Trong quá trình phát triển kinh tế của các nước trên thế giới trang trại là một hình thức sản xuất nông nghiệp khá phổ biến nó đóng góp một vai trò quan trọng trong sự nghiệp phát triển sản xuất nông nghiệp và nền kinh tế của một quốc gia. Mời các bạn cùng tìm hiểu vấn đề này qua nội dung bài viết.
TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 23, 2004 BƯỚC ĐẦU KHẢO SÁT CƠNG TÁC KẾ TỐN TRONG CÁC TRANG TRẠI Ở TỈNH THỪA THIÊN HUẾ Lê Thị Kim Liên Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế I ĐẶT VẤN ĐỀ Trong trình phát triển kinh tế nước giới trang trại hình thức sản xuất nơng nghiệp phổ biến đóng góp vai trị quan trọng nghiệp phát triển sản xuất nông nghiệp kinh tế quốc gia Ở Việt Nam kinh tế trang trại đã, hình thành phát triển mạnh mẽ Phát triển kinh tế trang trại nhằm góp phần tích cực vào khai thác, sử dụng có hiệu đất đai, vốn, kỹ thuật, kinh nghiệm quản lý, tạo việc làm, tăng thu nhập, khuyến khích tầng lớp dân cư làm giàu đồng thời với việc xóa đói nghèo giảm nghèo, phân bổ lại lao động, dân cư, xây dựng nông thôn mới.[1] Trong năm gần nhiều trang trại hoạt động đem lại hiệu kinh tế, nhiều trang trại gặp nhiều khó khăn việc tổ chức, quản lý sản xuất kinh doanh vấn đề hạch tốn kinh tế nói chung cơng tác kế tốn nói riêng cịn tùy tiện lúng túng.[2],[3] Trong thực tế trang trại cịn gặp nhiều khó khăn tính tốn chi phí bỏ ra, cách để biết thực lực tài chính, theo dõi tình hình vốn việc sử dụng vốn làm sở cho chủ trang trại lựa chọn phương án đầu tư, thay đổi phướng hướng sản xuất, kinh doanh, dịch vụ vấn đề cần khảo cứu để có giải pháp thích hợp giúp trang trại cơng tác kế tốn cách có hiệu Mặt khác trang trại thực hành tốt cơng tác kế tốn giúp quan quản lý cấp, ngành theo dõi hoạt động trang trại mặt giúp trang trại làm ăn hiệu quả, mặt khác thúc đẩy trang trại địng góp nghĩa vụ với nhà nước II ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đề tài điều tra 70 trang trại tổng số 314 trang trại tỉnh Thừa Thiên Huế Các trang trại phân theo vùng sinh thái đồng bằng, trung du miền núi, 73 đầm phá cát ven biển Bao gồm trang trại chăn nuôi, 28 trang trại thủy sản, 10 trang trại trồng trọt, trang trại tổng hợp, trang trại hoa cảnh 10 trang trại thuộc loại hình khác ni chim cút, nấm Ngồi việc lựa chọn trang trại điều tra theo vùng sinh thái loại hình cịn ý đến trình độ học vấn chủ trang trại Số liệu đề tài mặt Sở Nông nghiệp phát triển nông thôn tỉnh Thừa Thiên Huế Ban Kinh tế thành phố Huế cung cấp Mặt khác đề tài chủ yếu dựa vào số liệu vấn chủ trang trại theo phiếu điều tra có sẵn câu hỏi mở rộng thực từ tháng đến tháng năm 2003 III SƠ LƯỢC VỀ TÌNH HÌNH CHUNG CỦA CÁC TRANG TRẠI Ở TỈNH THỪA THIÊN HUẾ 3.1 Các loại hình sản xuất kinh doanh trang trại chủ yếu Các trang trại Thừa Thiên Huế bắt đầu khởi sắc theo tinh thần thị 100/CT TƯ Ban Bí Thư Trung ương ngày 13-1-1981 Giai đoạn đánh dấu từ có Nghị 10 Bộ Chính trị ngày 5-4-1988 Nghị Hội nghị lần thứ Ban Chấp hành Trung ương khóa VI tháng năm 1989 Đặc biệt trang trại phát triển mạnh mẽ sau năm 1993 nhà nước ban hành luật đất đai, đặc biệt Nghị định 64/CP ngày 27 -9- 1993 giao đất nông nghiệp Nghị định số 02/CP ngày 5-7-1994 giao đất lâm nghiệp cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân sử dụng lâu dài vào mục đích sản xuất nơng nghiệp lâm nghiệp[1],[2] [3] Từ kinh tế hộ gia đình khẳng định đơn vị kinh tế tự chủ, nông dân sử dụng đất lâu dài, hộ gia đình có quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho th, thừa kế, chấp quyền sử dụng ruộng đất, quyền sử hữu tư liệu sản xuất chủ yếu khác, tự kinh doanh, tự mua bán vật tư tiêu thụ sản phẩm[2] Nhìn chung loại hình sản xuất kinh doanh trang trại đa dạng phong phú Trong năm qua trang trại tỉnh phát triển mạnh mẽ chiều rộng lẫn chiều sâu thể tăng nhanh số lượng, đa dạng loại hình, trang trại có quy mơ ngày mở rộng Do điều kiện tự nhiên Thừa Thiên Huế có diện tích ven biển đầm phá lớn nên năm gần trang trại nuôi trồng thủy sản phát triển mạnh mẽ chiếm 42,2 % tổng số trang trại điều tra Các trang trại trồng trọt phát triển mạnh tất vùng sinh thái chủ yếu sản xuất công nghiệp tiêu, điều, số ăn trà, nhãn, dứa nguồn cung cấp rau trái lớn cho thành phố Huế vùng khác nước chiếm 15,9 % Trang trại 74 chăn nuôi phát triển nhiều vùng núi chủ yếu chăn ni bị, lợn, gà chiếm 11,23% 3.2 Lao động trang trại Bảng 1: Tình hình lao động trang trại điều tra Loại hình trang trại Trồng trọt Chăn nuôi Thủy sản Tổng hợp Hoa cảnh Khác Lao động BQ LĐ thuê BQ trang trại trang trại Số LĐ BQ (LĐ) (%) (LĐ) 6,0 75,0 1,5 37,5 2,7 54,0 10 7,0 70,0 0,5 16,7 2,5 62,5 Nguồn: Điều tra năm 2003 Tiền thuê công LĐ ngày (đồng) 22.000 20.000 28.000 21.000 18.000 20.000 Các trang trại Thừa Thiên Huế có qui mơ nhỏ nên lao động chủ yếu sử dụng nguồn lao động gia đình vợ, chồng gia đình Lao động th ngồi thường tập trung vào lúc thời vụ căng thẳng, thời điểm thu hoạch địi hỏi chăm sóc đặc biệt, việc th lao động trang trại có tính biến động lớn, thiếu ổn định Trong trang trại hầu hết lao động có trình độ văn hóa cịn thấp bình quân lớp Số lao động tốt nghiệp phổ thơng trung học cịn hạn chế chiếm 4% Lao động có trình độ chun mơn trang trại cịn q ít, trang trại điều tra có lao động có trình độ Đại học, lao động có trình độ trung cấp lao động có trình độ sơ cấp 3.3.Tổng số vốn trang trại Bảng 2: Tình hình vốn theo lọai hình trang trại Đơn vị tính: (%) Loại hình trang trại Tổng số vốn (triệu đồng) 100.000 11,1 14,2 33,6 11,2 Nguồn: Điều tra năm 2003 10,0 7,5 75,0 30,0 Tổng số vốn trang trại biến động không theo qui luật định Tuy nhiên theo xu năm gần tổng số vốn trang trại ngày tăng lên đặc biệt trang trại có số vốn 100 triệu đồng IV MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CƠNG TÁC KẾ TỐN TRONG CÁC TRANG TRẠI Khi trang trại phát triển mở rộng qui mô chiều rộng lẫn chiều sâu, quyền sử hữu trang trại khơng phải bó hẹp gia đình mà nhiều người, đặc biệt trang trại tham gia vào thị trường vốn xã hội thu hút vốn đầu tư từ nhiều nguồn khác nhau, cơng tác kế tốn trang trại trở nên bách, có vai trò quan trọng tồn phát triển trang trại Hiện cơng tác kế tốn trang trại chưa quan tâm cách mức chí nhiều chủ trang trại cịn chưa biết đến cơng tác kế tốn làm đưa lại lợi ích cho trang trại Qua điều tra vấn số trang trại vấn đề công tác kế tốn chúng tơi có số kết ban đầu sau: 4.1 Sổ sách kế toán sử dụng trang trại Bảng 3: Tình hình sử dụng sổ sách kế toán trang trại Đơn vị tính: trang trại Loại trang trại Trồng trọt Chăn nuôi Thủy sản Tổng hợp Hoa cảnh Khác Có sử dụng 6 19 4 Không sử dụng Nguồn: Điều tra năm 2003 Qua số liệu điều tra có 46 % trang trại sử dụng sổ sách kế tốn Trong hầu hết loại sổ chưa xác nhận quan tổ chức có tính pháp lý hầu hết không theo mẫu qui định chế độ kế toán Hầu hết trang trại sử dụng sổ dạng thu chi đơn Trong đó, 15% sổ phản ánh nghiệp vụ kinh tế phát sinh theo trình tự thời gian, ghi chép số khoản chi tiêu 76 thu nhập trang trại song chưa đầy đủ thiếu tính cập nhật Cịn lại trang traị có sử dụng sổ sách việc ghi chép tùy tiện, sơ sài, thiếu hệ thống, không đảm bảo ngun tắc nhật ký sổ kế tốn Vì vậy, chưa phản ánh khoản chi phí bỏ ra, cơng nợ, tình hình vốn q trình sản xuất kinh doanh trang trại Các trang trại chưa sử dụng sổ kế toán chiếm 54%, tập trung chủ yếu vào trang trại có chủ trang trại trình độ văn hóa cịn thấp, hiểu biết quản lý nói chung, cơng tác kế tốn nói riêng cịn hạn chế Vì vậy, giải thích cần thiết phải sử dụng sổ kế toán họ bắt đầu cảm nhận có mong muốn hướng dẫn sử dụng 4.2 Nhu cầu lập chứng từ để theo dỏi nguyên vật liệu sản phẩm xuất bán trang trại Bảng 4: Nhu cầu lập chứng từ trang trại Đơn vị tính: Chủ trang trại Loại trang trại Có mong muốn sử dụng Không muốn sử dụng Không trả lời 1.Trồng trọt 2.Chăn nuôi 3.Thủy sản 16 4.Tổng hợp 5.Hoa cảnh 6.Khác Nguồn: Điều tra năm 20033 Tuy hầu hết trang trại chưa sử dụng chứng từ để theo dõi tình hình sử dụng nguyên vật liệu, thuốc trừ sâu, thuốc thú y sản phẩm xuất bán trình sản xuất đề cập vấn đề số chủ trang trại trả lời cần thiết phải sử dụng, bên cạnh nhiểu chủ trang trại thấy chưa có nhu cầu sử dụng không muốn trả lời 4.3 Nhu cầu cần theo dõi vốn, nguồn vốn, chi phí, cơng nợ kết hoạt động sản xuất kinh doanh trang trại Bảng 5: Nhu cầu cần theo dõi vốn, nguồn vốn, chi phí, cơng nợ kết hoạt động sản xuất kinh doanh trang trại Đơn vị tính: Chủ trang trại Loại trang trại 1.Trồng trọt 2.Chăn nuôi 3.Thủy sản 4.Tổng hợp 5.Hoa cảnh Có mong muốn theo dõi 20 77 Không muốn theo dõi 2 Không trả lời 1 6.Khác Nguồn: Điều tra năm 2003 Việc tính tốn chi phí bỏ kết thu trang trại chủ yếu chủ trang trại ước tính nhẩm đốn nên thiếu xác Khi đề cập sử dụng số sổ sách theo qui định để theo dõi chi phí, kết hoạt động sản xuất kinh doanh nhiều chủ trang trại có mong muốn sử dụng để theo dõi xác khoa học Đặc biệt việc theo dõi công nợ để kịp thời trả nợ cho ngân hàng khách hàng V KẾT LUẬN Hình thức kinh tế trang trại đời phát triển Thừa Thiên Huế, năm gần phát triển mạnh mẽ có ý nghĩa lớn q trình phát triển kính tế xã hội tỉnh đặc biệt vùng nông thôn Trong năm qua trình độ chủ trang trại cịn thấp, số vốn bỏ để đầu tư vào trang trại chưa cao, quyền sử hữu tài sản trang trại chủ yếu thuộc chủ, quản lý nhà nước trang trại chưa hồn tồn biện pháp tài chính, mặt khác nhận thức cơng tác kế tốn cịn chưa rõ ràng nên cơng tác kế tốn trang trại chưa trọng thực Để trang trại ổn định lâu dài phát triển cần đề cập đến việc thực cơng tác kế tốn từ giúp trang trại tính tốn đắn, xác khoản chi phí bỏ ra, giám sát chặt chẽ khoản thu chi, tính tốn kết hiệu sản xuất kinh doanh Đồng thời thơng qua số liệu kế tốn cung cấp thông tin quan trọng giúp cho chủ trang trại lựa chọn phương hướng đầu tư, sản xuất kinh doanh hiệu Việc thực cơng tác kế tốn trang trại giúp cấp quản lý biết tình hình sản xuất kinh doanh hiệu kinh doanh sở thực tốt chức quản lý nhà nước kinh tế trang trại - đơn vị kinh tế độc lập với đầy đủ tư cách pháp nhân Với ý nghĩa đó, cần phải tiến tới xây dựng chế độ kế toán vận dụng thống trang trại, sở chế độ kế toán chung TÀI LIỆU THAM KHẢO Nguyễn Đình Đấu Đánh giá tình hình kinh tế trang trại, đề xuất định hướng giải pháp chủ yếu để phát triển kinh tế trang trại tỉnh Thừa Thiên Huế, Báo cáo kết đề tài cấp tỉnh (10/2001) 78 Nguyễn Đình Hương Thực trạng giải pháp phát triển kinh tế trang trại thời kỳ cơng nghiệp hóa, đại hóa Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia Hà Nội (2000) 124 -132 Lê Trọng Phát triển quản lý trang kinh tế thị trường, NXB Nông nghiệp Hà nội (2000) Các văn pháp luật kinh tế trang trại Nhà xuất Chính trị quốc gia Hà nội (2001) TĨM TẮT Phát triển kinh tế trang trại đòi hỏi phải giải nhiều vấn đề khác từ chế sách đến biện pháp cụ thể hoạt động sản xuất kinh doanh trang trại Trong thực tế hoạt động kinh tế trang trại đơn giản từ cấu sản xuất trình độ hiệu sản xuất kinh doanh Có nhiều ngun nhân dẫn đến tình trạng nguyên nhân trình độ quản lý chủ trang trại yếu bất cập Một vấn đề quan trong công tác quản lý xác định kết hiệu kinh doanh hàng năm, điều phụ thuộc nhiều yếu tố cơng tác kế tốn cơng cụ vơ quan trọng Hầu hết trang trại qua điều tra cho thấy cơng tác kế tốn chưa quan tâm mức, từ sổ sách kế toán việc ghi chép, theo dõi vốn liếng, tài sản, chi phí sản xuất kinh doanh đến hạch toán giá thành hiệu kinh doanh cịn tùy tiện, khơng rõ ràng khơng tạo thơng tin xác cơng tác quản lý trang trại A FIRST SURVEY ON ACCOUNTING AT FARMS IN THUA THIEN HUE PROVINCE Le Thi Kim Lien College of Economics, Hue University SUMMARY There are many problems to be solved for farm economics development The fact shows that farm management is still very simple leading to low economic efficiency The problems rooted from many factors, of which bookkeeping is utmost important This exploratory study learns that bookkeeping in the farms is not clear and less systematic The farm owners not know how to take notes of capital, expenses, costs and turnovers, hence production results This is the problem need to be resolved for improvement of farm management 79 ... mở rộng thực từ tháng đến tháng năm 2003 III SƠ LƯỢC VỀ TÌNH HÌNH CHUNG CỦA CÁC TRANG TRẠI Ở TỈNH THỪA THIÊN HUẾ 3.1 Các loại hình sản xuất kinh doanh trang trại chủ yếu Các trang trại Thừa Thiên. .. chủ trang trại cịn chưa biết đến cơng tác kế tốn làm đưa lại lợi ích cho trang trại Qua điều tra vấn số trang trại vấn đề công tác kế tốn chúng tơi có số kết ban đầu sau: 4.1 Sổ sách kế toán. .. thu hút vốn đầu tư từ nhiều nguồn khác nhau, cơng tác kế tốn trang trại trở nên bách, có vai trò quan trọng tồn phát triển trang trại Hiện công tác kế tốn trang trại cịn chưa quan tâm cách mức chí