BỘ Y TẾ ĐẠI HỌC Y DƢỢC TP HỒ CHÍ MINH BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP TRƢỜNG TỶ LỆ BẢO TỒN BUỒNG TRỨNG TRONG PHẪU THUẬT U BUỒNG TRỨNG XOẮN VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI BỆNH VIỆN TỪ DŨ Ngành: SẢN PHỤ KHOA MÃ SỐ: 8720105 Chủ nhiệm đề tài: TS NGUYỄN HỒNG HOA THS NGUYỄN CHÂU TRÍ Tp Hồ Chí Minh, 2019 BỘ Y TẾ ĐẠI HỌC Y DƢỢC TP HỒ CHÍ MINH TỶ LỆ BẢO TỒN BUỒNG TRỨNG TRONG PHẪU THUẬT U BUỒNG TRỨNG XOẮN VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI BỆNH VIỆN TỪ DŨ Ngành: SẢN PHỤ KHOA MÃ SỐ: 8720105 Chủ nhiệm đề tài: TS NGUYỄN HỒNG HOA THS NGUYỄN CHÂU TRÍ Tp Hồ Chí Minh, 2019 Danh sách thành viên tham gia nghiên cứu đề tài:  TS Nguyễn Hồng Hoa  BS Nguyễn Châu Trí Đơn vị phối hợp chính: bệnh viện Từ Dũ DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT BT : buồng trứng CS : Cộng KTC : Khoảng tin cậy TH : Trường hợp AFP : Alpha-Fetoprotein CA 125 : Cancer antigen 125 CT : Computer tomography FSH : Follicle-stimulate hormone GnRH : Gonadotropin releasing hormone HCG : Human Chorionic Gonadotropin HE4 : Human epididymis protein LH : Luteonizing hormone LR : Logistic regression MRI : Magnetic resonance imaging OR : Odds Ratio PR : Prevalence Ratio ROMA : Risk of ovarian malignancy algorithm WHO : Worlrd Health Organization TIẾNG ANH DANH MỤC ĐỐI CHIẾU ANH VIỆT Computer tomography : Chụp cắt lớp điện toán Logistic regression : Hồi quy tuyến tính Magnetic resonance imaging : Chụp cộng hưởng từ Odds Ratio : Tỷ số- số chênh Prevalence Ratio : Tỷ số tỷ lệ mắc Worlrd Health Organization : Tổ chức y tế giới THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CƠNG NGHỆ CẤP TRƯỜNG Thơng tin chung: - Tên đề tài: TỶ LỆ BẢO TỒN BUỒNG TRỨNG TRONG PHẪU THUẬT U BUỒNG TRỨNG XOẮN VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN TẠI BỆNH VIỆN TỪ DŨ - Mã số: 8720105 - Chủ nhiệm đề tài: TS NGUYỄN HỒNG HOA (drhonghoa73@gmail.com) - Đơn vị quản lý chuyên môn (Khoa, Tổ môn): Khoa Phụ sản Đại học Y Dược TP HCM - Thời gian thực hiện: 2018 Mục tiêu: Xác định tỷ lệ bảo tồn buồng trứng phẫu thuật u buồng trứng xoắn Bệnh viện Từ Dũ Nội dung chính: Kết đạt đƣợc (khoa học, đào tạo, kinh tế-xã hội, ứng dụng, ):  Về đào tạo (số lượng, chuyên ngành: trình độ BS/DS/CN, ThS, NCS…): thạc sĩ  Công bố tạp chí nước quốc tế (tên báo, tên tạp chí, năm xuất bản): Tỷ lệ bảo tồn buồng trứng phẫu thuật u buồng trứng xoắn yếu tố liên quan bệnh viện Từ Dũ Y học Tp HCM Phụ tập 23 Số Năm 2019 Hiệu kinh tế - xã hội đề tài mang lại:  Phạm vi địa ứng dụng kết nghiên cứu (tên đơn vị ứng dụng kết nghiên cứu/tên giảng trích dẫn kết NC sử dụng giảng dạy đại học sau đại học): Bệnh viện Từ Dũ Đại học Y Dược Tp HCM ĐẶT VẤN ĐỀ Buồng trứng quan đặc biệt vừa có chức nội tiết - chế tiết chất nội tiết sinh dục, vừa có chức ngoại tiết - phóng thích nỗn trứng chứa yếu tố di truyền Vì buồng trứng có vai trị quan trọng vấn đề sức khỏe sinh sản người phụ nữ Tình trạng buồng trứng bị xoắn xảy 80% trường hợp buồng trứng có khối u kích thước từ cm trở lên[2] U buồng trứng xoắn cấp cứu phụ khoa, chiếm 2,7% trường hợp mổ cấp cứu nguyên nhân phụ khoa, đứng thứ nguyên nhân phụ khoa thường gặp sau thai tử cung, vỡ nang hoàng thể nhiễm khuẩn tiểu khung[14], đồng thời chiếm tỷ lệ 2-15% trường hợp phẫu thuật u buồng trứng[2] Tình trạng u buồng trứng xoắn gây thiếu máu, hoại tử vịi tử cung buồng trứng, vỡ khối u dẫn tới phải phẫu thuật khẩn/ bán khẩn cắt buồng trứng có u hay phần phụ có u buồng trứng Tình trạng UBT xoắn gây thiếu máu, hoại tử vịi tử cung buồng trứng, vỡ khối u dẫn tới phải phẫu thuật khẩn/ bán khẩn cắt BT có u hay phần phụ có u BT người phụ nữ có thai gây hậu sẩy thai, thai lưu [7,11,17] Việc chẩn đoán u buồng trứng xoắn sớm cần thiết giúp bảo tồn chức buồng trứng vòi tử cung ngăn ngừa diễn biến bệnh nặng[2] Phương tiện giúp chẩn đoán u buồng trứng xoắn dựa vào dấu chứng lâm sàng đau vùng chậu, nơn ói, khối cạnh tử cung đau hình ảnh siêu âm Tuy nhiên, dấu chứng lâm sàng thường không đặc hiệu vai trò siêu âm kể siêu âm màu giúp chẩn đốn u buồng trứng xoắn cịn nhiều tranh cãi độ nhạy độ chuyên Một số nghiên cứu chứng minh siêu âm màu có độ nhạy độ chuyên cao[4,9,16] có số nghiên cứu lại thấy có độ nhạy chuyên biệt thấp Vai trò chụp cộng hưởng từ hay chụp cắt lớp điện tốn ưu trung tâm phụ khoa thực hiện, đặc biệt phẫu thuật cấp cứu Vì vậy, chẩn đốn u buồng trứng xoắn sớm nâng cao tỷ lệ mổ bảo tồn buồng trứng u buồng trứng xoắn thách thức cho nhà chuyên khoa[1] Trên giới, u buồng trứng xoắn đề cập đến từ lâu, khởi đầu Hoa Kỳ, Hibbar T.I[14] theo dõi nghiên cứu 10 năm (1974-1983) trường hợp u buồng trứng xoắn Tiếp theo nghiên cứu Sommerville M (1991) Oelsner F (1993), Mage G (1989), Shalev E (1993) [3,5,12] đề cập đến khả bảo tồn buồng trứng sau bị xoắn Phần lớn tác giả thừa nhận: tháo xoắn có nguy giải phóng cục huyết khối từ tĩnh mạch bị tắc vào tuần hoàn hoàn gây tắc mạch Way S[6] người thực tháo xoắn điều trị bảo tồn 15/16 bệnh nhân bị xoắn phần phụ Ơng theo dõi sau khơng thấy có biểu đặc biệt Từ đến y văn giới chưa ghi nhận trường hợp tắc mạch sau điều trị tháo xoắn bảo tồn Các nghiên cứu ghi nhận khả bảo tồn buồng trứng tuỳ thuộc vào tình trạng thiếu máu buồng trứng lúc phẫu thuật mức độ tổn thương buồng trứng Việc nhận định tổn thương thiếu máu buồng trứng phục hồi hay không sau tháo xoắn tuỳ thuộc vào kinh nghiệm nhận định chủ quan phẫu thuật viên Tại Việt Nam: có số nghiên cứu u buồng trứng xoắn nghiên cứu Phạm Văn Soạn (2015), Lý Thị Hồng Vân (2008), Trương Thị Chúc (2001)[8,13,15] báo cáo hàng loạt ca đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đốn xử trí u buồng trứng xoắn chưa có nghiên cứu tập trung đánh giá bảo tồn buồng trứng phẫu thuật u buồng trứng xoắn Bệnh viện Từ Dũ, bệnh viên chuyên khoa hàng đầu phụ khoa, với số lượng mổ u buồng trứng xoắn/u buồng trứng cao Từ năm 20002001, có 43 trường hợp tháo xoắn thành cơng (có báo cáo hội nghị sản phụ khoa toàn quốc) Năm 2015 113/4016, năm 2016 157/4291, chưa có nghiên cứu sâu, hệ thống u buồng trứng xoắn bảo tồn buồng trứng phẫu thuật Xuất phát từ thực tế tiến hành nghiên cứu đề tài: “Tỷ lệ bảo tồn phần phụ phẫu thuật u buồng trứng xoắn bệnh viện Từ Dũ yếu tố liên quan” Qua nghiên cứu hy vọng đưa thông số để giúp bác sĩ chuyên phụ khoa có thêm sở giúp chẩn đoán sớm u buồng trứng xoắn đồng thời bước đầu đưa thêm thơng số an tồn phẫu thuật bảo tồn u buồng trứng CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Tỷ lệ bảo tồn buồng trứng phẫu thuật u buồng trứng xoắn bệnh viện Từ Dũ ? MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU MỤC TIÊU CHÍNH Xác định tỷ lệ bảo tồn buồng trứng phẫu thuật u buồng trứng xoắn Bệnh viện Từ Dũ MỤC TIÊU PHỤ 2.1 Mô tả yếu tố liên quan tới bảo tồn buồng trứng: Đặc điểm tiền sản phụ khoa Thời gian chuẩn đoán đến phẫu thuật Đặc điểm u buồng trứng thời điểm phẫu thuật 2.2 Mô tả đặc điểm giải phẫu bệnh kết cục hậu phẫu trường hợp phẫu thuật u BT 3.2 Khảo sát yếu tố liên quan đến bảo tồn buồng trứng 3.2.1 Phân tích đơn biến: Bảng 3.7: Mối liên quan số đặc điểm chung tỷ lệ bảo tồn buồng trứng Không bảo tồn Bảo tồn (n=112)(%) (n= 223)(%) > 45 tuổi 34(91,89) 3(8,11) 18-45 tuổi 74(26,4) 206(73,6) 31 9-105 0,000 ≤ 18 tuổi 4(22,2) 14(77.8) 39 7,8-200 0,000 Không 96(32,8) 197(67,2) 1 10(32,3) 21(67,7) 0.9 0,4-2,15 0,9 4(50) 4(50) 0,5-8 0,3 2(66,7) 1(33,3) 4,1 0,4-45 0,25 Không mang thai 83(37,7) 137(62,3) Đang có thai 29(25,2) 86(74,8) 2,4 1,4-4 0.001 83(37,7) 137(62,3) tháng đầu 16(25) 48(75) 1,8 0,9-3,4 0,062 tháng 3(12) 22(88) 4,4 1,9-15,3 0,02 tháng cuối 5(35,7) 9(62,3) 1,1 0,3-3,4 0,88 Hậu sản 5(41,7) 7(58,3) 0,84 0,3-2,8 0,78 Đặc điểm PR KTC P 95% Tuổi Số lần mổ bụng Tình trạng mang thai Thai kỳ Không mang thai Nhận xét: - Kết nghiên cứu phân tích đơn biến cho thấy có mối liên quan có ý nghĩa thống kê (với p < 0,05) độ tuổi, thai kỳ với phẫu thuật bảo tồn buồng trứng - Các trường hợp 45 tuổi có tỷ lệ bảo tồn buồng trứng cao trường hợp 45 tuổi Đa số trường hợp 45 tuổi không bảo tồn buồng trứng, có 3/37 ca giữ lại buồng trứng Nhóm tuổi 18-45 18 tuổi có tỷ lệ bảo tồn cao so với nhóm tuổi 45, sư khác biệt có ý nghĩa thống kê với p