BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LÊ THANH HỒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH LUẬT DÂN SỰ VÀ TỐ TỤNG DÂN SỰ ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG TP HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Luật Dân Tố tụng dân Định hƣớng ứng dụng Mã số: 60380103 Người hướng dẫn khoa học: Pgs.Ts Lê Minh Hùng Học viên: Lê Thanh Hoàng Lớp: Cao học Luật, An Giang khóa TP HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn cơng trình nghiên cứu thân tơi hướng dẫn tận tình chu đáo Phó giáo sư, Tiến sĩ Lê Minh Hùng Các thông tin nêu Luận văn trung thực Các ý kiến, quan điểm không thuộc ý tưởng kết tổng hợp thân trích dẫn đầy đủ Tơi xin chịu trách nhiệm tính trung thực, khách quan kết nghiên cứu Luận văn Tác giả luận văn Lê Thanh Hoàng DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TỪ VIẾT TẮT TỪ VIẾT ĐẦY ĐỦ BLDS Bộ luật dân BTTH Bồi thường thiệt hại GĐT Giám đốc thẩm HĐTP Hội đồng thẩm phán Nghị số 01/2004 Nghị số 01/2004/NQ-HĐTP ngày 28/4/2004 Hội đồng thẩm phán TAND tối cao việc hướng dẫn áp dụng số quy định BLDS BTTH hợp đồng Nghị số 03/2006 Nghị số 03/2006/NQ-HĐTP ngày 08/7/2006 Hội đồng thẩm phán TAND tối cao hướng dẫn áp dụng số quy định BLDS 2005 BTTH ngồi hợp đồng TAND Tịa án nhân dân STT MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU CHƢƠNG CHI PHÍ HỢP LÝ VÀ PHẦN THU NHẬP THỰC TẾ BỊ MẤT CỦA NGƢỜI CHĂM SÓC NGƢỜI BỊ THIỆT HẠI 10 1.1 Chi phí hợp lý cho ngƣời chăm sóc ngƣời bị thiệt hại thời gian điều trị 10 1.1.1 Bất cập quy định pháp luật chi phí chăm sóc người bị thiệt hại thời gian điều trị 10 1.1.2 Kiến nghị hồn thiện pháp luật chi phí cho người chăm sóc người bị thiệt hại thời gian điều trị 16 1.2 Phần thu nhập thực tế bị ngƣời chăm sóc ngƣời bị thiệt hại thời gian điều trị 17 1.2.1 Bất cập pháp luật thu nhập thực tế bị người chăm sóc người bị thiệt hại thời gian điều trị 17 1.2.2 Kiến nghị hoàn thiện quy định pháp luật thu nhập thực tế bị người chăm sóc người bị thiệt hại thời gian điều trị 21 KẾT LUẬN CHƢƠNG 24 CHƢƠNG CHI PHÍ HỢP LÝ CHO VIỆC CHĂM SĨC NGƢỜI BỊ THIỆT HẠI SAU KHI ĐIỀU TRỊ MÀ NGƢỜI BỊ THIỆT HẠI MẤT KHẢ NĂNG LAO ĐỘNG VÀ CẦN PHẢI CÓ NGƢỜI THƢỜNG XUYÊN CHĂM SÓC 25 2.1 Điều kiện để đƣợc bồi thƣờng chi phí hợp lý cho việc chăm sóc ngƣời bị thiệt hại sau điều trị 25 2.1.1 Thực trạng pháp luật điều kiện người chăm sóc người bị thiệt hại bồi thường 25 2.1.2 Kiến nghị hoàn thiện pháp luật điều kiện để người chăm sóc người bị thiệt hại bồi thường 29 2.2 Thời hạn đƣợc bồi thƣờng chi phí chăm sóc ngƣời bị thiệt hại sau điều trị 31 2.2.1 Thực trạng pháp luật quy định thời hạn bồi thường chi phí chăm sóc người bị thiệt hại sau điều trị 31 2.2.2 Kiến nghị hoàn thiện pháp luật quy định thời hạn bồi thường chi phí chăm sóc người bị thiệt hại sau điều trị 36 2.3 Số ngƣời chăm sóc đƣợc bồi thƣờng chi phí chăm sóc ngƣời bị thiệt hại sau điều trị 38 2.3.1 Thực trạng pháp luật số người chăm sóc bồi thường chi phí chăm sóc người bị thiệt hại sau điều trị 38 2.3.2 Kiến nghị hoàn thiện pháp luật số người chăm sóc bồi thường chi phí chăm sóc người bị thiệt hại sau điều trị 40 KẾT LUẬN CHƢƠNG 42 KẾT LUẬN 43 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC PHẦN MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Sức khỏe vốn quý người, điều ghi nhận Hiến pháp Nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, với quan điểm quyền tự thân thể quyền bất khả xâm phạm pháp luật bảo vệ quy định, chế tài chặt chẽ, nghiêm khắc Hiến pháp năm 2013 quy định: “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm thân thể, pháp luật bảo hộ sức khỏe, danh dự nhân phẩm, không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay hình thức đối xử khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm”.1 Quy định bồi thường thiệt hại sức khỏe bị xâm phạm nói chung thiệt hại bồi thường người chăm sóc người bị thiệt hại nói riêng lần quy định BLDS năm 1995 Đến BLDS năm 2005 nội dung quy định thiệt hại bồi thường cho người chăm sóc người bị thiệt hại quy định điểm c khoản điều 509 giữ y quy định khoản Điều 613 BLDS năm 1995, bỏ phần nội dung: “và khoản tiền cấp dưỡng cho người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng có” Đến BLDS năm 2015 giữ y nội dung điều 509, điểm c khoản điều 590 BLDS năm 2015 bổ sung thêm từ “phải” thay cho từ “cần” thay vì: “phải có người thường xun chăm sóc” so với quy định: “cần có người thường xuyên chăm sóc” Điều nhằm xác định rõ yếu tố điều kiện “cần phải có” để người chăm sóc người bị thiệt hại bồi thường theo quy định pháp luật, tránh tùy tiện trình áp dụng pháp luật Về tình hình ban hành văn hướng dẫn thống pháp luật, nhận thấy quy định liên quan đến bồi thường thiệt hại ngồi hợp đồng nói chung sức khỏe bị xâm phạm nói riêng có vấn đề “thiệt hại bồi thường người chăm sóc người bị thiệt hại” quy định mang tính chung chung mang tính định tính để việc áp dụng pháp luật thống thực tế TAND tối cao sở thống với quan có liên quan ban hành nhiều Nghị hướng dẫn thi hành nội dung liên quan đến “Bồi thường thiệt hại hợp đồng”, cụ thể vào năm 2004 TAND Tối cao ban hành Nghị số 01/2004/NQ-HĐTP ngày 28/4/2004 để hướng dẫn nội dung: “Bồi thường thiệt hại hợp đồng” theo quy định BLDS năm 1995, có Điều 20 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nội dung về: “Bồi thường thiệt hại sức khỏe bị xâm phạm” Năm 2006, TAND Tối cao ban hành Nghị số 03/2006/NQ-HĐTP ngày 08 tháng năm 2006 (từ gọi tắc Nghị số 03/2006): “Hướng dẫn áp dụng số quy định BLDS năm 2005 bồi thường thiệt hại hợp đồng” để thay cho Nghị số 01/2004 BLDS năm 2015 có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2017 thay cho BLDS năm 2005, điều đồng nghĩa BLDS năm 2005 hết hiệu lực thi hành Tuy nhiên Nghị 03/2006 đến thực tế Tòa án cấp phải áp dụng thực tiễn xét xử chưa có văn khác để thay thế, thực tiễn pháp lý đặt vấn đề cần phải giải Trong từ năm 2006 đến nay, thời gian gần 15 năm, điều kiện kinh tế xã hội Việt Nam có nhiều thay đổi, nhiều hướng dẫn Nghị 03/2006 khơng cịn phù hợp với thực tiễn cần phải có bổ sung, thay cho phù hợp với tình hình Đó lý mà tác giả chọn đề tài mong đóng góp phần cơng sức nhỏ bé nhằm để hồn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến nội dung: “Thiệt hại bồi thường người chăm sóc người bị thiệt hại sức khỏe bị xâm phạm” Hiện theo quy định điểm c khoản điều 590 quy định: “chi phí hợp lý phần thu nhập thực tế bị người chăm sóc người bị thiệt hại thời gian điều trị Nếu người bị thiệt hại khả lao động cần phải có người thường xun chăm sóc thiệt hại bao gồm chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại” Đây quy định khung mang tính chất tảng sở quan áp dụng pháp luật mà cụ thể TAND Tối cao cần ban hành văn hướng dẫn để có thống hoạt động áp dụng pháp luật Nghị 03/2006 hướng dẫn thi hành điều 609 BLDS năm 2005 có nêu nội dung gọi “Chi phí hợp lý” Tuy nhiên hướng dẫn khơng bao quát hết vấn đề thực tiễn phát sinh không theo kịp xu hướng phát triển xã hội, tảng lý luận kinh tế thị trường nguyên tắc Luật quy định là: “Thiệt hại thực tế phải bồi thường toàn kịp thời” theo quy định khoản điều 585 BLDS năm 2015 Thu nhập thực tế bị người chăm sóc người bị thiệt hại đa dạng phong phú, điều tùy thuộc vào đặc điểm nghề nghiệp, vị trí, địa vị xã hội, điều kiện, hoàn cảnh khách quan q trình chăm sóc người bị thiệt hại cần phải Điều 590 BLDS năm 2015 xem xét tính tốn cách đầy đủ để phần bù đắp thiệt hại thực tế người gây thiệt hại gây cho họ Ngồi tình trạng thương tật, mức độ tổn thương, tình trạng sức khỏe, mức độ suy giảm khả lao động người bị thiệt hại mà mức độ, thời gian chăm sóc, số người chăm sóc khác điều chưa pháp luật quy định cụ thể chưa phù hợp có khác trình vận dụng pháp luật thực tế Tịa án cấp Ngồi ra, cần có quy định cụ thể chi phí lại cho người chăm sóc người bị thiệt hại cho hợp lý điều kiện, hoàn cảnh mà việc lại có nhiều lựa chọn cịn tùy thuộc vào hồn cảnh khách quan tình trạng thương tật sức khỏe, mức độ nghiêm trọng người bị thiệt hại vào thời điểm xảy hành vi gây thiệt hại Tác giả nhận thấy việc nghiên cứu lựa chọn đề tài: “Thiệt hại bồi thường người chăm sóc người có sức khỏe bị xâm phạm” cần thiết giai đoạn nay, chuyên ngành khoa học ứng dụng Việc nghiên cứu đề tài giúp cho thực tiễn giải vụ án liên quan đến bồi thường thiệt hại sức khỏe bị xâm phạm có cách tiếp cận khoa học hơn, hợp lý việc giải tranh chấp liên quan đến nội dung Tòa án cấp Vì vậy, tác giả chọn đề tài làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ luật Tình hình nghiên cứu đề tài Như phân tích vấn đề thiệt hại người chăm sóc người có sức khỏe bị thiệt hại, nội dung mà trình vận dụng Tịa án có nhiều cách hiểu khác pháp luật chưa có quy định cụ thể chung chung dẫn đến việc Tòa án có cách hiểu áp dụng khác Điều làm cho việc vận dụng pháp luật trở nên tùy tiện, ảnh hưởng đến tính thống hệ thống pháp luật tạo dư luận khơng tốt cho xã hội Do việc nghiên cứu đề tài thật cần thiết giai đoạn Về đề tài bồi thường thiệt hại sức khỏe bị xâm phạm nhiều tác giả, nhiều cơng trình nghiên cứu khoa học nhiều viết đăng tạp chí khoa học chuyên ngành khác nhau, giáo trình luật học giảng dạy nhà trường - Giáo trình: + Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, Giáo trình Pháp luật hợp đồng bồi thường thiệt hại hợp đồng, Nxb Hồng Đức, Hội Luật gia Việt Nam, năm 2017 có phần nghiên cứu trách nhiệm BTTH ngồi hợp đồng, có đề cập đến kiến thức pháp luật trách nhiệm BTTH liên quan đến thiệt hại sức khỏe Đây tảng lý luận quan trọng giúp tác giả tiếp cận lý luận đề tài + Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, Sách tình Pháp luật hợp đồng bồi thường thiệt hại hợp đồng, Nxb Hồng Đức, Hội Luật gia Việt Nam, năm 2019 Đây cơng trình viết thực tiễn ứng dụng pháp luật liên quan tới chủ đề pháp luật hợp đồng BTTH hợp đồng tương ứng với chương giáo trình trình bày Cách tiếp cận từ thực tiễn để minh họa bổ sung cho kiến thức lý luận sử dụng sách tảng phương pháp luận kiến thức lý luận, kinh nghiệm thực tiễn giúp tác giả thực luận văn thuận lợi - Sách chuyên khảo: Đỗ Văn Đại (2015), Bình luận khoa học điểm BLDS năm 2015, Nxb Hồng Đức - Hội Luật gia Việt Nam Đây xem cơng trình nghiên cứu khoa học có tình chun sâu, bao qt tính thực tiễn cao, tác giả nghiên cứu đưa nhiều luận điểm khác quy định BLDS năm 2015 nói chung nội dung bồi thường thiệt hại hợp đồng nói riêng Đối với phần nội dung bồi thường thiệt hại ngồi hợp đồng tác giả đề cập đến nhiều nội dung có nội dung thiệt hại vật chất mà tác giả đề cập đến hai nội dung lớn là: “Thời gian trước chết” “Thời hạn hưởng bồi thường”, tác giả đề cập đến khoản bồi thường sức khỏe bị xâm phạm Tuy nhiên phần nội dung chuyên sâu chi phí cho người chăm sóc người bị thiệt hại chưa đề cập đến cách có hệ thống Đỗ Văn Đại (2018), Luật bồi thường thiệt hại hợp đồng Việt Nam – Bản án bình luận án, (lần thứ tư) – Nxb Hồng Đức – Hội Luật gia Việt Nam, Thành phố Hồ Chí Minh Đây cơng trình nghiên cứu chun sâu có tính thực tiễn ứng dụng cao Trên sở quy định pháp luật dân Việt Nam nội dung BTTH hợp đồng, có nội dung BTTH sức khỏe bị xâm phạm, tác giả lựa chọn án có tính chất điển hình để phân tích nội dung liên quan đến phần thiệt hại bồi thường bao gồm thiệt hại vật chất lẫn tinh thần Trong thiệt hại vật chất xác định tiền chi phí điều trị, chi phí bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe, chi phí ăn, ở, lại tiền công lao động người bị thiệt hại Ngoài tác giả dành nhiều nội dung để phân tích, bình luận ... mối quan hệ tổng thể bồi thường vật chất sức khỏe bị xâm phạm theo pháp luật Việt Nam, thiệt hại bồi thường người chăm sóc người có sức khỏe bị xâm phạm, trình người bị thiệt hại phải điều trị sau... người bị thiệt hại hay nói cách khác thiệt hại người bị thiệt hại người chăm sóc người bị thiệt hại có mối quan hệ qua lại biện chứng với nhau, mức độ thiệt hại sức khỏe người bị thiệt hại cao thiệt. .. trạng pháp luật số người chăm sóc bồi thường chi phí chăm sóc người bị thiệt hại sau điều trị 38 2.3.2 Kiến nghị hoàn thiện pháp luật số người chăm sóc bồi thường chi phí chăm sóc người bị