ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC BÙI HƢƠNG GIANG XÂY DỰNG HỆ THỐNG NGỮ LIỆU DẠY HỌC ĐỌC HIỂU VĂN BẢN KÍ CHO HỌC SINH PHỔ THƠNG THEO CHƢƠNG TRÌNH NGỮ VĂN MỚI LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM NGỮ VĂN HÀ NỘI – 2020 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC BÙI HƢƠNG GIANG XÂY DỰNG HỆ THỐNG NGỮ LIỆU DẠY HỌC ĐỌC HIỂU VĂN BẢN KÍ CHO HỌC SINH PHỔ THƠNG THEO CHƢƠNG TRÌNH NGỮ VĂN MỚI LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM NGỮ VĂN CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC BỘ MÔN NGỮ VĂN Mã số: 8140217.01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS Phạm Thị Thu Hiền HÀ NỘI – 2020 LỜI CẢM ƠN Sau năm học tập nghiên cứu trƣờng Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, tác giả hoàn luận văn tốt nghiệp với đề tài: “Xây dựng hệ thống ngữ liệu dạy học đọc hiểu văn kí cho học sinh phổ thơng theo chương trình Ngữ văn mới” Luận văn đƣợc hồn thành với giúp đỡ tận tình của: Lãnh đạo trƣờng Đại học Giáo Dục, Đại học quốc gia Hà Nội, phịng, khoa thầy trƣờng Đại học Giáo Dục Các thầy, cô giáo từ trƣờng trung học sở, trung học phổ thơng nhiệt tình tham gia khảo sát lấy ý kiến chuyên gia Đặc biệt, tác giả xin đƣợc cảm ơn hƣớng dẫn tận tình TS Phạm Thị Thu Hiền Với lòng trân trọng, tác giả xin chân thành cảm ơn giúp đỡ quý báu quý thầy cô Dù cố gắng song chắn luận văn khơng tránh khỏi thiếu sót, kính mong góp ý thầy cô Hà Nội, ngày 05 tháng 12 năm 2020 Tác giả Bùi Hƣơng Giang i DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Nguyên nghĩa STT Chữ viết tắt CT Chƣơng trình HS Học sinh GV Giáo viên ND Nội dung NL Ngữ liệu NT Nghệ thuật NXB Nhà xuất THCS Trung học sở THPT Trung học phổ thông 10 VB Văn ii DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1 Ngữ liệu dạy học văn kí THCS .29 Bảng 1.2 Ngữ liệu dạy học văn kí THPT .29 Bảng 2.1 Yêu cầu cần đạt học sinh lớp 34 Bảng 2.2 Yêu cầu cần đạt học sinh lớp 35 Bảng 2.3 Yêu cầu cần đạt học sinh lớp 11 36 Bảng 2.4 Yêu cầu cần đạt học sinh lớp 12 37 Bảng 2.5 Ngữ liệu dạy học đọc hiểu văn kí cho học sinh lớp 41 Bảng 2.6 Ngữ liệu dạy học đọc hiểu văn kí cho học sinh lớp 44 Bảng 2.7 Ngữ liệu dạy học đọc hiểu văn kí cho học sinh lớp 11 47 Bảng 2.8 Ngữ liệu dạy học đọc hiểu văn kí cho học sinh lớp 12 50 Bảng 3.1 Danh sách chuyên gia tham gia khảo sát 55 Bảng 3.2 Số lƣợng tỷ lệ phần trăm câu trả lời khảo sát kế hoạch dạy học 73 Bảng 3.3 Tỷ lệ trung bình đánh giá chung kế hoạch dạy học .75 Bảng 3.4 Số lƣợng tỷ lệ phần trăm câu trả lời khảo sát hệ thống ngữ liệu 79 iii DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1 Tỷ lệ trung bình đánh giá chung kế hoạch dạy học 76 Biểu đồ 3.2 Tỷ lệ trung bình đánh giá chung hệ thống ngữ liệu 80 iv MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN i DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ii DANH MỤC BẢNG iii DANH MỤC BIỂU ĐỒ iv MỞ ĐẦU CHƢƠNG CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI 10 1.1 Cơ sở lí luận .10 1.1.1 Văn kí .10 1.1.2 Dạy học đọc hiểu văn kí trƣờng phổ thơng theo định hƣớng phát triển lực học sinh .18 1.1.3 Ngữ liệu dạy học đọc hiểu văn theo định hƣớng phát triển lực học sinh phổ thông 23 1.2 Cơ sở thực tiễn 27 1.2.1 Mục tiêu dạy học văn kí cho HS phổ thơng theo Chƣơng trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn 2018 27 1.2.2 Thực trạng sử dụng ngữ liệu dạy học văn kí cho học sinh 29 1.2.3 Xu quốc tế xây dựng ngữ liệu dạy học đọc hiểu cho học sinh phổ thông 30 Tiểu kết Chƣơng 33 CHƢƠNG ĐỀ XUẤT NGỮ LIỆU DẠY HỌC ĐỌC HIỂU VĂN BẢN KÍ CHO HỌC SINH PHỔ THƠNG THEO CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MÔN NGỮ VĂN 2018 34 2.1 Yêu cầu cần đạt học sinh phổ thông dạy học đọc hiểu văn kí 34 2.2 Tiêu chí lựa chọn ngữ liệu 38 2.3 Quy trình đề xuất ngữ liệu 40 2.4 Đề xuất hệ thống ngữ liệu 41 2.4.1 Ngữ liệu dạy học đọc hiểu văn kí cho học sinh trung học sở 41 2.4.2 Ngữ liệu dạy học đọc hiểu văn kí cho học sinh trung học phổ thông 47 Tiểu kết Chƣơng 53 v CHƢƠNG THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 54 3.1 Giới thiệu chung 54 3.1.1 Mục đích thực nghiệm sƣ phạm 54 3.1.2 Nhiệm vụ thực nghiệm sƣ phạm .54 3.1.3 Các bƣớc tiến hành thực nghiệm sƣ phạm 54 3.1.4 Đối tƣợng thực nghiệm, địa bàn thực nghiệm thời gian thực nghiệm .54 3.2 Giáo án thực nghiệm sƣ phạm 56 3.3 Phiếu khảo sát ý kiến chuyên gia kết khảo sát .70 3.3.1 Khảo sát ý kiến chuyên gia kế hoạch dạy học đọc hiểu văn kí 70 3.3.2 Khảo sát ý kiến chuyên gia ngữ liệu dạy học đọc hiểu văn kí 77 Tiểu kết Chƣơng 82 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 83 TÀI LIỆU THAM KHẢO 86 PHỤ LỤC 90 vi MỞ ĐẦU Lí chọn đề tài 1.1 Vấn đề đổi chương trình giáo dục phổ thơng mơn Ngữ văn Trong xã hội đại ngày phát triển nhƣ nay, cập nhật, đổi chƣơng trình giáo dục hƣớng phù hợp cần thiết Vấn đề đƣợc Đảng, Nhà nƣớc toàn ngành giáo dục xác định, triển khai Nghị số 29-NQ/TƢ ngày 4/11/2013 Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa XI đổi bản, toàn diện giáo dục đào tạo, đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, đại hóa điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa hội nhập quốc tế đề nhiệm vụ: “Đổi chƣơng trình nhằm phát triển lực phẩm chất ngƣời học, hài hịa đức, trí, thể, mỹ; dạy ngƣời, dạy chữ dạy nghề” Để triển khai chủ trƣơng Đảng, Chính phủ Quốc hội việc xây dựng chƣơng trình giáo dục phổ thơng đáp ứng u cầu đổi bản, toàn diện giáo dục đào tạo, ngày 27/12/2018, Bộ Giáo dục Đào tạo thức cơng bố chƣơng trình giáo dục tổng thể 27 chƣơng trình mơn học, hoạt động giáo dục chƣơng trình phổ thơng Cùng với xu đổi chƣơng trình giáo dục phổ thơng, chƣơng trình giáo dục mơn Ngữ văn có nhiều thay đổi đáng kể so với chƣơng trình hành (2006) Chƣơng trình 2018 kế thừa chƣơng trình 2006 hệ thống kiến thức song song với việc tổ chức lại kiến thức theo yêu cầu “Chƣơng trình đƣợc xây dựng theo hƣớng mở; không quy định chi tiết nội dung dạy học văn cụ thể mà quy định yêu cầu cần đạt kĩ giao tiếp: đọc, viết, nói nghe cho lớp; quy định số kiến thức bản, cốt lõi văn học, tiếng Việt số văn quan trọng văn học dân tộc nội dung thống bắt buộc học sinh tồn quốc.” [8] Có thể nói, chƣơng trình giáo dục phổ thơng 2018 nói riêng chƣơng trình giáo dục mơn Ngữ văn nói chung đáp ứng đƣợc xu đổi giáo dục toàn cầu Tuy nhiên, vấn đề thực thay đổi theo chƣơng trình vấn đề địi hỏi nhiều thời gian, cơng sức Chƣơng trình giáo dục 2018 có nhiều thay đổi tích cực so với chƣơng trình giáo dục 2006 Đó ƣu điểm khơng thể phủ nhận, nhƣng gây nỗi băn khoăn, lo lắng, chí phƣơng hƣớng giáo viên học sinh - ngƣời quen với cách dạy, cách học theo chƣơng trình trƣớc Đứng trƣớc thay đổi lớn chƣơng trình giáo dục, họ cần hƣớng dẫn tham khảo cụ thể để đáp ứng cách xác yêu cầu ngành giáo dục nói riêng tồn xã hội nói chung 1.2 Hệ thống ngữ liệu dạy học đọc hiểu văn kí chương trình Ngữ văn 2006 Trong chƣơng trình Ngữ văn hành (ban hành năm 2006), số lƣợng ngữ liệu dạy học đọc hiểu văn kí khơng nhiều so với thể loại khác Ngồi ra, khơng có văn gợi ý để học sinh đọc thêm kiểm tra đánh giá lực đọc hiểu học sinh thể loại Nếu khơng tự tìm hiểu, học sinh tiếp cận với văn kí nhƣ nêu chƣơng trình mà khơng đƣợc biết đến tác phẩm khác Trƣớc hết, thể loại, văn chƣơng trình hành chƣa bao gồm đầy đủ loại kí thuộc thể loại kí đại Hơn nữa, nội dung, nội dung văn chƣa thực phong phú 1.3 Hệ thống ngữ liệu dạy học đọc hiểu theo yêu cầu chương trình Ngữ văn 2018 Chƣơng trình Ngữ văn (2018) chƣơng trình có định hƣớng mở ngữ liệu Tuy vậy, để bảo đảm nội dung giáo dục cốt lõi, thống nƣớc, bên cạnh văn gợi ý tác giả sách giáo khoa giáo viên lựa chọn, chƣơng trình quy định số văn bắt buộc văn bắt buộc lựa chọn Theo đó, số văn bắt buộc, khơng có văn thuộc thể loại kí Trong số văn bắt buộc lựa chọn, đề cập đến tác phẩm kí Nguyễn Tuân phóng Vũ Trọng Phụng Nhƣ vậy, với định hƣớng mở ngữ liệu, giáo viên hoàn toàn lựa chọn hệ thống ngữ liệu dựa theo tiêu chí lựa chọn ngữ liệu đƣợc đề cập đến chƣơng trình Điều khiến giáo viên chủ động lựa chọn ngữ liệu phù hợp với chƣơng trình chung với trình độ tiếp nhận học sinh Tuy nhiên, việc thay đổi khiến khơng giáo viên chƣa kịp thích ứng, lúng túng việc lựa chọn ngữ liệu cho học sinh, chƣa có đủ thời gian để tiếp cận với nhiều nguồn ngữ liệu khác chƣa có thời gian để chọn lọc kĩ Nhƣ vậy, việc Con chiến sĩ chiến đấu Địch càn lên 179ong nổ rần rần cƣời, bình tĩnh cơng Địch tập kích vào cứ, vừa chạy địch có đêm phải ngủ rừng cƣời, nụ cƣời nở tàu rọ HL – 1A quăng rocket xuống đầu mình… Vậy mà nghĩ đến gia đình, đến ngƣời thân yêu hai miền, 179ong xao xuyến xót xa có lúc giọt nƣớc mắt thấm mặn yêu thƣơng chảy tràn đôi mắt Phải trái tim nung lửa đạn mà mềm yếu? Con ngƣời cách mạng nhƣ đƣợc chƣa? Con nhớ lời Lê Nin: “Ngƣời Cách mạng ngƣời có trái tim giàu tình cảm nhất.” Và làm nhƣ (Đặng Thùy Trâm (2003), Nhật ký Đặng Thùy Trâm, Nxb Hội Nhà văn) 179 MÃI MÃI TUỔI HAI MƢƠI (Trích Mãi tuổi hai mươi) Nguyễn Văn Thạc 15.4.72 Nắng Hà Tĩnh oi bối Sáng sớm, sƣơng mù dày đặc, vào đến gần chân núi mà ẩn sƣơng Ai đến lần đầu tƣởng cánh đồng xa - Hồ nƣớc khẽ trắng lên chút dƣới vệt đen núi Thế mà thống cái, khơng hiểu từ bao giờ, nắng bàng hoàng đến gõ sau gáy Bây giờ, Hà Nội có lẽ nắng mới, nhức đầu chút, nhƣng dịu phải sáng lúc lâu có nắng Mình nhớ rõ năm ngối dạo cịn treo áo bơng mà Và ảnh Nhƣ Anh gửi cho mình, Nhƣ Anh cịn mặc áo bơng Ngƣời ta bảo, vùng trung tâm gió Lào, có gió Lào - chẳng chốc mà cháy đen ngƣời Đƣợc có sơng vắt, nên thƣờng đƣợc tắm Từ hôm đến đây, hôm chả tắm - Có ngày tắm đến lần Những ngày nhƣ này, nhà có Hơm qua, ta bắn rơi máy bay: Hà Tĩnh bắn 1, Nghệ An bắn 1, Quảng Bình 2, Vĩnh Linh - Kể nhƣ q Riêng Hà Tĩnh hơm qua có vài chục ra, chúng bay bình tĩnh nhƣ dạo - Hầu nhƣ không gặp trở lực - Cứ tốp bay song song, lƣợn vịng ngó mục tiêu chán lao xuống ném bom - Những AD6 nghiêng cánh khói dài lê thê, nom tức lộn ruột mà chẳng làm đƣợc Có lúc bay thấp nhìn rõ buồng lái Thật đáng tiếc, lực lƣợng phịng khơng dày đặc nhƣ Hà Nội hay thành phố khác định chúng ngang tàng nhƣ đƣợc Cầu Hộ hôm qua bị sập, cầu phao bồng bềnh mà tơ hơm qua Bom ném nhiều, ném vào máy k o màu đỏ chở đến nông trƣờng đằng sau núi Cịn hơm n tĩnh lạ thƣờng - Khơng có tiếng máy bay, khơng có tiếng nổ - Các cụ già bảo năm địch đánh phá ác liệt, không lúc ngớt tiếng máy bay đầu tiếng pháo địch kích từ ngồi biển vào tiếng bom ình ình Thỉnh thoảng , ngày trọn vẹn khơng có máy bay , ngƣời thấy nhớ nhớ , thiếu thiếu Làm địch gây đƣợc tình trạng căng thẳng đây, mà bom đạn trở thành điều khơng đáng nói sống? Đêm qua, lúc lấy gạo, pháo ta 180 bắn lên trời nhƣ pháo hoa đỏ rực góc trời - Cịn buổi chiều, phía rực lên màu chói lọi - Đúng bom đạn khơng thể giết đƣợc chất thơ đất nƣớc Ở nhà dài chứa gạo, hồi chiều máy bay lƣợn quanh mãi, trời vừa sụp tối, Hôm cô độc Nhƣ Anh lên, nhoè sƣơng, nhƣng ngƣời ta nhận rằng: ngơi sáng - xanh biếc, chùm phi lao li ti đu đƣa cách thần thoại Cuộc đời nhƣ chẳng có chết chóc, có đau thƣơng O Hồng (Nhƣ Anh mình, ghét tên đấy!) lạc quan vui nhƣ đất Cái nốt ruồi nhỏ xíu má “ƣu điểm” o - có duyên thầm, tế nhị Mỗi lần o nói chuyện, phải bắt nhắc lại đến lần thủng câu chuyện O bảo: Các anh ngồi đội hết Họp chi đồn bói khơng ngƣời trai Mình bảo chứ, ngƣời gái có chung cảm nghĩ nhƣ O bảo: Chúng em thích đội, nhƣng khám sức khoẻ không đủ nên phải nhà dân cơng hoả tuyến Mình trố mắt ngạc nhiên ngƣời ngồi trƣớc mặt kia, che miệng cƣời chẳng làm dám bƣớc thẳng vào nhà có đội Lại ngƣời có mặt chiến dịch đƣờng 9, Khe Sanh - Trị Thiên Lại ngƣời cõng thƣơng binh, tiếp đạn, ngƣời thu dọn chiến trƣờng Vậy lửa khói mặt trận bao trùm lên ngƣời O Vậy O cô Thanh niên xung phong đẹp kỳ lạ thơ tuyệt diệu Phạm Tiến Duật: " Cái miệng em ngon cho bạn cƣời giòn Tiếng Hà Tĩnh nghe buồn cƣời Anh lặng ngƣời nhƣ trôi tiếng ru ” O thuỳ mị, dịu dàng O chẳng đanh đá nhƣ quan niệm gái tuyến lửa O chẳng có chút tỏ " sống gấp” O thƣơng nhớ ngƣời trai đội năm đêm nay, o ngồi gấp phong bì trắng muốt để gửi cho anh Nhìn o, thấy yên tâm lạ lùng, thấy tin tƣởng cô gái Việt Nam Không, họ định vƣợt qua khoảng cách ghê sớm không gian thời gian Ngồi nói chuyện với o, hài lòng cách đối xử chân thật, mềm dịu đứng đắn O gái đây, niềm hạnh phúc đáng gìn giữ trân trọng đồng đội chiến đấu ngồi tiền tuyến Mình nghĩ đến hệ qua thời chập chững Những ngƣời già lão, cao tuổi có lúc họ niên nhƣ mình, ơng già, bà lão đây, dạo họ trò chuyện Rồi ngƣời đi, ngƣời Thời gian chạy hết chặng đƣờng dài, để đội quân chủ lực quân đội, đất nƣớc mình, lứa tuổi mình… 181 Tụi trẻ vây quanh bàn kia, chẳng chốc lại rụt rè, e lệ nói chuyện với Cũng hay, Nhƣ Anh Mặc dù chẳng có ẩn ý, nhƣng họ phải rụt rè Và rụt rè đáng quí chẳng thể mua đƣợc có Mà lạ, o hay chế giễu đội Hơm bọn lấy củi y nhƣ xấu hổ đến chết - bọn khơng gánh đƣợc củi kệt, hay không chặt đƣợc cành khô Nhƣng rừng xa quá, vào chặt đƣợc gánh củi hết nửa ngày, phải vội vàng kẻo đói Vậy mà, thấy anh đội thấp thống lội qua dòng suối cửa rừng o lại bụm miệng cƣời - Nhƣ Anh chẳng cƣời đâu nhỉ, Nhƣ Anh thƣơng - Còn o cƣời hồi Lại cịn hỏi: Các đội chặt củi đâu, bảo tui chặt với - Làm cho lính xấu hổ đến đỏ nhừ mặt Quả thực gái, hay nói chung dân đây, làm ăn giỏi thật, giặc bắn phá mà có coi đâu Con trai đội hết, o phải làm tất công việc nhà nông Bởi thế, dáng lùi lũi, thở, cục mịch o làm cho bạn thêm q, thêm thƣơng Dĩ nhiên, o chẳng nghĩ đến o cả, o thƣơng đội gian khổ vất vả Có lẽ tình cảm tốt đẹp làm o đỡ ngại, làm đội gìn giữ cho o, cho mình, gìn giữ tình cảm quân dân sáng đáng ca ngợi Mình tiếc Nhƣ Anh khơng sống khung cảnh Nhƣ Anh vất vả học tập, cám dỗ mà Nhƣ Anh cần vƣợt qua dễ dàng Mình tiếc Nhƣ Anh khơng gần nhƣ gái Hà Tĩnh này, để đƣợc dìu dắt, hỏi han âu yếm, chiều chuộng Có lúc nghĩ Nhƣ Anh cịn trẻ dại cịn ngây thơ q đỗi mà cần phải che chở, Có lúc lại nghĩ Nhƣ Anh ngƣời dìu dắt vƣợt qua chặng đƣờng gian khó - Có lẽ hai, ừ, - Nhƣ Anh nhƣ nhỉ? Trong tay quạt giấy, năm trƣớc ngày 22 4-71, Nhƣ Anh âu yếm viết tên nan quạt nan tre mỏng mảnh xoè cho cò trắng muốt vỗ cánh đọc câu thơ Chế Lan Viên: “Và cánh cị lại bay hồi khơng nghỉ Trƣớc hiên nhà, mát câu văn” Thế tròn năm, thuyền căng buồm xanh giấc ngủ Cái quạt, theo hành quân từ ngày đầu đội, lần định cất mà lần quên - Dƣờng nhƣ cố ý - Quạt yêu quí nằm đáy sâu ba lô, nằm đáy sâu lịng mình, dậy lên 182 gió mát - Hệt nhƣ thở Nhƣ Anh, hệt nhƣ tiếng hát âm đậm đà, xao xuyến cất từ trái tim em… Sao lại viết dịng - Mặc dù lần khác, nhớ nghĩ Nhƣ Anh nhiều, da diết bâng khuâng Cũng khơng rõ Chắc muốn bù cho Nhƣ Anh viết nói nhiều o Hồng, o gái Hà Tĩnh sống sung sƣớng Nhƣ Anh khổ Nhƣ Anh Ừ, khơng muốn chẳng dành cho khác trừ Nhƣ Anh u q, tình cảm tốt đẹp sáng - Cứ lần gặp ngƣời gái, dù quen hay chẳng biết họ, gợi cho nhớ đến Nhƣ Anh, nhớ đến ngƣời thƣơng tin lịng Nhƣ Anh biết vào chƣa nhỉ? Và Nhƣ Anh nghĩ gì, nghĩ ngày xa? Ai có đƣợc niềm hạnh phúc ao ƣớc, hái tặng Nhƣ Anh hoa đẹp tƣơi mát vƣờn, thơm vƣờn? Ai nhỉ? Nhƣng thơi, điều nhỏ Chỉ mong mỏi Nhƣ Anh thực học giỏi, làm đƣợc nhiều, cống hiến đƣợc nhiều Có lẽ niềm hạnh phúc chân mà ngƣời ta băn khoăn Những ngày mà nhớ nhiều đến bạn lớp học với mình, trƣờng Có ngƣời đội hy sinh, có ngƣời cịn tiền tuyến, có ngƣời nhà có ngƣời học nƣớc ngồi Mỗi ngƣời công việc quan trọng đất nƣớc phân cơng Mình tin ngày bạn có lúc nhớ lại mái trƣờng bạn qua, nhớ kỷ niệm chẳng phai nhồ ƣớc muốn xơn xao cửa đời rộng mở - Có thể mƣợn ý Tố Hữu mà nói đây: Ta hơm bạn mãi Nhƣng có tƣơng lai đẹp đẽ khơng có ngƣời hơm cầm súng, gian khổ đánh giặc Riêng mình, hình nhƣ phần thƣởng Đi đội, với khơng đánh giặc Đƣợc sống ngày oanh liệt vẻ vang đất nƣớc, mà dân tộc ta thắng lớn bƣớc nhanh đến ngày thắng lợi hồn tồn, phải viết Phải viết với tất lực có đƣợc Phải viết với say mê, cố gắng thân Viết với gửi gắm tin tƣởng bạn bè Mình khổ tâm đau đớn chẳng viết đƣợc có hồn Dịng sơng chảy qua xóm làng đẹp thế, với thuyền gỗ ngấm nƣớc, dải cát mơ màng mọc lờ đờ mặt nƣớc, bụi rong xỗ tóc xanh sơng Chao ơi, giọng hị đầy thƣơng, đầy nhớ đêm vắng trăng, đầy Xóm làng sau ngày thắng giặc nhƣ Mình muốn viết gì, thơ, tuỳ 183 bút điều tƣơng tự nhƣ - Mà khơng hài lịng - Khi cảm xúc sáo mòn cũ kỹ Những hình ảnh hết góc cạnh đời Ý nghĩ mơ hồ, hình thành khơng rõ rệt Chỉ khẽ thống, khẽ chạm vào biến đằng không giữ lại đƣợc Đến lúc tình cờ nào, lại ra, rõ ràng, khúc chiết nhƣ dịng chữ xác sách giáo khoa Các bạn học, có khổ, vất vả ngƣời học Khơng sống thoải mái ngƣời muốn thực có ích, muốn đóng góp thành lớn lao cho đất nƣớc Phải nói cố gắng nhiều, cố gắng nhiều để sống làm ƣớc muốn mà thuở nhỏ ao ƣớc Mình muốn làm tốt nhất, đắn nhất, đầy đủ câu kết luận tập làm văn viết hồi học phổ thơng Chỉ muốn chứng minh đẹp điều nói với Nhƣ Anh yêu dấu thƣ (Nguyễn Văn Thạc (2005), Mãi tuổi hai mươi, Nxb Thanh niên) 184 NHẬT Kí (Trích Nhật kí Anne Frank) Anne Frank CHỦ NHẬT, NGÀY THÁNG NĂM 1943 Khi nghĩ sống tất chúng tớ đây, tớ thƣờng tới kết luận chúng tớ đƣợc sống thiên đƣờng so với ngƣời Do Thái khơng có nơi ẩn náu Dù nữa, sau này, chuyện trở lại bình thƣờng, có lẽ tớ băn khoăn làm mà ngƣời luôn đƣợc sống điều kiện đầy đủ tiện nghi nhƣ chúng tớ lại “sa sút" đến Ý tớ mặt cung cách Tỉ nhƣ vải dầu trải bàn ăn đƣợc dùng suốt từ chúng tớ tới đây, sau bị sử dụng nhiều, khó nói Tớ làm cách để tẩy cho nhƣng giẻ rửa bát đƣợc mua từ trƣớc chúng tớ tới nơi ẩn náu thủng tới mức lỗ cịn nhiều vải nên phí cơng vơ ích Nhà văn Daan ngủ suốt mùa đông dài ga trải giƣờng vải flannel vốn giặt bột giặt bị hạn chế đƣợc cung cấp Hơn nữa, chất lƣợng lại tệ đến mức hầu nhƣ không dùng đƣợc Bố mặc quần vải sờn mòn lại quanh nhà, cà vạt mang dấu vết thời gian Áo lót mẹ hôm bị đứt sửa lại đƣợc nữa, cịn chị Margot phải mặc áo ngực nhỏ hai cỡ Mẹ chị phải dùng chung ba quần lót suốt mùa đơng, cịn quần tớ nhỏ chẳng kéo lên tới bụng Tất chuyện vƣợt qua đƣợc, nhƣng đơi tớ tự hỏi: chúng tớ lại hy vọng giành lại đƣợc địa vị nhƣ lúc trƣớc chiến tranh, từ quần lót tớ chổi cạo râu bố tất cũ mòn đến vậy? ( ) THỨ BA, NGÀY 18 THÁNG NĂM 1943 Kitty vô yêu quý, Tớ vừa chứng kiến trận không chiến kịch liệt phi công Đức phi công Anh Không may hai phi công quân Đồng minh phải nhảy khỏi máy bay bị cháy họ Ngƣời giao sữa cho chúng tớ, vốn sống Halfweg nhìn thấy bốn ngƣời Canada ngồi bên vệ đƣờng có ngƣời nói tiếng Hà Lan sõi Anh ta hỏi mƣợn bật lửa ngƣời giao sữa để châm thuốc, kể đội bay anh có sáu ngƣời Viên phi cơng bị chết cháy cịn thành viên thứ năm trốn Cảnh sát trị an Đức tới nơi để bắt bốn ngƣời kia, không số họ bị thƣơng Sau nhảy dù khỏi máy bay bốc cháy, ngƣời ta lại nhanh trí đến nhỉ? 185 Mặc dù thời tiết nóng nực, nhƣng cách ngày chúng tớ lại phải nhóm lửa để đốt vỏ rau củ rác rƣởi Chúng tớ khơng đƣợc vứt thứ vào thùng rác, ngƣời làm nhà kho nhìn thấy Chỉ cần hành động bất cẩn xong đời! Tất sinh viên đại học bị bắt ký vào tuyên bố thức với nội dung họ “đồng cảm với ngƣời Đức tán thành Trật tự Mới” Tám mƣơi phần trăm số định nghe theo tiếng gọi lƣơng tri nhƣng hình phạt khốc liệt Bất sinh viên từ chối ký tên bị tống vào trại lao động Đức Vậy hệ trẻ đất nƣớc thành tất phải lao động khổ sai nƣớc Đức? Đêm qua súng nổ vang rền đến độ mẹ tớ phải đóng cửa sổ lại Tớ giƣờng bố Đột nhiên, tớ nghe thấy bà van Daan nhảy dựng lên bên đầu chúng tớ, nhƣ bà vừa bị Mouschi ngoạm miếng Tiếp đến tiếng uỳnh vang dội, nghe nhƣ thể bom vừa rơi xuống cạnh giƣờng tớ “Bật đèn! Bật đèn!” tớ hét lên Bố bật công tắc đèn Tớ ngỡ chẳng mà phịng bốc cháy Nhƣng chẳng có chuyện xảy Tất chúng tớ chạy lên tầng để xem có chuyện Ơng bà van Daan vừa nhìn thấy ánh sáng đỏ qua cửa sổ để mở, ơng nghĩ có cháy gần đây, cịn bà vợ đinh ninh nhà chúng tớ bốc cháy Bà van Daan đứng cạnh giƣờng, hai đầu gối run lẩy bẩy, tiếng uỳnh vang lên Ông Dusel lại tầng để hút điếu thuốc chúng tớ lại quay giƣờng Chƣa đầy mƣời lăm phút sau, tiếng súng lại rền lên Bà van Daan nhảy khỏi giƣờng mị xuống phịng ơng Dusel để tìm kiếm an ủi mà bà khơng tìm thấy chồng Ơng Dussel chào đón bà với câu nói “Lên giƣờng đi, ta!” Chúng tớ cƣời phá lên, tiếng súng gầm khơng cịn làm chúng tớ lo sợ Nỗi sợ hãi bị át tiếng cƣời (Anne Frank (2015), Nhật kí Anne Frank, Nxb Thế giới) 186 Hồi kí QUYẾT ĐỊNH KHĨ KHĂN NHẤT (Trích Điện Biên Phủ - điểm hẹn lịch sử) Võ Nguyên Giáp Ngày 14 tháng năm 1954, mệnh lệnh chiến đấu đƣợc phổ biến sa bàn lớn hang Thẩm Púa Cán cao cấp, trung cấp đại đoàn tham gia chiến đấu có mặt Những tƣ lệnh, ủy đại đoàn: Vƣơng Thừa Vũ, Lê Trọng Tấn, Lê Quảng Ba, Đào Văn Trƣờng, Nam Long, Quang Trung, Cao Văn Khánh, Chu Huy Mân, Trần Độ, Phạm Ngọc Mậu nhiễu cán trung đoàn, tiểu đoàn chiến đấu qua nhiễu chiến dịch Nhiệm vụ chọc sâu giao cho đại đoàn 308, đại đoàn chủ lực Bộ 308 đánh vào tập đoàn điểm từ hƣớng tây, xuyên qua vị trí nằm cánh đồng, thọc thẳng tới sở huy Đờ Cát Các đại đoàn 812, 316 nhận nhiệm vụ, đột kích vào hƣớng đơng, nơi có cao điểm trọng yếu Dự kiến trận đánh diễn hai ngày, ba đêm Trƣớc mật, tập trung toàn lực lƣợng đội hoàn thành đƣờng k o pháo đƣa pháo vào trận địa dã chiến Nghc thông báo số lƣợng pháo 105 sử dụng trận này, nhiều ngƣời trầm trồ Khi phổ biến tâm chiến đấu, để chuẩn bị phần tƣ tƣởng cho cán bộ, tơi nói: "Hiện nay, địch chƣa có triệu chứng thay đổi lớn Chúng ta cần sức nắm vững địch tình, để địch có thay đổi kịp thời xử trí" Trƣớc trận đánh, tơi thƣờng khuyến khích cán nói hết khó khăn, để củng bàn cách khắc phục Nhƣng lần này, đơn vị hăng hái nhận nhiệm vụ Chỉ có ngƣời hỏi cho rõ hơn, không thắc mắc Sau này, tơi biết có đồng chí huy cảm thấy nhiệm vụ nặng, lo phải đột phá liên tiếp, trận ''đánh k o dài, không giải đƣợc thƣơng binh tiếp tế đạn dƣợc Nhƣng trƣớc khơng khí hào hùng trao nhiệm vụ, khơng dám nói băn khoăn Một số nhà văn, nhà báo nƣớc anh em theo đội chiến dịch Vì thời gian chuẩn bị k o dài, tới lúc họ phải trở nuuu Một buổi tối, anh Lê Liêm đề nghị tơi gặp bạn trƣớc Cơ quan trị căng dù hoa chiến lợi phẩm bên dòng suối lấp lánh ánh trăng làm nơi tiếp khách Nhà văn Ba Lan nói: - Thiên nhiên đồng chí đẹp ? Khung cảnh thật bình Lúc khơng có tiếng đại bác Dƣới ánh trăng, mỏm núi đá nhấp nhô, mờ ảo Tôi nói: 187 - Tơi thấy phong cảnh đẹp Tôi nhà thơ nhƣng cảm thấy cảnh thật nên thơ Chúng lại chiến đấu khắp đất nƣớc đêm đẹp nhƣ đêm Đồng chí nhà báo Tiệp Khác nhận xét: - Quân đội đồng chí thật lạ? Tơi khơng thấy có cách biệt vị tƣớng với ngƣời lính: Rồi anh kể lại, sáng hôm lội dọc suối vào sở huy, nhìn thấy đồng chí Tổng tham mƣu phó nhƣờng ngựa cho chiến sĩ đau chân, xách giày tay, lội suối với ngƣời - Quân đội nhƣ Quan hệ trƣớc hết quan hệ ngƣời đồng chí, ngƣời bạn chiến đấu Cuối buổi gặp, đồng chí nhà văn Ba'' Lan hỏi giọng vừa lƣu luyến vừa băn khoăn: - Các đồng chí chiến đấu, cịn chúng tơi lên đƣờng trở nƣớc Tơi muốn đề nghị đồng chí Tổng tƣ lệnh cho biết, sau nhận đƣợc tin Điện Biên Phủ ? Tơi trả lời: - Hoặc đồng chí khơng nhận đƣợc tin tức Điện Biên Phủ, nhƣng đƣợc tin chiến thắng nhiều chiến trƣờng khoe Hoặc đồng chí đƣợc tin chiến thắng Điện Biên Phủ, chiến thắng to (Võ Nguyên Giáp, Điện Biên Phủ - điểm hẹn lịch sử, Nxb Quân đội nhân dân) 188 SỐNG ĐỂ KỂ LẠI (Trích Sống để kể lại) G.Marquez Bài học nghề làm báo tơi đƣợc Guillermo Cano dạy cho vào buổi chiều tồn Ban biên tập ngồi nhìn mƣa rào đổ xuống thành phố Bogota nhƣ đại hồng thủy suốt ba tiếng đồng hồ không ngƣng nghỉ Dòng nƣớc cuồn cuộn chảy dọc theo đại lộ Jimenez de Quesada trôi tất thứ để lại cảnh tƣợng nạn đại hồng thủy Tất loại xe ô tô phƣơng tiện vận chuyển công cộng bị ngƣng trệ hàng ngàn hành khách phải đứng trú mái hiên dãy nhà hai bên phố cảnh ngập lụt đến mức tệ đƣợc Tất biên tập viên tòa báo bị bất ngờ trƣớc thảm họa vào lúc hết giờ, khơng cịn biết làm cho tay vào túi quần, đứng nhìn qua ô cửa sổ nhƣ đám trẻ bị phạt Bỗng nhiên, Guillermo Cano xuất làm ngƣời bừng tỉnh giấc mơ chập chờn Ông hét to với Ban biên tập chết lặng: Cơn mƣa rào nguồn tin đấy! Đó mệnh lệnh mà ngƣời phải tuân theo răm rắp Các biên tập viên chúng tơi chạy vị trí chiến đấu dùng điện thoại nắm lại số liệu chi tiết theo yêu cầu Jose Salgar để viết đoạn phóng mƣa rào kỷ Những xe cấp cứu bệnh viện xe cảnh sát tuần tra bị bất động hàng xe bị chết máy ngập nƣớc làm kẹt cứng đƣờng phố Hệ thống đƣờng ống gia đình bị nƣớc lụt làm tắc nghẽn, khơng cịn đủ lực lƣợng cứu hộ để cứu chữa khẩn cấp Ở số khu phố, dân phải sơ tán khẩn đập nƣớc vỡ Ở khu khác hệ thống đƣờng nƣớc bị vỡ Hè phố đầy ngƣời già tàn tật, bệnh nhân trẻ em bị ngạt Trong cảnh hỗn loạn có năm chủ ca nô thƣờng câu cá cuối tuần tổ chức thi tốc độ dọc theo đại lộ Caracas nơi bị ngập sâu thành phố Những tƣ liệu cập nhật tức đƣợc Jose Salgar phân phát lại cho biên tập viên để viết cho số báo đặc biệt tổ chức cách ngẫu hứng Những phóng viên nhiếp ảnh vận áo mƣa chụp nóng bên ngồi Trƣớc lúc năm chiều, Guillermo Cano viết tổng hợp tuyệt vời mƣa rào tai hại mà ngƣời ta nhớ đến thành phố Cuối cùng, mƣa vừa tạnh, số báo đặc biệt khơng dự kiến trƣớc El Espectador đƣợc phát hành nhƣ ngày chậm có tiếng đồng hồ (Gabriel Garcia Marquez (1998), Sống để kể lại, Nxb TP Hồ Chí Minh) 189 TƠI NĨI GÌ KHI NĨI VỀ CHẠY BỘ (Trích Tơi nói nói chạy bộ) Haruki Murakami Mặt trời lúc lên cao Con đƣờng nằm bên thành phố Athens khó chạy Từ sân vận động đến lối vào quốc lộ đâu chừng ba dặm mà lại có nhiều đèn giao thông dọc đƣờng, làm rối tinh nhịp độ tơi Cũng có nhiều chỗ có cơng trình xây dựng xe đậu song song làm nghẽn đƣờng, buộc tơi phải lịng đƣờng Vì xe phóng vun vút vào sáng sớm nên chạy nguy hiểm Mặt trời bắt đầu ló dạng tơi bƣớc vào Đại lộ Marathon, tất đèn đƣờng đồng loạt tắt Thời khắc mặt trời mùa hè ngự trị khắp mặt đất đến nhanh Mọi ngƣời bắt đầu xuất trạm xe buýt Ngƣời Hy Lạp ngủ trƣa vào buổi trƣa, nên họ thƣờng làm sớm Tất họ nhìn tơi tị mị Khơng thể hình dung nhiều ngƣời số họ trƣớc nhìn thấy ngƣời Đơng phƣơng chạy đƣờng Athens trƣớc rạng đông Nói nói, Athens khơng phải kiểu thành phố có nhiều ngƣời chạy đua Chạy đƣợc bốn dặm đầu tơi lột áo chạy để trần từ thắt lƣng trở lên Tôi chạy không mặc sơ mi, nên thật dễ chịu cởi (dù kết cục sau tơi bị cháy da khủng khiếp) Cho đến dặm thứ tám chạy dốc thoai thoải Hầu nhƣ chẳng có lấy tí gió Khi đến đƣợc đầu dốc, có cảm giác nhƣ thể cuối tơi rời thành phố Tơi nhẹ nhõm, nhƣng đồng thời nơi mà vỉa hè biến mất, thay vạch sơn trắng dọc đƣờng, phân cách đƣờng hẹp Giờ cao điểm bắt đầu, lƣợng xe ô tô tăng lên Mấy xe buýt xe tải lớn vút sát sƣờn tôi, với tốc độ khoảng năm mƣơi dặm Bạn hẳn có ý niệm lịch sử mơ hồ đƣờng mang tên Đại lộ Marathon, nhƣng đƣờng cao tốc giao thơng bình thƣờng thơi Đó lúc tơi gặp phải chó chết đầu tiên, chó lớn, màu nâu Tơi khơng thấy có chấn thƣơng bên ngồi Nó nằm đƣờng Tơi nghĩ chó lạc bị xe phóng nhanh đâm phải lúc nửa đêm Cơ thể cịn ấm, nên trơng nhƣ chƣa chết Trơng nhƣ ngủ Mấy tài xế xe tải phóng qua chẳng thèm ngó lại Xa chút tơi gặp phải mèo bị xe cán dẹp lép Con mèo xẹp lép, giống nhƣ bánh pizza méo mó khơ queo Chắc bị cán lâu 190 Đó kiểu đƣờng mà tơi nói Đến lúc tơi thực bắt đầu tự hỏi sao, sau bay chặng đƣờng từ Tokyo đến đất nƣớc xinh đẹp này, lại phải chạy đƣờng giao thông thê lƣơng đến nhƣ Hẳn phải có thứ khác để tơi làm Xác tất thú tội nghiệp mạng đại lộ Marathon này, vào ngày hơm đó, đếm đƣợc ba chó mƣời mèo Tơi đếm tất chúng đến não lịng Tơi tiếp tục chạy Mặt trời ló dạng hồn tồn, mọc bầu trời với độ dốc khơng thể tin đƣợc Tơi khát khơ Tơi khơng có thời gian để đổ mồ hơi, khơng khí khơ mồ tốt bốc hơi, để lại lớp muối trắng Có lối diễn đạt hạt mồ hôi, nhƣng mồ hôi tan biến trƣớc thành hạt Tồn thân tơi bắt đầu rát bã muối Khi tơi liếm mơi có vị mặn nhƣ cá trồng Tơi bắt đầu tơ tƣởng đến ly bia đá, ly lạnh buốt ngƣời Dù vậy, quanh chẳng có bia bọt hết, nên cách khoảng chừng ba dặm tơi lại phải đành lịng uống nƣớc xe ngƣời biên tập Tôi chƣa uống nhiều nƣớc đến nhƣ chạy Dẫu tơi cảm thấy ổn Cịn sức nhiều Tôi chạy khoảng 70 phần trăm khả năng, nhƣng giữ đƣợc độ dốc Đến chỗ rẽ đƣờng dốc lên, xuôi xuống Vì tơi chạy từ đất liền hƣớng biển nên đƣờng nhìn chung dốc xuống Tơi bỏ lại sau lƣng thành phố, ngoại ô, tiến vào vùng thôn dã Khi qua làng nhỏ Nea Makri, cụ già ngồi quán cà phê trời nhấm nháp cà phê sáng tách bé xíu lặng lẽ nhìn chạy ngang Nhƣ thể cụ chứng kiến cảnh tƣợng ngƣợc dòng lịch sử Đâu chừng dặm thứ mƣời bảy có dốc, đứng tơi thống thấy đồi Marathon Tơi tính chạy đƣợc hai phần ba đƣờng chạy Tơi nhẩm tính thời gian phân chia ƣớc chừng với tốc độ đích ba rƣỡi Nhƣng chuyện không diễn suôn sẻ Sau tơi chạy đƣợc mƣời chín dặm gió ngƣợc từ biển bắt đầu thổi, tiến gần Marathon gió thổi mạnh Gió mạnh làm da thịt tơi rát buốt Có cảm giác nhƣ cần dừng chân thƣ giãn chút bị thổi ngƣợc sau Mùi biển thoảng đƣa lại phía tơi đƣờng thoai thoải dốc lên Chỉ có đƣờng đến Marathon, thẳng nhƣ thƣớc kẻ Đó tơi bắt đầu cảm thấy đuối thực Dù có uống nƣớc vài phút sau tơi lại thấy khát Có ly bia lạnh ngon lành cịn 191 Không – quên bia Và quên mặt trời Qn gió Qn báo phải viết Chỉ tập trung vào việc đƣa hai bàn chân tới trƣớc, bàn chân tiếp bàn chân Đó điều quan trọng Tơi vƣợt đƣợc hai mƣơi dặm Tôi chƣa chạy nhiều hai mƣơi dặm, nên vùng đất lạ Bên trái dãy núi còi cọc lởm chởm Ai lại tạo chúng thế? Bên phải, dãy vƣờn ô liu ngút ngàn Mọi thứ trông nhƣ phủ lớp bụi trắng Cịn gió mạnh từ biển thổi vào khơng dịu Có chuyện với gió vậy? Sao lại phải dội đến nhƣờng này? Tới đâu nhƣ dặm thứ hai mƣơi ba tơi bắt đầu căm gh t thứ Đủ rồi! Sức lực cạn rồi, khơng muốn chạy Tơi cảm thấy nhƣ lái xe hết xăng Tơi muốn uống nƣớc, nhƣng dừng để uống chút nƣớc tơi khơng tin tiếp tục chạy Tơi chết khát nhƣng khơng cịn đủ sức để uống nƣớc Khi ý nghĩ lƣớt qua đầu, dần trở nên giận Giận lũ cừu nhởn nhơ gặm cỏ nơi lô đất trống bên đƣờng, giận gã nhiếp ảnh ngồi xe chụp hình Tiếng cửa chập làm tơi điên tiết lên Dù cần nhiều cừu chứ? Nhƣng việc bấm cửa chập việc gã nhiếp ảnh, nhƣ nhai cỏ chuyện lũ cừu, nên tơi chẳng có quyền mà kêu ca Ấy mà, toàn chuyện thực làm bực bội không dứt Da bắt đầu phồng lên thành đốm rộp nhỏ màu trắng Chuyện trở nên ngu ngốc Dù có chuyện với nóng chứ? Tôi vƣợt qua mốc hai mƣơi lăm dặm “Chỉ dặm Cố lên!” gã biên tập xe hồ hởi la lên Anh nói dễ lắm, tơi muốn quát lại, nhƣng không Mặt trời rõ ràng thiêu đốt Chỉ chín sáng mà tơi cảm thấy nhƣ ngồi lị lửa Mồ tràng vào mắt Muối làm cay rát, chốc lát tơi khơng thấy đƣợc Tơi đƣa tay lau mồ hôi, nhƣng bàn tay mặt tơi đầy muối, làm mắt tơi rát Bên đám cỏ mùa hè cao ngất tơi nhìn thấy vạch đích, đài kỷ niệm Marathon lối vào làng tên Nó đột ngột đầu tơi khơng có đích khơng Tơi vui mừng thấy vạch đích, rõ ràng rồi, nhƣng đột ngột không hiểu làm tơi điên tiết Vì chặng cuối đƣờng chạy, tơi muốn có nỗ lực cuối cùng, mãnh liệt chạy nhanh mình, nhƣng hai chân tơi lại có suy nghĩ riêng chúng Tơi hồn tồn khơng nhớ để vận động thể Tất bắp tơi có cảm giác nhƣ bị bào han gỉ bào 192 Đích Cuối tơi đến đích Thật kỳ lạ, tơi khơng có cảm giác hồn thành Thứ tơi cảm thấy cảm giác nhẹ nhõm khơng phải chạy Tơi dùng vịi nƣớc xăng làm mát thể nóng lực xối muối bám vào ngƣời Ngƣời tơi phủ đầy muối, ruộng muối sống hẳn hoi Khi ông già xăng nghe chuyện vừa làm, ông ta cắt hoa chậu tặng tơi bó Anh làm giỏi lắm, ơng mỉm cƣời Xin chúc mừng Tơi cảm thấy cảm kích cử tốt bụng giản dị ngƣời nƣớc Marathon làng nhỏ bé, thân thiện, tĩnh lặng bình n Tơi khơng thể hình dung lại nơi vài ngàn năm trƣớc ngƣời Hy Lạp đánh bại quân Ba Tƣ trận chiến khốc liệt bờ biển Tôi ngồi quán cà phê làng nốc bia Amstel lạnh Nó có mùi vị thật tuyệt vời, nhƣng khơng thể tuyệt mùi vị tƣởng tƣợng lúc chạy Khơng có giới thực lại đẹp đẽ nhƣ ảo ảnh kẻ bất tỉnh Tôi chạy từ Athens đến Marathon ba năm mƣơi mốt phút Không khoảng thời gian cừ, nhƣng tơi tự chạy trọn vẹn đƣờng chạy, bạn đƣờng tơi giao thơng kinh khủng, nóng khơng tƣởng nổi, khát kinh hồn tôi.Tôi tƣởng tự hào làm đƣợc, nhƣng lúc tơi khơng cịn bận tâm Điều làm hạnh phúc lúc biết khơng phải chạy thêm bƣớc Phù! – Mình khơng phải chạy (Haruki Murakami (2016), Tơi nói nói chạy bộ, Nxb Hội Nhà văn) 193 ... động dạy học đọc hiểu văn kí cho học sinh phổ thơng theo chƣơng trình Ngữ văn mới, việc xây dựng hệ thống ngữ liệu để dạy đọc hiểu, thực hành đọc hiểu, kiểm tra đánh giá kết đọc hiểu văn kí điều... Hệ thống ngữ liệu dạy học đọc hiểu văn kí cho học sinh phổ thơng theo chƣơng trình Ngữ văn 5.2 Phạm vi nghiên cứu Luận văn nghiên cứu xây dựng hệ thống ngữ liệu dạy học văn kí cho học sinh cấp... 36 Bảng 2.4 Yêu cầu cần đạt học sinh lớp 12 37 Bảng 2.5 Ngữ liệu dạy học đọc hiểu văn kí cho học sinh lớp 41 Bảng 2.6 Ngữ liệu dạy học đọc hiểu văn kí cho học sinh lớp 44 Bảng 2.7 Ngữ