng tồn cảu tơ • Nhược điểm: Trục thứ cấp cần phải bố trí gối lên trục sơ cấp thông qua ổ bi đặt bên phần rỗng đầu trục sơ cấp, bị khống chế điều kiên kết cấu nên ổ bi khơng chọn theo tiêu chuẩn tính tốn ổ bi mà phải tính tốn thiết kế riêng Ở số truyền trung gian truyền momen thực qua hai cặp bánh ăn khớp nên làm việc không êm, hiệu suất thấp Sơ đồ nguyên lý cảu hộp số trục : Hình 1.2.Sơ đồ động hộp số ba trục Chú thích: I: Trục sơ cấp; IV: Trục số lùi; II: Trục trung gian; A,B: Bộ đồng tốc; III: Trục thứ cấp SL: Vị trí gài số lùi 1, 2, 3, 4: Vị trí gài cấp số 1, cấp số 2, cấp số3, cấp số hộp số ` 1.2.3 Hộp số nhiều cấp Hộp số nhiều cấp tạo thành cách ghép thêm vào phía trước phía sau hộp số sở ( hộp số chính-loại trục ) hộp giảm tốc gọi hộp số phụ Hộp số phụ thường có số truyền thẳng số truyền giảm hay tăng 1.2.3.1.Hộp số phụ đặt phía trước Hộp số phụ đặt phía trước hợp lý kết cấu trường hợp,nó có bánh để tạo số thấp số cao số truyền nối trực tiếp trục vào hộp số phụ với trục sơ cấp hộp số Tỷ số truyền thấp hộp số phụ không lớn., có tác dụng chủ yếu chia nhỏ dãy tỷ số truyền hộp số nên gọi hộp số chia Sơ đồ động : 2p 1p L III I Zap Zac II Hình 1.3.Sơ đồ động hộp số nhiều cấp ba trục với hộp số phụ bố trí phí trước 1p, 2p : Vị trí gài cấp số 1, số số phụ 1, 2, 3, 4, 5, L :Vị trí gài cấp số 1, số 2, số 3, số 4, số số lùi hộp số Zap : Cặp bánh dẫn động trục trung gian từ hộp số phụ ` Zac : Cặp bánh dẫn động trục trung gian từ hộp số Ip : Trục sơ cấp hộp số phụ ; I : Trục sơ cấp hộp số ( Thứ cấp hộp số phụ ) II : Trục trung gian ; III : Trục thứ cấp hộp số 1.2.3.2 Hộp số phụ đặt phía sau Hộp số phụ đặt phía sau thường loại có trục cố định với hai cặp bánh hành tinh Có số truyền thẳng số truyền giảm với tỷ số truyền lớn (khoảng số truyền lớn hộp số chính) nên gọi hộp giảm tốc - Ưu điểm: + Giảm khoảng cách trục tải trọng tác dụng lên chi tiết hộp số - Nhược điểm: + Giảm tính thống hố hộp số + Hiệu suất giảm gài số truyền thấp L Za Za IIIp I III II Hình 1.4a: Sơ đồ hộp số nhiều cấp với hộp số phụ bố trí phía sau Chú thích: III: Trục thứ cấp hốp số (cũng trục sơ cấp hộp số phụ) IIIp: Trục thứ cấp hộp số phụ 1p: Vị trí gài cấp số hộp số phụ 2p: Vị trí gài cấp số hộp số phụ ` 1.2.3.3 Hộp số phụ nhiều cấp với hộp số kiểu hành tinh Để nâng cao hiệu suất cảu hộp số nhiều cấp, nên hộp số có từ đến 10 cấp hộp số phụ thường thiết kế kiểu hành tinh Bộ truyền bánh kiểu hành tinh cho hiệu suất cao nhiều so với kiểu truyền động bánh ăn khớp thông thường Tuy nhiên, đặc điểm kết cấu truyền hành tinh nên hộp số có cấu tạo phức tạp, cồng kềnh Sơ đồ động hộp số : Hình 1.5 Sơ đồ hộp số nhiều cấp với hộp số phụ kiểu hành tinh đặt phía trước Chú thích : I : Trục sơ cấp hộp số II : Trục trung gian III : Trục thứ cấp hộp số ` Hình 1.6 Sơ đồ hộp số nhiều cấp với hộp số phụ kiểu hành tinh đặt phía sau Chú thích :I: Trục sơ cấp hộp số ; II: Trục trung gian ; III: Trục thứ cấp hộp số ;IIIp: Trục thứ cấp hộp số phụ hành tinh nối với cần C cấu hành tinh ; 1, 2, 3, 4, 5, L : Vị trí gài cấp số 1, số 2, số 3, số 4, số số lùi hộp số ; 1p, 2p : Vị trí gài cấp số 1, số hộp số phụ 1.3 Cơ cấu điều khiển hộp số 1.3.1 Đặc điểm kết cấu cấu điều khiển Cơ cấu điều khiển có nhiệm vụ truyền lực tác động lái xe đến ống gài số, hay bánh di trượt, đồng tốc để dịch chuyển chúng vào vị trí gài số vị trí trung gian Phần lớn cấu điều khiển số ơtơ hệ thống địn điều khiển đơn giản Chúng gắn trực tiếp lên nắp hộp số khớp cầu Khớp cầu cho phép điều khiển số với vị trí gài số Khi hộp số có vị trí xa buồng lái buồng lái đặt động động bố trí xe địn điều khiển bố trí bên cạnh lái xe Trong trường hợp phải dùng thêm đòn điều khiển trung gian để truyền động lên trượt gắn nắp hộp số xa vị trí người lái ` 3.2.4 Bán kính ma sát đồng tốc Hình 3.3 Sơ đồ tính tốn kích thước đồng tốc Nếu gọi Rms bán kính trung bình vành ma sát đồng tốc, mơmen ma sát tạo lực ép Q tác dụng lên đôi bề mặt ma sát đồng tốc có quan hệ với Mms xác định theo [1] sau: Mms = Q.µ.Rms sin α ⇒ Rms = M ms sin α Q.µ [N.m] [m] (3.12) Trong đó: Q: Lực ép tác dụng theo chiều trục lên đôi bề mặt ma sát, [N] Q = Pđk.iđk.ηđk Với: Pđk: Lực danh nghĩa tác dụng lên cần điều khiển, [N] Với xe tải: Chọn Pđk = 70 [N] ` iđk: Tỷ số truyền đòn điều khiển, tính tốn lấy: iđk = 1,5 ÷ 2,5; Chọn iđk = ηđk: Hiệu suất cấu điều khiển; chọn: ηđk = 0,85 ÷ 0,95 Chọn ηđk = 0,9 ⇒ Q = 70.2.0,9 = 126 [N] µ: Hệ số ma sát đơi bề mặt ma sát Với vật liệu đôi bề mặt ma sát đồng thau làm việc du thỡ 0,06 ữ 0,07 Chn = 0,07 α: Góc đơi bề mặt ma sát Với vật liệu đôi bề mặt ma sát đồng thau góc α tốt 60 ÷ 70 Chọn α = 70 Thế số liệu vào (3.12) ta có : + Từ số thấp lên số cao : = 0,021[m] = 0,024[m] + Từ số cao xuống số thấp : = 0,031[m] = 0,0413[m] Thống chọn bán kính ma sát đồng tốc Rms = 0,042 [m] Chọn bán kính hãm Rβ: Khi thiết kế, tuỳ thuộc vào kiểu đồng tốc mà giá trị trung bình Rβ ≈ (0,75 ÷ 1,25).Rms; Với xe tải nhỏ thiết kế ta chọn đồng tốc kiểu vành hãm (loại IIa) Vì ta chọn bán kính phản lực: Rβ = 1,15 Rms = 1,15 0,042 = 0,048 [m] 3.2.5 Chiều rộng bề mặt vành ma sát đồng tốc Chiều rộng bề mặt vành ma sát bms [m] xác định: ` bms ≥ Pdk idk η dk 2.π pN Rms sin α [mm] (3.13) Trong : pN: Áp suất pháp tuyến hình thành bề mặt đơi ma sát, [MN/m2]; Với vật liệu vành côn ma sát thường làm đồng thau bôi trơn dầu cac-te hộp số gía trị áp suất làm việc cho phép nằm khoảng: pN ≈ (1,0 ÷ 1,5) [MN/m2] Chọn pN = 1,5 [MN/m2] Các thơng số khác thích xác định Thế số vào (3.13) ta có: [m] Chiều rộng bề mặt vành côn ma sát đồng tốc phải có kích thước đủ lớn cho áp lực pháp sinh bề mặt không lớn nhằm đảm bảo tuổi thọ cần thiết cho bề mặt vành ma sát đồng tốc Vậy ta chọn chung cho ba đồng tốc: bms = 0,003 [m] 3.2.6 Góc nghiêng bề mặt hãm β Góc nghiêng bề mặt hãm tính: µ.Rms ≥ tg β sin α Rβ (3.14) Các thơng số thích tính tốn Thế số vào (3.14) ta có: Chọn: β = 250 ` 3.2.7 Tính tốn kiểm tra thông số đồng tốc Khi tính tốn đồng tốc theo phương pháp trình bày trên, giả thiết trình gài đồng tốc vận tốc xe khơng đổi Thực tế, gài đồng tốc, cắt ly hợp (hoặc giảm vị trí cung cấp nhiên liệu cho động chế độ không tải, ôtô sử dụng ly hợp thủy lực) nên tốc độ xe giảm trình gài số Do chi tiết nối với trục sơ cấp hộp số chuyển động chậm dần theo tốc độ xe thời gian gài đồng tốc Điều làm cho chênh lệch tốc độ thực tế tăng lên chuyển số từ thấp lên cao, ngược lại chuyển số từ số cao số thấp, chênh lệch tốc độ giảm thời gian chuyển số thực tế giảm 3.2.7.1.Mômen ma sát thực tế đồng tốc Mômen ma sát thực tế đồng tốc xác định theo (3.12): M ms = Q.µ Rms sinα [N.m] (3.15) Trong đó: µ: Hệ số ma sát vành ma sát Chọn mục 3.2.4 ;µ = 0,07 α: Góc vành ma sát Chọn mục 3.2.4 ; α = 70 Rms: Bán kính trung bình vành ma sát, [m]; Kết tính tốn mục 3.2.4 : Rms=0.042[m] Q: Lực gài tác dụng lên vành ma sát đồng tốc, [N]; Kết tính tốn mục 3.2.4: Q = 126[N] Thế số liệu vào (3.15) ta có: = 3,04 [N.m] 3.2.7.2.Thời gian chuyển số thực tế đồng tốc Thời gian chuyển số thực tế gài đồng tốc tương ứng xác định: ` tc = J ∑ ik2 ∆ω ( M ms J ∑ ik2 ε c ) [s] (3.16) Ở đây: Dấu (-) ứng với trường hợp gài số từ số thấp lên số cao Dấu (+) ứng với trường hợp gài số từ số cao số thấp εc: Là gia tốc góc trục thứ cấp xe giảm tốc độ sang số εc xác định từ trình giảm tốc xe sang số: εc = g ψ ick δ Rbx η ck [rad/s2] (3.17) Trong đó: g: Là gia tốc trọng trường (g =9,81 [m/s2]) ψ: Là hệ số cản tổng cộng đường Khi tính toán chọn ψ = 0,02 ick, ηck: Tỷ số truyền hiệu suất truyền lực tính từ bánh gài tính đồng tốc đến bánh xe chủ động ôtô Rbx Với bố trí đồng tốc trục thứ cấp ick = i0 = 4,54 Chọn hiệu suất từ hộp số đến bánh xe chủ động ηck = 0,9 δ: Hệ số xét đến khối lượng quay hệ thống truyền lực đến lực quán tính chuyển động tính tiến ơtơ Có thể chọn gần δ = 1,05 Rbx: Bán kính bánh xe, Rbx = 0,38 [m] Thế số liệu vào (3.17) ta có: = 2,48 [rad/s2] Thế kết εc thông số biết vào (3.16) ta tính thời gian chuyển số thực tế đồng tốc sau: Khi chuyển từ số thấp lên số cao : ` = 0,51 [s] = 0,23 [s] Khi chuyển từ số cao số thấp : = 0,58 [s] = 1,19 [s] Vậy thời gian sang số thực tế phù hợp với lý thuyết tính tốn nằm giới hạn kinh nghiệm cho phép (0,5 ÷ 1,5) giây 3.2.7.3.Cơng trượt đôi bề mặt côn ma sát đồng tốc Công trượt ma sát trượt đôi bề mặt ma sát đồng tốc L ms [J] xác định theo [1] sau : Lms = M ms ( ∆ω ± ε c tc ) tc [J] (3.18) Trong đó: Mms: Mơ men ma sát đồng tốc, [N.m]; xác định (3.2.7.1): Mms = 3,03 [N.m] ∆ω: Chênh lệch tốc độ góc hai số truyền εc: Gia tốc góc chậm dần, xác định (3.17): εc = 2,56 [rad/s2] Error! No bookmark name given tc: Thời gian chuyển số thực tế, xác định (3.16) Thế số liệu vào (3.18) ta được: Từ số thấp lên số cao : = 30,03 [J] = 28,48 [J] Từ số cao xuống số thấp : = 68,19 [J] =75,01 [J] ` 3.2.7.4.Công trượt riêng đôi bề mặt côn ma sát đồng tốc Công trượt riêng đồng tốc đánh giá công trượt đôi bề mặt vành ma sát đơn vị diện tích vành ma sát xác định theo [1]: lr = Lms 2.π Rms bms [J/m2] (3.19) Trong đó: Lms: Cơng trượt vành ma sát, [J]; xác định (3.18) Rms: Bán kính ma sát vành ma sát, [m] Đã xác định mục (3.2.4): Rms= 0,042 [m] bms: Chiều rộng bề mặt vành ma sát, [m] Đã xác định mục (3.2.5): bms = 0,003 [m] Thế số liệu vào (3.19) ta có: = 37,9462 [KJ/m2 ] = 35,9897[KJ/m2 ] Từ số cao xuống số thấp : = 86,1795 [KJ/m2 ] = 94,7977 [KJ/m2] Giá trị công trượt riêng lớn đồng tốc 86,3 [KJ/m 2] nhỏ giới hạn cho phép (Lr ≤ 100 [KJ/m2]) xe con, tải khách cở nhỏ CHƯƠNG IV MÔ TẢ CHI TIẾT KẾT CẤU HỘP SỐ THIẾT KẾ 4.1 Loại hộp số thiết kế thông số sau thiết kế: - Hộp số thiết kế hộp số trục có cấp số tiến cấp số lùi - Tỷ số truyền tay số sau thiết kế hộp số sau : + Tay số : ih1= 4,73 ` + Tay số : ih2= 3,21 + Tay số : ih3= 2,17 + Tay số : ih4= 1,47 + Tay số : ih4= + Tay số lùi: ihl= 5,68 4.2 Bánh trục hộp số: - Các cặp bánh hộp số bánh trụ nghiêng bề rộng bánh b=20mm - Sau hiệu chỉnh tính xác ta có thông số trục hộp số sau : + Khoảng cách trục: A = 102 mm + Đường kính trục sơ cấp: d1 = 26 mm + Đường kính trục trung gian: d2 = 34 mm + Đường kính trục thứ cấp: d3 = 46 mm - Trục sơ cấp chế tạo liền với bánh răng, trục định vị tránh dịch chuyển chiều trục gối đỡ sau nằm vỏ hộp số, gối đỡ trước trục, phía bánh đà khơng chịu lực chiều trục Trục sơ cấp đỡ gối đỡ ổ bi cầu dãy hướng kính Vịng hãm lắp rãnh vịng ngồi ổ - Trục trung gian lắp cố định các-te, đỡ gối đỡ bi cầu dãy hướng kính - Trục thứ cấp đầu trước đặt ổ đỡ, bố trí bánh đầu trục sơ cấp Đầu sau đặt ổ bi, định vị vỏ để tiếp nhận lực chiều trục Gối trước dùng ổ bi trụ khơng có vịng ngồi vịng trong, khơng có vòng cách lắp theo nguyên lý vòm với khe hở nhỏ Gối đỡ sau trục thứ cấp ổ bi hướng kính dãy, ổ cố định vỏ nhờ vịng hãm - Trục thứ cấp có then hoa để lắp bánh răng, để nhận lực chiều trục từ bánh nghiêng lắp lăn hay bạc, thiết kế trục bậc với vòng tỳ mặt đầu ` 4.3 Bộ đồng tốc: - Bộ đồng tốc dùng để nối bánh với trục gài số nhằm: + Làm đồng tốc độ phần cần gài trước chúng nối với + Không cho phép gài số chi tiết cần nối chưa đồng tốc độ Nhờ đó, đảm bảo trình gài số êm dịu dễ dàng - Đối với xe du lịch thiết kế ta chọn loại đồng tốc loại IIa (kiểu bi định vị), có đặc điểm sau: + Ưu điểm: Thanh trượt làm ln nhiệm vụ định vị, cịn lò xo định vị dùng hai vòng lò xo, nhờ tránh tượng bị lệch lò xo vào gài số + Nhược điểm: Ma sát hốc định vị gờ định vị ma sát trượt nên hốc định vị dể mòn Tuy lực định vị nhỏ, đồng tốc làm việc dầu nên nhược điểm khắc phục nhờ chúng ln ln bôi trơn dầu - Với thông số đồng tốc tính tốn sau : • Góc vành ma sát : α = 7o • Góc nghiêng phản lực vành hãm: β = 25o • Chiều rộng bề mặt vành ma sát đồng tốc : bms = 0,003 m • Bán kính ma sát đồng tốc : Rms = 42 mm • Bán kính hãm : Rβ = 48 mm ` Hình 4.1- Kết cấu đồng tốc kiểu trượt định vị 1- Bộ phận nối, 2- Vành hãm, 3- Vành ma sát, 4- Bánh răng, 5- Thanh trượt, 6- Bi định vị, 7- Trục hộp số, α- Góc nghiêng mặt ma sát, rms- Bán kính ma sát trung bình, β- Góc nghiêng bề mặt hãm, rβ- Bán kính trung bình mặt hãm - Nguyên tắc cấu tạo đồng tốc : + Bộ phận nối (1): làm nhiệm vụ nối bánh quay trơn (4) với trục (7) Bộ phận nối có cấu tạo tương tự ống gài; di trượt dọc trục khớp nối then hoa Các phận nối (1) vát nghiêng với góc β đủ nhỏ để chống gài số bánh gài (4) chưa đồng tốc độ với trục (7) + Bộ phận hãm (2): có nhiệm vụ chống lại việc gài số bánh (4) chưa đồng tốc độ với trục (7) Bộ phận hãm có cấu tạo gồm vành hãm (2) gắn vành côn ma sát (3) Các vành hãm (2) vát nghiêng với góc β với phận nối (1) nhằm chống lại việc gài số bánh (4) chưa đồng tốc độ với trục (7) + Bộ phận ma sát: gồm vành ma sát (3) có nhiệm vụ làm đồng tốc độ bánh gài số (4) với đồng tốc - tức đồng tốc độ với trục (7) ` + Bộ phận định vị: có nhiệm vụ giữ cho vành ma sát vị trí trung gian đồng tốc không làm việc; đồng thời cho phép đưa vành ma sát (3) vào tiếp xúc trước với bề mặt côn ma sát bánh gài số (4) bắt đầu tiến hành gài số Ở đồng tốc loại IIa trượt (5) làm nhiệm vụ định vị với vòng lò xo định vị nhờ tránh tượng bị lệch lò xo vào gài số 4.4 Cơ cấu điều khiển: 4.4.1 Đòn điều khiển: - Đòn điều khiển có nhiệm vụ: Dịch chuyển bánh răng, ống gài đồng tốc để thực trình gài nhả số Địn điều khiển thường bố trí trực tiếp nắp hộp Tuy trường hợp hộp số nằm xa người lái, đòn điều khiển tách khỏi hộp số, bố trí gấn người lái nối với hộp số qua hệ thống đòn gọi điều khiển từ xa 4.4.2 Định vị khóa hãm: - Cơ cấu định vị: Có nhiệm vụ giữ vị trí bánh di trượt gài số hay bánh đồng tốc (hoặc ống gài) gài số nhả số, đảm bảo cho bánh nhả số hoàn toàn hay ăn khớp hết chiều dài Lực định vị vừa đủ lớn để tránh tượng tự gài tự nhả số ngẫu nhiên Thường dùng loại bi lò xo tác dụng lên hốc hãm trượt (dùng để gắn cần gạt số) Hình 4.2- Kết cấu cấu định vị số 1- Lò xo định vị, 2- Bi định vị, 3- Thanh trượt ` - Khóa hãm: Có nhiệm vụ chống gài hai số lúc tránh làm gãy, vỡ hộp số Để đảm bảo điều này, gài số khóa hãm khóa chặt cưỡng trượt số vị trí trung gian Chỉ cho phép số gài mà thơi Hình 4.3- Kết cấu khóa hãm 1- Thanh khóa, 2- Thanh trượt 4.5 Cơ cấu tránh gài ngẫu nhiên số lùi: - Cơ cấu an toàn chống gài ngẫu nhiên số lùi: Trên hộp số ôtô phải có cấu an tồn tránh gài ngẫu nhiên số lùi mà xe chuyển động tịnh tiến, làm gãy vỡ hộp số tải cho hệ thống truyền lực Cơ cấu dùng chốt cản với sức ép lò xo gây cản tiến hành gài số lùi so với gài số tiến ` Hình 4.4- Kết cấu chống gài ngẫu nhiên số lùi 1- Nạng gài số lùi, 2- Nắp hộp số, 3- Chốt chống gài ngẫu nhiên số lùi, 4- Lò xo chốt chống gài ngẫu nhiên số lùi, 5- Vít định vị chống gài ngẫu nhiên số lùi ` KẾT LUẬN Sau tính tốn kỹ lưỡng thông số kiểm tra lại thông số so với điều kiện cho em tính chọn phù hợp với giá trị đề cho Em hồn thành nhiệm vụ tính tốn thiết kế đề dựa thơng số kích thước tải trọng xe tải, động diesel Giải mục đích đồ án thiết kế hộp số sở tính tốn tối ưu động lực học xe nhằm đưa thơng số có kết cấu tính cơng nghệ phù hợp, đảm bảo yêu cấu cần thiết hộp số phù hợp với điều kiện vận hành giảm khối lượng hộp số Các trục cặp bánh hộp số tính chọn kiểm tra bền thỏa mãn điều kiện làm việc Thầy hướng dẫn người quan trọng giúp chúng em hoàn thành đồ án môn học này, em xin gởi lời cảm ơn chân thành đến Thầy ……………… tận tình hướng dẫn bảo nhiều lỗi sai cho chúng em suốt trình làm đồ án Mặc dù nghiên cứu tìm hiểu khơng thể tránh khỏi thiếu sót Rất mong Thầy xem xét bỏ qua Một lần nữa, em xin chân thành cảm ơn chúc Thầy thật nhiều sức khỏe thành công công việc ` DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] LÊ VĂN TỤY (2007), Hệ thống truyền lực ôtô, Giáo trình mạng nội Khoa Cơ khí Giao thơng - trường Đại học Bách Khoa, Đà Nẵng [2] NGUYỄN HỮU CẨN, DƯ QUỐC THỊNH, PHẠM MINH THÁI, NGUYỄN VĂN TÀI, LÊ THỊ VÀNG (1998), Lý thuyết ôtô máy kéo, Nhà xuất khoa học kỹ thuật, Hà nội [3] NGUYỄN HỒNG VIỆT (2010), Giáo trình kết cấu, tính tốn thiết kế ơtơ, Giáo trình mạng nội khoa Cơ khí Giao thơng - trường Đại học Bách Khoa, Đà Nẵng ... TIẾT KẾT CẤU HỘP SỐ THIẾT KẾ 4.1 Loại hộp số thiết kế thông số sau thiết kế: - Hộp số thiết kế hộp số trục có cấp số tiến cấp số lùi - Tỷ số truyền tay số sau thiết kế hộp số sau : + Tay số :... hộp số 2.2.1 Phương án thiết kế hộp số Ơtơ cần thiết kế ơtơ tải, với kết tính số cấp n hộp số thiết kế n=5 nên ta có phương án chọn kiểu/loại hộp số Đó là: + Hộp số trục: Ưu điểm: - Kết cấu hộp. .. 1: Số cấp số hộp số; 2: Số cấp số hộp số; 3: Số cấp số hộp số; 4: Số cấp số hộp số; L: Số cấp số lùi hộp số - Trục thứ cấp hộp số thường chế tạo liền với bánh rang hay hypobit truyền lực bánh