Ngày soạn: Ngày kí duyệt Ngày dạy: Khối lớp 10 Số tiết 02 CHỦ ĐỀ CHUYỂN ĐỘNG CƠ- CHYỂN ĐỘNG THẲNG ĐỀU (BÀI 1+2) I NỘI DUNG CHỦ ĐỀ Chuyển động cơ: a Chuyển động học Chuyển động vật (gọi tắt chuyển động) thay đổi vị trí vật so với vật khác theo thời gian b Chất điểm: Một vật chuyển động coi chất điểm kích thước nhỏ so với độ dài đường (hoặc so với khoảng cách mà ta đề cập đến) c Quỹ đạo: Quỹ đạo chuyển động đường mà chất điểm chuyển động vạch không gian d Hệ quy chiếu gồm : Một vật làm mốc, hệ toạ độ gắn với vật làm mốc ; Một mốc thời gian đồng hồ Chú ý: + Mốc thời gian (gốc thời gian) thời điểm bắt đầu đo thời gian mô tả chuyển động vật + Thời điểm thời gian: Vật chuyển động đến vị trí quỹ đạo vào thời điểm định vật từ vị trí đến vị trí khác khoảng thời gian định Chuyển động thẳng đều: a Định nghĩa: Chuyển động thẳng chuyển động có quỹ đạo đường thẳng có tốc độ trung bình quãng đường b Quãng đường chuyển động thẳng : Trong chuyển động thẳng đều, quãng đường s tỉ lệ thuận với thời gian chuyển động t S = vtbt = vt c Phương trình chuyển động : x = xo + s = xo + vt d Đồ thị toạ độ – thời gian chuyển động thẳng đều: Là đường thẳng t(h) x(km) 15 25 35 45 55 65 Bài tập vận dụng : Câu 1: Chất điểm là: A Vật chuyển động có kích thước nhỏ B Vật chuyển động có kích thước nhỏ so với qng đường C Vật chuyển động có kích thước nhỏ so với quãng đường D Một vật có kích thước vừa phải so với qng đường Câu 2: Một hệ qui chiếu gồm: A Hệ quy chiếu bao gồm hệ toạ độ, mốc thời gian đồng hồ B Hệ quy chiếu bao gồm vật làm mốc, hệ toạ độ, mốc thời gian đồng hồ C Hệ quy chiếu bao gồm vật làm mốc, hệ toạ độ, mốc thời gian D Hệ quy chiếu bao gồm vật làm mốc, mốc thời gian đồng hồ Câu Một vật chuyển động thẳng với vận tốc v Chọn trục toạ độ ox có phương trùng với phương chuyển động, chiều dương chiều chuyển động, gốc toạ độ O cách vị trí vật xuất phát khoảng OA = x0 Phương trình chuyển động vật là: A x = x0 + v0t − at B x = x0 +vt C x = v0t + at D x = x0 + v0t + at Câu Phương trình chuyển động chất điểm có dạng: x = 5+ 60t (x: km, t: h) Chất điểm xuất phát từ điểm chuyển động với vận tốc bao nhiêu? A Từ điểm O, với vận tốc 5km/h B Từ điểm O, với vận tốc 60km/h C Từ điểm M, cách O 5km, với vận tốc 5khm/h D Từ điểm M, cách O 5km, với vận tốc 60km/h Câu Phương trình chuyển động thẳng chất điểm có dạng: x = 4t – 10 (x: km, t: h) Quãng đường chất điểm sau 2h là: A 4,5 km B km C km D km II YÊU CẦU ĐẠT ĐƯỢC Kiến thức: - Trình bày khái niệm: chuyển động, quỹ đạo chuyển động - Nêu ví dụ cụ thể về: chất điểm, vật làm mốc, mốc thời gian - Phân biệt hệ toạ độ, hệ qui chiếu; thời điểm thời gian (khoảng thời gian) - Nêu định nghĩa chuyển động thẳng Vận dụng cơng thức tính quãng đường phương trình chuyển động để giải tập Kỹ năng: - Trình bày cách xác định vị trí chất điểm đường cong mặt phẳng; làm toán hệ qui chiếu, đổi mốc thời gian - Giải toán chuyển động thẳng ở dạng khác Vẽ đồ thị toạ độ - thời gian chuyển động thẳng đều, biết cách thu thập thông tin từ đồ thị như: xác định vị trí thời điểm xuất phát, vị trí thời điểm gặp nhau, thời gian chuyển động … - Nhận biết chuyển động thẳng thực tế gặp phải Thái độ: - Học sinh có ý thức học tâp, hứng thú với học Xác định động học tập đắn từ đầu năm - Vận dụng kiến thức học vào thực tiễn đời sống, khắc phục khó khăn thực tiễn Năng lực: - Năng lực sử dụng kiến thức vào thực nhiệm vụ học tập: Vận dụng kiến thức giải số tập chuyển động thẳng - Năng lực vận dụng kiến thức vật lý: Giải thích chuyển động thực tế - Năng lực tự học, đọc hiểu, giải vấn đề - Lựa chọn sử dụng cơng cụ tốn phù hợp - Năng lực làm việc cá nhân, lực làm việc nhóm - Năng lực tự điều chỉnh nhận thức Chuẩn bị a Giáo viên: - Chuẩn bị phương pháp dạy học: thực nghiệm, hoạt động nhóm thảo luận, đàm thoại - Chuẩn bị phương tiện dạy học: + Máy tính + Hình ảnh chuyển động b Học sinh: - Ôn lại kiến thức chất điểm, quỹ đạo, cách chọn mốc tọa độ học ở Vật lí III THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Phân chia thời gian + Tiết 1: Chuyển động học, vận dụng + Tiết 2: Chuyển động thẳng đều, vận dụng IV HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC + Tổ chức dạy học theo hướng hoạt động nhóm (Chia lớp thành nhóm) sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu, phương pháp quan sát video phát giải vấn đề Các bước Hoạt động Khởi động Hoạt động Hoạt động Hình thành kiến thức Hoạt động Luyện tập Hoạt động Vận dụng tìm tịi Hoạt động mở rộng Tên hoạt động Thời lượng dự kiến Cho học sinh quan sát vi deo cho biết chuyển động gì, 10 phút cho biết đại lượng đặc trưng chuyển động? Hình thành kiến chuyển động học 20 phút Hình thành kiến thức chuyển động thẳng 20 phút Làm câu hỏi, tập vận dụng Tìm hiểu thêm chuyển động khác: chuyển động tròn đều… 25 phút 15 phút Hoạt động : Khởi động làm nảy sinh vấn đề tìm hiểu chuyển động Mục tiêu hoạt động - Tìm hiểu chuyển động - Các đại lượng đặc trưng để xét chuyển động - Các đại lượng đặc trưng cho chuyển động Kỹ thuật dạy học: Quan sát, tổng hợp, khăn trải bàn Hình thức tổ chức: Làm việc nhóm Hoạt động giáo viên + Chuyển giao NVHT Yêu cầu học sinh quan sát video cho biết đoạn vi deo đề cập đến vấn đề gì? Các đại lượng đặc trưng cho vấn đề đó? Hoạt động học sinh Thực nhiệm vụ - Các nhóm học sinh quan sát ghi kết thảo luận - Hoàn thành phiếu học tập - Báo cáo kết thảo luận Nội dung Các vấn đề cần nghiên cứu: + Chuyển động + Hệ quy chiếu + Chuyển động thẳng Hoạt động 2: Chuyển động học- Chất điểm Hoạt động Giáo viên Đặt câu hỏi giúp hs ôn lại kiến thức chuyển động học Hoạt động Học sinh Kiến thức I Chuyển động – Chất điểm Nhắc lại kiến thức cũ Chuyển động chuyển động Chuyển động vật thay đổi vị trí vật Gợi ý cách nhận biết học, vật làm mốc so với vật khác theo thời gian vật chuyển động Chất điểm Nêu phân tích k/n chất điểm Những vật có kích thước nhỏ so với độ dài đường Ghi nhận khái niệm (hoặc với khoảng cách mà ta đề cập đến), Giao nhiệm vụ cho chất điểm coi chất điểm HS thực C1 Trả lời C1 Khi vật coi chất điểm khối lượng vật coi tập trung chất điểm Quỹ đạo Quỹ đạo chuyển động đường mà chất điểm Ghi nhận khái chuyển động vạch không gian Giới thiệu khái niệm niệm quỹ đạo Lấy ví dụ II Cách xác định vị trí vật khơng gian u cầu hs lấy ví dạng quỹ đạo Vật làm mốc thước đo dụ Để xác định xác vị trí vật ta chọn vật thực tế làm mốc chiều dương quỹ đạo dùng thước đo chiều dài đoạn đường từ vật làm mốc đến vật Quan sát hình 1.1 Hệ toạ độ Yêu cầu vật a) Hệ toạ độ trục (sử dụng vật chuyển động vật làm mốc làm mốc hình đường thẳng) 1.1 Ghi nhận cách xác Toạ độ vật ở vị trí M :x = OM định vị trí vật b) Hệ toạ độ trục (sử dụng vật chuyển động Nêu phân tích đường cong mặt phẳng) cách xác định vị trí quỹ đạo Toạ độ vật ở vị trí M : x = OM x vật quỹ đạo Trả lời C2 Yêu cầu trả lời C2 III Hệ qui chiếu Một hệ qui chiếu gồm : Giới thiệu hệ toạ độ Ghi nhận hệ toạ độ 1 trục (gắn với ví + Một vật làm mốc, hệ toạ độ gắn với vật làm trục dụ thực tế mốc Xác định dấu x + Một mốc thời gian đồng hồ Ghi nhận hệ toạ độ Giáo viên giới thiệu hệ quy chiếu Ghi nhận hệ quy chiếu Hoạt động 3: Chuyển động thẳng Hoạt động Giáo viên Kiến thức Hoạt động Học sinh Biểu diễn chuyển động Xác định quãng đường IV Chuyển động thẳng chất điểm hệ s khoảng thời gian Tốc độ trung bình trục toạ độ t để hết quảng đường s Yêu cầu hs xác định vtb = t s, t tính vtb Tính vận tốc trung bình Với : s = x2 – x1 ; t = t2 – t1 Yêu cầu trả lời C1 Chuyển động thẳng Giới thiệu khái niệm chuyển động thẳng Trả lời C1 Chuyển động thẳng chuyển động có quỹ đạo đường thẳng có tốc độ trung bình quãng đường Ghi nhân khái niệm chuyển động thẳng Quãng đường chuyển động thẳng Yêu cầu xác định đường chuyển động thẳng biết vận tốc s = vtbt = vt Lập công thức đường Trong chuyển động thẳng đều, quãng đường s tỉ lệ thuận với thời gian chuyển động t Phương trình chuyển động x = xo + s = xo + vt Giáo viên giới thiệu Học sinh tiếp nhận Đồ thị toạ độ – thời gian chuyển động thẳng Là đoạn thẳng Hoạt động 4: Luyện tập chủ đề Hoạt động Giáo viên Kiến thức Hoạt động Học sinh Phát phiếu học tập Làm việc cá nhân Chuẩn hóa kiến thức Làm việc nhóm Biết vận dụng kiến thức vào tập cụ thể Câu Chuyển động vật A chuyển động có vận tốc thay đổi theo thời gian B thay đổi khoảng cách vật so với vật mốc theo thời gian C thay đổi vị trí vật so với vật mốc theo thời gian D chuyển động có vận tốc khác khơng Câu Trong trường hợp coi máy bay chất điểm? A Chiếc máy bay chạy sân bay B Chiếc máy bay bay từ Hà Nội Thành phố Hồ Chí Minh C Chiếc máy bay bay thử nghiệm D Chiếc máy bay trình hạ cánh xuống sân bay Câu Hãy chọn câu đúng? A Hệ quy chiếu bao gồm hệ toạ độ, mốc thời gian đồng hồ B Hệ quy chiếu bao gồm vật làm mốc, mốc thời gian đồng hồ C Hệ quy chiếu bao gồm vật làm mốc, hệ toạ độ, mốc thời gian D Hệ quy chiếu bao gồm vật làm mốc, hệ toạ độ, mốc thời gian đồng hồ Câu Trong chuyển động thẳng chất điểm, đại lượng tăng theo thời gian A gia tốc B vận tốc C quãng đường chuyển động Câu Trong chuyển động thẳng A quãng đường tỉ lệ thuận với vận tốc C tọa độ tỉ lệ thuận với thời gian chuyển động D tọa độ B tọa độ tỉ lệ thuận với vận tốc D quãng đường tỉ lệ thuận với thời gian chuyển động Câu Phương trình chuyển động vật chuyển động thẳng trường hợp gốc thời gian chọn không trùng với thời điểm xuất phát A x = x0 + v(t − t0 ) B x = x0 + vt C s = s0 + vt D s = vt Câu Phương trình chuyển động chất điểm dọc theo trục Ox có dạng: x = + 60t (km), t đo giờ) Chất điểm xuất phát từ điểm chuyển động với vận tốc bao nhiêu? A Từ điểm O, với vận tốc 5km/h B Từ điểm O, với vận tốc 60 km/h C Từ điểm M, cách O km, với vận tốc km/h D Từ điểm M, cách O km, với vận tốc 60 km/h Câu Cho đồ thị hình vẽ x x O t (I) O x v t (II) v0 t O (III) x0 O t (IV) Đồ thị chuyển động thẳng A II, III, IV B I, III, IV C I, III D I, II, III Hoạt động 5: Tìm tịi mở rộng Hoạt động Giáo viên Kiến thức Hoạt động Học sinh GV đưa câu hỏi mở rộng: Em cho biết em gặp chuyển động thực tế ngồi chuyển động học? Làm việc nhóm Đưa chuyển động khác có: Cho kết Chuyển động biến đổi Thảo luận Chuyển động tròn Nêu sơ đặc điểm chuyển động này? ( Gợi mở cho chủ đề sau) V CÂU HỎI KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ CHỦ ĐỀ Câu : Một em học sinh đường thẳng từ nhà tới trường học cách 2,5 km với tốc độ km/h Tới nơi trường học đóng cửa nên học sinh nhà với tốc độ 7,5 km/h Tốc độ trung bình học sinh 40 phút tính từ lúc bắt đầu A 5km/h B 25 km / h C 30 km / h D 45 km / h Câu : Lúc giờ, xe ô tô thứ qua A chuyển động thẳng B với tốc độ v = 40 km/h Nửa sau, xe ô tô thứ hai chuyển động thẳng từ B đến A gặp xe thứ lúc 30 phút Biết AB = 130 km Tốc độ xe thứ hai là: A 60 km/h B 70 km/h C 80 km/h D 120 km/h Câu 3: Một xe ca chuyển động với vận tốc m/s giây thứ nhất, 10 m/s giây thứ thứ hai 15 m/s giây thứ ba Quãng đường vật s A 15 m B 30 m C 55 m D 70 m Câu 4: Xe ô tô xuất phát từ A lúc h, chuyển động thẳng tới B lúc 30 phút Biết khoảng cách từ A tới B 90 km Tốc độ trung bình xe A 60 km/h B 45 km/h C 50 km D 90 km/h Câu 5: Một xe chuyển động với tốc độ 50 km/h km 90 km/h km Tốc độ trung bình xe quãng đường 12 km A lớn 70 km/h B 70 km/h C nhỏ 70 km/h D 38 km/h Câu 6: Một ô tô km 2,5 phút Nếu nửa quãng đường với tốc độ 40 km/h phần cịn lại quãng đường với tốc độ A 48 km/h B 50 km/h C 56 km/h D 60 km/h Câu 7: Một tầu hỏa chuyển động với tốc độ 60 km/h đầu 40 km/h nửa sau Tốc độ trung bình tầu trình A 50 km/h B 160/3 km/h C 48 km/h D 70 km/h Câu 8: Một xe chuyển động thẳng, nửa thời gian đầu xe chuyển động với tốc độ 65 km/h, nửa thời gian lại xe chuyển động với tốc độ 35 km/h Tốc độ trung bình xe trình A 45,5 km/h B 50 km/h C 40 km/h D 55,5 km/h Câu 9: Một vật bắt đầu chuyển động từ điểm O đến điểm A, sau chuyển động điểm B (hình vẽ) Qng đường độ dời vật tương ứng A m, –2 m B m, –2 m C m, m D m, –8 m Câu 10: Phương trình chuyển động chất điểm dọc theo Ox có dạng: x = 5t + 20 (m) , với t đo giây Nhận xét A Chất điểm bắt đầu chuyển động từ điểm O, với vận tốc m/s B Chất điểm bắt đầu chuyển động từ điểm O với vận tốc 20 m/s C Chất điểm bắt đầu chuyển động từ điểm cách O khoảng m, với vận tốc 20 m/s D Chất điểm bắt đầu chuyển động từ điểm cách O khoảng 20 m, với vận tốc m/s Câu 11: Phương trình chuyển động chất điểm dọc theo Ox có dạng: x = 5t - 12 (m) , với t đo Độ dời chất điểm từ h đến h A km B km C 10 km D km Câu 12: Lúc h, ô tô khởi hành từ O, chuyển động thẳng với tốc độ 50 km/h Nếu chọn trục tọa độ trùng với đường chuyển động, gốc tọa độ ở O, chiều dương ngược chiều với chuyển động, gốc thời gian lúc 6h, phương trình chuyển động tơ với thời gian t đo A x = 50 t ( km) B x =- 50 ( t - 6) ( km ) C x = x = 50 ( t - 6) ( km) D x =- 50 t ( km) Câu 13: Một chất điểm chuyển động thẳng với vận tốc v = m/s Lúc t = s chất điểm có tọa độ x = m Phương trình chuyển động chất điểm, với thời gian đo giây A x = 4t +1(m) B x =- 4t +1(m) C x = 4t + (m) D x =- 4t + 5(m) Câu 14: Cùng lúc hai điểm A B cách 30 km có hai tơ xuất phát, chạy chiều đường thẳng AB, theo chiều từ A đến B Vận tốc ô tô chạy từ A 72 km/h ô tô chạy từ B 60 km/h Hai ô tô gặp địa điểm cách A A 102 km B 132 km C 150 km D 180 km Câu 15: Người xe đạp xuất phát A, người xuất phát B thời điểm với người A Vận tốc người A 12 km/h, người B km/h Biết hai người đường AB theo hướng ngược chiều khoảng cách AB 12 km Coi chuyển động người xe thẳng Vị trí hai người gặp cách B khoảng A km B km C km D km Câu 16: Từ địa điểm hai ô tô chuyển động đường thẳng chiều Ơ tơ thứ chạy với tốc độ 36 km/h, ô tô thứ hai chạy với tốc độ 54 km/h xuất phát sau ô tô thứ Hai ô tô gặp sau quãng đường A 54 km B 72 km C 108 km D 144 km Câu 17: Lúc xe máy xuất phát A với vận tốc 40 km/h để đến B Lúc ô tô xuất phát B với vận tốc 80 km/h chiều với chiều chuyển động xe máy Coi chuyển động hai xe thẳng khoảng cách AB 20 km Trong trình chuyển động hai xe, tơ đuổi kịp xe máy hai xe cách B khoảng A 120 km B 140 km C 160 km D 180 km Câu 18: Đồ thị tọa độ – thời gian cho biết vật chuyển động thẳng A Đồ thị (1) B Đồ thị (2) C Đồ thị (3) D Đồ thị (4) VI BỔ SUNG, RÚT KINH NGHIỆM ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… Ngày soạn: 08-9-2020 Ngày dạy:14-9-2020 Tiết 3, 4, 5, CHỦ ĐỀ: CHUYỂN ĐỘNG THẲNG BIẾN ĐỔI ĐỀU(BÀI 3+4) I NỘI DUNG CHỦ ĐỀ Vận tốc tức thời Chuyển động thẳng biến đổi 1.1 Độ lớn vận tốc tức thời v= ∆s ∆t (1) 1.2 Vectơ vận tốc tức thời điểm Gốc : vật chuyển động 10 HS ghi nhiệm vụ chuyển giao vào vở, độc lập suy nghĩ ghi vào vở ý kiến Sau thảo luận nhóm để đưa báo cáo nhóm c) Sản phẩm hoạt động HS báo cáo kết hoạt động nhóm nội dung vở ghi B HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 2: Định nghĩa dạng cân Bố trí thí nghiệm hình 20.2, 20.3, 20.4 Làm thí nghiệm cho hs quan sát Quan sát vật rắn đặt ở điều kiện khác nhau, rút đặc điểm cân vật trường hợp Nêu phân tích dạng cân Ghi nhận dạng cân Hoạt động 3: Tìm hiểu nguyên nhân dạng cân -Cho hs tìm nguyên nhân gây nên dạng cân khác -Gợi ý cho hs so sánh vị trí tâm ở vị trí cân so với vị trí lân cận Hoạt động 4: Điều kiện cân vật rắn có mặt chân đế -Ghi nhận khái niệm mặt chân đế trường hợp -Giới thiệu khái niệm mặt chân đế - Nêu phân tích điều kiện cân vật có mặt chân đế Hoạt động 5: Tìm hiểu mức vững vàng cân -Gợi ý yếu tố ảnh hưởng tới mức vững vàng cân -Lấy ví dụ cách làm tăng mức vững vàng cân C TÌM TỊI MỞ RỘNG Hoạt động 6: Tìm hiểu ứng dụng cân đời sống kĩ thuật - Giải thích cách làm tăng mức vững vàng đời sống kĩ thuật - Biết cách làm tăng mức vững vàng cân đời sống kĩ thuật CHỦ ĐỀ: NGẪU LỰC (BÀI 19,22) BÀI 19: QUY TẮC HỢP LỰC SONG SONG CÙNG CHIỀU I.Mục tiêu: 1.Kiến thức, kĩ năng, thái độ : a Kiến thức - Phát biểu qui tắc tổng hợp hai lực song song chiều - Phát biểu được điều kiện cân vật chịu tác dụng ba lực song song b.Kỹ năng: - Vận dụng qui tắc điều kiện cân để giải tập SGK tập tương tự - Vận dụng phương pháp thực nghiệm ở mức độ đơn giản c.Thái độ - Hứng thú học tập, tìm hiểu khoa học -Nhanh nhẹn, động, hợp tác nhóm hiệu Năng lực định hướng hình thành phát triển cho học sinh - Năng lực giải vấn đề thông qua câu hỏi mà giáo viên (GV) đặt ra, tóm tắt thơng tin liên quan từ nhiều nguồn khác 112 - Năng lực tự học, đọc hiểu giải vấn đề theo giải pháp lựa chọn thông qua việc tự nghiên cứu vận dụng kiến thức qui tắc hợp lực song song chiều để giải thích tình thực tiễn - Năng lực hợp tác nhóm: làm thí nghiệm, trao đổi thảo luận, trình bày kết thí nghiệm - Năng lực tính tốn, trình bày trao đổi thơng tin, hồn thành bảng biểu thí nghiệm - Năng lực thực hành thí nghiệm: thao tác thí nghiệm an tồn thí nghiệm II CHUẨN BỊ Giáo viên a) Bộ thí nghiệm qui tắc hợp lực song song - Lực kế, dây nối, nặng - Bảng, giá sắt thí nghiệm, thước thẳng - Bảng phụ, bút ghi bảng, nam châm gắn bảng b) Phiếu học tập dụng cụ hỗ trợ c) Tổ chức chia lớp thành nhóm học tập phù hợp, … Học sinh a) Ôn lại kiến thức tổng hợp phân tích lực b) Sách giáo khoa (SGK), vở ghi, thước kẻ, bút, giấy nháp, … III TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC CỦA HỌC SINH Các bước Hoạt động Khởi động Hoạt động Hình thành kiến thức Luyện tập Vận dụng Tìm tòi mở rộng Hoạt động Hoạt động Hoạt động Hoạt động Hoạt động Tên hoạt động Thời lượng dự kiến Tạo tình có vấn đề qui tắc hợp lực phút song song chiều Thí nghiệm kết luận phút Phát biểu qui tắc hợp lực song song chiều 15 phút viết biểu thức Phát biểu điều kiện cân vật chịu 10 phút tác dụng ba lực song song Hệ thống hoá kiến thức luyện tập phút Tìm hiểu ứng dụng qui tắc hợp lực song song chiều phút A KHỞI ĐỘNG Hoạt động 1: Tạo tình có vấn đề qui tắc hợp lực song song chiều a) Mục tiêu hoạt động Thơng qua ví dụ người gánh hai thúng trái bán để tạo tình học tập có vấn đề qui tắc hợp lực song song chiều Nội dung: GV cho HS xem video nói đặt hai câu hỏi lệnh: Câu 1: Vai người có cảm giác gánh ? Câu 2: Vai người phải đặt ở đâu để đòn gánh cân ? b) Gợi ý tổ chức hoạt động *GV đặt vấn đề cách cho HS số ví dụ qui tắc hợp lực song song chiều đặt hai câu hỏi yêu cầu HS suy nghĩ để thực nhiệm vụ học tập *Hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm qui tắc hợp lực song song chiều *HS ghi nhiệm vụ chuyển giao vào vở, độc lập suy nghĩ ghi vào vở ý kiến Sau thảo luận nhóm để đưa báo cáo nhóm dự đốn c) Sản phẩm hoạt động 113 HS báo cáo kết hoạt động nhóm nội dung vở ghi B.HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 2:Qui tắc hợp hai lực song song chiều a) Mục tiêu hoạt động - Tìm hiểu qui tắc hợp lực song song chiều viết biểu thức - Trả lời câu hỏi: Vai người có cảm giác gánh ? Vai người phải đặt ở đâu để địn gánh cân ? - Thơng qua thí nghiệm học sinh tìm hiểu qui tắc hợp lực song song chiều,viết biểu thức vấn đề liên quan đến qui tắc Nội dung: -Dựa vào thí nghiệm SGK, GV hướng dẫn HS treo thước , sau móc vào hai vị trí O 1, O2 nặng SGK , yêu cầu HS đánh dấu vị trí O1, O2 kẻ đường thẳng sát mép thước Sau mở nặng treo vào vị trí O cho thước nằm ở vị trí cũ -HS quan sát trả lời câu hỏi giáo viên: +Sau tìm vị trí O cho thước nằm ở vị trí theo phương cũ ,học sinh đo khoảng cách d1, d2 ? HS biểu diễn vectơ lực hình vẽ F1 d +Học sinh lập tỉ số , cho nhận xét F2 d1 Từ vận dụng trả lời câu hỏi: Câu 1: Phát biểu qui tắc hợp lực song song chiều viết biểu thức Câu 2: Vai người có cảm giác gánh ? Vai người phải đặt ở đâu để đòn gánh cân ? b) Gợi ý tổ chức hoạt động -HS ghi nhiệm vụ chuyển giao GV vào vở, quan sát làm thí nghiệm ghi ý kiến vào vở Sau thảo luận nhóm với bạn xung quanh cách ghi lại ý kiến bạn khác vào vở Thảo luận nhóm, làm thí nghiệm với nhóm để đưa báo cáo, thống cách trình bày kết thảo luận nhóm, ghi vào vở cá nhân ý kiến nhóm Trong q trình hoạt động nhóm, GV quan sát HS tự học, thảo luận, làm việc nhóm, làm thí nghiệm, trợ giúp kịp thời em cần hỗ trợ Ghi nhận kết làm việc cá nhân nhóm HS HS báo cáo kết trước lớp GV dẫn dắt HS giải vấn đề cần xác định c) Sản phẩm hoạt động Báo cáo kết hoạt động nhóm nội dung vở ghi HS hai vấn đề chính: -Qui tắc hợp lực song song chiều -Vẽ hình viết biểu thức Đồng thời trả lời câu hỏi: Vai người có cảm giác gánh ? Vai người phải đặt ở đâu để đòn gánh cân ? Hoạt động 3:Tìm hiểu hợp nhiều lực ,lí giải trọng tâm vật rắn phân tích lực thành hai lực song song chiều a) Mục tiêu hoạt động -Tìm hiểu hợp lực song song chiều tổng quát cho trường hợp nhiều lực song song chiều -Tìm hiểu trọng tâm vật đồng chất có dạng hình học đối xứng -Phân tích hợp lực thành hai lực song song chiều Nội dung: Câu 1: Nếu vật chịu tác dụng ba lực song song chiều ta phải vận dụng qui tắc hợp hai lực song song chiều ? tổng quát cho trường hợp nhiều lực song song chiều ? 114 Câu 2: GV vẽ rắn đồng chất sau chia thành nhiều phần tử nhỏ , phần tử có trọng lực nhỏ ,HS vận dụng qui tắc hợp hai lực song song chiều để tìm hợp lực Từ yêu cầu HS lí giải trọng tâm vật rắn ? Câu 3: Phân tích hợp lực thành hai lực song song chiều biết điểm đặt lực thành phần -Hình thức chủ yếu hoạt động tự học qua tài liệu hướng dẫn GV để lĩnh hội kiến thức b) Gợi ý tổ chức hoạt động -GV hướng dẫn HS đọc SGK suy nghĩ để thực nhiệm vụ học tập ? -GV hướng dẫn HS vẽ hình từ xác định trọng tâm rắn -GV hướng dẫn HS vẽ hình phân tích hợp lực thành hai lực thành phần -HS ghi nhiệm vụ chuyển giao GV vào vở, ghi ý kiến vào vở Sau thảo luận nhóm để đưa báo cáo, thống cách trình bày kết thảo luận nhóm, ghi vào vở cá nhân ý kiến nhóm Trong q trình hoạt động nhóm, GV quan sát HS tự học, thảo luận, trợ giúp kịp thời em cần hỗ trợ Ghi nhận kết làm việc cá nhân nhóm HS c) Sản phẩm hoạt động -Báo cáo kết hoạt động nhóm vở ghi HS Hoạt động 4: Tìm hiểu điều kiện cân vật rắn tác dụng ba lực song song a) Mục tiêu hoạt động - Tìm hiểu điều kiện cân vật rắn tác dụng ba lực song song Nội dung: Câu hỏi: -Phát biểu điều kiện cân vật rắn tác dụng ba lực song song F1 , F2 , F3 viết biểu thức? b) Gợi ý tổ chức hoạt động -GV vẽ lực song song F1 , F2 tác dụng vào vật rắn Tìm F3 để vật rắn cân -HS phát biểu điều kiện cân vật rắn tác dụng ba lực song song F1 , F2 , F3 viết biểu thức HS ghi nhiệm vụ chuyển giao GV vào vở, ghi ý kiến cá nhân vào vở Sau thảo luận nhóm, thống cách trình bày kết thảo luận nhóm, ghi vào vở cá nhân ý kiến nhóm Trong q trình hoạt động nhóm, GV quan sát HS tự học, thảo luận, trợ giúp kịp thời em cần hỗ trợ Ghi nhận kết làm việc cá nhân nhóm HS c)Sản phẩm hoạt động -Báo cáo kết hoạt động nhóm vở ghi HS C LUYỆN TẬP Hoạt động 5: Hệ thống hoá kiến thức luyện tập a) Mục tiêu hoạt động -Thảo luận nhóm để chuẩn hố kiến thức luyện tập Nội dung: -Giao cho HS luyện tập số tập biên soạn phiếu học tập b) Gợi ý tổ chức hoạt động • Giáo viên đặt vấn chuyển giao nhiệm vụ • Học sinh ghi nhiệm vụ vào vở trao đổi thảo luận nhóm với bạn xung quanh cách ghi lại ý kiến bạn khác vào vở mình.Thảo luận nhóm để đưa báo cáo nhóm nhiệm vụ này, thống cách trình bày kết tập thảo luận nhóm, ghi vào vở ý kiến nhóm 115 • Trong q trình hoạt động nhóm, giáo viên quan sát học sinh tự học, thảo luận, trợ giúp kịp thời em cần hỗ trợ.Ghi nhận kết làm việc cá nhân nhóm học sinh.Hướng dẫn học sinh tự đánh giá đánh giá lẫn nhau.Sau cùng, giáo viên hệ thống học sinh chốt kiến thức c Sản phẩm hoạt động - Báo cáo kết nhóm vở ghi học sinh D VẬN DỤNG TÌM TỊI MỞ RỘNG Hoạt động 6: Vận dụng Tìm tịi mở rộng a Mục tiêu hoạt động • Giúp HS tự vận dụng, tìm tịi mở rộng kiến thức học tương tác với cộng đồng Tuỳ theo lực mà em sẽ thực ở mức độ khác • Nội dung: Chọn câu hỏi tập để tìm hiểu phần lớp (nếu đủ thời gian) phần cịn lại tự tìm hiểu ở ngồi lớp học • GV u cầu HS: Cho ví dụ qui tắc hợp hai lực song song chiều mà em biết • Mục đích tập để HS hiểu được nhiều ứng dụng qui tắc hợp lực song song chiều thực tế sống b Gợi ý tổ chức hoạt động • GV đặt vấn đề, chuyển giao nhiệm vụ để HS thực phần lớp học phần cịn lại ở ngồi lớp học • HS ghi nhiệm vụ vào vở Sau thảo luận nhóm để đưa cách thực nhiệm vụ phần lớp học phần lại ở ngồi lớp học • GV ghi kết cam kết cá nhân nhóm HS, hướng dẫn, gợi ý cách thực cho HS, hướng dẫn HS tự đánh giá đánh giá lẫn c Sản phẩm hoạt động - Báo cáo kết nhóm vở ghi học sinh PHIẾU HỌC TẬP BÀI: QUY TẮC HỢP LỰC SONG SONG CÙNG CHIỀU A KHỞI ĐỘNG Hoạt động 1: Tạo tình có vấn đề qui tắc hợp lực song song chiều Thơng qua ví dụ người gánh hai thúng trái bán để tạo tình học tập có vấn đề qui tắc hợp lực song song chiều Nội dung: Câu 1: Vai người có cảm giác gánh ? Trả lời (hoặc dự đoán): Câu 2: Vai người phải đặt ở đâu để đòn gánh cân ? Trả lời (hoặc dự đoán): B HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 2: Qui tắc hợp hai lực song song chiều Câu 1:Phát biểu quy tắc hợp hai lực song song chiều viết biểu thức ? -Quy tắc -Biểu thức uu r uu r ur Câu : Hai lực song song, chiều F1 , F2 đặt hai đầu AB có hợp lực F đặt O cách A 12cm, cách B 8cm có độ lớn F=10N Tính F1, F2 -Bài giải: Hoạt động 3: Tìm hiểu hợp nhiều lực ,lí giải trọng tâm vật rắn phân tích lực thành hai lực song song chiều 116 Câu 1: Phát biểu quy tắc hợp lực song song chiều ? -Trả lời : Câu 2: Lí giải trọng tâm vật rắn ? - Trả lời : ………………………………………………………………… Câu 3: Phân tích hợp lực thành hai lực song song chiều biết điểm đặt lực thành phần? Trả lời : …………………………………………………………………………………… Hoạt động 4: Tìm hiểu điều kiện cân vật rắn tác dụng ba lực song song Câu hỏi: Nêu điều kiện cân vật rắn tác dụng ba lực song song F1 , F2 , F3 viết biểu thức Trả lời: ………………………………………………………………………………………………………… C LUYỆN TẬP Trắc nghiệm : 1.Biểu thức quy tắc hợp hai lực song song chiều  F1 − F2 = F F − F = F F + F = F F + F = F 2   D  F1 d F = d  2 Hai lực F1 F2 song song, ngược chiều đặt hai đầu AB có hợp lực F đặt O cách A cm, cách B 2cm độ lớn F=10,5 N Độ lớn F1 F2 A 3,5 N 14 N B 14 N 3,5 N C N 3,5 N D 3,5 N N Thanh AB cứng chịu tác dụng hai lực F F2 hình vẽ Biết AB=1m F1=10N, F2=15N Hợp lực tác dụng lên có → a Độ lớn B A 10N B 15N C 5N D 25N → A b Điểm đặt hợp lực cách B khoảng F2 A 2m nằm AB B 2m nằm AB C 3m nằm AB D 3m nằm AB Tự luận Một người gánh thùng gạo thùng ngơ có trọng lượng 200N 100 N Hỏi vai người chịu lực bao nhiêu? Bài giải : uur uur ur Hai lực F1 , F2 song song, chiều đặt hai đầu AB, có hợp lực F đặt O cách A đoạn 12cm, cách B đoạn cm có độ lớn F=10 N Tìm F1 ; F2 Bài giải :  A  F1 d1 F = d  2  B  F1 d F = d   C  F1 d1 F = d  2 F Hai người dùng gậy để khiêng cỗ máy nặng 1250N Điểm treo cỗ máy cách vai người thứ 60cm cách vai người thứ hai 40cm Bỏ qua trọng lượng gậy Hỏi người chịu lực ? Bài giải : Một người gánh thúng gạo nặng 400N thúng bắp nặng 200N Đòn gánh dài 9dm Vai người đặt ở điểm O cách hai đầu treo thúng gạo thúng bắp khoảng d 1và d2 để đòn gánh cân nằm ngang? Bài giải : 117 D VẬN DỤNG, TÌM TỊI MỞ RỘNG Hoạt động 6: Tìm hiểu ứng dụng qui tắc hợp lực song song chiều đời sống Cho ví dụ qui tắc hợp hai lực song song chiều mà em biết Trả lời: BÀI 22: NGẪU LỰC I MỤC TIÊU Kiến thức, kĩ năng, thái độ a) Kiến thức - Phát biểu định nghĩa ngẫu lực - Hiểu ý nghĩa tác dụng ngẫu lực vật rắn - Viết công thức tính momen ngẫu lực b) Kỹ - Vận dụng khái niệm ngẫu lực để giải thích số tượng vật lí thường gặp đời sống kỹ thuật - Vận dụng công thức tính momen ngẫu lực để làm tập - Nêu số ví dụ ứng dụng ngẫu lực thực tế kỹ thuật c) Thái độ - Hứng thú học tập, tìm hiểu khoa học - Có tác phong làm việc nhà khoa học Năng lực định hướng hình thành phát triển cho học sinh - Năng lực giải vấn đề thông qua câu lệnh mà giáo viên (GV) đặt ra, tóm tắt thơng tin liên quan từ nhiều nguồn khác - Năng lực tự học, đọc hiểu giải vấn đề theo giải pháp lựa chọn thông qua việc tự nghiên cứu vận dụng kiến thức ngẫu lực để giải thích tình thực tiễn - Năng lực hợp tác nhóm: trao đổi thảo luận, trình bày kết thảo luận - Năng lực tính tốn, trình bày trao đổi thông tin II CHUẨN BỊ Giáo viên -Video mô tác dụng làm quay ngẫu lực vật có trục quay khơng có trục quay cố định - Một số dụng cụ Tua – nơ – vít , khóa nước , cờ lê ống , nắm chốt cửa,… - Các tờ giấy trắng A4, phiếu học tập - Tổ chức chia lớp thành nhóm học tập phù hợp, … Học sinh a) Ôn lại kiến thức momen lực b) Sách giáo khoa (SGK), vở ghi, thước kẻ, bút, giấy nháp, … III TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC CỦA HỌC SINH Các bước Hoạt động Tên hoạt động Thời lượng dự kiến Khởi động Hoạt động Tạo tình có vấn đề ngẫu lực phút Hình thành Hoạt động Định nghĩa ngẫu lực phút kiến thức Hoạt động Tác dụng ngẫu lực vật rắn 15 phút 118 Luyện tập Vận dụng Tìm tịi mở rộng Hoạt động Hoạt động Momen ngẫu lực Hệ thống hoá kiến thức luyện tập 10 phút phút Hoạt động Tìm hiểu ứng dụng ngẫu lực đời sống kĩ thuật phút A KHỞI ĐỘNG Hoạt động 1: Tạo tình có vấn đề ngẫu lực a) Mục tiêu hoạt động Thông qua câu hỏi lệnh để tạo tình có vấn đề để học sinh suy nghĩ trả lời , nhiên kiến thức có học sinh (HS) giải phần vấn đề, giải trọn vẹn vấn đề đưa Nội dung: GV đặt hai câu hỏi lệnh: Câu lệnh 1: Dùng tay vặn vòi nước , ta tác dụng vào vịi nước lực có đặc điểm gì? Câu lệnh 2: Khi chế tạo bánh xe ,bánh đà , phải làm cho trục quay qua trọng tâm vật ? b) Gợi ý tổ chức hoạt động GV đặt vấn đề cách đặt hai câu hỏi lệnh yêu cầu HS ghi nhiệm vụ chuyển giao vào vở, thực nhiệm vụ chuyển giao HS ghi nhiệm vụ chuyển giao vào vở, độc lập suy nghĩ ghi vào vở ý kiến Sau thảo luận nhóm để đưa báo cáo nhóm c) Sản phẩm hoạt động HS báo cáo kết hoạt động nhóm nội dung vở ghi B HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 2: Định nghĩa ngẫu lực a) Mục tiêu hoạt động - Tìm hiểu định nghĩa ngẫu lực - Trả lời câu hỏi: Dùng tay vặn vòi nước , ta tác dụng vào vịi nước lực có đặc điểm gì? Nội dung: Định nghĩa ngẫu lực: Dựa vào quan sát vòi nước GV phát cho nhóm đọc SGK , kiến thức học để nêu định nghĩa ngẫu lực b) Gợi ý tổ chức hoạt động GV phát cho HS vòi nước để xem, quan sát làm thí nghiệm HS ghi nhiệm vụ chuyển giao GV vào vở, quan sát làm thí nghiệm ghi ý kiến vào vở Sau thảo luận nhóm với bạn xung quanh cách ghi lại ý kiến bạn khác vào vở Thảo luận nhóm, làm thí nghiệm với nhóm để đưa báo cáo, thống cách trình bày kết thảo luận nhóm, ghi vào vở cá nhân ý kiến nhóm Trong q trình hoạt động nhóm, GV quan sát HS tự học, thảo luận, làm việc nhóm, làm thí nghiệm, trợ giúp kịp thời em cần hổ trợ Ghi nhận kết làm việc cá nhân nhóm HS c) Sản phẩm hoạt động Báo cáo kết hoạt động nhóm nội dung vở ghi HS hai vấn đề chính: - Các đặc điểm lực - Hình thành định nghĩa ngẫu lực - Cho biết số ví dụ thực tế Hoạt động 3: Tác dụng ngẫu lực vật rắn a) Mục tiêu hoạt động 119 - Tìm hiểu tác dụng ngẫu lực vật khơng có trục quay cố định vật có trục quay cố định - Trả lời câu hỏi: Khi chế tạo bánh xe ,bánh đà , phải làm cho trục quay qua trọng tâm vật ? Nội dung: Dựa vào hình vẽ 22.4 SGK , đọc SGK vận dụng thực tế mà em gặp ,nhìn thấy để nêu tác dụng ngẫu lực vật rắn có trục quay khơng cố định cố định Hình thức chủ yếu hoạt động vận dụng kiến thức thực tế ,quan sát tự học qua tài liệu hướng dẫn GV để lĩnh hội kiến thức Từ vận dụng trả lời câu hỏi ở phần khởi động: Khi chế tạo bánh xe ,bánh đà , phải làm cho trục quay qua trọng tâm vật ? b) Gợi ý tổ chức hoạt động GV giao cho nhóm thí nghiệm kèm nhiệm vụ học tập HS ghi nhiệm vụ chuyển giao GV vào vở, tiến hành làm thí nghiệm, đọc tài liệu, ghi ý kiến vào vở Sau thảo luận nhóm, làm thí nghiệm với nhóm để đưa báo cáo, thống cách trình bày kết thảo luận nhóm, ghi vào vở cá nhân ý kiến nhóm Trong q trình hoạt động nhóm, GV quan sát HS tự học, thảo luận, trợ giúp kịp thời em cần hổ trợ Ghi nhận kết làm việc cá nhân nhóm HS c) Sản phẩm hoạt động Báo cáo kết hoạt động nhóm nội dung vở ghi HS hai trường hợp tác dụng ngẫu lực trục quay không cố định cố định Đồng thời trả lời câu hỏi: Khi chế tạo bánh xe ,bánh đà , phải làm cho trục quay qua trọng tâm vật ? Hoạt động 4: Mômen ngẫu lực a) Mục tiêu hoạt động - Xây dựng cơng thức tính mơmen ngẫu lực - Phân biệt điểm khác mômen ngẫu lực mômen lực Nội dung: Dựa vào hình vẽ 22.5 SGK để xây dựng cơng thức mơmen ngẫu lực Hình thức chủ yếu hoạt động dựa vào hình vẽ 22.5 SGK hướng dẫn GV để lĩnh hội kiến thức b) Gợi ý tổ chức hoạt động GV giao cho nhóm nhiệm vụ học tập HS ghi nhiệm vụ chuyển giao GV vào vở, tiến hành làm độc lập, ghi ý kiến cá nhân vào vở Sau thảo luận nhóm, nhóm để đưa báo cáo, thống cách trình bày kết thảo luận nhóm, ghi vào vở cá nhân ý kiến nhóm Trong q trình hoạt động nhóm, GV quan sát HS tự học, thảo luận, trợ giúp kịp thời em cần hổ trợ Ghi nhận kết làm việc cá nhân nhóm HS c) Sản phẩm hoạt động Báo cáo kết hoạt động nhóm nội dung vở ghi HS cơng thức tính mômen ngẫu lực C LUYỆN TẬP Hoạt động 5: Hệ thống hoá kiến thức luyện tập a) Mục tiêu hoạt động Quan sát bảng ghi hình máy chiếu để thảo luận nhóm nhằm chuẩn hố kiến thức luyện tập Nội dung: + Định nghĩa ngẫu lực.Cho ví dụ + Tác dụng ngẫu lực trục quay không cố định cố định + Công thức mômen ngẫu lực + GV giao cho HS luyện tập số tập biên soạn b) Gợi ý tổ chức hoạt động 120 GV yêu cầu HS quan sát lên bảng ghi xem slide giáo viên trình chiếu để thảo luận nhóm nhằm chuẩn hố kiến thức Khi GV dùng slide yêu cầu HS nhắc lại thảo luận để hoàn thiện khái niệm vừa học ở slide Qua GV hệ thống HS chốt kiến thức Sau cùng, HS thảo luận giải tập GV đưa Trắc nghiệm Câu Mơmen ngẫu lực hình vẽ A F(x + d) B F(2x + d) C Fd D F(x – d) F =F’ Câu Mômen ngẫu lực hình vẽ A F(OA + OB) B F(OA + OA)cosα C Fd D F(OA - OB) Tự luận Bài Mơmen ngẫu lực có giá trị M = 10 Nm, cánh ngẫu lực d = 40 cm Hãy tính độ lớn lực ? tay đòn c) Sản phẩm hoạt động - Báo cáo kết hoạt động nhóm nội dung vở ghi HS - Câu trả lời lời giải tập GV đưa D VẬN DỤNG, TÌM TỊI MỞ RỘNG Hoạt động 6: Tìm hiểu tác dụng ngẫu lực đời sống kĩ thuật a) Mục tiêu hoạt động Giúp HS tự vận dụng, tìm tịi mở rộng kiến thức học tương tác với cộng đồng Tuỳ theo lực mà em sẽ thực ở mức độ khác Nội dung: Chọn câu hỏi tập để tìm hiểu phần lớp (nếu đủ thời gian) phần cịn lại tự tìm hiểu ở lớp học Bài tập:Một vật rắn phẳng , mỏng có dạng mộ tam giác ABC, cạnh a = 20 cm Người ta tác dụng vào vật ngẫu lực nằm mặt phẳng tam giác Các lực có độ lớn 8,0 N đặt vào hai điểm A B Tính momen mgẫu lực trường hợp sau : a) Các lực vng góc với cạnh AB b) Các lực vng góc với cạnh AC c) Các lực song song với cạnh AC b) Gợi ý tổ chức hoạt động GV đặt vấn đề, chuyển giao nhiệm vụ để HS thực phần lớp học phần cịn lại ở ngồi lớp học HS ghi nhiệm vụ vào vở Sau thảo luận nhóm để đưa cách thực nhiệm vụ phần lớp học phần cịn lại ở ngồi lớp học GV ghi kết cam kết cá nhân nhóm HS, hướng dẫn, gợi ý cách thực cho HS, hướng dẫn HS tự đánh giá đánh giá lẫn c) Sản phẩm hoạt động Bài tự làm vào vở ghi HS 121 CHỦ ĐỀ: CHUYỂN ĐỘNG TỊNH TIẾN CỦA VẬT RẮN CHUYỂN ĐỘNG QUAY CỦA VẬT RẮN QUANH MỘT TRỤC CỐ ĐỊNH(BÀI 21) Bài 21 CHUYỂN ĐỘNG TỊNH TIẾN CỦA VẬT RẮN CHUYỂN ĐỘNG QUAY CỦA VẬT RẮN QUANH MỘT TRỤC CỐ ĐỊNH (2 tiết) (Vật lí lớp 10 chương trình chuẩn) I Mục tiêu Kiến thức, kĩ năng, thái độ a) Kiến thức - Phát biểu định nghĩa chuyển động tịnh tiến nêu ví dụ minh họa chuyển động tịnh tiến thẳng chuyển động tịnh tiến cong - Viết công thức định luật II Niu-tơn cho chuyển động tịnh tiến - Nêu tác dụng momen lực vật quay quanh trục cố định - Nêu khái niệm momen quán tính yếu tố ảnh hưởng đến momen quán tính vật b) Kỹ - Áp dụng định luật II Niu-tơn cho chuyển động tịnh tiến thẳng, giải tập sgk tập tương tự - Vận dụng khái niệm momen quán tính để giải thích thay đổi chuyển động quay vật - Cũng cố kĩ đo thời gian kĩ rút kết luận c) Thái độ - - Hào hứng học tập, tìm hiểu tượng liên quan đến chuyển dộng tịnh tiến thực tế - Có tác phong nhà khoa học Năng lực định hướng hình thành phát triển cho học sinh - Năng lực tự học: Đọc nghiên cứu tài liệu - Năng lực hợp tác nhóm: Làm thí nghiệm, trao đổi thảo luận, trình bày kết thí nghiệm - Năng lực tính tốn, trình bày trao đổi thông tin: Đo thời gian xử lí số liệu làm thí nghiệm - Năng lực thực hành thí nghiệm: Các thao tác an tồn thí nghiệm II Chuẩn bị Giáo viên a) Thí nghiệm: Bộ thí nghiệm theo hình 21.4 sgk b) Phiếu hướng dẫn học sinh tự đánh giá đánh giá lẫn Học sinh - SGK, vở ghi bài, giấy nháp - Ôn lại: Định luật II Niu-tơn, khái niệm tốc độ góc momen lực III Tổ chức hoạt động học học sinh Có thể mô tả chuổi hoạt động học dự kiến thời gian sau: Thời lượng dự Các bước Hoạt động Tên hoạt động kiến Tạo tình học tập chuyển động tịnh Khởi động Hoạt động 20 phút tiến chuyển động quay vật rắn Hình thành Hoạt động Tìm hiểu khái niệm chuyển động tịnh tiến 10 phút kiến thức Hoạt động Xác định gia tốc vật chuyển động tịnh tiến 15 phút 122 Hoạt động Hoạt động Luyện tập Tìm tịi mở rộng Hoạt động Hoạt động Tìm hiểu tác dụng momen lực vật quay quanh vật quay quanh 15 phút trục cố định Tìm hiểu mức qn tính chuyển động quay Hệ thống hóa kiến thức luyện tập Tìm hiểu ứng dụng chuyển động tịnh tiến chuyển động quay đời sống kĩ thuật 10 phút 15 phút phút ở lớp + Ở nhà A KHỞI ĐỘNG: HĐ 1: Tạo tình học tập chuyển động tịnh tiến chuyển động quay vật rắn (Tiết 1) a) Mục tiêu hoạt động Tạo mâu thuẫn kiến thức có HS với kiến thức cách nêu số ví dụ chuyển động tịnh tiến, chuyển động quay thực tế (VD: GV nêu ví dụ chuyển động ôtô đường thẳng, chuyển động điểm ở đầu cánh quạt, chuyển động ngăn kéo ngăn bàn, chuyển động khoang ngồi đu quay quay công viên GV cho HS quan sát video chuyển động nói trên) Nội dung hoạt động: - GV đặt câu hỏi: Trong chuyển động đó, quỹ đạo chuyển động thẳng, quỹ đạo chuyển động trịn? - HS thảo luận nhóm, vận dụng kiến thức học chuyển động học sinh dễ dàng sẽ trả lời câu hỏi - GV đặt câu hỏi tiếp theo: Hãy nhận xét quỹ đạo chuyển động điểm ở khung xe ôtô xe chuyển động? Quỹ đạo điểm khoang ngồi đu quay chuyển động? - HS thảo luận nhóm, đưa câu trả lời ghi vào vở - Cuối cùng, GV đặt câu hỏi cho HS thảo luận: Phân biệt chuyển động điểm ở đầu cánh quạt với chuyển động điểm ở khoang ngồi đu quay? - HS thảo luận nhóm, trình bày kết (HS dễ nhầm lẫn chuyển động điểm khoang ngồi đu quay chuyển động quay) - HS trả lời theo nhóm sau ghi dự đốn vào vở b) Gợi ý tổ chức hoạt động - GV chia nhóm đặt nhiệm vụ trước lớp: Làm việc nhóm để trả lời câu hỏi giáo viên - Hướng dẫn theo dõi học sinh làm việc nhóm c) Sản phẩm hoạt động -Ý kiến nhóm (GV chia lớp thành nhóm) - HS ghi câu trả lời nhóm nhóm khác vào vở B HÌNH THÀNH KIẾN THỨC HĐ 2: Tìm hiểu khái niệm chuyển động tịnh tiến a) Mục tiêu hoạt động Nêu định nghĩa chuyển động tịnh tiến Nội dung hoạt động: - Đọc sgk trình bày định nghĩa chuyển động tịnh tiến - Trình bày trước nhóm thảo luận để chọn thơng tin hợp lí cho câu hỏi - Báo cáo kết trước lớp, trao đổi để chọn thông tin quan trọng b) Gợi ý tổ chức hoạt động - GV hướng dẫn học sinh đọc SGK để trả lời câu hỏi mà GV đưa Câu hỏi định hướng: 123 - Chuyển động tịnh tiến gì? Phân loại chuyển động tịnh tiến? - Hoàn thành yêu cầu C1 trang 111/Sgk VL 10 chuẩn - HS thực nhiệm vụ cá nhân, sau trình bày thảo luận nhóm để thống kết - Hướng dẫn học sinh báo cáo trước lớp, giám sát điều khiển thảo luận Ghi nhận kết làm việc nhóm học sinh - Yêu cầu học sinh thực theo bước c) Sản phầm hoạt động Sản phẩm cá nhân, sản phẩm nhóm, báo cáo thảo luận HĐ 3: Xác định gia tốc vật chuyển động tịnh tiến a) Mục tiêu hoạt động Nêu đặc điểm chung điểm vật chuyển động tịnh tiến công thức định luật II Niu-tơn cho chuyển động tịnh tiến b) Gợi ý tổ chức hoạt động GV nêu câu hỏi để nhóm thảo luận: Nhận xét tính chất chuyển động điểm vật chuyển động tịnh tiến? Gia tốc điểm vật có đặc điểm gì? HS ghi nhiệm vụ chuyển giao vào vở, độc lập suy nghĩ ghi vào vở ý kiến Sau thảo luận nhóm để đưa báo cáo nhóm dự đoán r ur GV đặt câu hỏi tiếp theo: Vậy gia tốc a mà vật thu tác dụng lực F tính theo cơng thức nào? HS ghi nhiệm vụ chuyển giao vào vở, độc lập suy nghĩ ghi vào vở ý kiến Sau thảo luận nhóm để đưa báo cáo nhóm câu hỏi GV c) Sản phẩm hoạt động HS báo cáo kết hoạt động nhóm nội dung vở ghi HĐ 4: Tìm hiểu tác dụng momen lực vật quay quanh vật quay quanh trục cố định (Tiết 2) a) Mục tiêu hoạt động Nêu đặc điểm chuyển động quay, tốc độ góc chuyển động quay đều, nhanh dần, chậm dần Nêu tác dụng momen lực thay đổi tốc độ góc vật b) Gợi ý tổ chức hoạt động GV đặt câu hỏi: Đọc sgk sau nêu đặc điểm chuyển động quay? Tốc độ góc chuyển động quay đều, nhanh dần, chậm dần có đặc điểm gì? GV giới thiệu thí nghiệm hình 21.4 sgk sau u cầu HS thảo luận nhóm để trả lời câu hỏi C2? Nêu tác dụng momen lực vật quay quanh trục cố định? HS ghi nhiệm vụ chuyển giao vào vở, độc lập suy nghĩ ghi vào vở ý kiến Sau thảo luận nhóm để đưa báo cáo nhóm c) Sản phẩm hoạt động HS báo cáo kết hoạt động nhóm nội dung vở ghi Ghi lại ý kiến nhóm vào vở HĐ 5: Tìm hiểu mức qn tính chuyển động quay a) Mục tiêu hoạt động Nêu phụ thuộc mức quán tính vật rắn quay quanh trục phụ thuộc vào khối lượng vật phân bố khối lượng trục quay Trình bày phương án thí nghiệm để kiểm tra phụ thuộc b) Gợi ý tổ chức hoạt động Mức quán tính phụ thuộc vào yếu tố nào? Nêu phương án thí nghiệm để kiểm tra dự đoán? HS ghi nhiệm vụ chuyển giao vào vở, độc lập suy nghĩ ghi vào vở ý kiến Sau thảo luận nhóm để đưa báo cáo nhóm dự đốn 124 c) Sản phẩm hoạt động HS báo cáo kết hoạt động nhóm nội dung vở ghi C LUYỆN TẬP HĐ 6: Hệ thống hóa kiến thức luyện tập a) Mục tiêu hoạt động Hệ thống hóa kiến thức vận dụng giải tập chuyển động tịnh tiến vật rắn Quan sát bảng ghi hình máy chiếu để chốt lại kiến thức học Nội dung: + Khái niệm chuyển động tịnh tiến + Cơng thức tính gia tốc vật chuyển động tịnh tiến + Tác dụng momen lực vật quay quanh trục + Mức quán tính chuyển động quay + GV giao cho HS số tập biên soạn b) Gợi ý tổ chức hoạt động GV yêu cầu HS quan sát lên bảng ghi xem slide giáo viên trình chiếu để thảo luận nhóm nhằm chuẩn hố kiến thức Khi GV dùng slide yêu cầu HS nhắc lại thảo luận để hoàn thiện khái niệm vừa học ở slide Qua GV hệ thống HS chốt kiến thức Sau cùng, HS thảo luận giải tập GV đưa Bài tập trắc nghiệm: Câu 1: Chọn câu nói vật rắn quay quanh trục cố định? A Khi khơng cịn momen lực tác dụng vật quay sẽ dừng lại B Vật quay nhờ có momen lực tác dụng lên C Khi thấy tốc độ góc vật thay đổi chắn có momen lực tác dụng lên D Khi khơng cịn momen lực tác dụng vật quay sẽ lập tức dừng lại Câu 2: Một vật quay quanh trục với tốc độ góc ω = 2π (rad/s) Nếu nhiên momen lực tác dụng lên A vật quay chậm dần dừng lại B vật quay với tốc độ góc ω = 2π (rad/s) C vật đổi chiều quay D vật dừng lại Câu 3: Mức quán tính vật quay quanh trục cố định không phụ thuộc vào A hình dạng kích thước vật B vị trí trục quay C khối lượng vật D tốc độ góc vật Bài tập tự luận: Bài tập trang 114 Sgk tập trang 115 Sgk vật lí 10 chương trình chuẩn c) Sản phẩm hoạt động: Bài làm học sinh, nhóm học sinh D VẬN DỤNG, TÌM TỊI, MỞ RỘNG HĐ 7: Tìm hiểu ứng dụng chuyển động tịnh tiến chuyển động quay đời sống kĩ thuật a) Mục tiêu hoạt động Học sinh tìm hiểu ứng dụng kiến thức chuyển động tịnh tiến chuyển động quay đời sống lĩ thuật Nội dung: - Từng cá nhân đọc sách giáo khoa, mục “Em có biết?” đẻ biết ứng dụng chuyển động tịnh tiến chuyển động quay đời sống kĩ thuật - Tìm hiểu thêm ứng dụng chuyển động tịnh tiến chuyển động quay internet - Báo cáo kết trước lớp 125 b) Gợi ý tổ chức hoạt động GV đưa câu hỏi: + Một ôtô chuyển động đường thẳng nằm ngang Hãy liệt kê phận chuyển động tịnh tiến, phận chuyển động quay? + Hãy kể tên vật rắn vừa chuyển động tịnh tiến vừa chuyển động quay thực tế mà em biết Yêu cầu học sinh: Làm việc ở nhà, nộp báo cáo kết Giáo viên: Hướng dẫn cách thực yêu cầu nộp sản phẩm học tập Gợi ý việc chọn từ khóa để tìm kiếm thơng tin Google c) Sản phầm hoạt động Bài làm học sinh .HẾT 126 ... - Hứng thú học tập - Có tác phong nhà khoa học Năng lực định hướng hình thành phát triển cho học sinh - Năng lực tự học: đọc nghiên cứu tài liệu - Năng lực nêu giải vấn đề - Năng lực hợp tác... rơi vật - Phân tích xử lý số liệu c Thái độ - Quan tâm đến kiện rơi vật - Hào hứng thực nhiệm vụ tìm hiểu rơi Năng lực định hướng hình thành phát triển cho học sinh - Năng lực tự học - Năng lực. .. sôi việc đề xuất phương án thí nghiệm kiểm tra dự đốn Năng lực định hướng hình thành phát triển cho học sinh - Năng lực thí nghiệm; quan sát rút quy luật dao động 14 - Năng lực tính tốn: - Khả giả