BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH PHẠM PHƯỚC THỌ KHẢO SÁT KÍCH THƯỚC MẢNH GHÉP GÂN CHÂN NGỖNG SÁU DẢI VÀ ỨNG DỤNG LÂM SÀNG TRONG TÁI TẠO DÂY CHẰNG CHÉO TRƯỚC KHỚP GỐI LUẬN VĂN THẠC SỸ Y HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH PHẠM PHƯỚC THỌ KHẢO SÁT KÍCH THƯỚC MẢNH GHÉP GÂN CHÂN NGỖNG SÁU DẢI VÀ ỨNG DỤNG LÂM SÀNG TRONG TÁI TẠO DÂY CHẰNG CHÉO TRƯỚC KHỚP GỐI LUẬN VĂN THẠC SỸ Y HỌC Chuyên ngành : Ngoại khoa (Chấn thương chỉnh hình) Mã số : NT 60 72 01 23 Người hướng dẫn khoa học : PGS.TS ĐỖ PHƯỚC HÙNG Thành phố Hồ Chí Minh – 2017 MỤC LỤC Trang MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BẢNG ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ VIỆT – ANH DANH MỤC CÁC HÌNH DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ĐẶT VẤN ĐỀ MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CHƯƠNG TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 Giải phẫu sinh học dây chằng chéo trước gối 1.2 Cơ chế tổn thương DCCT 10 1.3 Hậu đứt dây chằng chéo trước không điều trị 12 1.4 Chẩn đoán đứt dây chằng chéo trước 12 1.5 Điều trị 17 1.6 Gân chân ngỗng 27 CHƯƠNG ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 35 2.1 Thiết kế nghiên cứu 35 2.2 Đối tượng nghiên cứu 35 2.3 Liệt kê định nghĩa biến số 36 2.4 Các bước tiến hành 37 2.5 Thu thập số liệu 40 2.6 Xử lý kiện 41 2.7 Phân tích kiện 41 CHƯƠNG KẾT QUẢ 43 3.1 Đặc điểm nhân học 43 3.2 Đặc điểm mảnh ghép gân chân ngỗng 50 3.3 Đánh giá kết sau phẫu thuật 61 CHƯƠNG BÀN LUẬN 66 4.1 Đặc điểm nhân học 66 4.2 Mảnh ghép dải chân ngỗng 69 4.3 Sự tương quan yếu tố với kích thước mảnh ghép 78 4.4 Sự tương quan kích thước mảnh ghép kết sau mổ 79 4.5 Ứng dụng hạn chế đề tài 81 KẾT LUẬN 84 KIẾN NGHỊ 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC MẪU BỆNH ÁN PHỤ LỤC BỆNH ÁN MINH HỌA LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng tơi Tất số liệu, kết nêu luận văn hồn tồn trung thực chưa có tác giả cơng bố trước sách báo y khoa hay cơng trình khác Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2017 Tác giả PHẠM PHƯỚC THỌ DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ CC Chiều cao CD Chiều dài CN Cân nặng ĐK Đường kính BN Bệnh nhân DCCS Dây chằng chéo sau DCCT Dây chằng chéo trước CDXĐ Chiều dài xương đùi CVVĐ Chu vi vòng đùi CDCC Chiều dài cẳng chân CVCC Chu vi cẳng chân BẢNG ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ VIỆT – ANH VIỆT ANH Chỉ số khối thể Body Mass Index (BMI) Chỉ số nhân trắc Arthropometry Chiều dài Length Cơ bán gân Semitendinous Cơ may Sartorius Cơ thon Gracilis Dây chằng chéo sau Posterior Cruciate Ligament (PCL) Dây chằng chéo trước Anterior Cruciate Ligament (ACL) Đường kính Diameter Kích thước mảnh ghép Graft size Mảnh ghép Graft Mảnh ghép đồng loại Allograft Mảnh ghép tổng hợp Synthetic Graft Mảnh ghép tự thân Autograft Dự đoán Predict Cộng hưởng từ hạt nhân Magnetic resonance imaging (MRI) Chụp điện toán cắt lớp Computerized Tomography (CT) DANH MỤC CÁC HÌNH Trang Hình 1 Giải phẫu DCCT cấu trúc lân cận mâm chày Hình Mô tả di chuyển lồi cầu xương đùi liên quan đ ến mâm chày trình gập gối, cho thấy ểm tiếp xúc tạo nên kết hợp trình trượt xoay Hình Diện bám dây chằng chéo trước Hình Bó trước trong, bó sau ngồi, phần diện bám mâm chày Hình Sơ đồ bốn cột với AB DCCT, CD DCCS, giao điểm I Hình Cơ chế đứt dây chằng chéo trước 11 Hình Dấu Lachman 13 Hình Dấu bán trật xoay 14 Hình Dấu ngăn kéo trước 15 Hình 10 Máy KT1000 16 Hình 11 Hình MRI đứt DCCT 17 Hình 1.12 Giải phẫu học vùng gối gân chân ngỗng 28 Hình 1.13 Đường mổ lấy gân chân ngỗng 31 Hình 14 A: Bộc lộ gân thon; B: Bộc lộ gân bán gân 31 Hình 1.15 Chập gân bán gân 33 Hình 1.16: Chập ba gân thon 34 Hình 2.17 A: Đo chiều dài xương đùi; B: Đo chu vi vòng đùi 38 Hình 2.18 A: Đ o chiều dài chập sáu gân chân ngỗng; B: Đo đư ờng kính chập sáu gân chân ngỗng 39 Hình 2.19 Thước đo chiều dài đường kính mảnh ghép gân chân ngỗng 41 Hình 3.20 Tình hình sử dụng mảnh ghép nghiên cứu 49 Hình 4.21 Chiều dài mảnh ghép dải gân chân ngỗng 70 Hình 4.22 Đo đường kính mảnh ghép gân chân ngỗng dải 70 Hình 4.23 Chập gân thon 73 Hình 4.24 Gân bán gân chập 73 DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1 Mô tả liệu thuộc tính sinh học, kích thước loại mảnh ghép theo West Harner 19 Bảng 2.2 Định nghĩa biến số 36 Bảng 3.3 Đặc điểm chiều cao nhóm bệnh nhân nghiên cứu 45 Bảng 3.4 Đặc điểm cân nặng nhóm BN nghiên cứu 45 Bảng 3.5 Đặc điểm CDXĐ nhóm bệnh nhân khảo sát 47 Bảng 3.6: Đặc điểm CVVĐ chân to nhóm lấy gân chân ngỗng 47 Bảng 3.7 Đặc điểm CDCC nhóm bệnh nhân khảo sát 48 Bảng 3.8 Đặc điểm chu vi cẳng chân nhóm BN khảo sát 48 Bảng 3.9 Đường kính mảnh ghép dải gân chân ngỗng 51 Bảng 3.10 Chiều dài dải gân chân ngỗng 51 Bảng 3.11 Chiều dài mảnh ghép dải gân chân ngỗng 52 Bảng 3.12 ĐK mảnh ghép dải gân chân ngỗng 53 Bảng 3.13 Chiều dài mảnh ghép dải gân chân ngỗng 54 Bảng 3.14 ĐK mảnh ghép dải gân chân ngỗng 55 Bảng 3.15 Tương quan CD dải với yếu tố 56 Bảng 3.16 Mối tương quan đơn yếu tố với CD dải 57 Bảng 3.17 Mối tương quan hai yếu tố với CD dải 58 Bảng 3.18 Tương quan ĐK dải gân chân ngỗng với yếu tố 59 Bảng 3.19 Mối tương quan đơn yếu tố với ĐK dải 60 Bảng 3.20 Mối tương quan hai yếu tố với ĐK dải 61 PHỤ LỤC BỆNH ÁN MINH HỌA BỆNH ÁN I HÀNH CHÍNH Họ tên : Lê Kế M Sinh năm:1979 Giới: Nam Nghề nghiệp: nông dân Số điện thoại: Địa : An Giang Ngày nhập viện : 27/7/2016 Số hồ sơ : 2160090825 II LÝ DO NHẬP VIỆN Đau gối phải III BỆNH SỬ Chấn thương do: tai nạn giao thông IV TIỀN CĂN CHƠI THỂ THAO: V Không KHÁM TRƯỚC MỔ Yếu tố ( đơn vị đo) Số đo CC (cm) 170 CN (kg) 70 BMI 22,85 CDXĐ (cm) 42 Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn VI CDCC (cm) 39 CVVĐ (cm) bên phải 42 CVVĐ (cm) bên trái 44 CVCC (cm) bên phải 32 CVCC (cm) bên trái 32 KẾT QUẢ TRONG MỔ Gân chân ngỗng:chập gân chân ngỗng làm mảnh ghép Chân phải Kích thước Thực tế Dự đoán ĐK dải (mm) 8,0 8,3 CD dải (cm) 8,0 7,8 Bệnh nhân đư ợc chẩn đ oán đ ứt dây chằng chéo trước, mổ kèm đứt dây chằng chéo trước kèm theo rách sụn chêm kiểu quai xách tai nạn giao thông từ tháng trước Bệnh nhân lấy gân chân ngỗng bên chân bị tổn thương để làm mảnh ghép tái tạo dây chằng chéo trước Các số đo thực hiên trước mổ chân có số đo khác Đây trường hợp bệnh nhân nam có số chiều cao gần đạt tiêu chuẩn chon mẩu để thực sử dụng mảnh ghép gân chân ngỗng dải Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Trong trường hợp số chiều dài đường kính mảnh ghép gân chân ngỗng dải gần dự đoán Đặc biệt chiều cao thực với 1,7m đủ chiều dài để ứng dụng làm mảnh ghép Đo đường kính gân chân ngỗng dải Bảng đánh giá kết sau mổ tháng: Trước mổ Sau mổ Thang điểm Lylsholm (điểm) 60 85 Dấu bán trật xoay (độ) Dấu Lachman (độ) Test ngăn kéo trước Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn BỆNH ÁN I HÀNH CHÍNH Họ tên : Nguyễn Văn D Sinh năm:1986 Giới: Nam Nghề nghiệp: Kỹ sư Số điện thoại: Địa : Đồng Tháp Ngày nhập viện: 24/8/2016 Số hồ sơ : 2160022283 II LÝ DO NHẬP VIỆN Đau gối trái III BỆNH SỬ Chấn thương do: chấn thương thể thao IV TIỀN CĂN CHƠI THỂ THAO: V có; Sinh hoạt tuần lần, cường độ cao KHÁM TRƯỚC MỔ Yếu tố ( đơn vị đo) Số đo CC (cm) 175 CN (kg) 70 BMI 21,5 CDXĐ (cm) 42 CDCC (cm) 39 CVVĐ (cm) bên phải 45 CVVĐ (cm) bên trái 42 Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn VI CVCC (cm) bên phải 33 CVCC (cm) bên trái 32 KẾT QUẢ TRONG MỔ Gân chân ngỗng:chập gân chân ngỗng làm mảnh ghép Chân trái Kích thước Thực tế Dự đốn ĐK dải (mm) 8,5 8,5 CD dải (cm) 8,5 8,2 Bệnh nhân đư ợc chẩn đ oán đ ứt dây chằng chéo trước, mổ kèm đứt dây chằng chéo trước kèm theo rách sụn chêm kiểu quai xách tai nạn giao thông từ tháng trước Bệnh nhân lấy gân chân ngỗng bên chân bị tổn thương để làm mảnh ghép tái tạo dây chằng chéo trước Các số đo thực hiên trước mổ chân có số đo khác chu vi vòng đùi chân bên tổn thương nhỏ bên chân lành Đây trường hợp bệnh nhân nam có số chiều cao đạt tiêu chuẩn chọn mẩu để thực sử dụng mảnh ghép gân chân ngỗng dải Trong trường hợp số chiều dài đường kính mảnh ghép gân chân ngỗng dải lớn dự đoán Đặc biệt chiều cao thực cao tiêu chuẩn chọn mẫu Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Đo đường kính gân chân ngỗng dải Bảng đánh giá kết sau mổ tháng: Trước mổ Sau mổ Thang điểm Lylsholm (điểm) 55 86 Dấu bán trật xoay (độ) Dấu Lachman (độ) Test ngăn kéo trước Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn BỆNH ÁN I HÀNH CHÍNH Họ tên : Hồ Anh T Sinh năm:1982 Giới: Nam Nghề nghiệp: Kinh doanh Số điện thoại: Địa : TP.HCM Ngày nhập viện : 22/12/2016 Số hồ sơ : 2170063132 II LÝ DO NHẬP VIỆN Đau gối phải III BỆNH SỬ Chấn thương do: tai nạn sinh hoạt IV TIỀN CĂN CHƠI THỂ THAO: V Không KHÁM TRƯỚC MỔ Yếu tố ( đơn vị đo) Số đo CC (cm) 171 CN (kg) 60 BMI 20,5 CDXĐ (cm) 41 CDCC (cm) 37 CVVĐ (cm) bên phải 39 CVVĐ (cm) bên trái 41 Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn VI CVCC (cm) bên phải 33 CVCC (cm) bên trái 33 KẾT QUẢ TRONG MỔ Gân chân ngỗng:chập gân chân ngỗng làm mảnh ghép Chân phải Kích thước Thực tế Dự đoán ĐK dải (mm) 8,0 8,0 CD dải (cm) 7,9 8,3 Bệnh nhân chẩn đoán đứt dây chằng chéo trước, dây chằng bên chổ bám nơi lồi cầu đ ùi Bệnh nhân đư ợc lấy gân chân ngỗng bên chân bị tổn thương để làm mảnh ghép tái tạo dây chằng chéo trước Các số đo thực hiên trước mổ chân có số đo khác Đây trường hợp bệnh nhân nam có số chiều cao gần đạt tiêu chuẩn chon mẩu để thực sử dụng mảnh ghép gân chân ngỗng dải Trong trường hợp số chiều dài đường kính mảnh ghép gân chân ngỗng dải gần đ úng dự đoán Đ ặc biệt chiều cao thực với 1,71m đủ chiều dài để ứng dụng làm mảnh ghép Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Đo chiều dài gân chân ngỗng dải Bảng đánh giá kết sau mổ tháng: Trước mổ Sau mổ Thang điểm Lylsholm (điểm) 53 82 Dấu bán trật xoay (độ) Dấu Lachman (độ) Test ngăn kéo trước Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn BỆNH ÁN I HÀNH CHÍNH Họ tên : Trần Thanh T Sinh năm:1985 Giới: Nam Nghề nghiệp: Bác sỹ Số điện thoại: Địa : Bình Phước Ngày nhập viện : 20/1/2017Số hồ sơ : 2170077711 II LÝ DO NHẬP VIỆN Đau gối trái III BỆNH SỬ Chấn thương do: chấn thương thể thao IV TIỀN CĂN CHƠI THỂ THAO: có; tuần lần; cường độ cao V KHÁM TRƯỚC MỔ Yếu tố ( đơn vị đo) Số đo CC (cm) 180 CN (kg) 75 BMI 23,5 CDXĐ (cm) 42 CDCC (cm) 38 CVVĐ (cm) bên phải 44 CVVĐ (cm) bên trái 45 Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn VI CVCC (cm) bên phải 35 CVCC (cm) bên trái 35 KẾT QUẢ TRONG MỔ Gân chân ngỗng:chập gân chân ngỗng làm mảnh ghép Chân trái Kích thước Thực tế Dự đốn ĐK dải (mm) 8,5 8,3 CD dải (cm) 8,5 Bệnh nhân chẩn đoán đứt dây chằng chéo trước, rách sụn chêm Bệnh nhân lấy gân chân ngỗng bên chân bị tổn thương để làm mảnh ghép tái tạo dây chằng chéo trước, với cắt lọc phần sụn chêm Các số đo thực hiên trước mổ chân có số đo khác Đây trường hợp bệnh nhân nam có số chiều cao gần đạt tiêu chuẩn chon mẩu để thực sử dụng mảnh ghép gân chân ngỗng dải Trong trường hợp số chiều dài đường kính mảnh ghép gân chân ngỗng dải đ ều lớn Đ ặc biệt chiều cao thực với 1,75m cho mảnh ghép có đường kính lớn lý tưởng đủ chiều dài để ứng dụng làm mảnh ghép phẩu thuật tái tạo DCCT gối Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Đo chiều dài chập gân thon Bảng đánh giá kết sau mổ tháng: Trước mổ Sau mổ Thang điểm Lylsholm (điểm) 55 96 Dấu bán trật xoay (độ) Dấu Lachman (độ) Test ngăn kéo trước Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn BỆNH ÁN I HÀNH CHÍNH Họ tên : Nguyễn Trung S Sinh năm:1981 Giới: Nam Nghề nghiệp: Giáo viên Số điện thoại: Địa : Tây Ninh Ngày nhập viện : 16/1/2017Số hồ sơ : 2170064724 II LÝ DO NHẬP VIỆN Đau gối phải BỆNH SỬ Chấn thương do: tai nạn sinh hoạt III TIỀN CĂN CHƠI THỂ THAO: IV Không KHÁM TRƯỚC MỔ Yếu tố ( đơn vị đo) Số đo CC (cm) 172 CN (kg) 75 BMI 22,5 CDXĐ (cm) 41 CDCC (cm) 37 CVVĐ (cm) bên phải 42 CVVĐ (cm) bên trái 42 Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM V CVCC (cm) bên phải 33 CVCC (cm) bên trái 34 KẾT QUẢ TRONG MỔ Gân chân ngỗng:chập gân chân ngỗng làm mảnh ghép Chân phải Kích thước Thực tế Dự đoán ĐK dải (mm) 8,5 8,0 CD dải (cm) 8,5 8,1 Bệnh nhân đư ợc chẩn đoán đ ứt dây chằng chéo trước, rách phần sụn chêm hai bên Bệnh nhân đư ợc lấy gân chân ngỗng bên chân bị tổn thương đ ể làm mảnh ghép tái tạo dây chằng chéo trước, với cắt lọc phần sụn chêm Các số đo thực hiên trước mổ chân có số đo khác Đây trường hợp bệnh nhân nam có số chiều cao gần đạt tiêu chuẩn chon mẩu để thực sử dụng mảnh ghép gân chân ngỗng dải Trong trường hợp số chiều dài đường kính mảnh ghép gân chân ngỗng dải lớn Đặc biệt chiều cao thực với 1,72m đủ chiều dài để ứng dụng làm mảnh ghép Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM Đo chiều dài gân bán gân chập ba Bảng đánh giá kết sau mổ tháng: Trước mổ Sau mổ Thang điểm Lylsholm (điểm) 57 91 Dấu bán trật xoay (độ) Dấu Lachman (độ) Test ngăn kéo trước Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn ... DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH PHẠM PHƯỚC THỌ KHẢO SÁT KÍCH THƯỚC MẢNH GHÉP GÂN CHÂN NGỖNG SÁU DẢI VÀ ỨNG DỤNG LÂM SÀNG TRONG TÁI TẠO DÂY CHẰNG CHÉO TRƯỚC KHỚP GỐI... dải, chập sáu dải gân chân ngỗng Bốn dải gân chân ngỗng: lấy gân bán gân chập đôi, lấy gân thon chập đôi Năm dải gân chân ngỗng: gồm chập đ ôi gân thon chập gân bán gân Sáu dải gân chân ngỗng: đo... cẳng chân, chu vi cẳng chân với kích thước mảnh ghép gân chân ngỗng sáu dải ứng dụng phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước gối Đánh giá kết bước đ ầu sau phẫu thuật nội soi tái tạo DCCT