BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH - GIANG THANH THỦY ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG GIAN LẬN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP Hồ Chí Minh – Năm 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH - GIANG THANH THỦY ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG GIAN LẬN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CÁC CƠNG TY NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM Chuyên ngành: Kế toán Mã số : 60340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS BÙI VĂN DƯƠNG TP Hồ Chí Minh – Năm 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài“Đánh giá khả gian lận báo cáo tài cơng ty niêm yết thị trường chứng khoán Việt Nam” cơng trình nghiên cứu tơi Tơi sử dụng kiến thức học với hướng dẫn Người hướng dẫn khoa học để thực luận văn Tp.Hồ Chí Minh, ngày 29 tháng 05 năm 2017 Giang Thanh Thủy MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH VẼ TĨM TẮT NGHIÊN CỨU PHẦN MỞ ĐẦU 1 Lý chọn đề tài Mục tiêu nghiên cứu Câu hỏi nghiên cứu 4 Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 5 Phương pháp nghiên cứu Đóng góp nghiên cứu Kết cấu luận văn CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN 1.1 Các nghiên cứu nước công bố 1.1.1 Nghiên cứu nhân tố tác động đến gian lận BCTC 1.1.2 Nghiên cứu phát dự báo gian lận BCTC 1.2 Các nghiên cứu công bố nước 13 1.2.1 Nghiên cứu nhân tố tác động đến gian lận BCTC 13 1.2.2 Nghiên cứu phát dự báo gian lận BCTC 14 1.3 Khe hổng nghiên cứu .16 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT 18 2.1 Tổng quan gian lận gian lận BCTC 18 2.1.1 Tổng quan gian lận 18 2.1.1.1 Định nghĩa gian lận 18 2.1.1.2 Phân loại gian lận 19 2.1.2 Tổng quan gian lận BCTC .20 2.1.2.1 Định nghĩa gian lận BCTC 20 2.1.2.2 Những phương pháp thực gian lận BCTC phổ biến 22 2.2 Tỷ số tài .24 2.2.1 Tỷ số tài và ý nghiã 24 2.2.2 Phân nhó m tỷ số tài chính 24 2.3 Các mơ hình phát gian lận BCTC 25 2.3.1 Mơ hình Logit Probit .25 2.3.2 Mơ hình khai phá dữ liêụ 26 2.4 Lý thuyết 27 2.4.1 Lý thuyết giải thích hành vi gian lận 27 2.4.1.1 Lý thuyết hợp đồng (Contractual theory) 27 2.4.1.2 Lý thuyết ủy nhiệm (Agency theory) 28 2.4.1.3 Lý thuyết tín hiệu (Signalling theory) 30 2.4.2 Lý thuyết nghiên cứu hành vi gian lận .31 2.4.2.1 Lý thuyết tam giác gian lận 31 2.4.2.2 Lý thuyết bàn cân gian lận .32 2.5 Mô hinh ̀ nghiên cứ u và giả thuyế t nghiên cứ u 33 2.5.1 Mô hình nghiên cứ u 33 2.5.2 Phát triển gia thuyết nghiên cứu 34 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .42 3.1 Phương pháp nghiên cứu quy trình nghiên cứu .42 3.1.1 Phương pháp nghiên cứu 42 3.1.2 Quy trình nghiên cứu 42 3.2 Mô hình hồi quy đo lường biến mơ hình 43 3.2.1 Mơ hình hồi quy 43 3.2.2 Đo lường biến mơ hình 43 3.2.2.1 Đo lường biến phụ thuộc 43 3.2.2.2 Đo lường biến đôc̣ lâp̣ 44 3.3 Thiết kế nghiên cứu 50 3.3.1 Mẫu nghiên cứu 50 3.3.2 Thu thập liệu 52 3.3.3 Quy trình phân tích liệu 52 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 54 4.1 Phân tić h thố ng kê mô tả 54 4.1.1 Đặc điểm mẫu nghiên cứu 54 4.1.2 Thố ng kê mô tả biế n phu ̣ thuôc̣ 55 4.1.3 Thố ng kê mô tả biế n đôc̣ lâ 56 p̣ 4.2 Phân tích tương quan .58 4.3 Kiểm định Paired t-test Kiểm định Wilcoxon matched-pairs signed-ranks test 59 4.4 Phân tich ́ hồ i quy Binary logistic 61 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý NGHIÊN CỨU 70 5.1 Kết luận 70 5.2 Các hàm ý sách 70 5.2.1 Đối với cơng ty kiểm tốn 70 5.2.2 Đối với quan quan lý nhà nước 72 5.2.3 Đối với nhà đầu tư 74 5.2.4 Đối với ban quan trị công ty .75 5.3 Hạn chế đề tài 75 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ACFE: Hiệp hội nhà điều tra gian lận Hoa Kỳ AICPA: Hiệp hội kế tốn viên Cơng chứng Hoa Kỳ BCTC: Báo cáo tài FRAUD: Kha gian lận BCTC HNX: Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội HSX: Sở giao dịch chứng khoán Tp.HCM IOSCO: Ủy ban chứng khoán quốc tế SAS: Chuẩn mực kiểm toán SEC: Ủy ban Chứng khoán Thị trường Chứng khoán Mỹ VAS: Chuẩn mực kế toán Việt Nam DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng Kết qua nghiên cứu ACFE tổn thất gian lận (2012-2016) 19 Bảng Danh sách biến độc lập phương pháp đo lường 44 Bảng Kết qua chọn mẫu 51 Bang Quy mô công ty .54 Bang Thố ng kê mâũ theo ngà nh công nghiêp̣ Bang Thố ng kê mô tả khả gian lâṇ 55 BCTC củ a cać công ty niêm yết .56 Bang 4 Thố ng kê mô tả các biến độc lập 56 Bang Kết qua kiểm định Paired t-test Wilcoxon matched-pairs signed-ranks test 60 Bang Kế t quả kiể m điṇ h Wald (Mơ hình 2) 61 Bang Kế t quả kiể m điṇ h Wald (Mô hình 3) 62 Bang Kết qua kiểm định mức độ giai thích mơ hình (Omnibus) 63 Bang Kết qua kiểm định mức độ phù hợp mơ hình (-2LL) 64 Bang 10 Kết qua dự báo mơ hình 64 Bang 11 Kết qua kiểm định Hosmer and Lemeshow Test 65 Bang 12 Tổng hợp vai trò anh hưởng biến 67 Bang 13 Kết qua dự báo cơng ty ngồi mẫu nghiên cứu .68 STT Mã CK 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 DNC TKC VPK IDI SEB NNC STG SFN VNF SEB PCG VCS SED PRC L61 DAE PVT VNL Tên công ty Công ty Cổ phần Điện nước Lắp máy Hai Phịng Cơng ty Cổ phần Xây dựng Kinh doanh Địa ốc Tân Kỷ Cơng ty Cổ phần Bao bì dầu thực vật Cơng ty Cổ phần Đầu tư Phát triển Đa Quốc Gia I.D.I Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển Điện miền Trung Công ty Cổ phần Đá Núi Nhỏ Công ty Cổ phần Kho vận Miền Nam Công ty Cổ phần Dệt lưới Sài Gịn Cơng ty cổ phần Vinafreight Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển Điện miền Trung Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển Gas Đô Thị Công ty cổ phần VICOSTONE Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển giáo dục Phương Nam Công ty Cổ phần Logistics Portserco Công ty Cổ phần Lilama 69-1 Công ty Cổ phần Sách Giáo dục Tp Đà Nẵng Tổng công ty Cổ phần Vận tai Dầu khí Cơng ty cổ phần Logistics Vinalink Ngành Sàn Bất động san & xây dựng Bất động san & xây dựng Nguyên vật liệu Nông nghiệp Năng lượng Bất động san & xây dựng Công nghiệp Nông nghiệp Công nghiệp Năng lượng Năng lượng Bất động san & xây dựng Dịch vụ Công nghiệp Bất động san & xây dựng Dịch vụ Năng lượng Công nghiệp HNX HNX HSX HSX HNX HSX HSX HNX HNX HNX HNX HNX HNX HNX HNX HNX HSX HSX Phân loại gian lận (1: gian lận; 0: không gian lận) 0 0 0 0 0 0 0 0 0 PHỤ LỤC Danh mục công ty mẫu dự báo STT Mã CK 10 11 12 13 14 15 PVD PVR UDC CAN PPI VBH VTS SCJ ASP MEC DC2 PVV LUT LGL PVS Tên công ty Ngành Sàn Tổng Công ty Cổ phần Khoan Dịch vụ Khoan Dầu khí Công ty Cổ phần Kinh doanh Dịch vụ cao cấp Dầu khí Việt Nam Cơng ty cổ phần Xây dựng Phát triển Đô thị tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu Công ty Cổ phần Đồ hộp Hạ Long Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển Dự án Hạ tầng Thái Bình Dương Cơng ty Cổ phần Điện tử Bình Hịa Cơng ty Cổ phần Viglacera Từ Sơn Cơng ty Cổ phần Xi măng Sài Sơn Công ty Cổ phần Tập đồn Dầu khí An Pha Cơng ty Cổ phần Someco Sông Đà Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển - Xây dựng số Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Vinaconex - PVC Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Lương Tài Công ty cổ phần Đầu tư Phát triển Đô thị Long Giang Tổng Công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam Năng lượng Bất động san & xây dựng Bất động san & xây dựng Hàng tiêu dùng Bất động san & xây dựng Hàng tiêu dùng Bất động san & xây dựng Bất động san & xây dựng Năng lượng Bất động san & xây dựng Bất động san & xây dựng Bất động san & xây dựng Bất động san & xây dựng Bất động san & xây dựng Năng lượng HSX HNX HSX HNX HSX HNX HNX HNX HSX HNX HNX HNX HNX HSX HNX Phân Phân loại loại gian gian lận lận dự thực báo tế (1: gian lận; 0: không gian lận) 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 STT Mã CK 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 V21 DHM PVX TKU BHS HVX HLC TVD NST PXI GLT BHT ECI PPP CT6 HCC QHD LIG VTV Tên công ty Công ty Cổ phần VINACONEX 21 Công ty cổ phần Thương mại Khai thác Khoáng san Dương Hiếu Tổng Công ty cổ phần Xây lắp Dầu khí Việt Nam Cơng ty Cổ phần Cơng nghiệp Tung Kuang Cơng ty Cổ phần Đường Biên Hịa Cơng ty Cổ phần Xi măng Vicem Hải Vân CTCP Than Hà Lầm - Vinacomin Công ty cổ phần Than Vàng Danh - Vinacomin Công ty Cổ phần Ngân Sơn Công ty Cổ phần Xây dựng công nghiệp dân dụng Dầu khí Cơng ty cổ phần Kỹ thuật điện Tồn Cầu Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Bạch Đằng TMC Công ty Cổ phần Ban đồ Tranh ảnh Giáo dục Công ty Cổ phần Dược phẩm Phong Phú Cơng ty Cổ phần Cơng trình Cơng ty Cổ phần Bê tơng Hồ Cầm - Intimex Cơng ty Cổ phần Que hàn điện Việt Đức Công ty Cổ phần Licogi 13 Công ty Cổ phần VICEM Vật tư Vận tai Xi măng Ngành Sàn Bất động san & xây dựng Dịch vụ Bất động san & xây dựng Bất động san & xây dựng Nông nghiệp Bất động san & xây dựng Năng lượng Năng lượng Hàng tiêu dùng Bất động san & xây dựng Viễn thông Bất động san & xây dựng Dịch vụ Y tế Bất động san & xây dựng Bất động san & xây dựng Nguyên vật liệu Bất động san & xây dựng Bất động san & xây dựng HNX HSX HNX HNX HSX HSX HNX HNX HNX HSX HNX HNX HNX HNX HNX HNX HNX HNX HNX Phân Phân loại loại gian gian lận lận dự thực báo tế (1: gian lận; 0: không gian lận) 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 0 0 STT Mã CK 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 TMT VCF PLC QTC BSC L35 VXB CII SSM STP BPC SDN HAD ARM ICG HVT TYA CNG Tên cơng ty Cơng ty Cổ phần Ơ tơ TMT Cơng ty Cổ phần VinaCafé Biên Hịa Tổng Cơng ty Hóa dầu Petrolimex-CTCP Cơng ty Cổ phần Cơng trình Giao thông Vận tai Quang Nam Công ty Cổ phần Dịch vụ Bến Thành Cơng ty Cổ phần Cơ khí Lắp máy Lilama Công ty Cổ phần Vật liệu xây dựng Bến Tre Công ty cổ phần Đầu tư Hạ tầng Kỹ thuật T.P Hồ Chí Minh Cơng ty Cổ phần Chế tạo Kết cấu Thép VNECO.SSM Công ty Cổ phần Công nghiệp Thương mại Sông Đà Công ty cổ phần Vicem Bao bì Bỉm Sơn Cơng ty Cổ phần Sơn Đồng Nai Công ty Cổ phần Bia Hà Nội - Hải Dương Công ty Cổ phần Xuất nhập Hàng không Công ty Cổ phần Xây dựng Sông Hồng Công ty Cổ phần Hóa chất Việt Trì Cơng ty Cổ phần Dây Cáp điện Taya Việt Nam Công ty cổ phần CNG Việt Nam Ngành Sàn Công nghiệp Hàng tiêu dùng Nguyên vật liệu Bất động sản & xây dựng Dịch vụ Bất động san & xây dựng Bất động san & xây dựng Công nghiệp Công nghiệp Nguyên vật liệu Nguyên vật liệu Nguyên vật liệu Hàng tiêu dùng Dịch vụ Bất động san & xây dựng Nguyên vật liệu Công nghiệp Năng lượng HSX HSX HNX HNX HNX HNX HNX HSX HNX HNX HNX HNX HNX HNX HNX HNX HSX HSX Phân Phân loại loại gian gian lận lận dự thực báo tế (1: gian lận; 0: không gian lận) 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 PHỤ LỤC Ma trận số tương quan Spearman Correlations FRAUD GP/SAL NP/SAL GP/TA NP/TA CA/CL WC/TA TL/TA FRAUD GP/SAL NP/SAL GP/TA Spear man's NP/TA rho CA/CL WC/TA TL/TA TL/Eq Correlation Coefficient Sig (2-tailed) 1,000 -,038 -,177* -,375** -,402** TL/Eq INV/SAL REC/SAL SAL/TA CA/TA INV/TA REC/TA CASH/CA RE/Eq -,064 -,094 ,053 ,053 ,226** ,177* -,401** -,068 -,267** ,070 -,311** -,296** ,654 ,036 ,000 ,000 ,453 ,267 ,534 ,531 ,007 ,036 ,000 ,426 ,001 ,409 ,000 ,000 Correlation Coefficient -,038 1,000 ,296** ,319** ,240** -,050 -,023 -,005 -,006 ,110 -,086 -,071 -,175* -,115 -,271** ,082 ,157 Sig (2-tailed) ,654 ,000 ,000 ,004 ,555 ,792 ,951 ,942 ,197 ,311 ,405 ,038 ,178 ,001 ,336 ,064 -,023 ,089 -,140 ,155 ,357** ,788 ,295 ,099 ,068 ,000 Correlation Coefficient Sig (2-tailed) Correlation Coefficient Sig (2-tailed) Correlation Coefficient Sig (2-tailed) -,177 * ,036 -,375 ** ,000 -,402 ** ,000 ,296 ** ,000 ,319 ** ,000 ,240 ** ,004 Correlation Coefficient -,064 -,050 Sig (2-tailed) ,453 ,555 Correlation Coefficient -,094 -,023 Sig (2-tailed) ,267 ,792 Correlation Coefficient ,053 Sig (2-tailed) Correlation Coefficient Sig (2-tailed) 1,000 ,068 ,424 ,068 1,000 ,424 ,361 ** ,000 ,369 ** ,000 ** ,325 ,361 ** ,000 ,325 ** ,000 ** ,000 ,369 ** ,000 ,000 -,363 ** ,000 -,363 ** ,000 -,067 -,061 -,173 ,430 ,473 ,041 ** ,022 ,041 -,104 -,105 -,101 -,305 ,797 ,629 ,222 ,218 ,235 ,000 1,000 ,049 ,131 -,112 -,113 -,143 -,175 ,564 ,123 ,188 ,185 ,092 ,039 ,022 ,049 1,000 ,797 ,564 ,900 ** ,000 ** ,041 ,131 ,000 ,629 ,123 ,000 -,005 -,363** -,104 -,112 ,534 ,951 ,000 ,222 ,053 -,006 -,363** ,531 ,942 ,000 ,354 ,354 ** ,000 ** -,696 ** ,000 ** ** ,000 * ,307 ** ,000 -,057 ,008 -,095 ,504 ,926 ,262 ** ,043 ,034 -,329 ,610 ,691 ,000 ,239 ** ,005 * ,072 ,106 -,029 ,210 ,396 ,213 ,737 ,013 ,284 ** ,001 ** ,107 ,021 ,210 ,810 ,094 ,172 * ,276 ** ,001 ** ,126 ,137 ,235** ,005 ,147 ,082 ,240** -,538 -,538 ,019 -,068 ,101 ,000 ,000 ,821 ,423 ,236 ,000 ,267 ,043 ,002 ,004 -,696** -,538** 1,000 1,000** ,176* ,105 ,132 ,146 -,105 ,190* -,212* ,003 ,188 ,000 ,000 ,000 ,038 ,217 ,120 ,084 ,216 ,024 ,012 ,973 -,105 -,113 -,696** -,538** 1,000** 1,000 ,176* ,105 ,133 ,146 -,105 ,191* -,213* ,004 ,218 ,185 ,000 ,000 ,000 ,038 ,215 ,118 ,085 ,218 ,024 ,012 ,963 ,900 1,000 -,696 ** ,357 * ,590 ,258 INV/SAL REC/SAL SAL/TA CA/TA INV/TA REC/TA CASH/C A RE/Eq Correlation Coefficient Sig (2-tailed) Correlation Coefficient Sig (2-tailed) Correlation Coefficient ,226** ,110 -,067 -,101 -,143 -,057 ,019 ,176* ,176* 1,000 ,166* -,242** ,222** -,031 ,033 -,485** -,235** ,007 ,197 ,430 ,235 ,092 ,504 ,821 ,038 ,038 ,050 ,004 ,008 ,716 ,697 ,000 ,005 * -,086 -,061 -,305 ,036 ,311 ,473 ,000 ,177 -,401 ** -,071 -,173 * ,357 ** ** -,175 * ,039 ,307 ** * ,008 -,068 ,105 ,105 ,166 ,926 ,423 ,217 ,215 ,050 -,095 ,101 ,132 ,133 -,242 ** 1,000 -,366 -,366 ** ,000 ** 1,000 -,036 -,040 ,673 ,641 ,346 ** ** ,378 ,000 ,120 ,110 -,221 ** ,009 ,261 ** -,202* ,017 ,400** Sig (2-tailed) ,000 ,405 ,041 ,000 ,000 ,262 ,236 ,120 ,118 ,004 ,000 ,000 ,158 ,197 ,002 ,000 Correlation Coefficient -,068 -,175* -,023 ,043 ,072 ,284** ,590** ,146 ,146 ,222** -,036 ,346** 1,000 ,046 ,427** ,014 ,183* Sig (2-tailed) ,426 ,038 ,788 ,610 ,396 ,001 ,000 ,084 ,085 ,008 ,673 ,000 ,588 ,000 ,874 ,030 -,267** -,115 ,089 ,034 ,106 ,107 ,094 -,105 -,105 -,031 -,040 ,120 ,046 1,000 ,036 ,001 ,049 Sig (2-tailed) ,001 ,178 ,295 ,691 ,213 ,210 ,267 ,216 ,218 ,716 ,641 ,158 ,588 ,669 ,989 ,562 Correlation Coefficient ,070 -,271** -,140 -,329** -,029 ,021 ,172* ,190* ,191* ,033 ,378** ,110 ,427** ,036 1,000 -,307** ,013 Sig (2-tailed) ,409 ,001 ,099 ,000 ,737 ,810 ,043 ,024 ,024 ,697 ,000 ,197 ,000 ,669 ,000 ,882 1,000 ,311** ,000 Correlation Coefficient Correlation Coefficient Sig (2-tailed) Correlation Coefficient Sig (2-tailed) -,311 ** ,000 -,296 ** ,000 ,082 ,155 ,336 ,068 ,157 ,064 * Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed) ** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed) ,357 ** ,000 ,239 ** ,005 ,126 ,137 * ,210 ,013 ,235 ** ,005 ,276 ** ,001 ,147 ,082 ,258 ** ,002 ,240 ** ,004 -,212 ,012 * -,213 ,012 * -,485 ** ,000 ** ,003 ,004 -,235 ,973 ,963 ,005 -,221 ** ,009 -,202 ,017 ,261 ** ,002 * ,400 ** ,000 ** ,014 ,001 -,307 ,874 ,989 ,000 * ,049 ,013 ,030 ,562 ,882 ,183 ,311 ** ,000 1,000 PHỤ LỤC Kết kiểm tra đa cộng tuyến a Model Unstandardized Coefficients B (Constant) NP/SAL GP/TA NP/TA INV/SAL REC/SAL SAL/TA INV/TA CASH/CA RE/Eq a Dependent Variable: FRAUD 1,072 -,213 -,655 -1,107 ,028 -,245 -,126 -,612 -,330 -,160 Std Error ,119 ,183 ,287 ,607 ,024 ,192 ,051 ,220 ,228 ,079 Coefficients Standardized Coefficients Beta -,098 -,193 -,156 ,097 -,109 -,235 -,214 -,111 -,173 t Sig Collinearity Statistics Tolerance 9,015 -1,164 -2,280 -1,824 1,193 -1,276 -2,473 -2,777 -1,450 -2,042 ,000 ,247 ,024 ,070 ,235 ,204 ,015 ,006 ,149 ,043 ,739 ,735 ,720 ,807 ,718 ,585 ,894 ,897 ,739 VIF 1,353 1,360 1,390 1,240 1,392 1,709 1,119 1,115 1,353 PHỤ LỤC Bảng tổng hợp nghiên cứu liên quan nước Biế n Nghiên cƣ́ u Phương phá p Bô ̣ dƣ̃ liêụ 200 công ty - năm Persons (1995) 10 biế n vớ i tỷ số tài Hờ i quy logistic 100 gian lâṇ 100 không gian lâṇ Green & Choi (1997) tỷ số tài tiêu kế toán 26 biến tiêu taì chiń h và Fanning & Cogger 36 biến phi tài khá c : (1998) quan trị công ty, cấ u trú c vố n,… 95 công ty - năm Mạng nơron 46 gian lâṇ 49 khơng gian lâṇ Phân tích phân tać h 204 công ty - năm Hồi qui logistic 102 gian lâṇ Mạng nơron 102 không gian lâṇ Kế t quả dƣ ̣ bá o Tổ ng thể: 71.5% Mâũ gian lâṇ : 64.0% Tổ ng thể: 71.7% Mâũ gian lâṇ : 68.4% Tổ ng thể: 63.0% Mâũ gian lâṇ : 66.0% Biế n Nghiên cƣ́ u Summers & tỷ số tài số Sweeney (1998) Z-core Phương phá p Bô ̣ dƣ̃ liêụ 102 quan sát Hồ i quy logistic 51 gian lâṇ 51 không gian lâṇ 2.406 quan sát Beneish (1999) tỷ số tài Hờ i quy probit 74 gian lâṇ 2.332 không gian lâṇ Spathis (2002) Kaminski & côṇ g sư ̣ (2004) 10 tỷ số tài số Z-score 76 quan sát Hồ i quy logistic 38 gian lâṇ 38 không gian lâṇ 158 quan sát 21 tỷ số tài Phân tích phân tać h 79 gian lâṇ 79 khơng gian lâṇ Kế t quả dƣ ̣ bá o Tổ ng thể: 59.8% Mâũ gian lâṇ : 67.8% Tổ ng thể: 89.5% Mâũ gian lâṇ : 54.2% Tổ ng thể: 84.2% Mâũ gian lâṇ : 84.2% Tổ ng thể: 53.8% Mâũ gian lâṇ : 21.7% Biế n Nghiên cƣ́ u Kirkos & côṇ g sư ̣ (2007) Phương phá p Bô ̣ dƣ̃ liêụ 27 biế n vớ i 17 tỷ số tài Mạng niềm tin Bayesian 76 quan sát tiêu kế tốn Cây qú t điṇ h 38 gian lâṇ số Z-core Mạng nơron 38 không gian lâṇ Kế t quả dƣ ̣ bá o Tổ ng thể: 90.3% Mâũ gian lâṇ : 91.7% Phân tić h phân tách Hồ i quy Gaganis (2009) tỷ số tài logistic Mạng 398 quan sát nơron 199 gian lâṇ Thuâṭ toá n hoc̣ có 199 không gian lâṇ Tổ ng thể: 87.2% Mâũ gian lâṇ : 87.8% giá m sát (Nearest neighbor) Máy vector Cecchini & cơṇ g 23 biến tài đươc̣ sư ̣ (2010) sử dụng để tạo tỷ số hỗ trợ Máy vector hỗ trợ 3.324 quan sát (SVM) sử duṇ g 137 gian lâṇ haṭ 3.187 không gian lâṇ nhân tà i chiń h tù y chin̉ h Tổ ng thể: 90.4% Mâũ gian lâṇ : 80.0% Nghiên cƣ́ u Dechow & côṇ g sư ̣ (2011) Biế n tỷ số tài 293 gian lâṇ 79.358 khơng gian lâṇ tỷ số tài sư ̣ (2014) số Z-core sư ̣ (2015) Hồ i quy logistic 130 quan sát Hồ i quy logistic 65 gian lâṇ 65 không gian lâṇ 165 quan sát 51 tỷ số tài Hờ i quy logistic Kế t quả dƣ ̣ bá o Bô ̣ dƣ̃ liêụ 79.651 quan sát Dalnial & côṇ g Rasa & côṇ g Phương phá p 40 gian lâṇ 125 không gian lâṇ Tổ ng thể: 63.7% Mâũ gian lâṇ : 68.6% Tổ ng thể: 72.3% Mâũ gian lâṇ : 49.5% Tổ ng thể: 848% Mâũ gian lâṇ : 55% Nguồ n: Tác giả tổng hợp PHỤ LỤC 2015Rasa & Zivile 2014Dalnial & cộng 2012Rajan & Nasib 2012Mehta & cộng 2011Ravisankar & cộng 2007Kirkos & cộng 2004Kaminski & cộng 2002Spathis 1995Persons Tỷ số tài sử dụng nghiên cứu gian lận BCTC Tỷ số sinh lợi GP/SAL OP/SAL x x x x x EBITSAL x EBT/SAL x NP/SAL * x NPGP GP/TA x x * x x x x * x x EBITTA x EBT/TA NPTA x x x x x * x x x EBT/FA x NP/FA x EBTEq x NP/Eq x EBIT/CL x RENP x Tỷ số khoản 2012Mehta & cộng * x (CA-INV)/CL INV/CL * 2015Rasa & Zivile 2011Ravisankar & cộng x 2014Dalnial & cộng 2007Kirkos & cộng x 2012Rajan & Nasib 2004Kaminski & cộng 2002Spathis 1995Persons CA/CL x x x x x x * CASH/TL x CASH/CL * WC/TA * x x * x x x x x x x * Tỷ số đòn bẩy tài TL/TA * TDTA * LDTA x * x x * x x CL/TA x Eq/TA x TL/Eq TDEq x x x x x x LDEq x x FALD x x Tỷ số hoạt động INV/SAL * COGSINV REC/SAL SAL/FA * x x x x x x x x x x x * x x x * 1995Persons 2002Spathis 2004Kaminski & cộng 2007Kirkos & cộng 2011Ravisankar & cộng 2012Mehta & cộng 2012Rajan & Nasib 2014Dalnial & cộng 2015Rasa & Zivile SAL/TA x * * x * x x x x SAL/Eq x SAL/TD x COGSSAL x OEXPSAL x Tỷ số cấu trúc tài sản FA/TA CA/TA * * * x x x x x x (INV+REC)/TA INV/TA x x REC/TA x x x CASH/TA x INV/CA * x x x * x x x x REEq CL/TL x: Tỷ số tài sử dụng nghiên cứu *: Tỷ số tài hữu ích nghiên cứu * x x x x x x * CASH/CA RETA * * x x x x ...BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH - GIANG THANH THỦY ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG GIAN LẬN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHỐN... cứu luận văn mơ hình đánh giá khả gian lận báo cáo tài cơng ty niêm yết thị trường chứng khốn Việt Nam Phạm vi nghiên cứu Dữ liệu Bang cân đối kế toán Báo cáo kết qua hoạt động kinh doanh công. .. nhiều xét đốn mà ca kiểm tốn viên găp khó khăn Xuất phát từ khó khăn, bất cập nêu trên, gia chọn đề tài ? ?Đánh giá khả gian lận báo cáo tài cơng ty niêm yết thị trường chứng khoán Việt Nam” để