BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI  NGUYỄN ðỨC THÀNH MỘT SỐ ðẶC TRƯNG SINH HỌC VÀ SẢN XUẤT KHÁNG HUYẾT THANH VIRUS KHẢM ðỐM GÂN LÁ ỚT (CHILLI VEINAL MOTTLE VIRUS - ChiVMoV) NĂM 2008 - 2009 LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP Chuyên ngành: BẢO VỆ THỰC VẬT Mã số : 60.62.10 Người hướng dẫn khoa học: GS.TS VŨ TRIỆU MÂN HÀ NỘI - 2009 LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng Kết nghiên cứu luận văn kết lao động tác giả Các số liệu kết trình bày luận văn trung thực cha đợc công bố công trình khác Tôi xin cam ®oan r»ng mäi sù gióp ®ì cho viƯc thùc hiƯn luận văn đà đợc cảm ơn thông tin trích dẫn luận văn đà đợc rõ nguồn gốc Tác giả luận văn Nguyễn Đức Thành Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………i LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành đề tài tốt nghiệp cố gắng thân đà nhận đợc nhiều quan tâm giúp đỡ nhiệt tình thầy cô, bạn bè ngời thân Trớc tiên, xin đợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo GS.TS Vũ Triệu Mân TS Hà Viết Cờng - Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới trờng Đại học Nông nghiệp Hà Nội đà tận tình hớng dẫn, giúp đỡ trình thực đề tài hoàn thành luận văn Tôi xin đợc gửi lời chân thành cảm ơn tới thầy cô giáo Khoa Nông học, Viện Đào tạo Sau đại học Tôi xin gửi lời cảm ơn tới bà nông dân nhiều nơi đà tạo điều kiện thuận lợi cho thời gian thực đề tài Tôi xin đợc chân thành cảm ơn cán Trung tâm Bệnh nhiệt đới, trờng Đại học Nông nghiệp Hà Nội đà nhiệt tình giúp đỡ tạo điều kiện thuận lợi cho thời gian thực đề tài Bên cạnh xin gửi lời cảm ơn chân thành tới tất ngời thân, bạn bè ngời bên cạnh động viên giúp đỡ trình học tập thực luận văn Hà Nội, ngày 19 tháng năm 2009 Tác giả luận văn Nguyễn §øc Thµnh Trường ðại học Nơng nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………ii MỤC LỤC Lời cam ñoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt v Danh mục bảng vi Danh mục hình viii MỞ ðẦU 1.1 ðặt vấn đề 1.2 Mục đích u cầu 1.2.1 Mục đích 1.2.2 u cầu TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1 Lược sử nguồn gốc, vị trí phân loại, tình hình sản xuất ớt giới Việt Nam 2.2 Những nghiên cứu nước 2.3 Những nghiên cứu nước 19 2.4 Ý nghĩa khoa học ý nghĩa thực tiễn 20 ðỐI TƯỢNG, VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 21 3.1 ðối tượng nghiên cứu 21 3.2 ðịa ñiểm nghiên cứu thời gian thực 21 3.3 Vật liệu nghiên cứu 21 3.4 Nội dung nghiên cứu 22 3.5 Phương pháp nghiên cứu 23 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iii 3.6 Phương pháp tính xử lý số liệu 36 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 38 4.1 Kết ñiều tra bệnh virus hại ớt cay Ninh Giang - Hải Dương ớt ðơng Anh - Hà Nội, vụ đơng xn 2008 2009 4.2 38 Kết kiểm tra số loại virus gây hại ớt thu thập ngồi đồng, vụ đơng xuân 2008 - 2009 46 4.3 Kết xác ñịnh số ñặc trưng sinh học ChiVMoV 51 4.4 ðánh giá ảnh hưởng ChiVMoV ñến số tiêu sinh trưởng giống ớt cay C frutescens cv Red Chilli thí nghiệm chậu vại 4.5 ðánh giá mức ñộ kháng, nhiễm ChiVMoV số giống ớt điều kiện thí nghiệm chậu vại nhà lưới 4.6 68 Kết làm thử nghiệm kháng huyết ChiVMoV ñã tạo ñược 4.7 66 72 Kiểm tra có mặt số loại virus gây hại ớt cay thu thập vụ hè thu 2009 phương pháp ELISA 85 KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ 89 5.1 Kết luận 89 5.2 ðề nghị 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iv 91 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TT Chữ viết tắt Từ viết vắt BVTV Bảo vệ thực vật CPB Cây phát bệnh CS Cộng CT Công thức KHT Kháng huyết NXB Nhà xuất SCTN Số thí nghiệm TLB Tỷ lệ bệnh TKTD Thời kỳ tiềm dục 10 AVRDC Asian Vegetable Research and Development Center 11 ChiVMoV Chilli Veinal Mottle Virus 12 Da Dalton 13 DEP Dilution End Point 14 ELISA Enzyme Linked Immunosorbent Assay 15 ICTV International Comittee on Taxonomy of Viruses 16 LIV Longevity In Vitro 17 OD Optical Density 18 ORF Open Reading Frame 19 PCR Polymerase Chain Reaction 20 PVMV Pepper Veinal Mottle Virus 21 PVY Potato Virus Y 22 RNA Ribonucleic Acid 23 RT - PCR Reverse Transcription Polymerase Chain Reaction 24 SD Standard Deviation 25 TIP Thermal Inactivation Point 26 UTR Untranslated Region Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………v DANH MỤC CÁC BẢNG TT 4.1 Tên bảng Trang Diễn biến bệnh virus giống ớt cay Capsicum frutescens cv Lai số 20 Hoàng Hanh - Ninh Giang - Hải Dương, vụ đơng xn 2008 - 2009 4.2 42 Diễn biến bệnh virus giống ớt Mỹ Capsicum annuum L Tiên Dương - ðông Anh - Hà Nội, vụ đơng xn 2008 2009 4.3 Kết kiểm tra số loại virus gây hại ớt ngồi đồng, vụ đơng xn 2008 - 2009 phương pháp ELISA 4.4 45 47 Kết kiểm tra virus khảm đốm gân ớt (ChiVMoV) virus đốm hình nhẫn ớt (ChiRSV) phương pháp RT-PCR vụ đơng xn 2008 - 2009 4.5 Kết lây nhiễm ChiVMoV lên thị, trồng cỏ dại phương pháp tiếp xúc học 4.6 54 Kết lây nhiễm ChiVMoV lên thị phương pháp tiếp xúc học ñiều kiện mùa hè 4.7 50 58 Kết xác ñịnh khả lan truyền ChiVMoV qua rệp Aphis gossypii Glover 62 4.8 Kết xác ñịnh khả lan truyền ChiVMoV qua ghép 63 4.9 Kết xác ñịnh khả lan truyền ChiVMoV qua gieo hạt giống 64 4.10 Kết xác ñịnh khả lan truyền ChiVMoV phương pháp tiếp xúc học từ nguồn nhiễm bệnh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vi 65 4.11 ðánh giá ảnh hưởng ChiVMoV ñến số tiêu sinh trưởng giống ớt cay C frutescens cv Red Chilli thí nghiệm chậu vại 66 4.12 Kết ñánh giá mức ñộ kháng, nhiễm ChiVMoV số giống ớt ñiều kiện lây bệnh nhân tạo nhà lưới 69 4.13 Kiểm tra có mặt kháng thể ChiVMoV thể thỏ thí nghiệm sau tuần tiêm 73 4.14 Kết xác ñịnh ngưỡng pha loãng dịch với kháng huyết ChiVMoV 4.15 Kết xác định ngưỡng pha lỗng kháng huyết ChiVMoV 75 77 4.16 Kết thử phản ứng chéo kháng huyết ChiVMoV với số virus khác 79 4.17 Kết thử nghiệm dùng dịch khoẻ hấp phụ chéo không dùng dịch khoẻ hấp phụ chéo 83 4.18 Kết thử nghiệm dùng dịch khoẻ hấp phụ chéo có ly tâm dùng dịch khoẻ hấp phụ chéo không ly tâm 84 4.19 Kết kiểm tra số virus gây hại ớt mẫu ớt thu thập ngồi đồng, vụ hè thu 2009 phương pháp ELISA Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nơng nghiệp ………………………vii 86 DANH MỤC CÁC HÌNH TT Tên hình Trang 4.1 Triệu chứng khảm gân xanh giống ớt cay C frutescens cv Lai số 20 40 4.2 Triệu chứng khảm gân xanh giống ớt Mỹ C annuum L 40 4.3 Triệu chứng khảm lùn giống ớt cay C frutescens cv Lai số 20 40 4.4 Triệu chứng khảm lùn giống ớt Mỹ C annuum L 40 4.5 Triệu chứng khảm biến dạng giống ớt cay C frutescens cv Lai số 20 41 4.6 Triệu chứng khảm biến dạng giống ớt Mỹ C annuum L 41 4.7 Triệu chứng khảm vàng loang lổ giống ớt cay C frutescens cv Lai số 20 41 4.8 Triệu chứng giống ớt Mỹ C annuum L 41 4.9 Triệu chứng khảm đốm hình nhẫn giống ớt Mỹ C annuum L 41 4.10 Diễn biến bệnh virus giống ớt cay C frutescens cv Lai số 20 Hoàng Hanh - Ninh Giang - Hải Dương, vụ đơng xn 2008 - 2009 43 4.11 Diễn biến bệnh virus giống ớt Mỹ C annuum L Tiên Dương - ðông Anh - Hà Nội, vụ đơng xn 2008 - 2009 46 4.12 Kết kiểm tra ChiVMoV ChiRSV phương pháp RTPCR số mẫu ớt thu thập ñồng vụ ñông xuân 2008 2009 50 4.13 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV giống thuốc N tabacum cv Samsun 59 4.14 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV giống thuốc N tabacum cv Xanthi-nc 59 4.15 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV giống thuốc N tabacum cv White Burley 4.16 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV thuốc cảnh Petunia hybrida Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………viii 59 59 4.17 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV giống thuốc trồng N tabacum cv CB326 59 4.18 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV giống thuốc N.benthamiana 59 4.19 Triệu chứng nhiễm ChiVMoVtrên giống thuốc lào Nicotiana glutinosa 60 4.20 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV thù lù cạnh Physalis angulata L 60 4.21 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV hoa thân giống thuốc N tabacum cv White Burley 60 Cây cà gai Datura sp không nhiễm bệnh 60 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV cà gai Datura sp 60 4.22 4.23 Rệp Aphis gossypii Glover dùng thí nghiệm 60 4.25 Số lá/cây chiều cao nhiễm ChiVMoV khoẻ 67 4.26 Chiều dài chiều rộng nhiễm ChiVMoV khoẻ 67 4.27 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV giống cay thiên nhỏ Capsicum minimum L khoẻ 71 4.28 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV giống ớt cay C frutescens cv Red Chilli 71 4.29 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV giống ớt sừng bò Bắc Ninh C.baccatum cv Sungbo khoẻ 4.30 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV giống ớt C frutescens cv LN-57 71 71 4.31 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV giống ớt C frutescens cv HB14 71 4.32 Triệu chứng nhiễm ChiVMoV giống ớt C frutescens cv MH1107 khoẻ 4.33 Sản phẩm kháng huyết ChiVMoV tạo ñược 71 80 4.34 Kết kiểm tra có mặt kháng thể ChiVMoV thể thỏ sau tuần tiêm Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………ix 80 ... (chilli veinal mottle virus - ChiVMoV) năm 2008 - 2009” 1.2 Mục đích u cầu 1.2.1 Mục đích - Xác ñịnh số ñặc trưng sinh học virus khảm ñốm gân ớt (chilli veinal mottle virus - ChiVMoV) - Thử nghiệm sản. .. Nông học, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội, hướng dẫn GS.TS Vũ Triệu Mân, chúng tơi tiến hành nghiên cứu, thực đề tài: ? ?Một số ñặc trưng sinh học sản xuất kháng huyết virus khảm ñốm gân ớt (chilli. .. nghiệm sản xuất kháng huyết ChiVMoV 1.2.2 Yêu cầu - ðiều tra tình hình bệnh virus hại ớt số vùng thuộc Hà Nội phụ cận vụ đơng xn 2008 - 2009 - Mơ tả triệu chứng bệnh ớt virus khảm ñốm gân ớt (ChiVMoV)