i LỜI CAM ĐOAN Tên là: Nguyễn Thị Kim Oanh Sinh ngày: 21 tháng năm 1987 Học viên lớp Cao học Kinh tế KT22A1.1, Chuyên ngành Kinh tế Nông nghiệp, Trường Đại học Lâm Nghiệp Đơn vị công tác: Sở Nơng nghiệp PTNT Hịa Bình Tơi xin cam đoan tất nội dung đề tài “Một số giải pháp đẩy mạnh tái cấu ngành trồng trọt địa bàn tỉnh Hịa Bình” TS Bùi Thị Minh Nguyệt hướng dẫn, nội dung đề cương Tất tài liệu tham khảo có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng Nếu có vấn đề nội dung luận văn tơi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm với lời cam đoan Hà Nội, ngày tháng năm 2016 TÁC GIẢ Nguyễn Thị Kim Oanh ii LỜI CẢM ƠN Trong trình thực nghiên cứu đề tài, nhận quan tâm giúp đỡ nhiệt tình, đóng góp quý báu nhiều cá nhân tập thể, tạo điều kiện thuận lợi để tơi hồn thành luận văn Lời đầu tiên, xin chân thành cảm ơn TS Bùi Thị Minh Nguyệt , người trực tiếp hướng dẫn suốt thời gian nghiên cứu thực đề tài Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc chân thành tới Thầy, Cô giáo khoa kinh tế Trường đại học Lâm Nghiệp tận tình hướng dẫn giảng dạy suốt năm học vừa qua Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Sở ban, ngành, UBND Huyện, Thành phố, Tỉnh Hịa Bình tạo điều kiện giúp đỡ thời gian nghiên cứu thực luận văn địa phương Qua đây, Tơi xin cảm ơn tới gia đình, người thân, đồng nghiệp bạn bè giúp đỡ trình thực đề tài Trong trình thực đề tài khó tránh khỏi thiếu xót hạn chế Kính mong thầy, giáo đồng nghiệp đóng góp ý kiến để thân tơi tiếp thu kinh nghiệm, hồn thiện thân nâng cao kiến thức chuyên môn nghiệp vụ Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2016 TÁC GIẢ Nguyễn Thị Kim Oanh iii MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa LỜI CAM ĐOAN i LỜI CẢM ƠN ii MỤC LỤC iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT v DANH MỤC CÁC BẢNG vi Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TÁI CƠ CẤU NGÀNH TRỒNG TRỌT 1.1 Cơ sở lý luận tái cấu ngành trồng trọt 1.1.1 Một số khái niệm 1.1.2 Vai trò, tiềm phát triển ngành trồng trọt 11 1.1.3 Nội dung tái cấu ngành trồng trọt 13 1.2 Quan điểm, mục tiêu, sách Nhà nước tái cấu ngành trồng trọt 14 1.2.1 Cơ sở pháp lý thực tái cấu ngành trồng trọt 14 1.2.2 Quan điểm tái cấu ngành trồng trọt 14 1.2.3 Mục tiêu: 15 1.2.4 Nhiệm vụ chủ yếu: 15 1.4 Cơ sở thực tiễn tái cấu ngành trồng trọt 16 1.4.1 Thực tiễn tái cấu ngành trồng trọt Tỉnh Vĩnh Phúc 16 1.4.2 Thực tiễn tái cấu ngành trồng trọt tỉnh Phú Thọ 19 1.4.3 Tổng kết kinh nghiệm Tỉnh, Thành phố nước tái cấu ngành trồng trọt 21 1.4.4 Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Hồ Bình 22 Chương ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA TỈNH HỊA BÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 24 2.1 Đặc điểm tự nhiên, kinh tế- xã hội tỉnh Hịa Bình 24 iv 2.1.1 Đặc điểm tự nhiên 24 2.1.3 Đánh giá chung đặc điểm tự nhiên, kinh tế- xã hội ánh hưởng đến ngành trồng trọt tỉnh Hịa Bình 32 2.2 Phương pháp nghiên cứu 34 2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu 34 2.2.2 Phương pháp xử lý phân tích số liệu 34 Chương KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 36 3.1 Thực trạng sản xuất ngành trồng trọt địa bàn tỉnh Hịa Bình 36 3.1.1 Các sản phẩm trồng trọt chủ lực tỉnh 36 3.1.2 Kết thực ngành trồng trọt tỉnh Hịa Bình 38 3.2 Tình hình thực tái cấu ngành trồng trọt tình Hịa Bình 50 3.2.1 Chủ trương, sách liên quan đến tái cấu ngành trồng trọt tỉnh Hịa bình 50 3.2.2 Tình hình tổ chức thực tái cấu ngành trồng trọt 51 3.2.3 Kết thực chương trình tái cấu ngành trồng trọt tỉnh Hịa bình 53 3.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến trình thực tái cấu ngành trồng trọt địa bàn tỉnh Hịa Bình 56 3.3.1 Nhân tố khách quan 56 3.3.2 Nhân tố chủ quan 56 3.4 Định hướng, mục tiêu giải pháp đẩy mạnh tái cấu ngành trồng trọt Tỉnh Hoà Bình 58 3.4.1 Dự báo yếu tố ảnh hưởng dến tái cấu ngành trồng trọt 58 3.4.2 Quan điểm tái cấu ngành trồng trọt 60 3.4.3 Mục tiêu tái cấu: 61 3.3.5 Một số giải pháp đẩy mạnh tái cấu ngành trồng trọt tỉnh 67 KẾT LUẬN 83 KIẾN NGHỊ 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt ĐBSCL HTX Nguyên nghĩa Đồng sông cửu long Hợp tác xã KHKT Khoa học kỹ thuật KBTTN Khu bảo tồn thiên nhiên NN&PTNT UBND VQG Nông nghiệp phát triển nôn thôn Ủy ban nhân dân Vườn quốc gia vi DANH MỤC CÁC BẢNG STT 2.1 Tên bảng Giá trị GDP tỉnh qua năm (theo giá so sánh 1994, giai đoạn 2011-2015 theo giá so sánh 2010) Trang 30 2.2 Tình hình chuyển dịch cấu kinh tế qua năm 30 2.3 Một số tiêu lao động tỉnh Hoà Bình 31 3.1 Kết thực ngành trồng trọt tỉnh Hịa Bình 39 3.2 Tình hình sản xuất Lúa giai đoạn 2011-2015 40 3.3 Tình hình sản xuất Ngơ giai đoạn 2011-2015 41 3.4 Tình hình sản xuất Khoai lang giai đoạn 2011-2015 42 3.5 Tình hình sản xuất Sắn giai đoạn 2011-2015 43 3.6 Tình hình sản xuất mía giai đoạn 2011-2015 44 3.7 Tình hình sản xuất có múi giai đoạn 2011-2015 46 3.8 3.9 3.10 3.11 3.12 Giá trị ngành nông nghiệp tốc độ tăng trưởng giai đoạn 2011- 2015 (Giá so sánh năm 1994) Cơ cấu giá trị ngành nông nghiệp theo giá hành Thay đổi cấu diện tích số sản phẩm trồng trọt chủ yếu tỉnh Hịa BÌnh giai đoạn 2011- 2015 Kế hoạch sản xuất Lúa giai đoạn 2016-2020 Kế hoạch sản xuất Cây ăn có múi giai đoạn 20162020 48 49 50 64 65 MỞ ĐẦU Sự cần thiết vấn đề nghiên cứu Tái cấu ngành nơng nghiệp nói chung ngành trồng trọt nói riêng chủ trương lớn Đảng Nhà nước nhằm phát triển nông nghiệp theo hướng gia tăng giá trị bền vững Giá trị sản xuất ngành trồng trọt chiếm 73,5% cấu ngành nông nghiệp (Bộ NN&PTNT, 2015) Tuy nhiên, bên cạnh kết to lớn đạt năm qua, sản xuất trồng trọt cịn nhiều tồn thách thức Do đó, lĩnh vực trồng trọt cần phải thực tái cấu để tạo thay đổi mạnh mẽ, chuyển hẳn sang sản xuất hàng hóa, hội nhập, cạnh tranh quốc tế phát triển bền vững Thực Quyết định số 899/QĐ – TTg ngày 10/6/2013 Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án tái cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng phát triển bền vững; Bộ Nông nghiệp PTNT có kế hoạch hành động đạo tồn ngành từ Trung ương đến địa phương tích cực triển khai thực tái cấu lĩnh vực trồng trọt Sau năm thực hiện, ngành đạt số kết quan trọng, ban hành chế sách, chương trình đề án phục vụ cho tái cấu lĩnh vực trồng trọt Các sản phẩm chủ lực ngành nông nghiệp lúa gạo, cà phê, cao su, hồ tiêu, chè thu nhiều kết khả quan Giá trị sản xuất lĩnh vực trồng trọt năm 2014 tăng 3,2% Năng suất hầu hết loại trồng chủ lực tăng mạnh, chất lượng số loại nông sản cải thiện lúa gạo, chè, vải, nhãn, bưởi, long,…Nhiều mô hình cánh đồng lớn sản xuất lúa gạo, gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị xây dựng Nhiều vùng sản xuất công nghiệp, ăn hàng hóa tập trung quy mơ lớn trì, mở rộng như: Vùng cao su, cà phê, điều, hồ tiêu (Đông Nam Bộ Tây Nguyên); vùng chè (Trung du miền núi phía Bắc Lâm Đồng); vùng ăn Nam Bộ, long Bình Thuận, vải thiều Bắc Giang… Một số mặt hàng có thị trường, giá trị xuất tăng mạnh rau tăng bình quân 42,8%/năm, hạt tiêu tăng 23%/năm, hạt điều tăng 16,5%/năm Việc mở cửa thị trường xuất khẩu, đặc biệt thị trường nước phát triển đem lại giá trị cao cho nơng sản, góp phần nâng cao hiệu sản xuất, thu nhập cho người nông dân, đồng thời tạo động lực để người sản xuất áp dụng kỹ thuật sản xuất tiên tiến, an tồn Hồ Bình tỉnh miền núi phía Tây Bắc, có diện tích tự nhiên 466 nghìn ha, đất sản xuất nơng nghiệp 64 nghìn chiếm 14% diện tích Tỉnh Hịa Bình phê duyệt thực quy hoạch, chiến lược, đề án, sách, kế hoạch phát triển ngành lĩnh vực: trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản, lâm nghiệp, chế biến ngành nghề nông thôn; Cơ cấu sản xuất chuyển dịch theo hướng tích cực, suất, sản lượng chất lượng, hiệu ngày nâng cao; bước đầu hình thành vùng sản xuất sản phẩm hàng hóa nơng nghiệp hàng hóa chủ lực tập trung theo quy hoạch; xuất ngày nhiều mơ hình liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ theo chuỗi giá trị; kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất ngày củng cố, tăng cường; khoa học, công nghệ áp dụng rộng rãi sản xuất; giới hóa phát triển nhanh sản xuất, bảo quản, chế biến Sản xuất nơng nghiệp đóng góp quan trọng phát triển kinh tế - xã hội ổn định an ninh trị tỉnh Tuy vậy, tiến độ tái cấu ngành nơng nghiệp cịn chậm, sản xuất nơng nghiệp cịn nhỏ lẻ, manh mún, chất lượng sản phẩm hàng hóa, sức cạnh tranh cịn thấp, sản xuất chưa gắn chặt với thị trường, chưa khai thác, sử dụng hợp lý tiềm năng, lợi địa phương Để tiếp tục tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển nông nghiệp nông thôn, khai thác, sử dụng hợp lý tài nguyên phát triển nơng nghiệp tồn diện theo hướng đại; góp phần thực thắng lợi ”Đề án tái cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng phát triển bền vững” Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quyết định số 899/QĐ-TTg ngày 01/6/2013, Chương trình MTQG xây dựng nơng thơn giai đoạn 2010-2020 Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030; Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt Quyết định số 1604/QĐUBND ngày 30/8/20015 phê duyệt Đề án tái cấu ngành nông nghiệp tỉnh Hịa Bình theo hướng nâng cao giá trị gia tăng phát triển bền vững Ngành Trồng trọt tỉnh Hịa Bình chiếm vị trí quan trọng, ngành chủ lực nông nghiệp, chiếm 73,4% giá trị sản xuất ngành nông nghiệp theo giá hành (năm 2015), đảm bảo an ninh lương thực, góp phần vào việc nâng cao đời sống nhân dân phát triển kinh tế tỉnh Tuy vậy, ngành trồng trọt bộc lộ hạn chế quy mô sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, phân tán; suất, chất lượng nhiều loại sản phẩm thấp, giá thành cao, khả cạnh tranh thấp, thị trường thiếu ổn định; sản xuất liên kết - tiêu thụ sản phẩm nông dân doanh nghiệp chưa bền vững; sản xuất mang tính tự cung, tự cấp Xuất phát từ lý tơi lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Một số giải pháp đẩy mạnh tái cấu ngành trồng trọt địa bàn tỉnh Hịa Bình” làm đề tài tốt nghiệp cao học Mục tiêu nghiên cứu 2.1 Mục tiêu tổng quát Trên sở đánh giá thực trạng ngành trồng trọt làm sở đề xuất giải pháp góp phần đẩy mạnh tái cấu ngành trồng trọt địa bàn tỉnh Hồ Bình 2.2 Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá sở lý luận thực tiễn tái cấu ngành trồng trọt - Đánh giá thực trạng tái cấu ngành trồng trọt địa bàn tỉnh Hồ Bình giai đoạn 2011 – 2015 Đánh giá thành cơng, tồn q trình thực tái cấu ngành trồng trọt tỉnh - Định hướng đề xuất giải pháp đẩy mạnh tái cấu ngành trồng trọt địa bàn tỉnh Hồ Bình giai đoạn 2016 -2020 Đối tượng phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu luận văn: Các hoạt động liên quan đến tái cấu ngành trồng trọt địa bàn tỉnh Hòa Bình - Phạm vi nghiên cứu: Địa bàn tỉnh Hịa Bình giai đoạn (từ năm 2011-2015 định hướng giai đoạn 2016-2020) Nội dung nghiên cứu - Nghiên cứu sở lý luận thực tiễn tái cấu ngành trồng trọt - Nghiên cứu thực trạng tái cấu ngành trồng trọt địa bàn tỉnh Hồ Bình giai đoạn 2011 – 2015 Các yếu tố ảnh hưởng đến trình tái cấu ngành trồng trọt địa bàn tỉnh Hịa Bình - Đề xuất giải pháp đẩy mạnh tái cấu ngành trồng trọt địa bàn tỉnh Hồ Bình giai đoạn 2016 -2020 Kết cấu luận văn Ngoài phần Mở đầu Kết luận, Luận văn gồm chương sau: - Chương 1: Cơ sở lý luận thực tiễn tái cấu ngành trồng trọt - Chương 2: Đặc điểm tỉnh Hịa Bình phương pháp nghiên cứu - Chương 3: Kết nghiên cứu thảo luận 77 + Cây hàng năm: Vùng thâm canh đất vàn, vàn cao, chủ động thuỷ lợi: Lúa Xuân – Lúa Mùa – Rau vụ đông; Vùng sản xuất lúa hiệu thấp: Ngô xuân – Lúa Mùa – Cây vụ Đông; Lạc xuân (xen ngô) – Lúa mùa – Cây vụ Đông; Rau vụ xuân – Lúa mùa – Cây vụ Đông; Vùng sâu trũng: Lúa xuân – Lúa Hè thu * Chương trình giới hóa sản xuất: - Đẩy mạnh đầu tư giới hoá nông nghiệp, nông thôn theo lĩnh vực, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội địa phương nhằm giảm giá thành sản suất, nâng cao sức cạnh tranh giảm thất thoát sau thu hoạch Đến năm 2020 tỷ lệ giới hóa làm đất đạt 90%, gieo trồng đạt 20%, thu hoạch đạt 70%; giới hoá sản xuất nông, lâm, thuỷ sản đạt 20% - Nhà nước hỗ trợ đầu tư giới hoá phải kiểm sốt giá thành cho nơng dân, tránh tình trạng dịch vụ hoá làm tăng giá đầu vào sản phẩm - Khuyến khích tạo điều kiện giúp đỡ để thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển chế biến nông, lâm, thuỷ sản; - Đầu tư đổi trang bị máy móc đại, cơng nghệ chế biến cao để đẩy nhanh tốc độ phát triển công nghiệp chế biến nông lâm thuỷ sản, tăng giá trị nông lâm thuỷ sản - Đẩy mạnh việc áp dụng giới hóa vào sản xuất sở phù hợp với điều kiện vùng, trồng, khâu sản xuất; Hỗ trợ đầu tư giới hoá gắn với kiểm soát giá thành cho nơng dân, tránh tình trạng dịch vụ hố làm tăng giá đầu vào sản phẩm * Chương trình bảo quản chế biến sản xuất trồng trọt: + Tăng giá trị sản phẩm thông qua chế biến tinh, chế biến sâu Đến năm 2020 20% nông sản chủ lực chế biến tinh, chế biến sâu 78 + Nâng cấp đầu tư thiết bị khâu bảo quản, chế biến nhằm nâng cao chất lượng, giảm thất thu sau thu hoạch đồng lợi tạo sản phẩm đa dạng có chất lượng cao đáp ứng nhu cầu thị trường + Phát triển sở hạ tầng kỹ thuật bảo quản, chế biến nông sản + Rà soát, xếp lại sở chế biến chè có, đảm bảo sở chế biến phải có vùng ngun liệu ổn định; khuyến khích doanh nghiệp chế biến xuất chè có thị trường ổn định đầu tư nâng cấp máy móc, thiết bị, công nghệ chế biến đại gắn với phát triển vùng nguyên liệu, đặc biệt lĩnh vực chế biến chè xanh, chè đen, phấn đấu đến năm 2020 sản lượng chế biến đạt 1.500 chè khô loại Khuyến khích phát triển sản phẩm cao cấp chế biến từ chè như: Nước giải khát đóng chai chè xanh, chè xanh hoà tan, tinh dầu chiết xuất từ chè xanh, … + Ổn định diện tích 1,5-2 nghìn mía đường, tăng cường quản lý vùng nguyên liệu, đầu tư thâm canh nâng cao suất, đến năm 2020 sản lượng đường đạt 10 nghìn + Ổn định diện tích trồng sắn 11 nghìn cung cấp nguyên liệu cho 02 nhà máy chế biến, đến năm 2020 đạt sản lượng tinh bột sắn 15.000 + Tập trung thu hút đầu tư, hỗ trợ xây dựng phát triển hệ thống sở sơ chế, chế biến Rau, củ, măng gắn với vùng nguyên liệu + Ưu tiên khuyến khích gắn phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm gắn với giết mổ, công nghiệp chế biến tiêu thụ sản phẩm - Giải pháp: Nâng cấp đầu tư thiết bị khâu bảo quản, chế biến nhằm nâng cao chất lượng, giảm thất thu sau thu hoạch đồng lợi tạo sản phẩm đa dạng có chất lượng cao đáp ứng nhu cầu thị trường + Tập trung ưu tiên đầu tư phát triển công nghiệp chế biến tinh, chế biến sâu, đổi công nghệ, thiết bị, áp dụng hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến (GHP, GMP, HACCP, ISO,…) Gắn sản xuất với công nghiệp chế 79 biến, bảo quản tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị để nâng cao giá trị gia tăng sản phẩm có lợi tỉnh như: + Thực Quyết định 63/2010/QĐ-TTg Thủ tướng Chính phủ sách hỗ trợ nhằm giảm tổn thất sau thu hoạch nông sản, thủy sản; Quyết định 65/2011/QĐ-TTg việc sửa đổi, bổ sung số điều Quyết định số 63/2010/QĐ-TTg, theo hướng điều chỉnh, bổ sung danh mục máy móc, hạng mục hỗ trợ chế hỗ trợ cho phù hợp với thực tế + Thực thi mạnh mẽ sách hỗ trợ giảm tổn thất sau thu hoạch theo Quyết định số 68/2013/QĐ-TTg ngày 14/11/2013 Thủ tướng Chính phủ; Nghị định số 210/2013/NĐ-CP ngày 19/12/2013 Chính phủ sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn + Tổ chức triển khai thực Đề án Nâng cao giá trị gia tăng hàng nông lâm thủy sản chế biến giảm thất sau thu hoạch theo Quyết định số 1003/QĐ-BNN-CB ngày 13/5/2014 Bộ Nông nghiệp PTNT 3.3.5.6 Chuyển đổi, tích tụ ruộng đất phục vụ sản xuất tập trung - Các địa phương hoàn thành chuyển đổi ruộng đất cần triển khai quy hoạch xây dựng vùng chuyên canh sản xuất sản phẩm hàng hoá chủ lực có lợi địa phương - Cùng với trình chuyển đổi ruộng đất chuyển dịch lao động cần tiến tới q trình tích tụ ruộng đất theo hình thức chuyển nhượng cho thuê, tạo quy mô đủ lớn, thuận lợi việc áp dụng tiến kỹ thuật tạo điều kiện cho phân người dân sản xuất, kinh doanh sản phẩm nơng nghiệp, xố bỏ tình trạng bỏ ruộng, trả ruông để giảm giá thành đầu vào, đảm bảo sản xuất nơng nghiệp có lãi 3.3.5.7 Đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm trồng trọt Đối với lúa gạo: Tại trọng điểm thâm canh, chuyên canh sản xuất hàng hố tập trung với diện tích lớn Tiếp tục đạo sản xuất theo 80 phương thức “Cánh đồng lớn” ký hợp đồng tiêu thụ với doanh nghiệp nòng cốt, hộ kinh doanh thông qua HTX từ đầu vụ sản xuất Đối với mặt hàng rau, củ, thực phẩm, ăn quả: Tại vùng sản xuất nơng sản hàng hố chưa phát triển, phân tán, tạo lập kênh lưu thông cấp độ vừa nhỏ, phù hợp cung cầu thị trường; với tham gia doanh nghiệp, hợp tác xã thương mại, hộ kinh doanh, Sản phẩm rau củ chủ yếu tiêu thụ thông qua mạng lưới chợ, siêu thị, thị trấn, thị tứ; chợ dân sinh địa bàn xã Gắn với kênh việc xây dựng mơ hình thí điểm tiêu thụ số rau, củ chủ yếu (Cam, quýt, bưởi, bí xanh, dưa hấu, dưa chuột, ) thông qua hộ kinh doanh, HTX với hợp đồng kinh tế ký vào thời điểm thu hoạch Đối với chè công nghiệp: Xây dựng mối liên kết kinh tế bền vững hộ nông dân, với doanh nghiệp để tạo chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm 3.3.5.8 Hoàn thiện sách: - Bổ sung chế, sách theo hướng: + Về tổ chức sản xuất: Hỗ trợ tư thương điều kiện tạo vùng nguyên liệu, chế thu mua tạm trữ hàng hố nơng sản, sở hạ tầng vùng nguyên liệu, nâng cấp nhà máy chế biến sản phẩm…để bước trở thành doanh nghiệp lớn đầu tư vào sản xuất bao tiêu sản phẩm trồng trọt + Về phát triển sản phẩm hàng hoá chủ lực: - Sản phẩm lúa gạo: Tiếp tục thúc đẩy dồn điền, đổi thửa, tạo điều kiện thuận lợi tích tụ ruộng đất, mở rộng quy mơ sản xuất, khuyến khích nơng dân góp đất để tham gia cổ phần vào doanh nghiệp sản xuất - tiêu thụ Hỗ trợ HTX, tổ hợp tác, doanh nghiệp đầu tư thu mua, chế biến lúa gạo hàng hoá Hỗ trợ hạ tầng cho vùng sản xuất cánh đồng lớn 81 - Rau, củ thực phẩm: Hỗ trợ quy hoạch vùng sản xuất tập trung Hỗ trợ hợp tác xã làm cầu nối tiêu thụ sản phẩm cho nông dân Hỗ trợ nông dân sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, theo Viet Gap - Cây ăn có múi: Hồn thiện quy trình kỹ thuật sản xuất có múi theo hướng an tồn, phù hợp với điều kiện sinh thái vùng quy hoạch (sử dụng phương pháp bón phân, tỉa cành phịng trừ sâu bệnh hại tổng hợp theo hướng an toàn) Hướng dẫn vùng quy hoạch quy trình tiến kỹ thuật thu hái, bao gói, bảo quản để nâng cao chất lượng, mẫu mã sản phẩm thời gian tiêu thụ thị trường Hỗ trợ thành lập mơ hình điểm kinh tế hợp tác, liên kết nhà theo hình thức khác để tạo mối liên kết chặt chẽ người sản xuất người tiêu thụ, tạo đầu ổn định cho cam an toàn địa vùng quy hoạch - Cây mía tím: Áp dụng quy trình tiến kỹ thuật sản xuất nhằm nâng cao suất, chất lượng mía tím Hỗ trợ thành lập mơ hình liên kết theo hình thức khác để tạo mối liên kết chặt chẽ người sản xuất người tiêu thụ, tạo đầu ổn định cho mía địa vùng quy hoạch 3.3.5.9 Đào tạo nguồn nhân lực hoàn thiện hệ thống tổ chức quản lý * Đào tạo nguồn lực: - Chú trọng đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ công tác quản lý cho đội ngũ cán cấp tỉnh, huyện, xã đáp ứng tốt với yêu cầu phát triển ngành trồng trọt - Tập huấn, đào tạo nông dân tiếp cận, am hiểu thực hành tốt kỹ thuật trồng trọt công nghệ sản xuất tiên tiến Phấn đấu đến năm 2020 lao động chính/hộ sản xuất nơng nghiệp đào tạo kỹ sản xuất ngành trồng trọt, hiểu biết chuỗi giá trị từ sản xuất, chế biến, thị trường tiêu thụ * Hệ thống tổ chức quản lý nhà nước: 82 - Kiện toàn tổ chức, tăng cường lực quan, đơn vị chuyên môn để nâng cao hiệu hoạt động, thực tốt chức quản lý nhà nước lĩnh vực trồng trọt từ tỉnh đến sở Bổ xung biên chế cho cho quan đơn vị phân công quản lý nhà nước trồng trọt Nâng cao trình độ chun mơn cho cán chun trách trồng trọt đặc biệt cán cấp huyện, xã để đáp ứng nhu cầu công việc - Củng cố, tăng cường lực quan, đơn vị chức để thực có hiệu lực, hiệu công tác quản lý nhà nước chất lượng vật tư đầu vào (giống, phân bón, thuốc BVTV ) sản phẩm đầu từ cấp tỉnh đến huyện, xã 83 KẾT LUẬN Nông nghiệp, nông thôn nông dân từ trước đến vấn đề quan trọng, quan tâm lớn từ Trung ương đến địa phương Với ý nghĩa giai đoạn nay, sức tập trung phát triển nông nghiệp nhiệm vụ quan trọng hàng đầu để ổn định đời sống nhân dân, tạo điều kiện, tiền đề cho bước phát triển tiến trình cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước Tái cấu q trình phức tạp, khó khăn lâu dài cần thường xuyên đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm để điều chỉnh phù hợp với thực tế sở xây dựng hệ thống giám sát, đánh giá tham vấn thông tin phản hồi từ bên liên quan Tái cấu ngành nông nghiệp hợp phần tái cấu tổng thể kinh tế quốc dân, phù hợp với chiến lược kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội nước; gắn với phát triển kinh tế, xã hội bảo vệ mơi trường Trong đó, tái cấu ngành trồng trọt một nội dung tái cấu ngành nông nghiệp nội dung quan trọng ngành chiếm tỷ trọng cao cấu ngành nông nghiệp Trong năm thực tái cấu lĩnh vực trồng trọt, giá trị thu nhập đơn vị đất canh tác nơng nghiệp Hịa Bình có mức tăng đáng ghi nhận: Năm 2013 đạt 85 triệu đồng/ha, đến năm 2015 đạt 104,4 triệu đồng/ha, cao mức bình quân nước khoảng 20% thuộc diện đứng đầu tỉnh Trung du miền núi phía Bắc Hiện nay, giá trị sản xuất ngành trồng trọt chiếm 73% cấu sản xuất nơng nghiệp Nhiều mơ hình canh tác có giá trị lớn, khai thác lợi địa phương hình thành, đặc biệt yếu tố nguồn lực sử dụng có hiệu Bên cạnh đó, luận văn phát thành công tồn ngành trồng trọt vấn đề phát sinh trình thực 84 tái cấu ngành trồng trọt địa bàn tỉnh Hịa Bình diện tích sản xuất trồng trọt đáp ứng đủ điều kiện an toàn thực phẩm, theo tiêu chuẩn cịn hạn chế, mơ hình điểm; liên kết sản xuất cịn bất cập lợi ích kinh tế; cơng tác xúc tiến thương mại chưa tốt, thị trường tiêu thụ nông sản cịn hẹp; hình thức tổ chức sản xuất chậm đổi hoạt động chưa hiệu Theo đó, địa phương cần phải xây dựng nhân rộng mơ hình sản xuất theo phương thức tập trung, hình thành vùng chuyên canh sản xuất sản phẩm hàng hóa chủ lực; tiếp tục phát triển mạnh mẽ hình thức tổ chức nơng dân tổ hợp tác, hợp tác xã, hiệp hội Về giống, mở rộng diện tích trồng giống có suất, chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường Về kỹ thuật canh tác, tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng quy trình VietGAP trồng chủ yếu để nâng cao suất, chất lượng, thích ứng với biến đổi khí hậu sức cạnh tranh sản phẩm trồng trọt thị trường Ngồi ra, cịn số giải pháp khác đẩy mạnh công tác tuyên truyền, đào tạo cán bộ… Mỗi địa phương địa bàn tỉnh nên chọn vài sản phẩm chủ lực, tập trung đạo liệt để tạo chuyển biến, tạo động lực cho phong trào Yêu cầu xác định sản phẩm chủ lực để triển khai thực phải đảm bảo sản phẩm gia tăng sản xuất phải có hướng tiêu thụ, phải có thị trường đầu Coi việc tái cấu ngành trồng trọt cách mạng nơng nghiệp, đến lúc phải vận động nơng dân sản xuất an tồn, hiệu quả, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm bền vững với môi trường Các địa phương cần lựa chọn sản phẩm có lợi thế, có thị trường, có khả cạnh tranh cao để tập trung nguồn lực đầu tư, tổ chức sản xuất thắng lợi Tỉnh Hịa Bình cần phát huy ưu sản xuất nông nghiệp, thực tái cấu theo chế thị trường Bên cạnh việc phải sản xuất nông nghiệp 85 hàng hóa quy mơ lớn, tập trung, đại, hướng đến xuất khẩu, tỉnh trọng lấy liên kết sản xuất, thị trường làm trung tâm Quá trình tái cấu có thành cơng hay khơng, phải địa phương, tất nông dân Để triển khai đồng bộ, liệt, tạo thành áp lực cho hệ thống trị đặc biệt tạo nhu cầu thực cho người nơng dân rõ ràng địa phương phải nơi bắt đầu Trong thời gian tới, địa phương tỉnh cần tập trung vào rà sốt điều kiện mình, xây dựng đề án tái cấu ngành nơng nghiệp có trồng trọt Khi xây dựng đề án, phải thông qua cấp quyền cao Hịa Bình để có vào liệt hệ thống trị Trong tổ chức lại sản xuất, đường tổ chức theo chuỗi, bao gồm nông dân, tổ chức nông dân doanh nghiệp đường phải Do vậy, cần tiếp tục thực sách khuyến khích hình thành các tổ chức nông dân liên kết, tạo điều kiện để doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực chế biến tiêu thụ, khâu định, tạo đột phá cho sản phẩm ngành trồng trọt./ 86 KIẾN NGHỊ - Tái cấu ngành trồng trọt phải lấy công nghệ, đổi hình thức tổ chức sản xuất làm động lực cho tăng trưởng; tổ chức sản xuất trồng trọt theo hướng liên kết nông dân- nông dân, nông dân- hợp tác xã- doanh nghiệp doanh nghiệp đóng vai trị quan trọng tìm đầu - Lấy liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị gắn với thị trường tiêu thụ, tăng cường liên kết vùng làm trung tâm trình tái cấu ngành trồng trọt - Xác định Nhà nước phải làm tốt vai trò kiến tạo phát triển thơng qua đổi thể chế sách trình tái cấu ngành trồng trọt Bên cạnh việc tăng quy mô sử dụng hiệu vốn đầu tư cơng cần mở rộng hình thức đầu tư để huy động nguồn vốn từ khu vực tư nhân - Các ngành liên quan trực tiếp phân công nhiệm vụ cần triển khai nghiêm túc thực khẩn trương nhằm đưa giải pháp tái cấu ngành trồng trọt sớm áp dụng, đẩy nhanh trình thực tái cấu ngành trồng trọt nói riêng, tái cấu ngành nơng nghiệp nói chung, cụ thể quan sau: * Sở Nông nghiệp Phát triển nông thôn: Đóng vai trị chủ trì, phối hợp với sở, ngành quyền địa phương đơn vị chuyên ngành rà soát Quy hoạch tổng thể phát triển sản xuất nơng nghiệp đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; phối hợp Sở Tài rà sốt, điều chỉnh bổ sung chế, sách thực Đề án; Chỉ đạo chi cục thuộc Sở chịu trách nhiêm quy hoạch có liên quan đến đơn vị chun mơn mình; triển khai xây dựng kế hoạch thực đề án tổ chức triển khai thực hiện; hướng dẫn người dân quy trình kỹ thuật sản xuất, phịng chống dịch bệnh cho trồng ; đạo Trung tâm Khuyến nông xây dựng mơ hình phát triển sản xuất sản phẩm chủ lực, tổng kết nhân rộng; Tham mưu 87 UBND tỉnh thực tốt công tác quản lý nhà nước giống trồng vật nuôi, chất lượng, an tồn vệ sinh thực phẩm sản phẩm nơng nghiệp; Kiểm tra, giám sát đánh giá việc thực Đề án định kỳ hàng năm giai đoạn tổng hợp kết thực báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh * Sở Tài chính: Chủ trì, phối hợp với Sở Kế hoạch Đầu tư, Sở Nông nghiệp Phát triển nơng thơn rà sốt, điều chỉnh bổ sung chế, sách tham mưu bố trí nguồn kinh phí cho việc thực phát Đề án; phối hợp với Sở Nông nghiệp Phát triển nông thôn ban hành văn hướng dẫn quản lý, cấp phát tốn nguồn kinh phí theo quy định tài hành * Sở Kế hoạch Đầu tư: Chủ trì, phối hợp với Sở Nơng nghiệp Phát triển nông thôn lồng ghép, tham mưu UBND tỉnh bố trí dự tốn thu chi ngân sách hàng năm, trình HĐND tỉnh thơng qua để triển khai thực hiện; nguồn vốn từ chương trình, dự án có liên quan để thực có hiệu Đề án; hướng dẫn doanh nghiệp thực thủ tục đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp theo quy định * Sở Công Thương: Hướng đẫn địa phương xây dựng thương hiệu sản phẩm; xúc tiến thương mại, thành lập hiệp hội ngành hàng, hình thành chợ đầu mối tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp vùng, phát triển hệ thống điện đến vùng sản xuất… * Sở Tài nguyên Môi trường: Hướng dẫn thủ tục, hồ sơ thực việc giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho tổ chức, cá nhân phát triển sản xuất; hướng dẫn lập báo cáo, đề án bảo vệ môi trường tăng cường công tác quản lý nhà nước bảo vệ môi trường * Sở Khoa học Cơng nghệ: Ưu tiên, bố trí đề tài, dự án khoa học triển khai ứng dụng tiến khoa học, kỹ thuật sản xuất Phối 88 hợp với ngành Nông nghiệp Phát triển nông thôn huyện, thành phố, thị xã để thực đề tài, dự án tổ chức, triển khai ứng dụng tiến khoa học, kỹ thuật sản xuất * Sở Thông tin Truyền thông: Phối hợp với ngành Nông nghiệp Phát triển nông thôn huyện, thành phố, thị xã xây dựng chương trình truyền thơng nội dung tái cấu nghành nông nghiệp để phổ biến đến tận người dân * Đài Phát Truyền hình, Báo Hịa Bình quan thông tin đại chúng: phối hợp với ngành Nông nghiệp Phát triển nông thôn quyền địa phương đẩy mạnh cơng tác thơng tin tuyên truyền chủ trương, sách tái cấu ngành nông nghiệp để triển khai thực có hiệu * Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, quan đoàn thể: phối hợp chặt chẽ với ngành Nông nghiệp Phát triển nông thôn tăng cường tuyên truyền, vận động hội viên chủ động, tích cực tự giác thực Đề án * Các ngân hàng, tổ chức tín dụng: Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Hịa Bình đạo ngân hàng thương mại địa bàn thực tốt nội dung Nghị định số 41/2010/NĐ-CP ngày 12/4/2010 Chính phủ sách tín dụng phục vụ phát triển nơng nghiệp, nơng thơn; Các Ngân hàng: Chính sách xã hội, Phát triển, Nông nghiệp Phát triển nông thơn Chi nhánh Hịa Bình ngân hàng thương mại cổ phần địa bàn tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, cá nhân vay vốn phát triển sản xuất * Ủy ban nhân dân huyện, thành phố: Xây dựng Đề án tái cấu ngành nông nghiệp phù hợp với điều kiện thực tế địa phương tổ chức thực nhằm khai thác tiềm lợi thế; đồng thời, đạo quan chức năng, tạo môi trường, điều kiện thuận lợi để thu hút doanh nghiệp đầu tư phát triển nơng nghiệp nơng thơn; Bố trí ngân sách để đảm bảo việc 89 triển khai thực Đề án tái cấu ngành nông nghiệp địa phương đảm bảo đạt hiệu quả, mục tiêu đề ra; tổ chức hội nghị triển khai, sơ kết hàng năm giai đoạn thực Đề án * Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn: Đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền, quán triệt mục tiêu, nội dung Đề án; chủ trương, sách tỉnh, huyện tái cấu; Chỉ đạo, hướng dẫn thực cấu sản phẩm, mùa vụ, giống phù hợp với tiềm lợi xã gắn với Đề án phát triển sản xuất nâng cao thu nhập cho cư dân nông thôn; Tăng cường công tác quản lý nhà nước chất lượng vật tư nơng nghiệp, an tồn vệ sinh thực phẩm nông lâm thủy sản; xử lý nghiêm trường hợp vi phạm TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ Nông nghiệp PTNT (2012), Quyết định 824/QĐ-BNN-TT ngày 16/4/2012 phê duyệt Đề án phát triển ngành trồng trọt đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, Hà Nội Bộ Nông nghiệp PTNT (2013), Quyết định số 1384/QĐ-BNN-KH ngày 18/06/2013 Bộ trưởng Bộ Nơng nghiệp PTNT ban hành Chương trình hành động thực Đề án “Tái cấu ngành Nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng phát triển bền vững”, Hà Nội Bộ Nông nghiệp PTNT (2013), Chỉ thị số 2039/CT-BNN-KH ngày 20/06/2013 Bộ Nông nghiệp PTNT, triển khai Đề án “ Tái cấu ngành Nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng phát triển bền vững”, Hà Nội Bộ Nông nghiệp PTNT (2014), Quyết định số 1006/QĐ-BNN-TT ngày 13/05/2014, ban hành kế hoạch thực tái cấu lĩnh vực trồng trọt năm 2014 -2015 giai đoạn 2016 -2020, Hà Nội Đỗ Kim Chung (chủ biên), Đinh văn Đán, Nguyễn Văn Mác, Nguyễn Thị Minh Thu (2012), Giáo trình nguyên lý kinh tế nông nghiệp, NXB nông nghiệp, Hà Nội Cục thống kê tỉnh Hịa Bình (2015), Niên giám thống kê năm 2015 Cục Thống Kê Tỉnh Hồ Bình, Hà Nội Đinh Phi Hổ (2008), “Kinh tế học nông nghiệp bền vững”, NXB Phương Đơng, TP Hồ Chí Minh Phạm Thị Tuyết Lan (2015), “Thực trạng tái cấu doanh nghiệp nhà nước số vấn đề đặt ra”, tạp chí Tài chính, tháng 12/2015 Vũ Đình Thắng (2013), Giáo trình Kinh tế nơng nghiệp, NXB Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội 10 Thủ tướng Chính phủ (2012), Quyết định số 899/QĐ – TTg ngày 10/6/2013 Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án tái cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng phát triển bền vững, Hà Nội 11 Thủ tướng Chính phủ (2013), định 339/QĐ – TTg Thủ tướng Chính Phủ về: “Phê duyệt đề án tổng thể tái cấu kinh tế gắn với chuyển đổi mơ hình tăng trưởng theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu lực cạnh tranh giai đoạn 2013 – 2020”, Hà Nội 12 Tỉnh ủy Hịa Bình (2014), Nghị Quyết số 10-NQ/TU ngày 13/6/2014 Tỉnh ủy Hịa Bình phát triển sản xuất số sản phẩm lĩnh vực trồng trọt địa bàn tỉnh Hịa Bình, giai đoạn 2014-2020; 13 UBND tỉnh Hịa Bình (2010), Quy hoạch tổng thể phát triển ngành nơng nghiệp tỉnh Hịa Bình đến năm 2020, Hịa Bình 14 UBND tỉnh Hịa Bình (2015), Đề án phát triển sản xuất chè tỉnh Hịa Bình đến năm 2015, định hướng đến năm 2020, Hịa Bình 15 UBND tỉnh Hịa Bình (2015), Quy hoạch phát triển sản xuất mía giai đoạn 2011-2015, định hướng 2020 tỉnh Hịa Bình, Hịa Bình 16 UBND tỉnh Hịa Bình (2015), Quy hoạch tổng thể vùng khu sản xuất nông nghiệp ứng dụng cơng nghệ cao tỉnh Hịa Bình đến năm 2015, định hướng đến năm 2020, Hịa Bình 17 UBND tỉnh Hịa Bình (2015), Quy hoạch phát triển sản xuất cam an tồn tập trung tỉnh Hịa Bình đến năm 2020, Hịa Bình 18 UBND tỉnh Hịa Bình (2015), Quy hoạch vùng đủ điều kiên sản xuất rau an toàn tỉnh Hịa Bình đến năm 2020, Hịa Bình 19 UBND tỉnh Hịa Bình (2013), Quyết định số 2403/QĐ-UBND ngày 11/10/2013 UBND tỉnh Hịa Bình Kế hoạch hành động tái cấu ngành Nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng phát triển bền vững tỉnh Hòa Bình, Hịa Bình 20 UBND tỉnh Hịa Bình (2015), Quyết định 1604/QĐ-UBND ngày 31/8/2015 việc phê duyệt Đề án Tái cấu ngành Nông nghiệp theo hướng gia tăng phát triển bền vững tỉnh Hịa Bình đến năm 2020, 21 Từ điển Wikipedia (2014) số trang điện tử liên quan: ... cấu ngành trồng trọt địa bàn tỉnh Hồ Bình giai đoạn 2011 – 2015 Các yếu tố ảnh hưởng đến trình tái cấu ngành trồng trọt địa bàn tỉnh Hịa Bình - Đề xuất giải pháp đẩy mạnh tái cấu ngành trồng trọt. .. trồng trọt địa bàn tỉnh Hồ Bình giai đoạn 2011 – 2015 Đánh giá thành cơng, tồn q trình thực tái cấu ngành trồng trọt tỉnh 4 - Định hướng đề xuất giải pháp đẩy mạnh tái cấu ngành trồng trọt địa. .. hướng, mục tiêu giải pháp đẩy mạnh tái cấu ngành trồng trọt Tỉnh Hồ Bình 58 3.4.1 Dự báo yếu tố ảnh hưởng dến tái cấu ngành trồng trọt 58 3.4.2 Quan điểm tái cấu ngành trồng trọt