ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KHOA HÓA NGUYỄN HẠ QUYÊN NGHIÊN CỨU CHIẾT TÁCH VÀ XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN HÓA HỌC TRONG MỘT SỐ DỊCH CHIẾT CỦA LÁ CÂY BỜI LỜI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN SƢ PHẠM Đà Nẵng, Tháng 05 năm 2017 ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM Độc lập – Tự – Hạnh phúc KHOA HÓA NHIỆM VỤ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Họ tên sinh viên : Nguyễn Hạ Quyên Lớp : 13SHH Tên đề tài: “Nghiên cứu chiết tách xác định thành phần hóa học bời lời” Nguyên liệu, thiết bị, dụng cụ, hóa chất:  Nguyên liệu: bời lời đƣợc thu hái vào tháng 3/2016 Đại Lộc– Quảng Nam  Thiết bị, dụng cụ: - Máy quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) - Máy đo sắc ký khí ghép khối phổ GC/MS - Máy đo pH khoa Hóa trƣờng Đại Học Sƣ Phạm – Đại Học Đà Nẵng - Tủ sấy, lò nung, cân phân tích, máy quay chân khơng, bếp cách thủy, bếp điện, phễu lọc Buchner Các dụng cụ thí nghiệm khác nhƣ: Cốc thủy tinh, bình tam giác, cốc sứ, ống nghiệm, phễu chiết, loại pipet, bình định mức, bình hút ẩm, giấy lọc Hóa chất: n – hexan, điclometan, etyl axetat, methanol, magie; clorofom; axit clohidric; amoniac bão hòa; natri hidroxit; đồng sunfat; muối seignelt (kali natri tartrat); axit sunfuric đậm đặc; muối sắt (III) clorua,HNO3 63% Nội dung nghiên cứu:  Xác định số thơng số hóa lý bời lời  Xác định thành phần hóa học số dịch chiết bời lời  Thử hoạt tính kháng sinh dịch chiết bời lời Giáo viên hƣớng dẫn: ThS Bùi Ngọc Phƣơng Châu Ngày giao đề tài: 03/2016 Ngày hoàn thành đề tài: 04/2017 Chủ nhiệm khoa Giáo viên hƣớng dẫn PGS TS Lê Tự Hải ThS Bùi Ngọc Phƣơng Châu Sinh viên hoàn thành nộp báo cáo cho khoa ngày .tháng .năm 2017 Kết điểm đánh giá : Ngày .tháng .năm 2017 CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG LỜI CẢM ƠN Lời em xin chân thành cảm ơn thầy khoa Hóa – trƣờng Đại học Sƣ phạm Đà Nẵng tận tình dạy dỗ, truyền đạt kiến thức nhiều kinh nghiệm quý báu suốt thời gian em theo học trƣờng Xin gửi lịng kính trọng biết ơn sâu sắc đến Cơ Bùi Ngọc Phƣơng Châu Trong suốt q trình nghiên cứu, thực hồn thành khóa luận, tâm huyết, cô trực tiếp truyền đạt nhiều kiến thức, hƣớng dẫn cho em từ điều nhất, giúp em hồn thành khóa luận Em xin chân thành cảm ơn cô! Em xin cảm ơn thầy quản lý phịng thí nghiệm tạo điều kiện cho em suốt trình nghiên cứu Trong q trình làm khóa luận khơng thể tránh khỏi thiếu sót, em mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp, bổ sung thầy để em thu nhận thêm nhiều kiến thức kinh nghiệm cho thân sau Cuối em xin kính chúc quý thầy cô sức khỏe, hạnh phúc thành công sống nhƣ nghiệp giảng dạy Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên Nguyễn Hạ Quyên DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Ký hiệu Tiếng Anh GC Gas Chromatography MS Mass Spectrometry Tiếng Việt GC-MS AAS Atomic Absorption Spectrophotometric STT TCVN TCCS Số thứ tự Tiêu chuẩn Việt Nam Tiêu chuẩn sở DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 Hóa chất sử dụng trình chiết 25 Bảng 3.1 Kết khảo sát độ ẩm bời lời 37 Bảng 3.2 Kết khảo sát độ tro bời lời 38 Bảng 3.3 Kết khảo sát hàm lƣợng kim loại nặng 39 Bảng 3.4 Kết định tính nhóm chất hợp chất có dịch chiết bời lời 39 Bảng 3.5 Khảo sát thời gian chiết bột bời lời dung môi n-hexan 41 Bảng 3.6 Khảo sát thời gian chiết bột bời lời dung môi điclometan 43 Bảng 3.7 Khảo sát thời gian chiết bột bời lời dung môi etylaxetat 44 Bảng 3.8 Khảo sát thời gian chiết bột bời lời dung môi methanol 46 Bảng 3.9 Thành phần hóa học dịch chiết bời lời dung môi 48 Bảng 3.10.Thành phần hóa học dịch chiết bời lời dung môi điclometan 53 Bảng 3.11 Thành phần hóa học dịch chiết bời lời dung môi etylaxetat 57 Bảng 3.12.thành phần hóa học dịch chiết bời lời dung môi methanol 60 Bảng 3.13.: Kết thử hoạt tính kháng sinh dịch chiết bời lời dung môi methanol 62 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Sơ đồ cấu tạo sắc ký khí 20 Sơ đồ 2.1: SƠ ĐỒ QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU 26 DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ Đồ thị 3.1 Khảo sát thời gian chiết bột bời lời dung môi n-hexan 42 Đồ thị 3.2 Khảo sát thời gian chiết bột bời lời dung môi điclometan 43 Đồ thị 3.3 Khảo sát thời gian chiết bột bời lời dung môi etylaxetat 45 Đồ thị 3.4 Khảo sát thời gian chiết bột bời lời dung môi methanol 46 DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1: Hình ảnh số loài chi bời lời Hình 1.2 Cây bời lời trƣởng thành Hình 1.3:Bộ chiết soxhlet 17 Hình 2.1 Lá bời lời khô - Bột bời lời xay nhuyễn 24 Hình 2.2 Mẫu xác định hàm lƣợng ẩm bời lời 28 Hình 2.3 Mẫu hóa tro 29 Hình 3.1 Sắc kí đồ GC-MS thành phần hóa học hợp chất dịch chiết n-hexan 47 Hình 3.2 Sắc kí đồ GC-MS thành phần hóa học hợp chất dịch chiết điclometan 52 Hình 3.3 Sắc kí đồ GC-MS thành phần hóa học hợp chất dịch chiết methano 57 Hình 3.4.Sắc kí đồ GC-MS thành phần hóa học hợp chất dịch chiết methanol 60 MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Lí chọn đề tài: Đối tƣợng nghiên cứu: Mục đích nghiên cứu: Phƣơng pháp nghiên cứu: 4.1 Nghiên cứu lý thuyết 4.2 Phƣơng pháp thực nghiệm Ý nghĩa khoa học thực tiễn đề tài 5.1 Ý nghĩa khoa học 5.2 Ý nghĩa thực tiễn Bố cục đề tài CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN 1.1 Giới thiệu sơ lƣợc loài 1.1.1 Giới thiệu chi dâm bụt 1.1.2 Giới thiệu bời lời đỏ 1.1.2.1 Tên gọi 1.1.2.2 Phân loại thực vật 1.1.2.3 Phân bố 1.1.2.3 Đặc điểm thực vật 1.1.2.4 Giá trị sử dụng 1.1.3 Tình hình nghiên cứu ngồi nƣớc 10 1.1.3.1 Tình hình nghiên cứu nƣớc 10 58 9.419 1.70 4H-Pyran-4-one, 2,3-dihydro-3,5dihydroxy-6-methyl 11.029 1.20 Caryophyllene Bicyclo[3.1.1]hepta 26.480 9.55 ne,2,6,6-trimethyl-[1R(1.alpha,2.beta,5.alpha 29.807 7.06 n-Hexadecanoic acid 33.540 3.36 Phytol 45.466 1.16 gamma-Sitostero 59  Nhận xét - Phƣơng pháp GC-MS định danh cấu tử dịch chiết bời lời với dung mơi etylaxatat - Thành phần hóa học dịch chiết etylaxetat cấu tử có độ phân cực trung bình yếu nhƣ acid hữu tồn chủ yếu dạng tự este, hợp chất dị vòng chứa oxi …Trong dịch chiết dung mơi etylaxetat, hợp chất có hàm lƣợng cao 1,2,3-Propanetriol, monoacetate chiếm 18,90% - Dịch chiết etylaxetat chứa số cấu tử có hoạt tính sinh học cao nhƣ: nHexadecanoic acid, Phytol, Caryophyllene, gamma-Sitosterol - Trong cấu tử đƣợc định danh có gamma-Sitosterol thuộc nhóm chất steroit ta định tính 3.4.4 Dịch chiết dung mơi methanol Kết định danh thành phần hóa học dich chiết bời lời dung mơi methanol đƣợc trình bày hình 3.4 bảng 3.12 dƣới 60 Hình 3.4.Sắc kí đồ GC-MS thành phần hóa học hợp chất dịch chiết methanol Bảng 3.12.thành phần hóa học dịch chiết bời lời dung môi methanol STT RT Area (phút) (%) 5.300 8.270 9.400 CTCT Tên 2,5-Furandione, 3- 13 methyl- 15 04 Glycerin 4H-Pyran-4-one, 2,38 38 dihydro-3,5-dihydroxy6-methyl- 61 11.023 7.91 Benzaldehyde, 2-methylBicyclo[3.1.1]heptane,2, 26.349 6,6 -trimethyl- [ 1R- 75 (1.alpha,2.alpha.,5.alph 29.608 5.21 n-Hexadecanoic acid 33.495 3.27 Phytol 45.404 1.02 gamma-Sitosterol *Nhận xét: - Từ kết cho ta thấy phƣơng pháp GC-MS xác định đƣợc cấu tử trừ bời lời chiết dung môi methanol - Thành phần hóa học dịch chiết cấu tử có độ phân cực Trong dịch chiết dung mơi methanol, hợp chất có hàm lƣợng cao Glycerin chiếm 15,06% - Dung môi methanol với chất dung mơi phân cực nên mức độ hịa tan chất cao, chất phân cực nhiều khả cạnh tranh hịa tan cao - Thành phần hóa học dịch chiết methanol chủ yếu este axit hữu cơ, hợp chất dị vịng chứa oxi… Trong có số cấu tử có hoạt tính sinh học cao n-Hexadecanoic acid có tác dụng kháng khuẩn; gamma-Sitosterol có 62 tác dụng giảm mỡ máu, điều hịa chuyển hóa cholesterol máu; Phytol có tác dụng nhuận tràng, giải độc gan; - Trong cấu tử đƣợc định danh có gamma-Sitosterol thuộc nhóm chất steroit ta định tính - Ngồi ra, dựa vào sắc kí đồ ta thấy dịch chiết vỏ bời lời methanol nhiều hợp chất chƣa đƣợc định danh Điều đặt yêu cầu hƣớng nghiên cứu nhằm phát hợp chất có giá trị vỏ bời lời, nhƣ thân bời lời 3.5 Kết thử hoạt tính kháng sinh vi sinh vật kiểm định Bảng 3.13.: Kết thử hoạt tính kháng sinh dịch chiết bời lời dung môi methanol STT Tên mẫu Dịch chiết bời lời đỏ Gía trị IC50 chủng vi sinh vật ( µg/ml) Gram (+) Staphylococus Bacillus Lactobacillu Solmon aureus subtilis s fermentum ela anteric a > 256 > 256 > 256 > 256 Gram (-) Esch Pseudom erichi onas a coli aeruginos a > 256 > 256 Nấm Candi da albica n > 256 Kết luận: Mẫu thử hoạt tính kháng chủng vi sinh vật kiểm định nồng độ thấp 256 µg/ml 63 CÔNG THỨC CẤU TẠO CỦA MỘT SỐ HỢP CHẤT CĨ HOẠT TÍNH SINH HỌC n-Hexadecanoic acid Phytol gamma-Sitosterol Caryophyllene 64 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kết luận Qua q trình nghiên cứu thực nghiệm, tơi thu đƣợc kết nhƣ sau: - Độ ẩm trung bình bột bời lời 6,870% - Hàm lƣợng tro trung bình bột bời lời 0,82% - Hàm lƣợng kim loại nặng có bột bời lời kim loại Pb, Zn, Cu, Cd nằm giới hạn cho phép - Thời gian chiết thích hợp dịch chiết bời lời từ dung môi nhexan giờ, dung môi điclometan giờ, dung môi etylaxetat dung môi methanol 10 với tỉ lệ bột dƣợc liệu: thể tích dung mơi 10:150 (g/ml) - Bằng phƣơng pháp GC–MS xác định đƣợc số thành phần hóa học dịch chiết từ bời lời đỏ Từ dịch chiết n-hexan, điclometan, etylaxetat, methanol định danh đƣợc 51 cấu tử, bao gồm acid hữu cơ, ester, ancol đa chức , hợp chất dị vòng chứa oxi,  Dung môi n-hexan: 2-methyl-3-oxobutyldithiocarbamate; galactonicpheylhydazide; trans-3-caren-2-ol; 1-octadecanesulphonyl chloride; cyclohexanone,5-methyl-2-(1-methylethylidene); estragole; geranyl vinyl ether; geranyl vinyl ether; tetradecane,2,6,10-trimethyl; caryophyllene; cis-à-bisabolene; 1,3-benzodioxole,4-methoxy-6-(2-propenyl); spathulenol; 5,9,13-pentadecatrien2-one,6,10,14-trimethyl; n-hexadecanoic acid; geranyl vinyl ether; Phytol; 9,12,15-octodecanoic acid; octadecanoic acid; 7-methyl-Z-tetradecen-1-olacetate; octaadecane,2-methyl; isopropyl linoleate  Dung môi điclometan : estragole; spathulenol; decane-2,3,6- trimetyl; tributyl phosphate; tetradecanoic acid; 5,5,8a-Trimethyl-3,5,6,7,8,8a-hexahydro2H-chromene; 3,7,11,15-tetramethyl-2-hexadecen-1-ol; n-hexandecanoic acid; 65 Phytol; 1,10-undecadien; 9,12,15-octodecanoic acid; octadecanoic acid; p-tertoctylresorcinol; -sitosterol; Z-14-octadecen-1-ol acetate; 11,13-dimethyl-12- tetradecen-1-ol-acatate  Dung môi etylaxetat: 1,2,3-Propanetriol, monoacetate; 4H-Pyran-4- one, 2,3-dihydro-3,5-dihydroxy-6-methyl; Caryophyllene-; Bicyclo[3.1.1]heptane,2,6,6-trimethyl-[1R-(1.alpha,2.beta,5.alpha ; n- Hexadecanoic acid; Phytol; gamma-Sitosterol  4-one, Dung môi methanol: 2,5-Furandione, 3-methyl-; Glycerin; 4H-Pyran2,3-dihydro-3,5-dihydroxy-6-methyl-; Bicyclo[3.1.1]heptane,2,6,6 -trimethyl- [ Benzaldehyde, 2-methyl-; 1R-(1.alpha,2.alpha.,5.alph a]; n- Hexadecanoic acid; Phytol; gamma-Sitosterol Bằng phƣơng pháp đo GC - MS định danh đƣợc tổng cộng 51 cấu tử có dịch chiết bột bời lời với dung môi: n-hexane, dichloromethane, ethylacetate, methanol - Trong có chất có hoạt tính sinh học n-hexadecanoic acid (palmitic acid), β-sitosterol, phytol, Caryophyllene- Thử hoạt tính sinh học dịch chiết bời lời từ dung mơi methanol: Mẫu thử khơng thể hoạt tính kháng chủng vi sinh vật - Trong có 2-methyl-3-oxobutyldithiocarbamate thuộc nhóm chất ancaloit; gamma-Sitosterol thuộc nhóm chất steroit Kiến nghị - Tiếp tục nghiên cứu, phân lập, tinh chế chất có dịch chiết - Xác định cấu trúc chất phân lập đƣợc, sau thử hoạt tính sinh học chất để nhận định tồn diện cơng dung từ bời lời đỏ - Vẫn chƣa định danh đƣợc chất thuộc nhóm chất Tanin Đề nghị tiếp tục nghiên cứu chiết tách thêm đƣợc nhiều chất 66 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu tiếng Việt Võ Văn Chi, 2003 Từ điển thực vật thông dụng (tập I II), Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật, Tp Hồ Chí Minh Đỗ Tất Lợi, Những thuốc vị thuốc Việt Nam, Nhà xuất Y học, trang 539, 540 Bộ môn dƣợc liệu(2012) Phương pháp nghiên cứu dược liệu, Trƣờng đại học Y dƣợc thành phố hồ chí minh Huỳnh Ngọc Tựng, Cây bời lời, tạp chí Thuốc & Sức khỏe, số 329, trang 26 Thái Văn Trừng, 1970 – 1978 Những hệ sinh thái rừng nhiệt đới Việt Nam Nhà xuất Khoa Học Kỹ Thuật, Hà Nội Webside http://vnexpress.net/tin-tuc/khoa-hoc/san-xuat-nhien-lieu-sinh-hoc- tu-cay-boi-loi-2210772.html http://nld.com.vn/suc-khoe/cay-boi-loi-da-dung- 20140125213814767.htm http://dongtienlamnghiep.com/vi/articles/detail/10-Ky-thuat-trong- va-cham-soc-cay-Boi-loi-nhot-(Litsea-glutinosa) d5147.html http://www.suckhoenhi.vn/cong-dung-chua-benh-cua-cay-boi-loi- 67 PHỤ LỤC 68 69 70 71 72 ... clorua,HNO3 63% Nội dung nghiên cứu:  Xác định số thơng số hóa lý bời lời  Xác định thành phần hóa học số dịch chiết bời lời  Thử hoạt tính kháng sinh dịch chiết bời lời 4 Giáo viên hƣớng dẫn:... cơng dụng bời lời đây, định chọn đề tài: ? ?Nghiên cứu chiết tách xác định thành phần hóa bời lời ” Đối tƣợng nghiên cứu: - Lá bời lời đƣợc Với kiến thức tìm hiểu đƣợc lợi ích bời lời đây, định chọn... tài: ? ?Nghiên cứu chiết tách xác định thành phần hóa học số dịch chiết bời lời địa bàn tỉnh Quảng Nam”.lấy xã Đại Đồng, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam Mục đích nghiên cứu: - Xác định số thơng số hóa