TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM ĐÀ NẴNG KHOA VẬT LÝ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP TÊN ĐỀ TÀI: NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN NHIỀU LỰA CHỌN ĐỂ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN VẬT LÝ CỦA HỌC SINH LỚP 10 THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC PHẦN “ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM” Sinh viên thực Khoá học Ngành học Ngƣời hƣớng dẫn : PHAN THỊ QUÝ : 2012 – 2016 : Sƣ phạm Vật lý : PGS.TS NGUYỄN BẢO HỒNG THANH Khố luận tốt nghiệp LỜI CẢM ƠN Đƣợc giúp đỡ thầy cô giáo khoa Vật lý – Trƣờng Đại học sƣ phạm, thầy cô giáo Tổ Vật lý trƣờng THPT Nguyễn Trãi – Thành phố Đà Nẵng, đặc biệt tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ, động viên thầy PGS.TS Nguyễn Bảo Hoàng Thanh, em hồn thành khố luận Em xin chân thành cảm ơn q thầy tạo điều kiện giúp đỡ, dìu dắt cho em Bên cạnh em xin cảm ơn bạn bè góp ý kiến động viên em q trình làm khố luận Do thời gian nghiên cứu, tìm hiểu kiến thức cịn hạn chế, khố luận khơng tránh khỏi thiếu sót Em mong nhận đƣợc thơng cảm góp ý q thầy để khố luận đƣợc hồn thiện Một lần em vơ biêt ơn lịng nhiệt tình q thầy bạn dành cho em Em xin chân thành cảm ơn! Đà Nẵng, ngày 26/04/2016 Sinh viên Phan Thị Quý SVTH: Phan Thị Quý Trang Khoá luận tốt nghiệp MỤC LỤC A MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài .5 Mục đích đề tài Nhiệm vụ nghiên cứu Phƣơng pháp nghiên cứu 6 Cấu trúc nội dung luận văn CHƢƠNG I CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ VÀ XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC 1.1 Kiểm tra đánh giá theo định hƣớng phát triển lực 1.2 Kiểm tra đánh giá kết học tập theo lực học sinh 15 1.3 Những yêu cầu sƣ phạm KTĐG theo định hƣớng phát triển lực 16 1.4 Xu hƣớng kiểm tra đánh giá theo định hƣớng phát triển lực 18 1.5 Vai trò KTĐG theo định hƣớng phát triển lực .20 1.6 Các phƣơng pháp thi, KTĐG kết học tập học sinh phổ thông theo định hƣớng phát triển lực 21 1.7 Phƣơng pháp trắc nghiệm 22 1.8 Cách xây dựng câu hỏi trắc nghiệm theo định hƣớng phát triển lực 23 KẾT LUẬN CHƢƠNG I 26 CHƢƠNG II XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Ở PHẦN “ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM” VẬT LÍ 10 (CHƢƠNG TRÌNH CƠ BẢN – BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO) 2.1 Vài nét lịch sử hình thành phát triển phần “Động học chất điểm” 27 2.2 Vị trí phần “Động học chất điểm” chƣơng trình vật lí phổ thơng .27 2.3 Phân tích nội dung cấu trúc chƣơng trình vật lý lớp 10 chƣơng “Động học chất điểm” theo hƣớng hình thành lực 28 2.4 lực Sự phát triển chƣơng “Động học chất điểm” theo hƣớng hình thành 38 SVTH: Phan Thị Quý Trang Khoá luận tốt nghiệp 2.5 Các lực thành phần hình thành qua kiểm tra đánh giá theo hƣớng phát triển lực chƣơng “ Động học chất điểm” 40 2.6 Lập bảng phân bố câu hỏi 59 2.7 Xây dựng đề trắc nghiệm với hình thức trắc nghiệm theo định hƣớng phát triển lực 61 KẾT LUẬN CHƢƠNG II 81 CHƢƠNG III KHẢO SÁT ĐÁNH GIÁ BỘ CÂU HỎI 3.1 Mục đích phƣơng pháp lấy ý kiến chuyên gia 82 3.2 Đối tƣợng phƣơng pháp lấy ý kiến chuyên gia .82 3.3 Thời gian lấy ý kiến chuyên gia 82 3.4 Ý kiến chuyên gia 82 KẾT LUẬN CHƢƠNG III 84 C KẾT LUẬN .85 TÀI LIỆU THAM KHẢO 87 PHỤ LỤC 88 SVTH: Phan Thị Quý Trang Khoá luận tốt nghiệp Bảng liệt kê từ viết tắt KTĐG : Kiểm tra đánh giá THPT : Trung học phổ thông HS : Học sinh GV : Giáo viên NLCB : Năng lực chuyên biệt SVTH: Phan Thị Quý Trang Khoá luận tốt nghiệp A MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Trong năm gần giáo dục Việt Nam thƣờng xuyên có đổi phƣơng pháp dạy học nhƣ hình thức kiểm tra đánh giá (KTĐG) nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục trƣờng trung học Đi kèm theo chuyển từ giáo dục theo hƣớng “ truyền thụ kiến thức” sang định hƣớng hình thành phát triển lực ngƣời học Vì vậy, để phù hợp với định hƣớng đổi này, việc KTĐG khơng cịn nặng ghi nhớ mà chuyển sang kiểm tra đánh giá lực vận dụng tri thức cách sáng tạo tình khác học sinh Năng lực đặc thù Vật lí cần đạt đƣợc KTĐG bao gồm bốn nhóm lực chuyên biệt (NLCB): Nhóm NLCB liên quan đến kiến thức vật lí, nhóm NLCB phƣơng pháp nhận thức vật lí, nhóm NLCB liên quan đến giao tiếp vật lí, nhóm NLCB liên quan đến đánh giá Nhƣ vậy, thấy mục tiêu dạy học vật lí từ trƣớc đến phần mục tiêu dạy học vật lí theo định hƣớng phát triển lực mà giáo dục Việt Nam hƣớng tới Về bản, KTĐG theo định hƣớng phát triển lực sử dụng hai hình thức chủ yếu, câu hỏi tự luận câu hỏi trắc nghiệm Câu hỏi tự luận loại câu hỏi nhằm đánh giá mức độ nắm kiến thức suy luận học sinh Trong khả suy luận đƣợc phát huy nhiều hơn, học sinh đƣợc tự suy nghĩ diễn đạt Tuy nhiên, câu hỏi tự luận hạn chế số lƣợng câu hỏi, phạm vi kiểm tra hạn chế Bên cạnh đó, việc chấm tự luận thƣờng nhiều thời gian, kết lại thiếu khách quan cịn tuỳ thuộc vào ngƣời chấm Vì vậy, việc dùng câu hỏi tự luận để kiểm tra đánh giá khơng đạt đƣợc chất lƣợng xác Khắc phục hạn chế câu hỏi tự luận câu hỏi trắc nghiệm lựa chọn tối ƣu Câu hỏi trắc nghiệm có nhiều dạng: Câu hỏi Đúng – Sai; câu hỏi ghép đôi; câu hỏi điền khuyết hay câu trả lời ngắn; câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn (MCQ: Multiple Choice Question) Tuỳ thuộc vào loại kiểm tra mà số lƣợng câu hỏi trắc nghiệm nhiều hay Thơng thƣờng, ngƣời ta sử dụng câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn để kiểm tra đánh giá Nhờ mà kiến thức đƣợc tái cách phong phú đa dạng, học sinh không tái đƣợc kiến thức mà rèn luyện khả tƣ duy, phân tích, từ nhớ lâu hơn, hiểu kĩ vấn đề Bên cạnh đó, việc chấm trắc nghiệm nhanh đảm bảo tính cơng bằng, xác tự luận Với đề kiểm tra trắc nghiệm giúp ngƣời giáo viên đánh giá xác lực học sinh, hạn chế tránh đƣợc vấn nạn thi cử nhƣ tình trạng học vẹt, học tủ, quay cóp hay trao đổi kiểm tra Chính lí đó, chúng tơi chọn đề tài “ Nghiên cứu xây dựng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn để kiểm tra đánh giá kết học tập môn vật lý học sinh lớp 10 theo định hƣớng phát triển lực phần Động học chất điểm” – Chƣơng trình - Bộ giáo dục đào tạo Hi vọng đề tài góp SVTH: Phan Thị Q Trang Khố luận tốt nghiệp phần làm phong phú thêm hệ thống câu hỏi KTĐG kết học tập hình thành đƣợc lực chuyên biệt cho học sinh Mục đích đề tài Nghiên cứu xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm chƣơng “Động học chất điểm”– Vật lý 10 (Chƣơng trình – Bộ Giáo dục Đào tạo) để KTĐG kết học tập học sinh Rút kết luận sƣ phạm nhằm soạn câu hỏi trắc nghiệm phù hợp với trình độ, đồng thời phát triển đƣợc lực học sinh Đối tƣợng phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tƣợng nghiên cứu Hoạt động dạy học học sinh lớp 10 3.2 Phạm vi nghiên cứu Nội dung kiến thức chƣơng “Động học chất điểm” – Vật lý 10 (Chƣơng trình – Bộ Giáo dục Đào tạo) Kết học tập môn Vật lý học sinh lớp 10 Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu sở lí luận KTĐG dạy học theo hƣớng phát triển lực Phân tích nội dung cấu trúc chƣơng trình Vật lý 10 chƣơng “Động học chất điểm” Nghiên cứu phƣơng pháp kiểm tra trắc nghiệm, soạn phân tích câu hỏi trắc nghiệm theo lực thành phần Cách xây dựng đề kiểm tra trắc nghiệm, cách bố trí phân phối đề kiểm tra chấm Thống kê, xử lí số liệu thơng qua đánh giá chất lƣợng câu hỏi, khả lĩnh hội kiến thức vật lý học sinh Từ rút kết luận sƣ phạm đề xuất số ý kiến Thực nghiệm, đánh giá hệ thống câu hỏi trắc nghiệm đƣợc xây dựng, từ đánh giá thi trắc nghiệm hệ thống câu hỏi biên soạn, rút số câu hỏi có giá trị Phƣơng pháp nghiên cứu Trong trình tiến hành nghiên cứu sử dụng phƣơng pháp sau: - Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết: Đọc, nghiên cứu tài liệu kiểm tra đánh giá học tập, nội dung kiến thức Vật lý lớp 10 nói chung chƣơng “Động học chất điểm”– Vật lý 10 (SGK – Bộ Giáo dục Đào tạo) nói riêng,các sách tập Vật lý 10 - Phƣơng pháp lấy ý kiến chuyên gia: Sau câu hỏi trắc nghiệm, gởi cho thầy cô giáo trƣờng phổ thơng có nhiều kinh nghiệm để đánh giá, góp ý, chỉnh sửa, bổ sung để hồn thiện câu hỏi - Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm: Tiến hành kiểm tra 15 phút số lớp để thu số liệu, phân tích, đánh giá câu hỏi SVTH: Phan Thị Quý Trang Khoá luận tốt nghiệp - Phƣơng pháp thống kê: Sử dụng phƣơng pháp để thống kê phân tích kết thực nghiệm Cấu trúc nội dung luận văn 6.1 Cấu trúc luận văn gồm: Phần mở đầu, phần nội dung, phần kết luận, tài liệu tham khảo phụ lục Ngoài cịn có sơ đồ, biểu bảng hình vẽ 6.2 Nội dung gồm chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lí luận kiểm tra đánh giá xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm theo định hƣớng phát triển lực Chƣơng 2: Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm chƣơng “Động học chất điểm” - Vật lý 10 (Chƣơng trình bản- Bộ Giáo dục Đào tạo) Chƣơng 3: Khảo sát đánh giá câu hỏi Kết luận Tài liệu tham khảo Các phụ lục SVTH: Phan Thị Quý Trang Khoá luận tốt nghiệp B.NỘI DUNG CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ VÀ XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC 1.1 Kiểm tra đánh giá theo định hƣớng phát triển lực 1.1.1 Khái niệm lực [6] Khái niệm lực (competency) có nguồn gốc tiếng Latinh “competentia” Ngày khái niệm lực đƣợc hiểu nhiều nghĩa khác Năng lực đƣợc hiểu nhƣ tạo thành, khả thực cá nhân công việc Năng lực bao gồm kiến thức, kĩ nhƣ quan điểm thái độ mà cá nhân hành động thành cơng tình Năng lực “khả giải quyết” mang nội dung khả sẵn sàng để giải tình Theo John Erpenbeck, “năng lực đƣợc tri thức làm sở, đƣợc sử dụng nhƣ khả năng, đƣợc quy định giá trị, đƣợc tăng cƣờng qua kinh nghiệm đƣợc thực hóa qua ý chí” Weinert (2001) định nghĩa “năng lực khả kĩ xảo học đƣợc sẵn có cá thể nhằm giải tình xác định, nhƣ sẵn sàng động cơ, xã hội khả vận dụng cách giải vấn đề cách có trách nhiệm hiệu tình linh hoạt.” Nhƣ vậy, lực thuộc tính tâm lí phức hợp, có điểm hội tụ nhiều yếu tố nhƣ kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo, thái độ, kinh nghiệm, sẵn sàng hành động trách nhiệm Khái niệm lực gắn liền với khả hành động Năng lực hành động loại lực, nhƣng nói phát triển lực ngƣời ta hiểu đồng thời phát triển lực hành động Tóm lại, lực khả thực có trách nhiệm hiệu hành động, giải nhiệm vụ, vấn đề tình thay đổi thuộc lĩnh vực nghề nghiệp, xã hội hay cá nhân sở hiểu biết, kĩ năng, kĩ xảo kinh nghiệm nhƣ sẵn sàng hành động Mơ hình thành phần lực phù hợp với trụ cột giáo dục theo UNESCO: SVTH: Phan Thị Quý Trang Khoá luận tốt nghiệp Các thành phần lực Các trụ cột giáo dục UNESCO Năng lực chuyên môn Học để biết Năng lực phƣơng pháp Học để làm Năng lực xã hội Học để chung sống Năng lực kiểm tra đánh giá Học để tự khẳng định Từ cấu trúc khái niệm lực cho thấy giáo dục định hƣớng phát triển lực không nhằm mục tiêu phát triển lực chuyên môn bao gồm tri thức, kỹ chun mơn mà cịn phát triển lực phƣơng pháp, lực xã hội lực cá thể Những lực không tách rời mà có mối quan hệ chặt chẽ Năng lực hành động đƣợc hình thành sở có kết hợp lực [10] Nội dung dạy học theo quan điểm phát triển lực không giới hạn tri thức kỹ chuyên môn mà gồm nhóm nội dung nhằm phát triển lĩnh vực lực: Học nội dung Học phƣơng pháp - Học giao tiếp – xã chuyên môn chiến lƣợc hội - Các tri Học tự trải nghiệm đánh giá thức - Lập kế hoạch học - Làm việc - Tự đánh giá chuyên môn (các tập, kế hoạch làm việc SVTH: Phan Thị Quý nhóm điểm mạnh, Trang Khố luận tốt nghiệp làm tập, thí nghiệm, giải nhiệm vụ K1: Nhận biết đƣợc  Cơng thức tính qng Hoạt động 1: đặc điểm vận đƣờng đƣợc - Học sinh nhắc lại kiến - Trình bày tốc chuyển chuyển động thẳng : thức vận tốc học niệm vận tốc t động thẳng lớp dƣới vận tốc tức thờ s = vt - Nghe giảng vận tốc Nêu đƣợc vận - Thiết lập ph đó, v tốc độ của chuyển động thẳng tốc chuyển động vật, khơng đổi suốt hệ số g thời gian chuyển động - Học sinh đặc điểm chuyển động t  Vận tốc chuyển riêng vận tốc chuyển K2: động thẳng có độ lớn động thẳng tốc độ vật, cho Sử dụng đồ th biết mức độ nhanh, lấy kiện đ chậm.của chuyển động : toán hệ vậ chuyển động s v= t K3: Sử dụng kiến chuyển động để giải bà giản K4 - Lấy đƣợc v tiễn biểu chuyển động t Lập đƣợc phƣơng trình chuyển động chuyển động thẳng SVTH: Phan Thị Quý - Giải thích đƣ tƣợng th Phƣơng trình chuyển Hoạt động 2: động chuyển động -Nghe giảng phƣơng đời số thẳng trình chuyển động thẳng thuật liên q chuyển động t x = x0 + s = x0 + vt đó, x toạ độ -Nghe giảng định nghĩa P3: chất điểm, x0 toạ độ chuyển động thẳng ban đầu chất điểm, s Tìm kiếm, xử -Yêu cầu học sinh: quãng đƣờng vật tin vai trị c +Lấy ví dụ chuyển động đƣợc thời gian t, v động thẳng Trang 90 Khoá luận tốt nghiệp vận tốc vật Vận dụng đƣợc phƣơng trình x = x0 + vt chuyển động thẳng hai vật [Vận dụng] thẳng lịch sử vật lí, +Thảo luận tìm đặc điểm biểu đồ chuyển động thẳng kĩ thuật Biết cách viết đƣợc +Thiết lập phƣơng trình phƣơng trình tính đƣợc đại lƣợng chuyển động thẳng phƣơng trình chuyển động thẳng cho hai vật P5: Sử dụng toán học nhƣ phép chiếu v phƣơng trình giải chuyển động c P7: Suy đƣợc c từ kiện Vẽ đƣợc đồ thị toạ độ - thời gian chuyển động thẳng Biết cách vẽ hệ trục toạ độ - thời gian, chọn tỉ xích, lập bảng giá trị tƣơng ứng x = x(t), biểu diễn điểm vẽ x(t) Hoạt động P7, P8: -Biểu diễn phụ thuộc tọa Đề xuất đƣợc độ theo thời gian đồ thuyết để rú thức vận tốc thị -Học sinh nhận xét đặc trình chuyển đ số góc tron Đồ thị toạ độ - thời gian điểm đồ thị chuyển động thẳng -Học sinh xác định biểu động thẳng đề X1: đƣờng thẳng thức hệ số góc từ đồ thị cắt trục tung (trục toạ độ) Phân biệt đƣợ giá trị x0 tức thời vận bình C3: Chỉ việc dùng cơng BÀI CHUYỂN ĐỘNG THẲNG BIẾN ĐỔI ĐỀU STT nội dung dạy Các hoạt động HS cần Chuẩn KT, KN quy Các nội dung dạy học thực nội định chủ đề dung để phát triển chƣơng trình lực thành phần chuyên SVTH: Phan Thị Quý Năng lực t l biệt vật lí thành tƣơn Trang 91 Khố luận tốt nghiệp biệt vật lí (trả lời câu HS hoạt độ hỏi, làm tập, thí nghiệm, giải nhiệm vụ học Nêu đƣợc vận tốc  Độ lớn vận tốc tức thời vị trí M đại tức thời lƣợng Nêu đƣợc ví dụ Δs chuyển động thẳng v = Δt biến đổi (nhanh dần đều, chậm dần đó, s đoạn đƣờng ngắn vật đều) đƣợc khoảng thời gian ngắn t Đơn vị vận tốc mét giây (m/s)  Vectơ vận tốc tức thời vật điểm vectơ có gốc vật chuyển động, có hƣớng chuyển động có độ dài tỉ lệ với độ lớn vận tốc tức thời theo tỉ xích  Trong chuyển động thẳng biến đổi đều, độ lớn vận tốc tức thời tăng đều, giảm theo thời gian Chuyển động thẳng có độ lớn vận tốc tức thời tăng theo thời gian gọi chuyển động thẳng nhanh dần Chuyển động thẳng có độ lớn vận tốc tức thời giảm theo thời gian gọi chuyển động thẳng chậm dần SVTH: Phan Thị Quý Hoạt động 1:Yêu cầu học K1: sinh: Trình bày -Đề xuất phƣơng án thí niệm vận tố nghiệm chuyển động chuyển độn thẳng biến đổi đều -Thảo luận nhóm tìm ví K2: dụ minh họa chuyển động - Chỉ đƣợ thẳng biến đổi chuyển -Lập bảng so sánh chuyển biến đổi động nhanh dần - Sử dụn chuyển động chậm dần trình vận tố giải b -Vẽ đồ thị vận tốc theo vật, to thời gian => tìm biểu thức động hệ số góc K4: - Lấy đƣợc tiễn ch biến đổi - So sánh đ động thẳng ch thẳng chậm - Giải thích số tƣợ gặp đ quan đến ch biến đổi P3: Tìm kiếm, tin vai chuyển độn Trang 92 Khoá luận tốt nghiệp lị vai trò đời s thuật Nêu đƣợc đặc điểm vectơ gia tốc chuyển động thẳng nhanh dần đều, chuyển động thẳng chậm dần  Gia tốc chuyển động thẳng đại lƣợng xác định thƣơng số độ biến thiên vận tốc v khoảng thời gian vận tốc biến thiên t P5: Hoạt động 2: -Nêu số ví dụ đời sống chuyển động thẳng biến đổi đều, giải thích Sử dụng cá tốn học phép chiếu phƣơng trìn giải -Nghe giảng khái niệm gia tốc, đặc điểm gia P7: v Viết đƣợc công thức a = tốc tronng chuyển động Suy đƣợc t tính gia tốc v thẳng biến đổi kiểm độ chuyển động biến biến thiên vận tốc -Yêu cầu học sinh viết thí ng đổi khoảng thời gian t đƣợc cơng thức tính gia nghiệm hệ t0 tốc chuyển động chu Gia tốc đại lƣợng thẳng biến đổi thẳng biến đ vectơ: r ur r P8: r a= v  v0 Δv = t  t0 Δt Khi vật chuyển động thẳng nhanh dần đều, vectơ gia tốc có gốc vật chuyển động, có phƣơng chiều trùng với phƣơng chiều vectơ vận tốc, có độ dài tỉ lệ với độ lớn gia tốc theo tỉ xích Khi vật chuyển động thẳng chậm dần đều, vectơ gia tốc ngƣợc chiều với vectơ vận tốc  Đơn vị gia tốc mét giây bình phƣơng (m/s2) SVTH: Phan Thị Quý Đề xuất thuyết, phƣ nghiệm kiểm tra thí ng sát tính ch động thẳng X1: -Phân biệt đ tức thời v trung bình -So sánh ch thẳng nhan chuyển chậm dần đ Trang 93 Khoá luận tốt nghiệp C3: Chỉ việc dấu vận tốc ch thẳng nhan chậm dần C6: Trình bày quan trọng tới phá vật lí đ thuật Viết đƣợc cơng thức [Thơng hiểu] tính vận tốc Cơng thức tính vận tốc vt = v0 + at chuyển động biến vận dụng công đổi : thức v = v0 + at Hoạt động 3: Yêu cầu học sinh: Viết vận dụng cơng thức tính vận tốc chuyển động thẳng biến đổi để giải Trong chuyển động tập thẳng nhanh dần a dƣơng, chuyển động thẳng chậm dần a âm [Vận dụng] Biết cách lập cơng thức tính đƣợc đại lƣợng cơng thức tính vận tốc chuyển động biến đổi Viết đƣợc phƣơng [Thơng hiểu] trình chuyển động  Cơng thức tính qng thẳng biến đổi đƣờng đƣợc chuyển động biến đổi SVTH: Phan Thị Quý Hoạt động 4: -Yêu cầu học sinh viết vận dụng phƣơng trình chuyển động thẳng biến Trang 94 Khoá luận tốt nghiệp x = x0 + v t + at Từ suy cơng thức tính qng đƣờng đƣợc Vận dụng đƣợc công thức : s = v0t + at2, v 2t  v 02 = 2as đều: at  Đối với chuyển động thẳng biến đổi đều, phƣơng trình chuyển động x = x0 + v0t + at2 đó, x toạ độ tức thời, x0 toạ độ ban đầu, lúc t=0  Công thức liên hệ gia tốc, vận tốc quãng đƣờng đƣợc : v2 – v02 = 2as s = v0 t + đổi để tìm đại lƣợng liên quan -Phân biệt chuyển động thẳng biến đổi chuyển động thẳng -Xác định đƣợc mối liên hệ đại lƣợng chuyển động thẳng [Vận dụng] Biết cách lập cơng thức tính đƣợc đại lƣợng công thức chuyển động biến đổi Hoạt động 5: Vẽ đƣợc đồ thị vận [Vận dụng] tốc chuyển động Biết cách dựng hệ toạ độ Hƣớng dẫn học sinh cách SVTH: Phan Thị Quý Trang 95 Khoá luận tốt nghiệp biến đổi vận tố ời gian, chọn tỉ xích, lập bảng giá trị tƣơng ứng v = v(t) = v0+at , biểu diễn điểm, vẽ đồ thị dựng trục toạ độ vẽ đồ thị vận tốc chuyển động biến đổi Đồ thị vận tố ời gian đoạn thẳng cắt trục tung (trục vận tốc) giá trị v0 BÀI SỰ RƠI TỰ DO STT nội dung dạy học Các hoạt động HS cần Chuẩn KT, thực nội KN quy định dung để phát triển chƣơng Các nội dung dạy học lực thành phần chuyên trình chủ đề biệt vật lí (trả lời câu hỏi, làm tập, thí nghiệm, giải nhiệm vụ Nêu đƣợc rơi [Thơng hiểu] tự  Sự rơi tự rơi Viết đƣợc dƣới tác dụng cơng thức tính trọng lực vận tốc Chuyển động rơi tự quãng đƣờng chuyển động thẳng chuyển nhanh dần với gia động rơi tự tốc rơi tự (g  9,8 Hoạt động 1: Năng lực th lự biệt vật lí đ thành tƣơng HS hoạt động K1: - Nghe giảng khái niệm - Trình bày rơi tự niệm đặc - Thảo luận nhóm đƣa rơi tự ví dụ thực tế rơi tụ - Sử dụng t công t - Học sinh phát biểu đặc quãng đƣờng, điểm cua rơi tự vận tốc r m/s2) - Học sinh nhắc lại biểu K2:  Nếu vật rơi tự do, thức chuyển động khơng có vận tốc ban đầu Chỉ đƣợc thẳng nhanh dần thì: ảnh hƣởng đ - Học sinh rút cơng gia tốc rơi v = gt thức tính quãng đƣờng đƣợc vận tốc K3: cơng thức tính qng chuyển động rơi tự Tìm đƣợc m đƣờng đƣợc vật SVTH: Phan Thị Quý Trang 96 Khoá luận tốt nghiệp rơi tự s= gt rơi chuyển độn nhanh dần K4 - Lấy đƣợc v tiễn biểu - Chứng minh rơi tự m động nhanh dầ P3: Hoạt động 2: Tìm kiếm, xử Nêu đƣợc đặc [Thông hiểu] điểm gia tốc Đặc điểm gia tốc rơi - Nghe giảng gia tốc rơi tin gia tốc rơi tự tự do: tự do, giá trị gia tốc lịch sử trò rơi tự rơi tự Tại nơi định đời sống kĩ Trái Đất gần mặt đất, vật rơi P5: tự với gia tốc g gọi gia tốc rơi tự Sử dụng toán học nhƣ phép chiếu v Gia tốc rơi tự phƣơng trình nơi khác Trái giải tốn rơ Đất khác chút P7: Suy đƣợc c kiểm thí ngh nghiệm đặ chuyển động tự P8: Đề xuất đƣợc phƣơng án th hệ để giả thuyết SVTH: Phan Thị Quý Trang 97 Khoá luận tốt nghiệp nghiệm khảo động rơi tự X1: Phân biệt đƣợ khác tốc chuyển độ tốc rơi tự C3: Chỉ v đến qn tín giao thơ C6: trình bày quan trọng củ tới phá vật lí đời ngƣời, kỹ thuậ BÀI 5: CHUYỂN ĐỘNG TRÒN ĐỀU STT Chuẩn KT, Các nội dung dạy học Các hoạt động học sinh N ng lực nội KN quy định chủ đề cần thực nần dung chƣơng nội dung để phát biệt vật l dạy trình triển n ng lực thành thành tƣơ học phần chuyên biệt vật lí học sinh h Phát biểu đƣợc [Thông hiểu] định nghĩa  Tốc độ trung bình vật chuyển động chuyển động trịn: trịn Tốc độ trung bình = Nêu đƣợc ví dụ Độ dài cung trịn mà vật đƣợc thực tế thời gian chuyển động chuyển động  Chuyển động tròn tròn chuyển động có quỹ đạo trịn có tốc độ trung bình cung trịn nhƣ Hoạt động 1:Yêu cầu K1: - Trình bà học sinh: - Nêu đặc điểm chuyển độ véctơ vận tốc đặ chuyển động tròn - Xác định vectơ vận phƣơng, chuyển độ chiều, độ lớn vecto - Nêu vận tốc độ dài v - Thảo luận nhóm, đƣa hƣớng củ ví dụ thực tế tốc c SVTH: Phan Thị Quý Trang 98 Khoá luận tốt nghiệp chuyển động tròn tròn - Nêu đƣợ tốc độ góc số c trịn Viết đƣợc công thức tốc độ dài đƣợc hƣớng vectơ vận tốc chuyển động tròn [Thơng hiểu] - Trình b Hoạt động 2:  Tốc độ dài độ lớn -Nghe giảng tốc độ vận tốc tức thời chuyển dài động tròn : -Xác định hƣớng Δs v= vectơ vận tốc Δt đó, v tốc độ dài vật chuyển động tròn điểm, s độ dài cung ngắn vật đƣợc khoảng thời gian ngắn t Trong chuyển động trịn đều, tốc độ dài vật khơng đổi  Vectơ vận tốc chuyển động tròn ln có phƣơng tiếp tuyến với đƣờng trịn quỹ đạo r r s v t - Trình bà thức gia tâm, đặc đ tốc hƣớng K2: Nêu đƣợc chu k K3: Vận dụng quan vectơ độ dời khoảng thời gian ngắn t , có phƣơng tiếp tuyến với quỹ đạo Khi đó,r vectơ r v hƣớng với vectơ s Hoạt động 3: Yêu cầu Viết đƣợc công [Thông hiểu] thức nêu  Tốc độ góc chuyển động học sinh: đƣợc đơn vị đo trịn đại lƣợng đo góc - Nghe giảng chu kỳ, tốc độ góc, chu mà bán kính OM quét đƣợc tần số chuyển động kì, tần số đơn vị thời gian : chuyển động  tròn  tròn t Tốc độ góc chuyển động - Thiết lập cơng thức trịn đại lƣợng khơng tính tốc độ góc theo chu đổi Đơn vị đo tốc độ góc rađian kỳ T tần số f SVTH: Phan Thị Quý độ dài t thức giải r đó, v vectơ vận tốc r vật điểm xét, s thức liên Trang 99 K4: : - Vận dụ liên hệ giữ tốc độ toán, đánh pháp tron thự - Vận dụn gia tốc để giải qu thự Khoá luận tốt nghiệp giây (rad/s) Yêu cầu học sinh làm X4:  Chu kì T chuyển động trịn số tập cụ thể Mô tả cấu thời gian để vật đƣợc động vòng T 2  kĩ thuật, chuyển độ Đơn vị đo chu kì giây (s)  Tần số f chuyển động tròn số vòng mà vật đƣợc giây f  T Đơn vị tần số vòng/s hay héc (Hz) Hoạt động 4: Yêu cầu Viết đƣợc hệ [Thông hiểu] thức tốc Công thức liên hệ tốc độ học sinh: độ dài tốc dài tốc độ góc : Xây dựng mối quan hệ độ góc v = r đó, r bán kính quỹ đạo tốc độ dài tốc độ trịn góc Hoạt động 5: Nêu đƣợc [Thông hiểu] hƣớng gia  Trong chuyển động trịn đều, -Giải thích xuất tốc vận tốc có độ lớn khơng đổi, SVTH: Phan Thị Quý Trang 100 Khoá luận tốt nghiệp chuyển động tròn viết đƣợc biểu thức gia tốc hƣớng tâm nhƣng hƣớng lại thay đổi, nên chuyển động có gia tốc Gia tốc chuyển động trịn ln hƣớng vào tâm quỹ đạo nên gọi gia tốc hƣớng tâm gia tốc hƣớng tâm -Thảo luận, đƣa mối quan hệ gia tốc hƣớng tâm với tốc độ dài, tốc độ góc bán  Cơng thức xác định vectơ gia kính quỹ đạo tốc : r r v -Yêu cầu học sinh làm a t r trongr đó, vectơ a hƣớng với  v , hƣớng vào tâm đƣờng tròn quỹ đạo Độ lớn gia tốc hƣớng tâm : a ht số tập cụ thể v2  = r2 r [Vận dụng] Biết cách tính tốc độ góc, chu kì, Giải đƣợc tần số, gia tốc hƣớng tâm tập đơn giản đại lƣợng công thức chuyển động chuyển động trịn trịn BÀI 6: TÍNH TƢƠNG ĐỐI CỦA CHUYỂN ĐỘNG CÔNG THỨC CỘNG VẬN TỐC STT Chuẩn KT, Các nội dung dạy học Các hoạt động học sinh N ng lực t nội KN quy định chủ đề cần thực nần l dung chƣơng nội dung để phát biệt vật lí dạy trình triển n ng lực thành thành tƣơn học phần chun biệt vật lí Viết đƣợc cơng [Thơng hiểu] thức cộng vận  Kết xác nhận tọa độ tốc vận tốc vật r r r v1,3  v1,2  v 2,3 phụ thuộc vào hệ quy chiếu Tọa độ (do quỹ đạo vật) vận tốc vật SVTH: Phan Thị Quý học sinh hoạ Hoạt động 1: Yêu cầu K1: học sinh: Trình bày tín Quan sát hình vẽ SGK để chuyển đ rút nhận xét, hình K3: thành khái niệm hệ quy Vận dụng Trang 101 Khố luận tốt nghiệp có tính tƣơng đối chiếu gắn với vật đứng cộng vận t  Công thức cộng vận tốc : yên, hệ quy chiếu gắn nh r r r v1,3  v1,2  v 2,3 với vật chuyển động đó: -Nghe giảng công thức K4: r v1,3 vận tốc vật đối cộng vận tốc tập Tính tốn, g với hệ quy chiếu đứng yên, gọi vận tốc tuyệt đối r v1,2 vận tốc vật hệ quy chiếu chuyển động, gọi vận tốc tƣơng đối r v 2,3 vận tốc hệ quy chiếu chuyển động hệ quy chiếu đứng yên, gọi vận tốc kéo theo Vận tốc tuyệt đối tổng vectơ vận tốc tƣơng đối vận tốc kéo theo Hoạt động 2: Yêu cầu Giải đƣợc [Vận dụng] tập đơn giản Biết cách áp dụng đƣợc công học sinh thực số cộng vận tốc thức cộng vận tốc tập cụ thể phƣơng trƣờng hợp: (cùng chiều, Vận tốc tƣơng đối ngƣợc chiều) phƣơng, chiều với vận vấn đè P5: Lựa chọn, sử cụ toán học tốc.X1: Ứng dụng tín để diễn tả c vật lí X2: Phân biệt đƣ tƣơng đối, v đối, vận tố tốc kéo theo Vận tốc tƣơng đối phƣơng, ngƣợc chiều với vận tốc kéo theo SVTH: Phan Thị Quý toán Trang 102 Khoá luận tốt nghiệp SVTH: Phan Thị Quý Trang 103 Khoá luận tốt nghiệp SVTH: Phan Thị Quý Trang 104 ... tài “ Nghiên cứu xây dựng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn để kiểm tra đánh giá kết học tập môn vật lý học sinh lớp 10 theo định hƣớng phát triển lực phần Động học chất điểm? ?? – Chƣơng... sở lí luận kiểm tra đánh giá xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm theo định hƣớng phát triển lực Chƣơng 2: Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm chƣơng ? ?Động học chất điểm? ?? - Vật lý 10 (Chƣơng... chƣơng ? ?Động học chất điểm? ?? – Vật lý 10 (Chƣơng trình – Bộ Giáo dục Đào tạo) Kết học tập môn Vật lý học sinh lớp 10 Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu sở lí luận KTĐG dạy học theo hƣớng phát triển lực