Đề án kinh tế trị LI M U Nh người biết, kinh tế thị trường kiểu tổ chức kinh tế phản ánh trình độ phát triển cao văn minh nhân loại Từ trước đến tồn phát triển chủ yếu nước chủ nghĩa tư bản, nhân tố định tồn phát triển chủ nghĩa tư Chủ nghĩa tư biết lợi dụng tối đa ưu kinh tế thị trường để phục vụ cho mục tiêu phát triển tiềm kinh doanh, tìm kiếm lợi nhuận, cách khách quan thúc đẩy lực lượng sản xuất xã hội phát triển mạnh mẽ Ngày nay, kinh tế thị trường tư chủ nghĩa đạt tới giai đoạn phát triển cao phồn thịnh nước tư phát triển Từ đại hội IV Đảng ( năm 1986 ) đất nước ta thực đường lối đổi ,chuyển từ chế tập trung quan liêu bao cấp sang chế thị trường có quản lý nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa Để đạt mục tiêu đề điều kiện kinh tế thị trường 10 năm qua, đất nước vượt qua bao khó khăn, thử thách giành nhiều thành tựu lĩnh vực đời sống xã hội, có lĩnh vực kinh tế Tuy nhiên Văn kiện Đảng đại hội lần thứ VII,VIII đề cập đến nguy thách thức nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa nước ta, “chệch hướng xã hội chủ nghĩa” coi nguy lớn Vì khả định hướng xã hội chủ nghĩa kinh tế thị trường nước ta có trở thành thực hay khơng trước hết phụ thuộc vào vai trò lãnh đạo kinh tế Đảng nhà nước nhân tố định bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa kinh tế thị trường toàn nghiệp phát triển đất nước Ngày kinh tế thị trường đại, với sư phát triển nhanh chóng khoa học - cơng nghệ, khơng có can thiệp nhà nước khơng thể giải nhiều vấn đề kinh tế lớn có tầm cỡ quốc gia, quốc tế Vì kết hợp hài hoà vận hành chế thị trường với điều tiết nhà nước cần thiết giải pháp mang lại thành công đường phát triển Trong mối quan hệ đó, nhà nước giữ vai trò định hướng tạo “hành lang “ pháp lý môi trương đầu tư để chủ thể có thể phát huy tính động, sáng tạo Nhận thức tầm quan trọng vai trò nhà nước kinh tế thị trường nên em chọn đề tài “Vai trò nhà nước kinh tế thị trường nước ta’’ Là sinh viên năm thứ nên tầm hiểu biết, nhận thức lý luận em nhiều hạn chế Bởi em mong giúp đỡ thầy để viết em hoàn chỉnh Em xin cảm ơn thầy giáo TS Tơ Đức Hạnh giúp đỡ em hồn thành bi vit ny Đề án kinh tế trị PHẦN I NHỮNG LÝ LUẬN VỀ NỀN KINH TẾ THỊ TRNG Đề án kinh tế trị A KINH TẾ THỊ TRƯỜNG I NHỮNG LÝ LUẬN VỀ NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Khái niệm đặc điểm KTTT kinh tế hàng hoá phát triển trình độ cao, hình thức tổ chức sản xuất xã hội hiệu phù hợp với trình độ phát triển xã hội Các đặc điểm KTTT: -Các chủ thể kinh tế có tính tự chủ cao Mỗi chủ thể kinh tế thành phần kinh tế có quan hệ độc lập với nhau, chủ thể tự định lấy hoạt động -Tính phong phú hàng hóa Do chủ thể kinh tế tự định lấy hoạt động nên hàng hố có nhu cầu có người sản xuất Mà nhu cầu người vơ phong phú, điều tạo nên phong phú hàng hoá KTTT -Cạnh tranh tất yếu KTTT Hàng hố có nhu cầu lớn thí có nhiều người sản xuất Khi có q nhiều người sản xuất mặt hàng cạnh tranh tất yếu -KTTT hệ thống kinh tế mở, có giao lưu rộng rãi không thị trường nước màgiữa thị trường với -Giá hình thành thị trường Không chủ thể kinh tế định giá Giá mặt hàng định cung cầu thị trường Nền KTTT tự hoạt động nhờ vào điều tiết chế thị trường Đó quy luật kinh tế khách quan quy luật giá trị, quy luật cung cầu, lưu thông tiền tệ, cạnh tranh…tác động, phối hợp hoạt động toàn thị trường thành hệ thống thống Ưu nhược điểm kinh tế thị trường a Ưu điểm Kinh tế thị trường thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển tạo cạnh tranh gắt gao nhà sản xuất Người tiêu dùng thoả mãn nhu cầu đáp ứng đầy đủ chủng loại hàng hoá dịch vụ Phân cơng lao động ngày xã hội hố cao Mở rộng quan hệ nhiều loại thị trường từ thị trường địa phương, thị trường dân tộc khu vực, thi trường quốc tế Tạo xu liên doanh, liên kết đẩy mạnh giao lưu kinh tế, nước phát triển có hội tiếp xúc chuyển giao cụng ngh sn xut, Đề án kinh tế trÞ cơng nghệ quản lý từ nước phát triển để thúc đẩy công xây dựng phát triển kinh tế nước Kinh tế thị trường góp phần thúc đẩy giao lưu nước thể qua cac sản phẩm dịch vụ mang sắc riêng dân tộc, địa phương, quốc gia b Nhược điểm Kinh tế thị trường phát triển tạo điều kiện thuận lợi cho thành phần kinh tế phát triển, lúc vai trị kinh tế nhà nước bị giảm sút chịu sức ép mạnh mẽ tư thành phần kinh tế khác Trong kinh tế thị trường có cạnh trạnh gắt gao giã nhà sản xuất, nhà phân phối dẫn đến thất nghiệp tăng cao hoạt động phúc lợi xã hội bị giảm sút Nền kinh tế thị trường nhà sản xuất hàng hoá dịch vụ chạy theo lợi nhuận gây hậu môi trường sinh thái làm giảm tốc độ tăng trưởng bền vững quốc gia Mặt trái kinh tế thị trường đem lại tệ nạn xã hội nảy sinh cang ngày gia tăng Nề kinh tế thị trường với chất lợi nhận tối đa việc cần định hướng cho thành phần kinh tế quan trọng, không có nguy chệch hướng xã hội chủ nghĩa đối lập với chất nhà nước ta II CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG Khái niệm Trong kinh tế thị trường có loạt quy luật kinh tế vốn có quy luật giá trị, quy luật cung – cầu, quy luật cạnh tranh,v.v…Các quy luật biểu hoạt động thông qua giá thị trường Nhờ vận động giá thị trường mà diễn thích ứng tự phát khối lượng cấu sản xuất ( tổng cung ) với khối lượng cấu sản xuất (tổng cung ), tức hoạt động quy luật điều tiết sản xuất xã hội Vậy: chế thị trường chế tự điều tiết nề kinh tế thị trường tác động quy luật vốn có Nói cách cụ thể hơn, chế thị trường hệ thống hữu thích ứng lẫn nhau, tự đIều tiết lẫn yếu tố giá cả, cung – cầu, cạnh tranh …trực tiếp phát huy tác dụng thị trường để điều tiết kinh tế thị trng Đề án kinh tế trị C ch thị trường máy tinh vi để phối hợp cách không tự giác hoạt động người tiêu dùng với nhà sản xuất Cơ chế thị trường tự phát sinh phát triển với phát triển kinh tế thị trường phát sinh phát triển với phát triển kinh tế thị trường, đâu có sản xuất trao đổi hàng hố có thị trường cố chế thị trường hoạt động Ưu điểm khuyết tật chế thị trường a Ưu điểm chế thị trường Cơ chế thị trường có ưu điểm tác dụng mà khơng có chế hồn tồn thay Thứ nhất, chế thị trường kích thích hoạt động chủ thể kinh tế tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động tự họ Do làm cho kinh tế phát triển động, có hiệu Thứ hai,sự tác động chế thị trường đưa đến thích ứng tự phát giã khối lượng cấu sản suất ( tổng cung )với khối lượng cấu nhu cầu xã hội ( tổng cầu ) Nhờ ta thoả mãn tốt nhu cầu tiêu dùng cá nhân hàng vạn sản phẩm khác Nhiệm vụ để Nhà nước làm phải thực hiên số cơng việc lớn, có khơng thực địi hỏi chi phí cao q trình định Thứ ba, chế thị trường kích thích đổi kĩ thuật, hợp lý hố sản xuất Sức ép cạnh tranh buộc người sản xuất phải giảm chi phí sản xuất cá biệt đến mức tối thiểu cách áp dụng phương pháp sản xuất tốt không ngừng đổi kỹ thuật công nghệ sản xuất, đổi sản phẩm, đổi tổ chức sản xuất quản lý kinh doanh, nâng cao hiệu Thứ tư, chế thị trường thự phân phối nguồn lực kinh tế cách tối ưu Trong kinh tế thị trường, việc lưu động, di chuyển, phân phối yếu tố sản xuất, vốn tuân theo nguyên tắc thi trường; chúng chuyển đến nơi sử dụng với hiệu cao nhất, nguồn lự kinh tế phân bố cách tối ưu Thứ năm, điều tiết của chế thị trường mềm dẻo điều chỉnh quan nhà nước có khả thích nghi cao trước, điều kiện kinh tế biến đổi, làm thích ứng kịp thời sản xuất xã hội với nhu cầu xã hội Nhờ ưu điểm tác dụng đó, chế thị trường giải vấn đề tổ chức kinh tế Nó chế tt nht iu tit Đề án kinh tế trÞ sản xuất xã hội.Tuy nhiên, “sự thành cơng” chế có điều kiện: Các yếu tố sản xuất lưu động, di chuyển dễ dàng, giá thị trường có tính linh hoạt thơng tin thị trường phải nhạy, chủ thể thị trường phải nắm đầy đủ thông tin liên quan Đề án kinh tế trị b Nhng khuyt tt chế thị trường Cơ chế thị trường chế tốt điều tiết kinh tế thị trường, nhiên chế thị trường có khuyết tật vốn có Thứ nhất, chế thị trường thể đầy đủ có kiểm sốt cạnh tranh hồn hảo, xuất cạnh tranh khơng hồn hảo, hiệu lực chế thị trường bị giảm Chẳng hạn xuất độc quyền, nhà độc quyền giảm sản lượng, tăng giá để thu lợi nhận cao, mặt khác, xuất độc quyền khơng có sức ép cạnh tranh việc đổi kĩ thuật Thứ ba, mục đích hoạt động doanh nghiệp lợi ích tối đa, họ lạm dụng tài nguyên xã hội gây ô nhiễm môi trường sống người, hiệu kinh tế – xã hội không đảm bảo Thứ ba, phân phối thu nhập khơng cơng bằng, có mục tiêu xã hội chủ nghĩa dù chế thị trường có hoat động trơi trảy khơng đạt Sự tác động chế thị trường dẫn tới phân hoá giàu nghèo, phân cực cải, tác động chế thị trường đưa lại hiệu kinh tế cao, khơng tự động mang lại giá trị mà xã hội muốn vươn tới Edgar Morin nhận xét chua chát: “Trong văn minh gọi phát triển chúng ta, tồn tình trạng phát triển thảm hại văn hố, trí não, tình người ” Thứ tư, kinh tế chế thị trường tuý điều tiết khó tránh khỏi thăng trầm, khủng hoảng kinh tế có tính chu kỳ thất nghiệp Người ta nhận thấy rằng, nề kinh tế thị trường đại đưng trước khó khăn nan giải kinh tế vĩ mô: không nước thời gian dài lại có lạm phát thấp đầy đủ công ăn việc làm Do chế thị trường có loạt khuyết tật vốn có nó, nên thực tế khơng tồn chế thị trường tuý, mà thường có can thiệp nhà nước để sửa chữa thất bại chế thị trường, kinh tế, người ta thường gọi, gọi kinh tế hỗn hợp B KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM I Vì Việt Nam lựa chọn mơ hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ? Như người biết, kinh tế thị trường kiểu tổ chức kinh tế phản ánh trình độ phát triển định văn minh nhân loại Từ trước đến tồn phát triển chủ yếu chủ nghĩa tư bản, nhân tố Đề án kinh tế trị nh s tn phát triển chủ nghĩa tư Chủ nghĩa tư biết lợi dụng tối đa ưu kinh tế thị trường để phục vụ cho mục tiêu phát triển tiềm kinh doanh, tìm kiém lợi nhuận, cách khách quan thúc đẩy lực lượng sản xuất xã hội phát triển mạnh mẽ Ngày nay, kinh tế thị trường tư chủ nghĩa đạt tới giai đoạn phát triển cao phồn thịnh nước tư phát triển Tuy nhiên, kinh tế thị trường tư chủ nghĩa khơng phải vạn Bên cạnh mặt tích cực cịn mặt trái, có khuyết tật từ chất chế độ sở hữu tư nhân tư chủ nghĩa chi phối Cùng với phát triển lực lượng sản xuất, ngày mâu thuẫn chủ nghĩa tư bộc lộ sâu sắc, không giải vấn đề xã hội, làm tăng thêm tính bất cơng bất ổn xã hội, đào sâu thêm hố ngăn cách người giàu người ngèo Hơn nữa, điều kiện toàn cầu hố nay, cịn buộc nước phát triển quỹ đạo bị lệ thuộc bị bóc lột theo quan hệ ”trung tâm – ngoại vi” Có thể nói , kinh tế thị trường tư chủ nghĩa toàn cầu ngày thống trị số nước lớn hay số tập đoàn xuyên quốc gia đa số nước ngèo, làm tăng thêm mâu thuẫn nước giàu nước nghèo Chính mà, C.Mac phân tích dự báo,chủ nghĩa tư tất yếu phải nhường chỗ cho phương thức sản xuất chế độ văn văn minh hơn, nhân đạo Chủ nghĩa tư tìm cách để tư điều chỉnh, tự thích nghi băng cách phát triển “ kinh tế thị trường đại ”,” kinh tế thị trường xã hội “, tạo ”chủ nghĩa tư xã hội ”, “ chủ nghĩa tư nhân dân ”,” nhà nước phúc lợi chung ” …, tức phảI có sư can thiệp trực tiếp nhà nứơc phải chăm lo vấn đề xã hội nhiều hơn, mâu thuẫn từ chất nó, chủ nghĩa tư khơng thể tự giải được, có tạm thời xoa dịu chừng mâu thuẫn mà Nền kinh tế thị trường tư chủ nghĩa đại nghày thể xu hướng tự phủ định tự tiến hố để chuẩn bị chuyển sang giai đoạn hậu cơng nghiệp, theo xu hướng xã hội hoá Đây tất yếu khách quan, quy luật phát triển xã hội Nhân loại muốn tiến lên, xã hội muốn phát triển dứt khốt khơng thể dừng lại kinh tế thị trường chủ nghĩa tư Mô hinh chủ nghĩa xã hội kiểu Xô - viết kiểu tổ chức xã hội, tổ chưc kinh tế muốn sớm khắc phục khuyết tật chủ nghĩa tư bản, muốn nhanh chóng xây dựng chế độ xã hội tt p hn, mt phng thc Đề án kinh tÕ chÝnh trÞ sản xuất văn minh, đại chủ nghĩa tư Đó ý tưởng tốt đẹp, thực tế suốt 70 tồn tại, chủ nghĩa xã hội thực Liên Xô đạt nhiều thành tựu vĩ đại, làm thay đổi hẳn mặt đất nước đời sống nhân dân Liên Xơ Nhưng có lẽ nơn nóng, làm trái quy luật (muốn xoá bỏ kinh tế hàng hoá, áp dụng chế kinh tế phi thi trường),không động,kịp thời đIều chỉnh cần thết rút không thành công Thực ra, mói vận dụng học thuyết Mác vào xây dưng chủ nghĩa xã hôI ỏ nuớc Nga sau Cách mạng Tháng Mười V.I.Le-nin cung chủ trương không áp dụng kinh tế thị trường mà thực “ sách cộng sản thời chiến ” Nhưng sau thời gian ngắn, Người phát sai lầm, khắc phục nóng vội cách đưa thực hiên “ sách kinh tế mới”(NEP) mà nội dung khuyến khích phát triển kinh tế hàng hoá, chấp nhận mức độ chế thị trường Theo V.I.Le-nin,để xây dựng chủ nghĩa xã hội nước tương đối lạc hậu kinh tế nước Nga, cần phải sử dụng quan hệ hàng hoá - tền tệ phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, đặc biệt sử dụng chủ nghĩa tư nhà nước để phát triển lực lượng sản xuất Tuy thực thời gian ngắn NEP đẵ đem lại kết tích cực cho nước Nga: hồi phục phát triển kinh tế bị triến tranh tàn phá, nhiều ngành kinh tế bắt đầu hoạt động động, nhộn nhịp Tiếc tư tưởng V.I.Le-nin xây dựng chủ nghĩa xã hội với sách NEP không tiếp tục thực hiên sau Người qua đời.Sự thành công phát triển mạnh mẽ suốt thời gian dài Liên Xô công cơng nghiệp hố đất nước mơ hình kinh tế dư chế độ công hữu tư liệu sản xuất, kế hoach hoá tập trung cao độ; phân phối thu nhập mang tính bình qn; kinh tế hàng hố kinh tế thị trường bị loại bỏ có sức hấp dẫn nhân loại làm cho giới lý luận kinh tế nước xã hội chủ nghĩa nước phát triển tuyệt đối hoá,biến thành công thức để áp dụng cho tất nước theo đường xã hôị chủ nghĩa Cũng cần nói thêm rằng, q trình xây dựng chủ nghĩa xã hội, giới lý luận số nước cảm thấy có “ chưa ổn ” , đă đưa kiến nghị, đề xuất, quan điểm “chủ nghĩa xã hội thị trường ”,… không chấp nhận Vào cuối năm 70 kỷ XX, hạn chế khuyết tật mơ hình kinh tế Xơ-viết bộc lộ rõ cộng vói yếu cụng Đề án kinh tế trị tỏc lónh đạo, quản lý lúc làm cho công xây dựng chủ nghĩa xã hội Liên Xô nước Đơng Âu rơI vào tình trang trì trệ, khung hoảng Một số người lãnh đạo chủ chốt Đảng Nhà nước Liên Xơ lúc muốn thay đổi tình hình cơng cải cách, cải tổ, với “ tư trị ”, họ pham sai lầm nghiêm trọng cực đoan phiến diện ( chưa nói đến phản bội lý tưởng xã hội chủ nghĩa họ phá hoại thâm hiểm lực thù địch ), dẫn tới tan giã Liên Xô sụp đổ hệ thống xã hội chủ nghĩa giới Sự sụp đổ Liên Xô nước xã hội chủ nghĩa khác đông Âu vào cuối năm 80, dâu năm 90 kỷ XX dã làm lộ rõ khuyết tật mô hinh kinh tế cưng nhă phi thị trường, khuyết tật khơng phảI ngun nhân tất yếu dẫn đến sụp đổ Việt Nam nước nghèo, kinh tế – kỹ thuật lạc hậu, trình độ xã hội cịn thấp, lại bị triến tranh tàn phá nặng nề Đi lên chủ nghĩa xã hội mục tiêu lý tưởng người cộng sản nhân dân Việt Nam, khat vọng ngàn đồi thiêng liêng dân tộc Việt Nam Nhưng lên chủ nghĩa xã hội cách ? Đó câu hỏi lớn hệ trọng, muốn trả lời thật không đơn giản Suốt thời gian dài, Việt Nam nhiều nước khác Viêt Nam áp dụng mơ hình chủ nghĩa xã hội kiểu Xơ-viết, mơ hình kinh tế kế hoạch hố tập trung mang tính bao cấp Mơ hình thu kết quan trọng, đáp ứng yêu cầu đất nước thời kỳ có chiến tranh Nhưng sau mơ hình bộc lộ nhiều khuyết đểm công tác đạo phạm phải số sai lầm mà nguyên nhân sâu xa sai lầm bệnh giáo điều, chủ quan ý chí, lối suy nghĩ hanh động đơn giả nóng vội khơng tơn trọng quy luật khách quan, nhạn thức chủ nghĩa xã hội không với thực tế Việt Nam Trên sở nhận thức đắn đầy đủ chủ nghĩa xã hội đường lên chủ nghĩa xã hội Việt Nam, Đại hội VI đảng cộng sản Việt Nam (tháng 12-1986) đề đường lối đổi tồn diện đất nước nhằm thực có hiệu công xây dựng chủ nghĩa xã hội Đại hội đưa quan niệm đường, phương pháp xây dựng chủ nghĩa xã hội, đặc biệt quan niệm cơng nghiệp hố xã hội chủ nghĩa thời kỳ độ, cấu kinh tế, thừa nhận tồn khách quan sản xuất hàng hoá thị trường, phê phán triệt để chế tập trung quan liêu bao cấp, khẳng định chuyển hẳn sang hạch toán kinh doanh Đại hội chủ trương phát triển kinh tế nhiều thành phần vi nhng hỡnh thc kinh 10 Đề án kinh tế chÝnh trÞ Cộng sản Việt Nam tiếp tục nhấn mạnh : “ Sản xuất hàng hố khơng đối lập với chủ nghĩa xã hội, mà thành tựu phát triển văn minh nhân loại, tồn khách quan, cần thiết cho công xây dựng chủ nghĩa xã hội chủ ngiã xã hội xây dựng” Đến Đại hội I X Đảng Cộng sản Việt Nam, việc đưa kháI niệm “ kinh tế thị trường định hướng xã họi chủ nghĩa ” đánh dấu bước phát triển tư lý luận Đảng Nó thể rõ ràng, dứt khoát Đảng việc từ bỏ chế tập trung quan liêu bao cấp, việc thừa nhận chủ nghĩa xã hội dung hợp với kinh tế thị trường, sử dụng kinh tế thị trường làm phương tiện để xây dựng chủ nghĩa xã hội Phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa bước phù hợp với giai đoạn lịch sử mà đất nước thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa khác chất giai cấp xã hội,về mục đích… với kinh tế thị trường tư chủ nghĩa, song chưa hoàn toàn kinh tế thị trường xã hội “ Kinh tế thị trường địng hướng xã hội chủ nghĩa ” “ Kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa ” khái niệm chất khác cấp độ, trình độ Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam kiểu tổ chức kinh tế vừa dựa ngững nguyên tắc quy luật kinh tế thị trường vừa dựa nguyên tắc chất chủ nghĩa xã hội Nó kiểu tổ chức kinh tế – xã hội, trình sản xuất, phân phối, trao đổi, tiêu dùng gắn với thị trường,được thực thông qua thị trường quản lý,của nhà nước Việt Nam Vì vậy, kinh tế thị trường không công nghệ, kỉ thuật mà cịn quan hệ xã hội, khơng bao hàm yếu tố lực lượng sản xuất mà cịn quan hệ sản xuất.Nó gồm nhiều hình thức sở hữu mà phụ thuộc vào chế độ sở hữu Nhà nước xã hội chủ nghĩa thống trị Điều cho thấy, khơng có kinh tế thị trường chung chung, tuý, trừu tượng , tách khỏi hình thái kinh tế – xã hội, tách khỏi chế độ xã hội Trong chế độ xã hội khác nhau, kinh tế thị trường mang tính chất xã hội khác Tác động tích cực tiêu cực kinh tế thị trường đến đâu phụ thuộc vào chế độ xã hội, vào đương lối Đảng cầm quyền, vào sách pháp luật nhà nước Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam có hai đặc điểm bn : 21 Đề án kinh tế trị Mt là, kinh tế thị trường đầu hình thành, cịn sơ khai, cịn trình độ thấp, loại thị trường chưa hình thành đầy đủ dồng Hai là, kinh tế thị trường mang tinh định hướng xã hội chủ nghĩa, khác với kinh tế thị trường tư chủ nghĩa, Đảng cộng sản lãnh đạo nhà nước xã hội chủ nghĩa quản lý Điều cần nhấn mạnh là, lãnh đạo đảng cộng sản vai trò quản lý nhà nước kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam tất yếu vì: Đây đặc điểm chất kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa chi phối chế độ xã hội chủ nghĩa Việt Nam Khơng có Đảng cộng sản lãnh đạo nhà nước xã hội chủ nghĩa quản lý khơng thể có kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa mà kinh tế thị trường tư chủ nghĩa Kinh tế thị trường vốn có xu hướng tự phát tư chủ nghĩa Chỉ có Đảng cộng sản lãnh đạo băng đường lối, chủ trương đắn phù hợp quản lý nhà nước xã hội chủ nghĩa băng sách, pháp luật, công cụ quản lý vĩ mô (tài chính, tín dụng, kế hoạch, quy hoạch…) hạn chế tính tự phát tư chủ nghĩa, đảm bảo định hương xã hội chủ nghĩa cho phát triển kinh tế đất nước, thực hiên kết hợp kế hoạch thị trường, tăng trưởng kinh tế với tiến công xã hội bước phát triển Kinh tế thị trường vốn có hai mặt : mặt thuận (tích cực) thúc đẩy kinh tế tăng trưởng nhanh, trọng lợi ích hiệu kinh tế … mặt nghịch (tiêu cực) thúc đẩy phân hoá giàu – nghèo, khuyến khích lối sống thực dụng vị kì , chạy theo đồng tiền, hạ thấp giá trị đạo đức …Mặt nghịch kinh tế thị trường mâu thuẫn với chất chủ nghiã xã hội Vì vậy, lãnh đạo Đảng cộng sản quản lý nhà nước xã hội chủ nghĩa phát huy mặt tích cực hạn chế mặt tiêu cực kinh tế thị trường Đảng cộng sản nhà nước xã hội chủ nghĩa lực lượng lãnh đạo quản lý xã hội Nưỡng lực lượng có khả nhận thức vận dụng quy luật kinh tế khách quan , chuyển hoá chúng thành đường lối,chính sách, pháp luật, kế hoạch …để tổ chức thực hiện, đưa vào sống, nâng cao dời sống quần chúng nhân dân đông đảo nhằm mục tiêu dân giàu, nước mạnh,xã hội công bằng, dân chủ, văn minh Đảng cộng sản nhà nước xã hội chủ nghĩa thành tố hệ thống trị, kiến trúc thượng tầng tr tng cng s 22 Đề án kinh tế chÝnh trÞ lãnh đạo đảng vai trị quản lý nhà nước tăng cường tác động trị xã hội chủ nghĩa kinh tế thị trường để thúc đẩy kinh tế thị trường phát triển định hướng xã hội chủ nghĩa; ngược lạI, phát triển kinh tế thị trường buộc Đảng phảI tự đổi mới, tự chỉnh đốn ,nhất đổi phương thức lãnh đạo,còn nhà nước phảI đổi tổ chức phương thức hoạt động, qui luật kinh tế thị trường Như vậy, quan niệm Đảng cộng sản Việt Nam thực tiễn “phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ” Việt Nam vừa qua phản ánh sinh động tư tưởng biện chứng quan trọng V.I.Lê nin- tư tưởng tự giác kết hợp mặt đối lập biện chứng : chủ nghĩa xã hội kinh tế thị trường, mặt đối lập tưởng chừng kết hợp “ đất với trời ” ,như “ nước với lửa” ,như người cộng sản với người buôn xỉ.Vấn đề lại chỗ, kết hợp để tạo “âm du dương êm tai ” điệu nhạc chối tai ” ,như V.I.Lê nin ví von cách hình ảnh Vai trò lãnh đạo Đảng Cộng sản quản lý Nhà nước xã hội chủ nghĩa nhân tố có ý nghĩa định kết hợp Thực chất q trình đổi kinh tế vừa qua Việt Nam thừa nhận tồn khách quan quan hệ hàng hoá- tiền tệ chế thị trường dựa tư duy, lý luận quan hệ kinh tế thị trường chủ nghĩa xã hội Theo đó, vai trị Nhà nước kinh tế có thay đổi Đó q trình chuyển nhà nước từ độc quyền sang quan hệ Nhà nước thị trường ( “ bàn tay hữu hình ” – “ bàn tay vơ hình ” ),giữa Nhà nước doanh nghiệp, Nhà nước nhân dân hoạt động toàn kinh tế.Nếu trước Nhà nước chủ thể chế độ sở hữu, giữ vai trị chủ đạo hệ thống đa sở hữu, trước trực tiếp sản xuất kinh doanh thiết kế “ luật chơi ” ,hỗ trợ tạo môi trường thuận lợi cho sản xuất kinh doanh, trứơc thực kế hoạch hoá trực tiếp chuyển sang điều tiết hệ thống công cụ quản lý kinh tế vĩ mô.Trong kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam ,chức Nhà nước kinh tế bao gồm : -Định hướng phát triển kinh tế thơng qua chiến lược, sách, kế hoạch, quy hoạch quản lý vĩ mô -Phát triển tất thành phần kinh tế sở đa dạng hoá quan hệ sơ hữu,lấy kinh tế nhà nước làm chủ đạo; thực chế độ phõn phi 23 Đề án kinh tế trị li ích cách hợp lý thông qua việc sữ dụng cơng cụ quản lý kinh tế (ngân sách, thuế,tín dụng…), tạo động lực phát triển mạnh mẽ cho kinh tế -Tạo lập môi trường pháp lý lành mạnh kinh tế để phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất, tạo điều kiện thuận lợi cho chủ thể kinh tế hoạt động bình đẳng tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh -Thực tốt chức kiểm tra, kiểm soát hoạt động kinh tế theo pháp luật sách Nghiêm trị tệ nạn buôn lậu, trốn thuế, tham nhũng, quan liêu, sách nhiễu phiền hà … B VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Ở NƯỚC TA I Vai trò chức kinh tế nhà nước kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam Như biết chế thị trường chế tốt điều tiết kinh tế thị trường cách hiệu quả, nhiên chế có loạt khuyết tật Vì tất nước có kinh tế chế thị trường điều tiết có can thiệp nhà nước vào kinh tế, cới mức độ khác để khắc phục, sửa chữa “ thất bại thị trường ” Kinh tế thị trường tư chủ nghĩa kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có chất khác nhau, thế, bên cạnh điểm giống phương pháp quản lý, có khác mục tiêu xã hội quản lý Nhà nước Việt Nam muốn quản lý kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có kết trước hết phải dựa yêu cầu khách quan quy luật kinh tế thị trường Do phương pháp quản lý Nhà nước ta nhiều phương diện có nét giống phương pháp quản lý nhà nước nước nước tư : thừa nhận tính độc lập chủ thể kinh tế để họ có quyền tự chủ sản xuất kinh doanh, tự chịu trách nhiệm lỗ lãi; xây dựng hệ thống thị trường có tính cạnh tranh, giá chủ yếu thị trường định; xây dựmg chế điều tiết vĩ mô nhà nước nhằm hướng dẫn, giám sát hoạt động chủ thể kinh tế, hạn chế khuyết tật thị trường; xây dựng hệ thống pháp luật nhằm tạo khuôn khổ cho hoạt động kinh tế; tôn trọng thực thông lệ quốc tế quan hệ kinh tế quốc tế Tuy nhiên, quản lý kinh tế nhà nước xã hội chủ nghĩa quản lý kinh tế nhà nước tư sản có khác S qun lý ca nh 24 Đề án kinh tế chÝnh trÞ nước tư sản kinh tế thị trường nhằm đem lại lợi nhận tối đa cho tổ chức độc quyền Nhà nước xã hội chủ nghĩa lãnh đạo Đảng Cộng sản quản lý kinh tế thị trường nhằm mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng,dân chủ, văn minh; đảm bảo cho người có sống ấm no, tự hạnh phúc Nhà nước xã hội chủ nghĩa nước ta có chức kinh tế sau: Một là, Nhà nước đảm bảo ổn định trị, kinh tế, xã hội thiết lập khuôn khổ pháp luật để tạo điều kiện cần thiết cho hoạt động kinh tế ổn định trị, xã hội đIều kiện cần thiết để phát triển kinh tế Nhà nước phải tạo hành lang luật pháp cho hoạt động kinh tế cách đặt điều luật quyền sở hữu tài sản hoat động thị trường, đặt quy định chi tiết cho hoạt động doanh nghiệp Khuôn khổ luật pháp mà Nhà nước thiết lập có tác động sâu sắc tới hành vi chủ thể kinh tế, điều chỉnh hành vi kinh tế họ Hai là, Nhà nước định hướng cho phát triển kinh tế thự đIều tiết hoạt động kinh tế để đảm bảo cho kinh tế thị trường tăng trưởng ổn định Nhà nước xây dựng chiến lược quy hoạch phát triển, trực tiếp đầu tư vào số lĩnh vực để dẫn dắt nề kinh tế – xã hội đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế Nề kinh tế thị trường khó tránh khỏi chấn động khủng hoảng kinh tế lạm phát, Nhà nước phải sử dụng sách tài sách tiền tệ để ổn định môi trường kinh tế vĩ mô, tạo điều kiện cho phát triển kinh tế Ba là, Nhà nước đảm bảo cho kinh tế hoạt động có hiệu Các doanh nghiệp lợi ích hẹp hịi lạm dụng tài ngun xã hội, gây ô nhiễm môi trường sống xã hội, gây ô nhiễm mơI trương sống người Vì vậy, Nhà nước phải thực biện pháp nhằm ngăn chặn tác động bên để nâng cao hiệu lực kinh tế – xã hội Sự xuất độc quyền làm giảm tính hiệu hoạt động thị trường, Nhà nước có nhiệm vụ bảo vệ cạnh tranh chống độc quyền để nâng cao tính hiệu hoạt động thị trường Bốn là, Nhà nước cần hạn chế khắc phục mặt tiêu cực chế thị trường, thự hiên công xã hội Sự tác động chế thị trường đưa lại hiệu kinh tế cao, khơng tự động mang lại giá trị mà xã hội cố gắng vươn tới, không tự đông đư đến phân công thu nhập công Nhà nước thực hiên phân phối thu nhập quốc dân công bằng, thực tăng trưởng kinh tế gắn với cải thiện đời sống nhân dân, với 25 ... tiến Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo; kinh tế nhà nước cung với kinh tế tập thể ngày trở... động kinh tế theo pháp luật sách Nghiêm trị tệ nạn bn lậu, trốn thuế, tham nhũng, quan liêu, sách nhiễu phiền hà … B VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Ở NƯỚC TA I Vai trò chức kinh. .. chuyển kinh tế nước ta sang kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận hành theo chế thị trường quản lý Nhà nước, định hướng xã hội chủ nghĩa II Tính tất yếu khách quan vai trò kinh tế nhà nước kinh tế